VREDESEILANDEN vzw JAARVERSLAG 2010

Transcriptie

1 VREDESEILANDEN vzw JAARVERSLAG 2010

2

3 VREDESEILANDEN VZW JAARVERSLAG 2010 Boeren verdienen meer 1

4 Inhoud Inleiding Hoogtepunten uit Strategie Vredeseilanden Vredeseilanden en duurzaamheid Vredeseilanden in het Zuiden Vredeseilanden in Vlaanderen De sociale balans van Vredeseilanden Milieubeleid van Vredeseilanden Fondsenwerving binnen Vredeseilanden Vredeseilanden vzw Financieel jaarverslag

5 Inleiding In januari deed ik mee aan de Senegal Classic, het mountainbike-avontuur onder leiding van voormalig wereldkampioen Filip Meirhaeghe. De onvergetelijke tocht eindigde in een stoffig dorp aan de Gambia-rivier. De meeste boeren van Nguène gebruiken de vruchtbare grond aan de oevers om bananen te telen. Kleine, kromme Afrikaanse banaantjes die zo overdonderend lekker zijn alsof je pas voor het eerst in je leven écht een banaan eet. De meer dan boeren in de streek zijn allemaal lid van Aprovag, de boerenorganisatie die vorming aanbiedt en de verkoop van de bananen in de steden van Senegal organiseert. Nadat ik mijn fietstenue omgeruild heb voor degelijker kledij ben ik te gast op de Algemene Vergadering van Aprovag. De sfeer is er nerveus. Vreemd, want de 23-jarige geschiedenis van de boeren organisatie is een succesverhaal dat de levensomstandigheden voor iedereen in de streek aanzien lijk verbeterde, mede dankzij de steun van Vredeseilanden van de afgelopen jaren. Maar minder armoede is nog altijd armoede. Daarom discussieert de AV vandaag over een ambitieus project: de stichting van een bananenplantage in joint venture met een Europees bedrijf. Doel? Bananen van topkwaliteit exporteren naar Europa. Het debat gaat er geanimeerd aan toe, want het project zou niet alleen meer geld in het laatje brengen, maar ook de bananenteelt en de organisatie een enorme impuls geven. Alleen, zo n project is nog nooit vertoond in Senegal en de risico s ervan zijn gemakkelijk te bedenken. Voor- en tegenstanders wisselen elkaar af. Het gesprek draait in rondjes en duurt langer en langer. Vermoeide gezichten alom. Dan neemt er achterin de zaal een jonge vrouw het woord: Ik wil vooruit in het leven. Of dit project gaat lukken weet ik niet, maar van de 2 hectare die ik heb, wil ik er één in die joint venture investeren. Het blijft even stil. Haar woorden bezinken. Dan zegt een andere jonge boer dat hij ook mee wil doen, en de één na de ander volgt. OK, zegt Ibrahim, die het Vredeseilandenprogramma in Senegal coördineert. Laten we dan al jullie vragen verzamelen over het project, als leidraad voor het gesprek met de vertegenwoordigers van het Europees bedrijf. Daarna organiseren we opnieuw een vergadering om een besluit te nemen. Was dat nu zo n palaver waar Afrika bekend voor staat? Hoe dan ook kom ik behoorlijk geëmotioneerd buiten, met het gevoel dat ik een sleutelmoment beleefde in de ontwikkeling van de boeren - organisatie... misschien wel van de hele streek. Ondertussen is tijdens een tweede Algemene Vergadering besloten om de joint venture effectief op te starten. Misschien zal u dus binnen enkele jaren Senegalese bananen in uw supermarkt vinden. Voor Vredeseilanden is dit soort werk met boerenorganisaties maar één puzzelstuk. Onze partner - organisaties proberen het veldwerk te verbinden met wetten, handelsregels, administratie. Want wat bleek in Senegal? Door massale vervalsing van importvergunningen overspoelden Ivoriaanse bananen tegen kunstmatig lage prijzen de Senegalese markt. Inmiddels nam de overheid maatregelen tegen de vervalsing en hebben de tienduizenden Senegalese bananenboeren het perspectief van een betere markt en een beter inkomen. Toch blijft er dan nog een probleem. Want wat als de Senegalese stedelingen de geïmporteerde bananen beter vinden dan binnenlandse bananen? Om dat vooroordeel te bestrijden ontwikkelt Vredeseilanden met de horeca-opleiding van Dakar een vormingsprogramma opdat de aankomende restaurateurs, chefs van kantines en hotels lokale producten leren waarderen en promoten. Het werk rond bananen in Senegal is een mooi voorbeeld van onze drieledige strategie: concrete steun aan boeren en hun organisaties, steun aan het lobbywerk van regionale of nationale boerenorganisaties zodat veranderingen voor een veel grotere groep boeren mogelijk zijn, en het promoten van duurzame en lokale voeding. 3

6 Na drie jaar ervaring met deze strategie maakten we begin dit jaar een eerste balans op. Zijn boerenfamilies meer gaan verdienen? Hebben zij meer invloed op de omstandigheden waarin ze hun producten op de markt brengen? Grijpen consumenten vaker naar hun producten? Werd het milieu er beter van? Droegen zij bij aan vermindering van de honger in de wereld? En wat kunnen we leren uit onze ervaringen om voortaan nog doeltreffender te zijn? In dit jaarverslag leest u de antwoorden. Die zijn overwegend positief. Onze concrete steun aan bijna boeren en boerinnen leidde bij de overgrote meerderheid tot aanzienlijke en duurzame verbeteringen van hun leefomstan - digheden. Vrouwen in Benin zagen hun inkomen zelfs verdriedubbelen (zie blz. 23). Welke lessen trekken we uit de afgelopen jaren? De belangrijkste is wellicht dat we meer bereiken als we de concrete steun aan boeren, de ondersteuning van hun politiek werk, de inzet op duurzame consumptie en ons campagnewerk in Vlaanderen nóg sterker aan elkaar koppelen. Integratie, coherentie en synergie zijn dan ook de sleutelwoorden voor de komende jaren. We willen daarnaast ook nog intensiever gaan samenwerken met andere organisaties, in het Zuiden en in België. Niet alleen met NGO s, maar vooral met bedrijven en onderzoeksinstellingen. Conse - quent blijven innoveren blijft een eigenschap die verankerd is in het DNA van Vredeseilanden. Tot slot mijn hartelijke dank aan alle vrijwilligers, gulle gevers, sympathisanten en alle anderen die Vredeseilanden het voorbije jaar in staat stelden om haar werk te doen. U motiveert ons en draagt bij aan een beter leven van diegenen in de wereld die het zoveel moeilijker hebben dan wij. Luuk Zonneveld, Algemeen Directeur PS: Kreeg u ook zin om mee te doen aan de Senegal Classic? De volgende editie gaat door in november

7 Hoogtepunten uit 2010 LAOS: EEN AFSCHEID IN MAJEUR Ontwikkelingsorganisaties krijgen nogal eens de kritiek dat ze mensen weliswaar helpen, maar hen ook van die hulp afhankelijk maken. Dat is inderdaad een risico. We proberen daarom onze steun op economisch vlak aan duidelijke doelstellingen en een exit-scenario te verbinden. Toen Vredeseilanden in Laos in 2002 met haar steun aan boerenfamilies in 53 bergdorpjes begon, waren veel inwoners verslaafd aan opium en hadden de meesten honger. Negen jaar later zijn de boeren georganiseerd, hebben ze ondernemingen opgezet om de verwerking en het op de markt brengen van hun producten mogelijk te maken. Hun inkomen is fors gestegen en er is in de dorpen bijna geen honger meer. In 2010 konden we dus onze steun stopzetten en een deel van onze activiteiten overdragen aan een lokale organisatie die vooral de vrouwen in de streek zal blijven steunen. Ÿ Meer op blz. 37 EXPEDITIE BENIN Acht jaar geleden begon Vredeseilanden in te zetten op rijstteelt in Benin. De laatste jaren slaagden 5000 rijstboeren erin om de kwaliteit van hun rijst te verbeteren. In 2010 exporteerden twee boeren - organisaties voor het eerst een symbolisch deel van hun rijst onder fairtrade voorwaarden. De rijst is ondertussen te vinden in uw Colruyt, Okay of Spar. Om te zoeken naar de valkuilen en kansen die zo n project biedt voor boerenfamilies trok een Belgische delegatie naar Benin: Jef Colruyt (voor - zitter Groep Colruyt), Rik Van Cauwelaert (directeur Knack), Marianne Thyssen (Europarlementslid), Piet Vanthemsche (voorzitter Boerenbond) en Lut De Clercq (Backstage Kitchen). Hun verhalen waren te lezen en te horen in verschillende media en tijdens een event dat we samen met Groep Colruyt organiseerden. Ÿ Meer op blz. 24 PRIJS VOOR MEEST BRILJANTE MISLUKKING IN DE ONTWIKKELINGSSAMENWERKING 1 Geen succes zonder mislukking en zonder mislukkingen geen vooruitgang. Zo luidt het uitgangspunt van het Nederlandse Instituut voor Briljante Mislukkingen. Het Instituut vindt dat de angst om met mislukkingen te worden geassocieerd het lerend vermogen in de ontwikkelingssector teveel blokkeert. Om openheid te stimuleren en het delen van mislukkingen te belonen, werd in september 2010 de eerste award voor de meest Briljante Mislukking in de Ontwikkelingssamenwerking ingesteld. Vredeseilanden nam de eerste prijs voor Briljantste Mislukking in de Ontwikkelingssamenwerking trots in ontvangst. In onze inzending beschreven we hoe een vernuftig kredietsysteem van de boeren - coöperatieve Coocenki in Congo tot stand kwam dankzij twee mislukte tussenstappen. Ÿ Meer op blz. 33 5

8 CONGO: 50 JAAR ONAFHANKELIJK Niemand in Vlaanderen kon ontsnappen aan de grote hoeveelheid artikels, boeken en tentoon - stellingen over Congo. Vredeseilanden wou vooral het nostalgisch discours doorprikken en bracht een aantal sleutelfiguren samen om een toekomst voor Congo te verbeelden. Ook fotograaf Jimmy Kets trok naar Noord-Kivu om er het werk van onze partnerorganisaties in een fotoreeks te vatten. Vredeseilanden speelde daarnaast een voortrekkersrol bij de uitbouw van een samenwerkingsverband tussen Belgische ngo s en Congolese boerenorganisaties: AgriCongo. Dit netwerk zorgde door sterk lobbywerk voor de goedkeuring van een nationale kaderwet voor landbouw die gezinslandbouw als de hoeksteen van de Congolese landbouw beschouwt. MEER AANDACHT VOOR DUURZAME VOEDING In België blijft de campagne FairTradeGemeenten een uitschieter. In 2010 werd de 100ste FairTrade - Gemeente titel uitgereikt en ging er extra aandacht naar het zesde criterium: het promoten van lokale duurzame voeding. In het Zuiden zetten we eveneens mooie campagnes op om gezond en lekker eten te promoten: in samenwerking met Zuiddag vzw kon bijvoorbeeld een pilootproject op het eiland Bali in Indonesië doorgaan. Volledig ontwikkeld en uitgevoerd door jongeren. Ÿ Meer op blz. 44 en 46 6

9 Strategie Vredeseilanden BOEREN VERDIENEN MEER Een beter leven voor boerenfamilies. Boeren een plaats geven op de markt zodat ze eindelijk de kansen krijgen die ze verdienen. Dat is het objectief van Vredeseilanden. Wij willen graag lekker en betrouwbaar voedsel op ons bord. Wij willen graag zorg dragen voor de natuur, voor de volgende generaties. Boeren in het Zuiden en bij ons willen een leefbaar inkomen verdienen met hun werk op het land. Met Vredeseilanden bewijzen we dat beide perfect hand in hand kunnen gaan. Onze duurzame landbouwprogramma s tonen hoe kwalitatief voedsel kan geteeld én verhandeld worden met respect voor de natuur en loon naar werken voor de boeren. Niet alleen Vredeseilanden gelooft daarin. Iedereen zegt het nu. De Wereldbank. De VN. Wetenschap - pers van overal. De miljoenen boerenfamilies wereldwijd zijn een oplossing. Voor de voedselcrisis en het hongerprobleem. Maar ook voor het armoedeprobleem de meeste armen zijn tenslotte boeren en boerinnen. En bovendien respecteren hun familiebedrijven veel beter de ecologische balans van onze planeet. Makkelijk gezegd, maar hoe begin je daar aan? Het begin van de oplossing brengt ons een nieuw probleem. Hoe zorgen we ervoor dat boeren en boerinnen hun producten bij de consumenten krijgen en daar een leefbaar inkomen aan verdienen? Precies dat zoekt Vredeseilanden uit. Met onze partners: boerenorganisaties, bedrijven, universi - teiten, overheden. Bescheiden, maar ambitieus. Want het is een lastige weg. Marktstudies uitvoeren, overleg organiseren, coöperatieven opstarten, nieuwe kennis opbouwen. Het gaat over zoveel meer dan mensen die zich uit de armoede bevrijden. Uiteindelijk gaat het ook over ons. Het volstaat tenslotte niet dat we solidair zijn door mensen elders in de wereld te helpen. Echte solidariteit vraagt een wereldwijde transitie naar een duurzame economie. Met een duurzame voedselproductie én -consumptie. Daarom werkt Vredeseilanden ook in België om van duurzame producten dagelijkse kost te maken. In scholen, bedrijfsrestaurants, in de sportclub,... Dankzij de inzet van duizenden vrijwilligers en de keuzes van geëngageerde consumenten, blijft het niet bij woorden. BELGIË HONDURAS NICARAGUA ECUADOR PERU SENEGAL GAMBIA BURKINA- FASO TOGO BENIN NIGER CONGO UGANDA TANZANIA LAOS VIETNAM INDONESIË 2 7

10 8

11 Vredeseilanden en duurzaamheid There are no passengers on Spaceship Earth. We are all crew. Marshall McLuhan, 1964 Al verschillende jaren is duurzaamheid dé leidraad voor de werking van Vredeseilanden. Niet enkel op programmaniveau, maar ook op organisatieniveau. We schreven in het vorige jaarverslag hoe economische, sociale en milieuaspecten vervlochten zijn in onze werking. In de volgende hoofd - stukken rapporteren we daarover. Maar Vredeseilanden wil verder gaan dan haar eigen activiteiten. We willen ook bijdragen aan het verduurzamen van de hele samenleving in Noord en Zuid, meer bepaald op het terrein van landbouw en voeding. Transitie naar meer duurzame landbouw en voeding Een duurzamere samenleving vraagt een hele omschakeling van ons denken en doen een transitie dus. Op lange termijn staat het landbouw- en voedselsysteem wereldwijd voor uitdagingen die enkel met systeemveranderingen kunnen aangepakt worden. We hebben het over schaarste van natuurlijke hulpbronnen zoals energie en water, de klimaatproblematiek, de band tussen stad en platteland, de organisatie van de voedselketen, de afvalproblematiek, gezonde voedingspatronen, en meer algemeen: het uitroeien van de honger in de wereld, streven naar een rechtvaardige duurzame samenleving met voldoende levenskwaliteit. We weten dat dit bij lange na niet zal lukken als we de lopende praktijken van productie en consumptie gewoon verder zetten. Dan zouden we immers twee planeten nodig hebben voor de geschatte bevolking tegen het jaar Elke regio zal haar specifieke troeven moeten inzetten om oplossingen te zoeken voor de uitdagingen die ons de komende decennia te wachten staan. In 2010 zochten en vonden we alvast bondgenoten om een transitieproces op te zetten naar meer duurzame landbouw en voeding in Vlaanderen. De toekomst verbeelden Eind 2010 hebben alle partners van het transitienetwerk landbouw en voeding in Vlaanderen een uitdagend transitieproject voorbereid. De bedoeling is om als eerste stap krachtige toekomstbeelden te ontwikkelen over een ideaal voedselsysteem in het jaar Tegen eind volgend jaar moet dit toekomstbeeld (of toekomstbeelden) gevormd zijn om te kunnen dienen als inspirerend doel. Zo kunnen landbouwbedrijven, de voedingsindustrie, de retailsector, socio-culturele organisaties, land - bouwfaculteiten, overheden, etc. nieuwe experimenten beginnen uitwerken of beslissingen nemen die toewerken naar dit ideaal toekomstbeeld. Duurzaamheidsverslaggeving Dit rapport is volgens GRI, Global Reporting Initiative, criteria opgesteld. Een groeiend aantal grote bedrijven en organisaties van over de hele wereld engageerden zich om volgens dit duurzaamheids - kader te rapporteren. In 2010 publiceerde GRI haar bijkomende criteria voor de NGO-sector. Het vraagt enig voorberei - dingswerk om daarover te kunnen rapporteren, vandaar dat we deze criteria pas in ons volgend jaarverslag systematisch zullen opnemen. Het volledig overzicht van de indicatoren is achteraan dit verslag volgens de GRI logica overzichte - lijk opgenomen (blz ). 3 9

12 10

13 Vredeseilanden in het Zuiden INLEIDING In de verslaggeving over onze Zuidwerking op de volgende pagina s leggen we de nadruk op de impact van ons programma van de afgelopen drie jaar. In welke mate slaagt Vredeseilanden erin om het inkomen en de positie van boerenfamilies substantieel en duurzaam te verbeteren, zoals in onze missie staat? En in hoeverre lukt het om onze succesvolle directe steun aan boerenfamilies te gebrui - ken om anderen ervan te overtuigen om onze ervaringen op veel grotere schaal over te nemen? Om deze vragen te beantwoorden lieten we eind 2010 meerdere evaluaties uitvoeren van onze programma s die door de Belgische Ontwikkelingssamenwerking (DGD) ondersteund worden 1. Daarbij werd onze impact beoordeeld op vijf indicatoren: Verhoogd inkomen en verbeterde inkomenszekerheid van boerenfamilies; Verhoogde invloed van boerenorganisaties, met name op de handel in hun producten; Meer mogelijkheden om te vermijden dat externe gebeurtenissen als mislukte oogsten, natuur - catastrofes enz. hun situatie verslechtert (veerkracht); Meer duurzaam gebruik van natuurlijke hulpbronnen als grond, water en energie; Verhoogde zekerheid om altijd voldoende te eten te hebben. voedselzekerheid inkomens/inkomenszekerheid macht/positie 33 duurzaam gebruik natuurlijke hulpbronnen 34 kwetsbaarheid, veerkracht positieve veranderingen duidelijke positieve veranderingen Aantal landbouwketens waarin Vredeseilanden actief bijgedragen heeft aan positieve veranderingen in het leven van boerenfamilies. Totaal 38 landbouwketens. Bovenstaand diagram vat samen wat de impact was van het Vredeseilandenprogramma op de boeren - families die we direct ondersteunen. Dit toont aan dat in de meeste gevallen op alle vlakken vooruit - gang geboekt werd. Alleen wat inkomen betreft valt de impact enigszins tegen, waarschijnlijk omdat het inkomen van boeren aan veel externe factoren onderhevig is waar zij en wij kennelijk nog te weinig invloed op hebben. 4 1 Ons volledig programma in Congo, en deelprogramma s in Tanzania, Oeganda en Benin worden ondersteund via andere financieringsbronnen en vallen buiten de evaluaties waarover we hier spreken. 11

14 Op de volgende pagina s wordt per land iets meer informatie over de impact van onze werking gegeven. Geïnteresseerden sturen wij graag het complete evaluatieverslag toe. Merk op dat we onderzocht hebben of en hoe de situatie van boeren en boerinnen er is op vooruit - gegaan. De uitgangssituatie waarop die was gebaseerd, kan zeer verschillend zijn geweest. Zeer arme boeren bijvoorbeeld blijven na de verdubbeling van inkomen nog altijd arm. Om meer zicht te krijgen op de levenssituatie van boerenfamilies in cijfers, doen we in de zomer van 2011 enquêtes. Ook al tonen de impactcijfers aan dat er bijna overal vooruitgang is op het vlak van ecologische duurzaamheid, toch vermoeden we dat op dit vlak nog een lange weg te gaan is. Vanzelfsprekend blijft dit dus één van onze prioriteiten in de komende jaren, samen met de economische en sociaalculturele duur zaamheid. Landbouw is immers de motor van de ontwikkeling van het leven op het platteland. Hoe kunnen we onze effectiviteit nog verhogen, afgaande op de impactevaluaties? In de koppeling tussen de concrete steun aan mensen, het politieke werk en de bevordering van duurzame consumptie. Want daar waar boerenorganisaties hun eigen werking gebruiken om politici te vertellen hoe zij de familiale landbouw kunnen ondersteunen, wordt er beter naar hen geluisterd. Hetzelfde geldt voor consumenten: velen zéggen weliswaar dat zij graag duurzame producten kopen, maar het is alleen door die effectief te kopen dat ze boerenfamilies ondersteunen. Ook moet de samenwerking met bedrijven intensiever. Boerenorganisaties en andere partners kunnen veel leren van hun expertise en ervaring. Bedrijven kunnen boeren een markt bieden tegen goede voorwaarden. En met succesvolle voorbeelden kunnen bedrijven overtuigd worden om in hun bedrijfs - voering meer ruimte te creëren voor duurzame familiale landbouw. Tenslotte een paar cijfers. In 2010 ondersteunden wij 142 organisaties in Afrika, Azië en Latijns- Amerika. Ongeveer vrouwen en mannen kregen directe steun van Vredeseilanden. Samen met hun gezinsleden hielpen wij dus ca mensen om hun levensomstandigheden te verbeteren. Dit is echter maar de helft van het verhaal. De andere helft is de mate waarin boerenorganisaties en wijzelf erin slagen om andere organisaties en overheden ertoe aan te zetten om onze succesvolle ervaringen op veel grotere schaal te repliceren, opdat een veelvoud aan boerenfamilies ook een kans krijgt op een beter leven. Een mooi voorbeeld daarvan is het feit dat BTC, de Belgische overheids - organisatie voor ontwikkelingssamenwerking, een meerjarig programma ter ondersteuning van rijst - boeren in Benin startte dat ons eigen programma in Benin grotendeels repliceert op een schaal en met een budget dat tot 10 keer zo groot is als dat van ons. Andere organisaties overtuigen om onze succesvolle experimenten over te nemen, is één van de belangrijkste doelstellingen van onze Zuid - werking voor de komende jaren. 12

15 In 2010 ondersteunde Vredeseilanden boerenfamilies in landbouwketens van de volgende producten: Ecuador Peru Nicaragua Honduras Senegal Gambia Benin Togo Burkina Faso Niger Uganda Tanzania Congo Indonesië Laos Vietnam Koffie, Bananen, Groenten Koffie Groenten, Bonen, Suiker Groenten, Bonen, Suiker, Cashewnoten Bananen, Fonio, Sesam Sesam Rijst, Maniok Maïs Niébé Rijst Pindanoten, Maïs, Geiten, Maniok Maniok, Kippen, Uien, Geiten, Zonnebloemen Geen specifieke productketen Cacao, Cashewnoten, Pindanoten, Biologische Rijst, Koffie Maïs, Thee Varkens, Veilige groenten, Verse thee 13

16 VECO ANDINO In de Andesregio ligt de focus op koffieen groenteteelt. Na succesvolle experi - menten met de verwerking van bananen tot o.a. chips, breiden we die activiteiten ook verder uit. In 2009 sloten we nieuwe samenwerkingsakkoorden af met partners in Peru. In 2010 begon de uitvoering van de eerste concrete activiteiten. ECUADOR PERU Dit zijn onze partners in Ecuador: Federación Regional de Asociaciones de Pequeños Cafetaleros del Sur (FAPECAFES) Federación de Asociaciones artesanales de Producción Cafetalera Ecológica de Manabí (FECAFEM) Servicio para un desarrollo alternativo del Sur (SENDAS) Chuya Mikuna El Movemiento de Economía Social y Solidaria del Ecuador (MESSE) Coordinadora Ecuatoriana de Pequeños Productores de Commercio Justo (CECJ) Corporación Ecuatoriana de agricultores biológicos (Probio) Colectivo Agroecológico Dit zijn onze partners in Peru en Bolivië: Asociación Nacional de Productores Ecológicos (ANPE) in Peru Asociación de Organizaciones de Productores Ecológicos de Bolivia (AOPEB) Centro de Información e Intercambio para la Agricultura Ecológica (AGRECOL) in Peru en Bolivië Satipo in Peru Junta Nacional de Café (JNC) in Peru Ook MAELA, de Latijns-Amerikaanse agro-ecologische beweging, kreeg onze steun. 14

17 IMPACT VECO ANDINO In Ecuador zijn boeren en boerinnen hun productie meer beginnen diversifiëren waardoor hun inko - men steeg. Bij FAPECAFES werd een verhoging van gemiddeld 18% uit de bananenchips geconstateerd (als diversificatie voor de koffie). Bij Chuya Mikuna steeg het inkomen met 30%. Bij FECAFEM steeg het totale inkomen van hun leden met 83%, het inkomen uit koffie met 64%. De biologische koffie (certifiëring en keurmerk verkregen dankzij de steun van VECO) veroorzaakt een zekere stabiliteit in de prijzen. Verder hebben ze nu ook meer middellange termijn handelsrelaties met afnemers uit Canada en Europa waardoor er ook meer inkomenszekerheid is. De positie van de boeren is versterkt door een grotere deelname in de verwerkingsfase en een sterkere deelname in de export. FECAFEM heeft zijn export geconsolideerd. FAPECAFES verwerkt bananen tot bananenchips en exporteert nu ook. FECAFEM is ook een duidelijke vertolker van de noden van hun leden naar de overheden toe en Chuya Mikuna is erkend op provinciaal en nationaal niveau voor hun agro-ecologische ervaring en hun systeem van groentepakketten die ze verkopen aan consumenten - groepen in de grote steden. Zowel FECAFEM als FAPECAFES ontvangen leningen van o.m. Alterfin. Boeren staan sterker tegenover opkopers omdat ze samen analyses van de hele keten uitvoerden. Ze verwerven inzicht in de keten (problemen, bottlenecks en opportuniteiten, kennis over de kosten van productie en verwerking,...) en kunnen nu in hun contacten en overleg meer gefundeerde en gedocumenteerde informatie verstrekken. 97,6% van de leden van FECAFEM (koffie) gebruiken geen chemische meststoffen, 90,5% heeft een biolabel. Bij FAPECAFES zien we dat de producenten niet afhankelijk zijn van het gebruik van de technologische/chemische inputs, de biodiversiteit in de koffieboerderijen is behouden en het water is niet gecontamineerd. Chuya Mikuna is heel sterk gefocust op voedselzekerheid. De productie is vooral gericht op de lokale en familiale consumptie. 40% van de groenteproductie is voor eigen gebruik. We bereikten met ons programma rechtstreeks mannen, vrouwen 15

18 Peru: Naar een nieuwe alliantie tussen boeren en chef-koks De gastronomische beurs van Mistura staat symbool voor de boom van de Peruaanse keuken. Niet alleen is het de belangrijkste beurs van het land, het evenement helpt ook om gerechten en producten in het buitenland te promoten. Dit festival van smaak, kleur en aroma's ver - zamelt al drie jaar chef-koks, boeren, de voedingsindustrie, gastronomische educatieve centra en vele anderen die oude en nieuwe producten komen voorstellen. Dit jaar wilden ze speciale aandacht besteden aan de rol die kleinschalige boeren spelen in de Peruaanse keuken. Want 70% van het voedsel dat op de borden van de Peruanen komt, is afkomstig van hen. Ook ANPE, de Nationale Vereniging van Biologische Landbouwers, is ieder jaar op de beurs aanwezig om promotie te voeren. ANPE wil de bioboeren in contact brengen met chef-koks en hen ervan overtuigen om hun producten te gebruiken bij het klaarmaken van exquise schotels. De voor zitter van ANPE, Silverio Trejo, vertelt dat ze elk jaar proberen hun aanwezigheid op Mistura te verbeteren: een betere presentatie, meer diversifiëren in hun producten, verbeteren van de groepsverkoop. Elk jaar promoten ze met meer enthousiasme en zelfzekerheid hun producten. Een lid van ANPE vertelt verbaasd: ik moest de voordelen van bioproducten uit - leggen aan iemand... hij had nog nooit van dergelijke producten gehoord! Dat wordt bevestigd door een enquête van het Netwerk voor Biolandbouw (RAE), dat bezoekers van Mistura onder - vroeg over de bekendheid van bio. Ongeveer 75% van de ondervraagden wist niets van die producten af en had nog nooit van ze gehoord. Nu beseffen de boeren en boerinnen dat ze veel energie moeten steken om de voordelen van bio uit te leggen aan hun potentiële klanten. De bezoekers van de beurs zijn soms verbaasd bij het ontdekken van de verscheidenheid aan bioproducten. Dikwijls komen ze op de beurs voedsel tegen dat ze nog gegeten hebben toen ze jong waren, maar dat ze niet vinden in supermarkten. Gezonde, verse en natuurlijke producten die ze op de Mistura kunnen kopen. De klanten vertellen aan de boeren wat voor kwaliteit ze wensen, en de boeren kunnen nieuwe producten voorstellen aan de bezoekers van de beurs. VECO Andino blijft dit soort ontmoetingen tussen boeren en chef-koks ondersteunen en hoopt de banden jaar na jaar te verstevigen. Henry Silva 16

19 VECO MESOAMÉRICA In Centraal-Amerika beperken we onze werking sinds vorig jaar tot Nicaragua en Honduras. Vier producten staan centraal: bonen, suiker, groenten, en cashewnoten. HONDURAS NICARAGUA Dit zijn onze partners in Nicaragua: NICARAOCOOP UNAG nationaal en regionaal, de nationale unie van landbouwers en veetelers. Met de afdeling van UNAG in Nueva Segovia ondersteunen we coöperatieven van suikerboeren. FENACOOP FEMUPROCAN Alianza Agroecológica de Carazo/COOPAD De Groep voor de Promotie van de Biolandbouw (GPAE) De Liga voor de Verdediging van de Rechten van de Consument in Nicaragua (LIDECONIC) De Nationale Vereniging ter Verdediging van de Consumenten (RNDC) Movimiento de Agricultura Orgánica (MAONIC) Dit zijn onze partners in Honduras: Conglomerado de marañon. Dit is een coöperatieve die cashewnoten verwerkt en exporteert, ook naar Europa. Coördinatieraad van Boerenorganisaties van Honduras (COCOCH) Regionale Vereniging Landbouwdiensten in het Oosten (ARSAGRO) Netwerk voor Alternatieve Gemeenschappelijke Vermarkting (RED COMAL) Het Comité voor de Verdediging van de rechten van de Hondurese Consument (CODECOH) La coalición Hondurena de accion ciudadana (CHAAC) Asociación Campesina Nacional (ACAN) Asociación de Productores agropecuarios de Oriente (APAO) Unión de Trabajadores del Campo (UTC) Over de landsgrenzen heen, ondersteunt VECO Mesoamérica ook CDC, een consumentenorganisatie. Daarnaast is de expertise van FETRAF, een grote Braziliaanse boerenorganisatie, ingeschakeld in ons programma. We ondersteunen samen met de Nederlandse ngo Hivos twee Centraal-Amerikaanse structuren die de samenwerking tussen verschillende coöperatieven, boerenorganisaties en verwerkingsbedrijven bevorderen. PECOSOL heeft 35 leden in vijf landen. Nicaraocoop, Red Comal, UNAG en andere van onze partner - organisaties zijn lid. PROAMO is een samenwerking tussen zeven organisaties, waaronder Nicaraocoop uit Nicaragua. 17

20 IMPACT VECO MESOAMERICA In Centraal-Amerika verdienen de suikerboeren in Nicaragua 20% meer sinds de start van het programma. In Honduras verdienen ze zelfs 135% meer, omdat ze overschakelden naar meer duurzame teeltwijzen en door de verbetering van de verwerkingstechnieken. Voor de boerinnen die groenten telen, noteerden we een inkomensstijging van 50%. Deze stijging had o.m. te maken met de investeringen in microtunnels bij groenten (zodat de regen minder invloed heeft op de productie), vormingen over hoe je biologische meststof maakt (wat kostenbesparend werkt), het experimenteren met nieuwe meer rendabele variëteiten (suikerriet) en technische assistentie voor de aanmaak van nieuwe derivaten. Door het aantrekken van andere afnemers dan tussenhandelaren een proces dat VECO faciliteerde ligt het inkomen van de vrouwen van Femuprocan uit de verkoop van groenten in 2010 gemiddeld 21% hoger dan in De boeren staan sterker op de markt omdat ze meer investeerden in verwerking van hun ruwe pro - ducten. Bijvoor beeld door de verwerking van rietsuiker tot kristalsuiker (Red Comal), het verwerken van bonen tot vacuüm verpakte bonenpuree (Nicarocoop) en een sterkere deelname in de export, zoals de export van zwarte bonen naar Venezuela (UNAG). Boeren zijn nu ook in staat om via hun organisaties andere spelers rond de onderhandelingstafel te krijgen op nationaal en departements - niveau. Voor de bonenhandel en de suikerhandel zijn permanente overlegorganen geïnstalleerd tussen boeren, handelaars, transporteurs, etc. Boeren verkrijgen hierdoor betere toegang tot infor - matie over het product en worden meer en meer erkend als belangrijke spelers door de overheid, andere NGO s en consumenten. Sommige partners kregen ook gemakkelijker toegang tot financiering, zoals ARSAGRO dat ondermeer financiering van de overheid krijgt voor investeringen in irrigatie. In Centraal-Amerika wordt in de ketenontwikkeling sterk ingezet op het aanwenden van duurzame landbouwpraktijken. ARSAGRO (Honduras) focust op het biologisch telen van bonen, een beter water - beheer en herbebossing. NICARAOCOOP experimenteert om 35 ha bonen op een duurzame manier te verbouwen i.s.m. een technisch instituut. Red Comal beschikt nu over 36,4 ha biologisch gecertifi - ceerde suikerriet terwijl er in 2008 nog helemaal niet op biologische wijze werd geteeld. ACAN, Red Comal en UNAG Nueva Segovia werken nu met ecologische ovens waarbij gestookt wordt met afval van suikerriet i.p.v. hout. Zo is de houtkap aanzienlijk verminderd. We bereikten met ons programma rechtstreeks mannen, vrouwen 18

21 Nicaragua: Banco Produzcamos : een bank in Nicaragua die landbouwkredieten verstrekt aan boerenfamilies UNAG, de nationale unie van landbouwers en veetelers in Nicaragua, is erin geslaagd de top van de Nicaraguaanse politiek te beïnvloeden. De vraag voor de oprichting van een bank voor kleine producenten kwam van verschillende regionale afdelingen van de organisatie. Na ver - schillende consultatierondes formuleerde UNAG een concreet voorstel en een plan van aanpak om tot een oprichting van een bank te komen. VECO Mesoamérica ondersteunde UNAG met adviezen en gaf hen de mogelijkheid om regelmatig met hun leden aan de basis te overleggen. UNAG legde dit jaar haar concreet voorstel op tafel in het parlement. Hier gingen een reeks van debatten, vergaderingen met belangengroepen, verklaringen in de pers, optochten, discussies met verschillende politieke fracties en het verzamelen van handtekeningen aan vooraf. UNAG maakte ook aan andere boerengroepen duidelijk dat ze een gezamenlijk front met gemeenschappelijke standpunten moesten vormen om de aanvraag te ondersteunen. Door lobbywerk bij de Bancada Sandinista is een voorontwerp van de wet op de topagenda van het Nationaal Congres terechtgekomen. Met de fracties van andere politieke partijen is ook verschillende keren overleg gepleegd. De Bankwet is uiteindelijk goedgekeurd in de Commissie van Productie, Economie en Begroting. UNAG is er dus in geslaagd de wet die de bank Produzcamos (letterlijk: laten we produceren) opricht, goed te laten keuren. Momenteel zijn twee vertegenwoordigers van UNAG lid van de Raad van Bestuur. Dit laat toe op een directe manier het krediet- en regelgevingsbeleid te beïnvloeden. Hiervoor is op een systematische manier over leg gepleegd met de verschillende belangengroepen. In juli 2009 werd de Wet goedgekeurd en een jaar later kon de bank effectief van start gaan. Vandaag de dag betekent deze bank een alternatief voor kleine producenten. De bank begon te opereren met een totaalsom van $ waarvan $ bestemd is voor investeringen in productie. De rentevoeten liggen tussen de 10,5% en 12% op korte en lange termijn. Minder dan een jaar na zijn opening is het effect van de Bank Produzcamos al duidelijk zichtbaar: er zijn al leningen verstrekt aan boeren, waarvan 20% aangesloten is bij de UNAG. Dit staat gelijk met een kredietportefeuille van $ Voor het jaar 2011 verwacht men dat dit bedrag zal stijgen naar $

22 VECO SÉNÉGAL/GAMBIA Onze werking in Senegal en Gambia is opgebouwd rond drie producten: sesam, bananen en fonio (een lokale graansoort). De Senegalese organisatie ASCOSEN bleek niet de juiste partner om een consumentenwerking mee op te zetten rond voeding. Vandaar dat de samenwerking is stopgezet. We zoeken naar een nieuwe manier om lokale, Senegalese producten te promoten, o.a. via scholen die horeca-opleidingen aanbieden. SENEGAL GAMBIA Dit zijn onze partners in Senegal: Association des Producteurs de la Vallée du Fleuve Gambie (APROVAG) Fédération des Unions des Groupements Associés du Niombato (UGAN) Union des producteurs et productrices de fonio dans la région de Sédhiou (URPROFOS) Union National de la filière de banane au Sénégal (UNAFIBS) Dit zijn onze partners in Gambia: National Farmers Platform, The Gambia (NFPG) National Women Farmers in Agriculture (NAWFA) IMPACT VECO SENEGAL/GAMBIA Boeren en boerinnen die sesam en fonio telen verdubbelden hun inkomen mede dankzij het VECO programma. Dit is te danken aan een verbeterde productiviteit door de gerichte vormingen door de partners en VECO, het verkrijgen van betere prijzen door collectieve vermarkting en het aangaan van contractuele verbintenissen met handelaars een proces dat door VECO gefaciliteerd werd. In de bananenketen werd een beperkte verhoging van het inkomen bekomen (15%) en een betere inkomenszekerheid dankzij het nieuwe vermarktingsysteem met een betere planning en cash - betalingen, wat wanbetalers afschrikt. Met hun organisaties hebben de boeren en boerinnen hun invloed kunnen verhogen. Vooral APROVAG in Senegal en NAWFA in Gambia hebben hun naamsbekendheid en reputatie versterkt en worden regelmatig geraadpleegd door de regeringen als het gaat over de bananen- of sesamhandel. De uitstraling van UGAN en URPROFOS situeert zich nog eerder op lokaal en regionaal niveau, maar hun invloed is groeiend en ze breiden hun contacten uit over de grenzen met andere sesam- en fonioorganisaties en -klanten. Vooral in de sesamketen slaagden de boerenorganisaties erin om een minimumprijs te garanderen. Tijdens de evaluatie gaven de boeren aan dat het programma sterk heeft bijgedragen tot het versterken van hun zelfvertrouwen en aan de solidariteit. De keuze voor biologische productie heeft de afhankelijkheid van ingevoerde inputs geminimaliseerd. Door de diversificatie van de inkomstenbronnen en het creëren van meerwaarde door verwerking (olie van sesam, voorgekookte fonio, azijn van banaan,...) verminderde de kwetsbaarheid van de boeren. Voor sesam laat het beschikbaar stellen van zaden de producenten toe om te herzaaien als het niet genoeg regent. Door de gunstigere betalingswijzen voor banaan en door het beter plannen van de productie van bananen hoeven de producenten hun graangewassen niet langer te verkopen, waar door ze minder in een precaire situatie van voedseltekort terecht komen. We bereikten met ons programma rechtstreeks mannen, vrouwen 20

23 Sesam: match maker tussen landbouwers en veetelers Tot in de jaren 70 leefden de landbouwers en de veetelers in harmonie met elkaar in Niombato, Senegal. In het droge seizoen deden de velden dienst als weide. De mest die de dieren achterlieten, verrijkte de bodem, wat een betere opbrengst voor de landbouwer garandeerde. Tijdens de winter hadden de veetelers genoeg plaats om hun dieren te laten grazen. Conflicten tussen landbouwers en veetelers waren er bijna nooit. De mechanisatie van de landbouw in de jaren 70 zorgde ervoor dat landbouwers grotere oppervlakten konden bewerken. Bijgevolg bleef er minder weiland over. Landbouwers en veetelers vochten soms felle conflicten uit om die gronden. De lokale administratie en de gemeenschappen probeerden de gronden te verdelen, zodat er weiden overbleven om het vee te laten grazen. Maar de afspraken losten de conflicten niet volledig op. Het sesam-programma van UGAN heeft er niet alleen voor gezorgd dat de boeren een beter inkomen hebben, maar verminderde ook de spanningen tussen landbouwers en veetelers. De dieren vinden de sesamplanten namelijk niet lekker. Als het vee over de sesamvelden trekt, moeten de boeren dus geen schrik hebben dat ze de planten zullen opeten. De veetelers zorgen ervoor dat hun dieren bij de sesamvelden blijven, en niet gaan grazen op andere velden. Omdat sesam een plant is die gemakkelijk groeit, kweken de boerenfamilies nu ook sesam op de gronden dichtbij hun huizen. Ook daar moeten ze geen schrik hebben dat de geiten en schapen de planten zullen oppeuzelen. De opbrengst van die velden dichtbij de huizen is zelfs heel goed, omdat het huiselijk afval zorgt voor de nodige humus. 21

24 VECO WEST AFRICA Vredeseilanden werkt al lang in Togo en Benin. We breidden de vorige jaren onze werking uit naar Burkina Faso en Niger. De vier landen delen immers belangrijke grensmarkten. Dit weerspiegelt zich ook in de structuur. Het regionaal kantoor is gevestigd in Cotonou. De projectverantwoordelijken werken vanuit twee antennes in Togo en Benin. Later komt er nog een antenne in Burkina Faso bij. In de hele West-Afrikaanse regio werken we voor het politieke werk samen met de boerenorganisatie ROPPA (Réseau des Organisations Paysannes et de Producteurs en Afrique de l Ouest). In Benin specialiseren onze partners zich vooral in rijst en maniok. Dit zijn ze: BURKINA- FASO TOGO BENIN NIGER 6 Unions Communales des Riziculteurs (in Glazoue, Dassa, Save, Savalou, Banté en Ouessé) Union des Riziculteurs du Centre (UNIRIZ-C) Conseil de Concertation des Riziculteurs du Bénin (CCR-B) Fédération des Unions de Producteurs du Bénin (FUPRO-Bénin) Centre d information, de recherche et d action pour la promotion des initiatives paysannes (CIRAPIP) Centre d initiation et de recherche-action pour un développement durable (CEIRAD) Ligue de Défense des Consommateurs du Bénin (LDCB) Plateforme nationale des organisations paysannes et de producteurs agricoles (PNOPPA) In Noord-Togo werken onze partnerorganisaties vooral in de maïsteelt. Réseau des Centrales d Auto promotion paysanne (RECAP) Fédération des Organisations Paysannes de la Région des Savanes (FOPAS) Coordination Togolaise des Organisations Paysannes et des Producteurs Agricoles (CTOP) Organisation d Appui à la Démocratie et au Développement Local (OADEL) In Burkina Faso specialiseren onze partnerorganisaties zich in de commerciali satie van niébé, een populaire lokale bonensoort. Association Sons-Kouadba (ASK) UPPA Boulgou FEPAB La Confédération Paysanne du Faso (CPF) Onze partners in Niger specialiseren zich in rijstteelt: Unions des producteurs du riz hors périmètre de Dosso et Birnie Plateforme Paysanne du Niger (PFPN) 22

25 IMPACT VECO WEST AFRICA (Benin, Togo, Burkina Faso en Niger) De producenten van rijst en niébé konden hun inkomens verhogen met 33 tot 43%, vooral dankzij gegroepeerde verkoop aan betere prijzen en betere opslagpraktijken; voor maïs is de inkomenstijging minder dan 15%. Een uitschieter was de export naar Colruyt van 24 ton gepelde rijst waarvoor een prijs van 570 F/kg verkregen werd waarvan 78 F/kg als fairtrade premie. De grootste verhoging was echter voor de vrouwen die de rijst voorkoken (parboiled rijst). Zij zagen hun inkomen toenemen met 186%, doordat ze konden beschikken over beter materieel, maar vooral doordat VECO hen kon linken met markten in het oosten van Benin en in Nigeria. De leefomstandigheden van de meest kwetsbare laag van de bevolking zijn duidelijk verbeterd omdat ze een betere prijs voor hun paddy rijst krijgen en omdat ze grotere oppervlaktes in gebruik hebben genomen om rijst te telen. De rijstcultuur heeft boeren in staat gesteld om het inkomensverlies door de achteruitgang van de katoenketen ruim te compenseren. De inkomsten uit rijst staan nu in voor de dagelijkse uitgaven in de familie. In Burkina Faso hebben de niébé-producenten (dit zijn vooral vrouwen) hun levensstandaard ook verhoogd (zie kader hieronder). De boeren hebben via hun ledenorganisaties een meer actieve rol in de diverse schakels van de landbouwketens. Ze voegen meerwaarde toe aan hun producten en zijn meer betrokken bij het beheer. In Togo wordt de boerenorganisatie geconsulteerd door de overheid voor het verdelen van landbouwinputs aan hun leden. In Benin is UNIRIZ-C een sleutelactor geworden in de rijstketen. De organisatie is inmiddels ook lid van de Kamer van Landbouw. UNIRIZ-C wordt geraadpleegd voor het project d aménagement van de EU en is betrokken bij de beslissingen. Twee van haar leden, de boerenorganisaties van Tchetti en van Kpataba hebben een FLO Fair Trade certificering gekregen en zijn lid van le Réseau Béninois des Acteurs du Commerce Equitable (RBACE). In Benin en Burkina Faso hebben de boerenorganisaties de prijsvorming kunnen beïnvloeden door meer te overleggen met groothandelaars, transporteurs en consumenten een proces dat gefaciliteerd wordt door VECO. We bereikten met ons programma rechtstreeks mannen, vrouwen Burkina Faso: Aangename kennismaking Het was een toevallige kennismaking. VECO West Africa organiseerde in 2008 een conferentie over de grensmarkt in Tenkodogo. Eén van de aanwezigen was een vertegenwoordiger van een boerenorganisatie uit Boulgou, Burkina Faso. Ze hadden een federatie van boeren die allemaal niébé telen, een bonensoort die bij de mensen in de streek erg in de smaak valt. De federatie was er, maar veel bracht dat voor de boeren niet op: ze kregen geen vorming en hun gronden waren uitgeput, met magere oogsten tot gevolg. Ieder jaar waren ze verplicht om aan lage prijzen te verkopen. VECO West Africa besliste de organisatie op te nemen in haar programma. Producenten volgden intensieve opleidingen in de niébé-teelt. Hoe slaan ze hun bonen het best op? Welke verwerkingsmogelijkheden zijn er? Tegelijkertijd werden performante zaden en aangepaste bemestingstechnieken in gebruik genomen. Vandaag oogsten de producenten soms het dubbele van vóór de start van het programma en gebruiken ze een nieuw soort plastiek zakken om hun bonen beter te kunnen bewaren. In de streek zie je dat de inkomens stijgen: er worden meer fietsen aangekocht, er gaan meer kinderen naar school, de grasdaken worden vervangen door golfplaten. Binnenkort bouwen ze een opslagplaats. De boeren en boerinnen zijn er zeker van dat dit hun inkomen nog zal verhogen omdat ze op die manier het geschikte moment kunnen afwachten om hun bonen te verkopen. 23

26 Expeditie Benin Een paar jaar geleden begon Vredeseilanden met twee boerenorganisaties uit Benin een pilootproject waarbij het de bedoeling was om de kwaliteit van hun rijst zo goed te krijgen, dat hij kon geëxporteerd worden naar Europa. Groep Colruyt en de firma Boost Nutrition werden onze partners. In 2010 maakten de rijstboeren reuzensprongen. Ze pasten hun intern systeem voor kwaliteitscontrole voor het eerst toe. Met succes. Eind augustus verkregen ze hun FairTrade licentie. Vanaf september 2010 kan je dus pakjes Max Havelaar gelabelde rijst van twee boerenorganisaties uit Benin in de Colruyt, Okay en Spar supermarkten vinden. Daar - naast wou Vredeseilanden dit concreet project aangrijpen om met alle partners samen te leren en te discussiëren over duurzame handelsrelaties. In dat kader trok de voorzitter van Groep Colruyt, Jef Colruyt, in het gezelschap van Rik Van Cauwelaert (directeur Knack), Marianne Thyssen (Europarlementslid), Piet Vanthemsche (voorzitter Boerenbond), Lut De Clercq (Backstage Kitchen) en Luuk Zonneveld (directeur Vredeseilanden) naar Benin om er ondermeer de rijstboeren te ontmoeten. Voorzitter Jef Colruyt: Voor ons is het commerciële aspect van de Shiwa-rijst nooit op de eerste plaats gekomen, maar wel het traject, het leerproces, dat op het ritme van de rijstproducenten verlopen is. Naarmate de boerenorganisaties sterker worden, zullen we de financiële steun geleidelijk aan verminderen en de middelen inzetten om nieuwe projecten en gemeenschappen sterker te maken. De bedoeling van het samenwerkingsproject en de reis naar Benin was om dit project vanuit verschillende perspectieven te bekijken en hieruit te leren, zegt Luuk Zonneveld van Vredes - eilanden. We wilden antwoorden zoeken op een aantal vragen. Wat zijn de obstakels die boerenfamilies in Benin ondervinden om hun rijst aan een goeie prijs verkocht te krijgen? Hoe kan een supermarkt uit België een duurzame handelsrelatie aanknopen met familiale boeren en boerinnen? En hoe kan zo n handelsrelatie bijdragen tot de ontwikkeling van een gemeen - schap? Expeditie Benin project kreeg veel weerklank in de West-Afrikaanse en Belgische media, en bracht het debat over handelsrelaties tussen boeren en supermarkten zo bij een breed publiek. 24

27 VECO EAST AFRICA Oeganda, Tanzania en Kenia vormen samen één regionale markt. Ook veel producten uit het oosten van Congo komen op de Oegandese markt terecht, en omgekeerd. Vandaar dat we ervoor kozen om onze programma s van Oeganda, Tanzania en Congo meer op elkaar af te stemmen. CONGO UGANDA TANZANIA Voor het politiek werk in die regio werken we samen met de Eastern Africa Farmers Federation (EAFF). Zij verdedigen de belangen van de boerenfamilies in de Oost Afrikaanse regio. TANZANIA In het noordoosten van Tanzania ondersteunen we activiteiten in het gebied waar de districten Same en Simanjiro aan elkaar grenzen. We focussen er op kippen- en geitenkweek, en uienteelt. In 2010 werden 24 nieuwe commerciële boerengroepen gevormd, wat hun aantal op 89 brengt. Dit zijn onze partners in Same en Simanjiro: Same District Council Simanjiro District Council Inyuat E Moipo Mviwata Kilimanjaro Regional Network en Manyara Regional Network In het district Mkuranga, op een 100-tal kilometer ten zuiden van de havenstad Dar es Salaam werken we met boerengroepen die zich gespecialiseerd hebben in maniok. Vredeseilanden veranderde vorig jaar van strategie en koos ervoor om zelf een netwerk van commerciële boeren groepen op te zetten en te ondersteunen, wegens gebrek aan andere sterke economische boeren organisaties in de regio. Ondertussen bestaan er 10 commerciële boerengroepen. Dit zijn onze andere partners in Mkuranga district: Mkuranga District Council (MDC) Mviwata Mkuranga Regional Network Vredeseilanden ondersteunt in het Chunya district al een paar jaar de verwerking en verkoop van olie uit zonnebloemen. Het bleek een schot in de roos. Zonnebloemen hebben minder meststoffen nodig, de teelt is minder arbeidsintensief en het levert hoge inkomsten op. De zonnebloemen bleken ook positief voor de voedselzekerheid in de streek: doordat mensen genoeg inkomsten halen uit de olie, zijn ze minder genoodzaakt om hun basisvoedsel (maïs en bonen) te verkopen. Eind 2009 startten we een nieuw vijfjarenprogramma in het Chunya district. We werken hiervoor nauw samen met de districtsoverheid. Dit zijn onze partners in Chunya: Chunya District Council Mviwata Mbeya Regional Network Chunya Sunflower Farmers Business Associations (4) 25

28 Op nationaal niveau werken we voor het politiek werk in Tanzania vooral samen met het Network of Farmers Groups in Tanzania (Mviwata), de nationale boerenbeweging in Tanzania. Zij doen aan lobbywerk en richten zich daarnaast vooral op het opstarten van netwerken van boerengroepen. Ze geven ook vorming rond verschillende thema s. We bereikten met ons programma rechtstreeks mannen, vrouwen Meer voedselzekerheid door verkoop van maniokbloem In Mkuranga verkopen boerenfamilies op dit moment gemiddeld 400kg maniokbloem per oogst. Drie jaar geleden was dat anders: de volumes maniok waren verwaarloosbaar, en de boeren verkochten het onverwerkt en tegen slechte prijzen aan tussenhandelaars. De voorbije jaren hebben we hard gewerkt om de productie op te drijven en boeren te trainen om hun maniok te verwerken tot bloem. Ally Sultani Mingesi vertelt: Maniok werd altijd gezien als voedsel voor de arme en meest kwetsbare mensen. Ik dacht dat ook. Maar geleidelijk aan is daar verandering in gekomen. Ik denk zelfs dat er misschien een tijd zal komen dat het alleen voor rijke mensen bestemd zal zijn. Dat komt omdat de vraag naar maniok alleen maar stijgt, waardoor de prijs een hoge vlucht kan nemen. Ik heb de voorbije jaren geleerd hoe ik meer winst kan halen uit de verkoop van maniok: door er bloem van te maken. Gemiddeld plant ik per jaar twee hectare maniok. Vorig jaar heb ik de helft vers verkocht, en van de rest heb ik bloem gemaakt. Ik heb er zoveel winst mee gemaakt dat ik zelfs het dak van m n huis heb kunnen vervangen. Maar vooral kan ik nu genoeg eten kopen voor mijn gezin. De verkoop van maniokbloem is één van de grootste successen uit mijn leven. 26