LESONTWERP ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING

Transcriptie

1 LESONTWERP ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING Naam: Robin Mewissen/ Lander Van Uythem/ Bram Godts/ Sander Schalley/ Dries Wijckmans Campus Heverlee Hertogstraat Heverlee Tel Vakkencombinatie: Aardrijkskunde/Geschiedenis Stagebegeleider DLO: Academiejaar: School: HHH Onderwijsvorm: A-stroom Richting: 1 ste jaar Klas: Lokaal: Aantal leerlingen: Les gegeven door: Vak: Aardrijkskunde Onderwerp: Weer en Klimaat Vakmentor: Mevr. Verstappen Datum/Data: 23/02-27/02 Lesuur/-uren: BEGINSITUATIE Situering in de lessenreeks Dit onderwerp valt onder het thema Klimaat en vegetatie. De volgende hoofdstukken zijn al aan bod gekomen: weer en klimaat beïnvloeden de activiteiten van dier en mens, verschillen tussen weer en klimaat, temperatuur-en neerslagverschillen, windrichting en vegetatie-en klimaatzones in Europa. Deze les, factoren van weer en klimaat, is de laatste van dit thema. Relevante voorkennis (en/of kennis die nog niet aanwezig is) kunnen reeds werken met een atlas hebben in het thema landschap & kaart leren werken met de windrichtingen hebben in het thema reliëf de hoogtezones leren benoemen worden bijna dagelijks geconfronteerd met het weerbericht van België en Europa. Ze hebben dus een idee van de aanwezige verschillen in weer en klimaat maken op vakantie kennis met ander weer en andere klimaten weten dat het weer en het klimaat afhangen van de seizoenen Voor sommige leerlingen is dit de eerste les en dus kunnen sommige nog niet werken met klimatogrammen

2 Belevings- en ervaringswereld & Actualiteit Lln. worden bijna dagelijks geconfronteerd met het weerbericht van België en Europa. Ze hebben dus een idee van de aanwezige verschillen in weer en klimaat. Lln maken op vakantie kennis met ander weer en andere klimaten. (strandvakantie / skivakantie) Lln. duidelijk maken dat klimaat verandert Actua: Artikel over de sneeuwstorm Juno in het Noordoosten van Amerika: Leerniveau van de klasgroep, klassfeer, 1 ste jaar Moderne. DIDACTISCHE VERANTWOORDING Welke (vak)didactische principes komen in je les aan bod? (= opsomming) Motivatieprincipe, Aanschouwelijkheidsprincipe, Herhalingsfase, Integratieprincipe, Activiteitsprincipe EINDTERMEN & LEERPLANDOELEN Situering in de eindtermen: (Vakoverschrijdend en/of vakgebonden) ET 17 kunnen de verschillen tussen weer en klimaat verwoorden ET 18 kunnen voor enkele factoren uitleggen hoe ze weer en klimaat beïnvloeden. ET 20 kunnen gegevens over weer en klimaat van een gebied uit cijfers, grafische voorstellingen en kaarten aflezen. Situering in het leerplan: Leerplan aardrijkskunde 1 ste graad A van het VVKSO, leerplan aardrijkskunde 1 ste graad, Brussel, 2008, D/2008/7841/038. Geraadpleegd op: 9/02/ Klimaat en vegetatie 2 De overeenkomsten en verschillen tussen weer en klimaat verwoorden 3.1 Temperatuur- en neerslagverschillen tussen België en/of Europa uit cijfers, grafische voorstellingen en kaarten aflezen en vergelijken met deze van Ukkel 3.3 De dominerende windrichting, de gemiddelde jaarneerslag en de gemiddelde jaartemperatuur van Ukkel als parate kennis kunne gebruiken. 5 Voor enkele factoren eenvoudig uitleggen hoe ze het weer en het klimaat beïnvloeden. Didactische wenken (2) Vanuit de voorbeelden kunnen de leerlingen het onderscheid tussen weer en klimaat uitleggen. Aan de hand van een weerbericht kunnen de weerselementen worden afgeleid.

3 (3.1) In de lessen van het eerste leerjaar gaat het vooral over het lezen en begrijpen van grafieken (temperatuurcurve, neerslagdiagram, windroos met dominerende windrichting) van klimatogrammen van kaarten en van eenvoudige determineertabel is een hulpmiddel, dat permanent ter beschikking staat van de leerlingen en dat uiteraard niet gememoriseerd dient te worden. (3.3) Uit de studie van de gegevens van Ukkel bepalen de leerlingen de dominerende windrichting, de gemiddelde jaarneerslag en de gemiddelde jaartemperatuur. Deze waarden moeten zij als parate kennis gebruiken om later vergelijkingen te kunnen maken. We opteren om hier sterk afgeronde cijfers te hanteren, nl. 10 C en 800mm. (5) Bij de beïnvloedende factoren kan bijvoorbeeld aandacht gaan naar de breedteligging, de afstand, het voorkomen van gebergtes, overheersende windrichtingen Het is niet de bedoeling om bij die beïnvloedende factoren diepgaande verklaringen zoals relaties met de stand van de zon aan te brengen. ALGEMEEN LESDOEL kunnen aan de hand van kaarten de weer- en klimaatgegevens van België en Europa aflezen. kunnen vier beïnvloedende factoren voor weer en klimaat benoemen en aanduiden op een kaart met behulp van een atlas. kunnen voor vier factoren (stand van de zon, hoogteligging, nabijheid van de zee, windrichting) in eigen woorden uitleggen hoe deze het weer en het klimaat (temperatuur en neerslag) beïnvloeden in België en Europa. SCHOOLAGENDA (Van de leerlingen. Verwijs naar het werkblad en/of de pagina s in het werk- en/of handboek.) Factoren van Weer en Klimaat BRONNEN (Noteer alle gebruikte bronnen, volgens BIN.) - (filmpje mol in de zon) - (filmpje schooltv) -J. COPPENHOLLE, R. VAN MOL, H. VERSTAPPEN, V. GAERMYNCK, G. APPELMANS, C. VAN BROECK, Geogenie 1, Antwerpen, Uitgeverij De Boeck, E. VAN HECKE, D. VANDERHALLEN, J. CALLEMYN, Algemene wereldatlas, Mechelen, Uitgeverij Plantyn, 20 - Afbeelding weerbericht, KMI, - Afbeelding griekenland 20feb, %CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%BB%CE%AF%CE%B1- %CE%91%CE%BB%CF%85%CE%BA%CE%B1%CE%BD%CE%AC- %CE%96%CE%AC%CE%BA%CF%85%CE%BD%CE%B8%CE%BF%CF%82- %CE%91%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%82 - afbeelding Europa, LEERMIDDELEN & MEDIA -Werkbladen: factoren van weer en klimaat (pagina ) -Atlas Plantyn Algemene Wereldatlas

4 -Smartboard

5 Leerdoelen Lesfasen & timing Instapfase Motivatiefase Didactisch lesontwerp KRACHTIGE LEEROMGEVING Onderwijs- en leeractiviteiten Media Leerinhoud Weerbericht: De lkr. laat een weerkaart zien waar hij de verschillende factoren van weer en klimaat op aan duidt. Ppt: weerkaart van België Probleemstel ling: Probleemstelling: Welke elementen beïnvloeden het weer en klimaat. Welke factoren beïnvloeden de temperatuur en neerslag in België en Europa? Hoe komt dit? De leerkracht schrijft de verschillende factoren ook op het bord De lln. kunnen een geschikte kaart vinden in hun atlas.(c4) lesovergang Lesfase1: Stand van de zon De leerkracht toont zelfgemaakte foto s van het weer in Leuven en vergelijkt deze met foto s van Griekenland in februari Lkr vraagt aan de lln om een goede atlaskaart te zoeken waarbij je de temperatuur kan aflezen voor de maanden januari en juli in Europa. - Hoe ga je deze kaart vinden? Van welke zoekmethode maak je gebruik? - Welke kaart hebben jullie gevonden? Ppt: Foto s van HHH van in februari Ppt:: Foto s van Griekenland in februari Klimatogrammen Athene en Stockholm (KMI) Atalskaart 37 In Griekenland is het nu ander weer dan nu bij ons. 1. Stand van de zon a. Seizoen De hoogste temperatuur in het noordelijk halfrond hebben we in de zomer. De hoogste temperatuur in het zuidelijk halfrond hebben we in de winter.

6 kunnen na het vergelijken van de temperaturen van verschillende maanden het warmste seizoen geven. (C3) De leerling die vrijwilliger is kan de instructies die de leerkracht geeft uitvoeren (M2) kunnen duidelijk het verband leggen met de realiteit. (C3) OLG wat is de temperatuur in januari/ juli in Stockholm/ Athene? Waar is het het koudst in januari en is dit ook het geval in juli? als we weten dat de temperaturen in juli hoger zijn dan deze in januari, in welk seizoen is het dan het warmst? Demonstratie seizoenen met globe en zaklamp: De leerkracht vraagt een vrijwilliger uit de klas en vraagt hem om een zaklamp vast te houden en zegt tegen de rest Atlaskaart 37 powerpoint Globe+ zaklamp Dit heeft niets te maken met de afstand tot de zon maar wel met de invalshoek van de zonnestralen omwille van de schuine stand van de aardas. Wanneer de stralen loodrecht invallen moeten zij een kleiner oppervlak opwarmen dan wanneer zij schuin invallen. b. Tijdstip van de dag kunnen aan de hand van het filmpje besluiten Filmpje van de mol in de zon kijken. ( de/stand%20van%20de%20zon.swf) Filmpje dagboog -In de middag (12u) staat de zon het hoogst. Op de thermometer kunnen we aflezen dat de temperatuur s middags het hoogst is, waar staat de zon dan op dit ogenblik aan de horizon?

7 dat het om 12u s middags het warmste moment van de dag is. (C3) kunnen na het vergelijken van de temperaturen van de verschillende steden besluiten dat de stad die het dichtst bij de evenaar liggen de warmste zijn. (C3) OLG De lkr legt uit dat de temperatuur s middags warmer is. -Wat valt jullie op aan het filmpje als je naar de tijd en de thermometer kijkt? Doceren Hieruit kunnen we besluiten dat het om 12u altijd de warmste moment van de dag is en dat de zon op dit moment altijd het hoogst aan de horizon staat. OLG+ Actief meewerken zoeken de steden Brussel, Londen en Rome op de kaart met de julitemperaturen van Europa. Zijn de temperaturen van alle steden hetzelfde of zijn er verschillen? Wat kunnen we hieruit concluderen? zoveel te verder van de evenaar, zoveel te? filmpje dagboog Atlaskaart 37 Het is dus niet altijd warmer als de zon dichter bij de aarde staat c.afstand tot de evenaar -zoveel te dichter bij de evenaar zoveel te warmer en omgekeerd. Wie wilt er het besluit voorlezen? kunnen met behulp van de foto s, klimatogrammen lesovergang Lesfase 2: Hoogteliggin g Foto s vergelijken van Zwitserland in de bergen en België in de Ardennen. Foto s van een berg met duidelijk verschil in hoogte (Foto werkblaadjes). Zijn jullie al ooit op skivakantie geweest? Wat voel je aan de temperatuur als je met de skilift naar boven gaat? Klimatogrammen Zugspitze werkblaadje p Hoogteligging a. Temperatuur

8 en eigen ervaringen besluiten dat de temperatuur in het dal hoger ligt dan op de top. (C3) kunnen een goede kaart vinden over de neerslag en zo de neerslaghoeveelh eden van een stad of streek bepalen met behulp van een atlaskaart. ( C4) kunnen het bergip stijgingsregens definiëren. (C2) lesovergang Je ziet hier twee foto s van de Zugspitze. Wat valt jullie op als je naar de plantengroei kijkt? Wat zouden we hieruit kunnen afleiden? Bewijzen aan de hand van de klimatogrammen dat het in het dal warmer is dan op de top en besluit invullen OLG Zoek een kaart met de jaarlijkse neerslag in Europa. Wat zijn de neerslaghoeveelheden voor de steden die worden gevraagd op jullie werkblaadjes? Welke reliëfvorm overheerst er in Bern? Wat stel je vast i.v.m de neerslag als je al deze plaatsen met elkaar vergelijkt? Hoe verklaar je het ontstaan van meer neerslag in reliëfrijke gebieden aan de hand van de figuur op p. 174? De leerkracht vraagt aan een leerling om het besluit voor te lezen. Lkr. laat filmpje zien van temperatuurverschillen op land en zee powerpoint Atlaskaart 37 (a) figuur over stijgingsregens p.174 op de werkblaadjes b.neerslag Hoe hoger de plaats, hoe lager de temperatuur en hoe hoger de neerslag. Stijgingsregens= Wolken stijgen door een reliëfhindernis. De temperatuur af en het gaat regenen. kunnen met behulp van de klimatogrammen en eigen ervaringen besluiten dat het land sneller opwarmt en Lesfase 3: Nabijheid van de zee De leerkracht geeft de opdracht om Ukkel (kaart4) en Kiev(34) op te zoeken in de atlas. Waar liggen deze twee weerstations t.o.v. de zee? Leerkracht geeft de opdracht om a.d.h.v. de klimatogrammen het kader in te vullen. Het kader wordt klassikaal verbeterd. 3. Nabijheid van de zee Kiev ligt veel meer landinwaarts, Ukkel is dichter aan de zee gelegen. (Noordzee)

9 sneller afkoelt dan de zee. (C3) Lln. kunnen een gepaste atlaskaart opzoeken die aansluit bij de oefening (c4) Als kijken naar het kader zien we dat deze temperaturen verschillen tijdens de winter en de zomer. In de zomer is het warmer in Kiev en in de winter kouder. Hoe kwam dit weer? Actief/ klasikaal werken Leerkracht duidt een leerling aan die luidop de eerste vraag onder het kader probeert op te lossen. In laten we zeggen januari is de T van een plaats aan zee OLG De zee heeft dus een enorme invloed op de temperatuur van het nabije land. In de zomer is het er aangenamer omdat het aan de kust net iets koeler is dan in het binnenland en in de winter is het aan zee dan weer net iets aangenamer omdat de temperatuur dan hoger ligt dan in het binnenland. Nu kunnen we ook het besluit invullen. De zee warmt trager op waardoor het ook trager afkoelt en dus langer warmte afgeeft. In januari is de T van een plaats bij de zee hoger dan een plaats in het binnenland. In juli is de T van een plaats bij de zee lager dan een plaats in het binnenland. Wie wilt er het besluit voorlezen? een verfrissende invloed in de zomer en een verzachtende invloed in de winter.

10 lesovergang Terug gaan naar het weerbericht van de instapfase. De lkr. duidt de windroos van het weerbericht aan. Wie weet hoe we dit pictogram noemen? Windroos Nooit oorlog zonder wapens kunnen de verschillen tussen het weer in het Noorden en het Zuiden waarnemen door naar een kaart in de atlas te kijken of naar een klimatogram te kijken. (C3) kunnen de begrippen maritiem, continentaal, polaire lucht en tropische lucht definiëren. (C2) Lesfase 4: Het verschil tussen Noord en Zuid. (+/- 15 min) OLG windrichting Nu de windroos terug is opgefrist kunnen jullie even een atlaskaart zoeken met de dominante windrichting in België. Welke windrichting overheerst er dus in België? De windrichting bepaald dus voor een groot deel het weer. OLG kenmerken windrichting Jullie mogen nu jullie werkblaadjes nemen op p 174. We gaan proberen de juiste kenmerken bij de windrichtingen te zetten. We hebben daarnet de dominante windrichting van België gezocht, wie weet nog welke dit was? Duowerk Die winden zorgen dus voor de aanvoer van lucht. Jullie mogen nu de volgende oefening per twee maken op p176. Dit mag ongeveer een minuutje duren. Heeft iedereen de oefening kunnen oplossen? Dan gaan we ze samen verbeteren. Atlaskaart 6 In België overheerst de ZW-wind N= koud NO= koud/ droog O= droog ZO= warm/ droog Z= warm ZW= warm/vochtig W= vochtig NW= koud/vochtig maritiem= vochtige lucht die van over de zee komt. continentaal= droge lucht die van over het land komt polaire lucht= koude lucht die uit het noorden komt. tropische lucht= warme lucht die uit het zuiden komt. Wie wilt er dan nog even het besluit lezen?

11 (C4/ Toepassen) kunnen de leerstof zelf toepassen op een weerbericht. Herhalingsfa se Herhaling+ Actief werken Een lln. presenteert het weerbericht dat in de motivatiefase aan bod is gekomen. Hij/zij legt uit wat hij juist geleerd heeft. Wie van jullie wil een weerbericht komen presenteren en zelf de details aanduiden? Opmerkingen i.v.m. bijlagen: Steeds kopie toevoegen van ingevuld werkblad of -boek. Indien gebruik gemaakt wordt van transparanten of digitale presentatie: handouts toevoegen (verkleind, zwart/wit). Indien de klasopstelling gewijzigd wordt: plan en/of omschrijving toevoegen.

12 BORDSCHEMA Beïnvloedende factoren 1. Stand van de zon a. Seizoen b. Ligging t.o.v. evenaar c. tijdstip van de dag 2. Hoogteligging a. Temperatuur b. neerslag 3. Nabijheid van de zee 4. Windrichting POWERPOINT

13