Onderzoeksmethoden II: het multivariaat lineair
|
|
- Patricia van der Velde
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Onderzeksmethden II: het multivariaat lineair mdel 1. Overzicht methdes 1.1. Inleiding Vrbeeld: meerdere afhankelijke variabelen Vernderstel dat we q (afhankelijke) variabelen beschikken. Een nderzeker wil weten f scres p de q vakken significant verschillen tussen de mannelijke en de vruwelijke studenten. Twee alternatieven: Univariate benadering: we kunnen q keer de tw sample t tets uitveren: we krijgen q p waarden die al f niet significant kunnen zijn. Multivariate benadering: we kunnen 1 multivariate tets uitveren: we verkrijgen 1 p waarde: deze tets kan significant zijn f niet. Multivariaat tetsen: waarm? Het gebruik van q univariate tetsen leidt tt een inflatie van de type I fut 1.( 2 ) Univariate tetsen huden geen rekening met het eventueel gecrreleerd zijn van de te tetsen variabelen. In veel gevallen heeft een multivariate tets een grter nderscheidingsvermgen 3 (pwer 4 ) Tetsen met betrekking tt een vectr van gemiddelden ( ) Het univariaat geval Data: a randm sample van n bservaties allen uitdezelfde nrmaal verdeeld ppulatie met. De nulhypthese stelt dat het gemiddelde gelijk is aan een vrpgestelde waarde : vs. 1 Een fut van de eerste srt, k fut van type I f type I fut geheten, is de verkeerde beslissing die genmen wrdt als een tets een ware nulhypthese verwerpt. 2 Een fut van de tweede srt, k fut van type II f type II fut geheten, is de verkeerde beslissing die genmen wrdt als een tets een nware nulhypthese niet verwerpt. 3 Het nderscheidend vermgen, f nderscheidingsvermgen (Engels: pwer) van een statistische tets is de kans m een nulhypthese terecht te verwerpen, dus de kans dat de tets niet een fut van de tweede srt (type II-fut) maakt. 4 De pwer van een tets is de kans dat verwrpen wrdt indien inderdaad vals is.
2 Het multivariaat geval. Data: een randm sample van n bservaties van telkens q scres. De nulhypthese stelt dat de vectr met q gemiddelden gelijk is aan een vrpgestelde vectr met q waarden : vs. Deze tetsstatistiek is gekend nder de naam Htelling s T²; de distributie van T² werd bekmen dr Htelling en is afhankelijk van q en het aantal vrijheidgraden (v = n -1): T² ~ T² (q, v) Bemerkingen: Het is ndzakelijk dan n-1 > q, z niet is S singulier en T² kan niet wrden berekend. De vrijheidgraden zijn analg met het univariate geval. De alternatieve hypthese is altijd tweezijdig. De T² verdeling wrdt vandaag niet meer gebruikt, we kunnen immers de F verdeling hanteren. Univariaat versus multivariaat: Punten binnen de ellips, maar buiten de rechthek zullen leiden tt verwerping van de nulhypthese bij minstens één univariate tets, teerwijl de multivariate tets de nulhypthese zal behuden: dit illustreert de inflatie van de bij meerdere univariate tetsen. Punten buiten de ellips, maar binnen de rechthek zullen leiden tt verwerping van de nulhypthese p basis van de multivariate tets, terwijl beide univariate tetsen de nulhypthese zullen behuden, in deze gevallen heeft de multivariate tets meer nderscheidingsvermgen. Bemerk dat het resultaat van de multivariate tets afhankelijk is van de crrelatie (cvariantie) structuur tussen de variabelen: indien de crrelatie negatief zu zijn, zu de ellips in de andere richting geriënteerd zijn, waardr we zuden aanvaarden; idem indien de crrelatie tussen de twee variabelen nul zu zijn: in dit geval wrdt de ellips een cirkel, en pnieuw zuden we behuden Het multivariaat lineair mdel De structuur van het mdel Het multivariaat lineair mdel kunnen we als vlgt nteren: Afhankelijke variabelen = () (regressiecëfficiënten) + ()
3 Y is een respns matrix van rde n x q; elke rij van Y crrespndeert met de q scres van 1 bservatie. X is de mdel matrix van rde n x (p+1) (inclusief de intercept). Deze matrix is van dezelfde rde als in het univariaat lineair mdel. is een (p+1) x q matrix van regressiecëfficiënten, we hebben een aparte klm van s vr elke klm van Y. is een matrix van dezelfde rde als Y en bevat de randm futtermen vr elke bservatie, vr elke afhankelijke variabele. Stchastische assumpties De basisassumpties: het mdel is vlledig en lineair: zwel als 0 zijn n x q matrices en dit impliceert: Var ( ) = vr alle i ( is een q x q matrix ) dit impliceert: vr alle i. Cv ( ) = 0 vr alle i j. Parameterschatting: kleinste kwadraten methde. Het gefit multivariaat lineair mdel is: met e = Y XB de matrix met futtermen. De kleinste kwadraten methden minimaliseert: De plssing is analg aan het univariate geval: Bemerk dat de waarden in de klmmen van B dezelfde zijn als mchten we ze apart hebben geschat vr elke klm van Y afznderlijk. Krtm, f we nu univariaat f multivariaat te werk gaan, de parameterschattingen blijven gelijk. Een schatter vr : een nvertekende schatter vr is gegeven dr: Waarbij we de vlgende ntatie hanteren: Vrbeeld Data: 377 werknemers/ Variabelen: 25. Drie afhankelijke variabelen: chi, stress en depres. 4 cntinue predictren: decaut, psydem, age2, skillet
4 1.4. Multivariate tetsen Mdelvergelijking: vlledig versus gereduceerd mdel Ntatie = vlledig mdel 5 ; = gereduceerd mdel Onder de nulhypthese stellen we dat het gereduceerd mdel evenwaardig is met het vlledig mdel (krtm de extra predictren zijn verbdig): De geschatte mdellen zijn: H is het verschil in aantal predictren, dus h is het aantal regressiecmpnenten dat je schrapt. De E en H matrices In het univariaat geval is SSE (sum f squares errr) de kwadratensm van de futtermen: indien we een nderscheid maken tussen een vlledig en een gereduceerd mdel hanteren we de ntatie. De mutivariate tegenhanger van term is de errr sum f squares and crss prduct (E-SSCP) matrix E: Alle paren van klmmen wrden met elkaar vermenigvuldigd. Wrdt een matrix. 5 Full and reduced.
5 De multivariate tegenhanger vr de term is: Een multivariate tegenhanger vr de term is de hypthesis sum f squares and crss prduct (H SSCP) matrix H: F tets= met = 0,05 (altijd 5% kans dat we de verwerpen terwijl dit niet ndig is). He kleiner het mdel, he beter. He kleiner de getallen, he beter de matrix. H matrixen (hypthese). Waarm meerdere? 4 predictren. 1 ste niet relevant. Vlgende 4 wel = predictren. Vlledig mdel ene variabele eruit dan psydem speelt geen rl resultaten. Zijn predictren significant?? P waarde ndig? E matrix (errr termen). Vier multivariate tetsstatistieken Vier veel gebruikte multivariate tetsstatistieken zijn (frmules niet kennen, wel kunnen gebruiken). Wilk s Lambda. Wilks Lambda crrespndeert met de likelihd rati test: Functie van E en H. E/H maar delen bestaat niet bij matrixen. Dus mvrmen. determinant van E functie vr E en H.
6 Pillai s tracé. De tetsstatistiek. Gewn p andere manier gecmbineerd. Een functie van E en H. Alternatieve naam: Barlett Nanda Pillai tracé Htelling Lawyley tracé. Alternatieve naam: htelling s generalized T² - statistic Ry s largest rt; Er is geen gede F-benadering vr ; men kan enkel een bvengrens vr F berekenen. Ze zijn allemaal gebaseerd p E en H. In de meeste gevallen is de exacte verdeling van deze statistieken nder de nulhypthese niet gekend, maar benaderen ze na transfrmatie een F- verdeling. Indien h = 1, kunnen alle 4 de tetsstatistieken wrden getransfrmeerd naar een exacte F statistiek en kunnen ze geschreven wrden als een functie van T². SPSS GLM multivariaat Opletten vr een multivariate tets! Hier z, maar zal niet altijd z zijn. F = transfrmatie. Significant effect van decaut p gehele pakket. Age2 en skillut zijn niet significant, maar p - waarden zijn affectief en ze zijn berekend p één dataset verandering mgelijk. Multivariate tetsen in de praktijk In de sciale wetenschappen rapprteert men z ged als altijd enkel Wilks Lambda. Het is belangrijk bij de rapprtering dit te vermelden.
7 Enkel indien de multivariate tets significant blijkt, kijkt men naar de univariate tetsen. Onderscheid met univariate want multivariate hudt rekening met de nderlinge relaties. Het is niet tegelaten m significante univariate tetsen te vermelden indien de crrespnderende multivariate tets niet significant is. Indien multivariate tets significant: interpretatie p basis van de univariate regressiecëfficiënten. Als je multivariate tets, dan multivariate uitkmst accepteren. Wanneer significantie aangetnd is dan kijken naar de univariate tets m te kijken f significantie p alle 3 de actren Vrbeeld MANCOVA Vrbeeld Data: 377 werknemers De variabelen: 25 Twee afhankelijke variabelen: stress en depress als indicatren van geestelijke gezndheid; 1 cntinue predictr: psydem 6. 2 categrische predictren: sex en educlev 7 pleidingniveau. 2 interactietermen: sex:edulev en sex:psydem. Multivariate test: tabel: Enkel Wilks Lambda! Sex: significant (<0.05). Edulev: niet significant. Psydem: significant. Sex*educlev: niet significant. Sex*psydem: significant. F (2, 368)= 3,176; p=0,043. Significante relaties interpreteren Er is een significant effect van sex en psydem (sex*psydem) met F(2, 368)=3,176 en significantie van p=0,043. Hierbij werd Wilks Lambda gebruikt. 6 Psychlgical demands. 7 Educatinal level.
8 Indien je interactie - effect hebt alleen interactie vermelden maar a+b niet. Parameter Estimates: tabel: He meer psydem, he meer stress vr vruwen. Bij mannen is dit minder (-0.60). He meer psydem, he meer depres vr vruwen. Maar is grter bij mannen (+0.192). Stress [sex=2] 0 wil zeggen dat dit het referentieniveau is en dit is gelijk aan 0. Stress psydem psitief getal dat p referentiegetal slaat. Stress [sex=1]*psydem -0,06 verschil tussen mannen en vruwen. He sterker effect, he grter de hellingsgraad. Depres [sex=2] 0 wil zeggen dat dit het referentieniveau is en dit is gelijk aan 0. Depres psydem 0,139 psitief getal dat p referentiegetal slaat (vruwen want vruwen=2). Stress [sex=1]*psydem 0,192 verschil tussen mannen en vruwen. Interpretatie Welke multivariate tetsen zijn significant: sex, psydem, sex*psydem. Bemerk dat de twee univariate tetsen vr het interactie effect niet significant zijn; niet vr stress (p=0.055) en niet vr depres (p=0.417); de multivariate tets heeft echter beduidend meer pwer. Enkel het interactie- effect dient men te interpreteren; de hfdeffecten zijn van ndergeschikt belang. Het betreft hier een interactie tussen een categrische (dichtme 8 ) en een cntinue predictr: de slpe (= sterkte van relatie) tussen psydem en de afhankelijke variabele verschilt tussen mannen en vruwen. 8 Een dichtme variabele is een variabele slechts twee mgelijke waarden kan aannemen.
9 Vr stress:psydem = 0,112 vr het referentieniveau van sex (2=vruwen); vr mannen is de slp psydem =0,112-0,060 = 0,052; krtm zwel vr manen als vr vruwen geldt: er is een psitief verband tussen psydem en stress, he meer psychlgical demands, he meer stress; echter, dit verband is sterker vr vruwelijke werknemers dan vr de mannelijke werknemers. Vr depres: psydem = 0,139 vr het referentieniveau van sex (2=vruwen); vr mannen is de slpe psydem = 0, ,192 = 0,331; krtm zwel vr mannen als vr vruwen geldt: er is een psitief verband tussen psydem en depres, he meer psychlgical demands, he meer depressie; echter, dit verband is nu sterker vr de mannelijke werknemers dan vr de vruwelijke werknemers.
Onderzoeksmethoden II: overzicht en herhaling interpretatie output
Onderzeksmethden II: verzicht en herhaling interpretatie utput 1. Overzicht methdes 1.1. Onderzeksmethden I en nderzeksmethden II Statistiek II en Onderzeksmethden I: Het univariaat lineair mdel is het
Nadere informatieOnderzoeksmethoden II: introductie multilevel analyse
Onderzeksmethden II: intrductie multilevel analyse Vraf: Verschillende niveaus in één analyse bereken. Multilevel: bijvrbeeld alles met schlen. L1: leerlingen in de schlen selecteren. L2: schlen in grepen
Nadere informatieOnderzoeksmethoden II: structurele vergelijkingsmodellen deel 3
Onderzeksmethden II: structurele vergelijkingsmdellen deel 3 1. Structurele vergelijkingsmdellen 1.1. SEM in vgelvlucht SEM is een algemene techniek m de (lineaire) samenhang tussen variabelen te mdelleren.
Nadere informatieDomeinmodel voor hypothesetoetsen Sietske 23 oktober 2015
Dmeinmdel vr hypthesetetsen Sietske 23 ktber 2015 In dit dcument wrdt een mgelijk dmeinmdel vr hypthesetetsen beschreven. Het dcument bestaat uit twee delen: het dmeinmdel zelf en de verwegingen bij het
Nadere informatieDit jaar gaan we MULTIVARIAAT TOETSEN. Bijvoorbeeld: We willen zien of de scores op taal en rekenen van kinderen afwijken in de populatie.
Toetsen van hypothesen Bijvoorbeeld: nagaan of het gemiddeld IQ bij een bepaalde steekproef groter/kleiner is als in de populatie. µ = 100 Normaalverdeling, waarbij we de score van de steekproef gaan vergelijken
Nadere informatieSamenvatting: Statistiek 1
Samenvatting: Statistiek 1 by lekkernederlands The Marketplace t Buy and Sell yur Study Material Buy and sell all yur summaries, ntes, theses, essays, papers, cases, manuals, researches, and many mre..
Nadere informatieOnderzoeksmethoden II: structurele vergelijkingsmodellen deel 2
Onderzeksmethden II: structurele vergelijkingsmdellen deel 2 1. Latente variabelen mdellen Cntinue latente variabelen (p interval niveau). Categrische latente variabelen (nminaal / rdinaal). Explratief
Nadere informatieVERSLAG PRACTICUM 6 Pattern Recognition. PCA
VERSLAG PRACTICUM 6 Pattern Recgnitin. PCA Niclaas Heyning 0152447 Sjerd kerkstra 0445061 Inleiding Bij deze pdracht is het de bedeling de werking van Principal Cmpnent Analyse (PCA) te bestuderen. Er
Nadere informatie9. Lineaire Regressie en Correlatie
9. Lineaire Regressie en Correlatie Lineaire verbanden In dit hoofdstuk worden methoden gepresenteerd waarmee je kwantitatieve respons variabelen (afhankelijk) en verklarende variabelen (onafhankelijk)
Nadere informatieStatistische Modellen voor Longitudinale Data. Geert Verbeke
Statistische Mdellen vr Lngitudinale Data Geert Verbeke http://perswww.kuleuven.be/geert_verbeke Inhud Lpbaan G. Verbeke Lngitudinale data: Wat? Waarm? He? Vrbeeld uit recent eigen nderzek Besluit Lpbaan
Nadere informatie16. MANOVA. Overeenkomsten en verschillen met ANOVA. De theorie MANOVA
16. MANOVA MANOVA Multivariate variantieanalyse (MANOVA) kan gebruikt worden in een situatie waarin je meerdere afhankelijke variabelen hebt. Met MANOVA kan er 1 onafhankelijke variabele gebruikt worden
Nadere informatieProspectbeheer : Te exporteren adressen
Prspectbeheer : Te exprteren adressen 2 Inhudstafel 1. Inleiding: Te exprteren adressen p3 2. Wat verstaan we nder een gekwalificeerd adres? p4 2.1 Particulier=eindklant 2.2 Bestuurder verbnden aan een
Nadere informatieAcademiejaar 2013-2014 PSYCHOMETRIE LESSEN + NOTA S. 0. Psychometrie. Dr. Wilfried De Corte Door: Delfien Vansteelandt
0. Psychmetrie Academiejaar 2013-2014 LESSEN + NOTA S PSYCHOMETRIE Dr. Wilfried De Crte Dr: Delfien Vansteelandt 0 Inhudspgave 0. PSYCHOMETRIE 1 Verantwrdelijk lesgevers 1 Leerstf 1 Vragen? 1 Situering
Nadere informatie11. Multipele Regressie en Correlatie
11. Multipele Regressie en Correlatie Meervoudig regressie model Nu gaan we kijken naar een relatie tussen een responsvariabele en meerdere verklarende variabelen. Een bivariate regressielijn ziet er in
Nadere informatieVWO-I CENTRALE EXAMENCOMMISSIE VASTSTELLING OPGAVEN CORRECTIEVOORSCHRIFT. Bij het examen: NATUURKUNDE VWO 1986-I. 2 Scoringsvoorschrift
CENTRALE EXAMENCOMMISSIE VASTSTELLING OPGAVEN VWO-I CORRECTIEVOORSCHRIFT Bij het examen: NATUURKUNDE VWO 986-I Inhud: Algemene regels Scringsvrschrift. Scringsregels. Crrectiemdel A 4 - - De Centrale E~amencmrnissie
Nadere informatieSamenvatting Statistiek II (2017) Ella Mattan
Inhudspgave Hfdstuk 1: beschrijvende statistiek 5 1.1 Prlegmena 5 1.1.1 Statistiek, psychmetrie & methdlgie 5 1.1.2 Variabelen 5 1.1.3 eetniveaus 5 1.1.4 Zinvlheid 6 1.2 Ordeningstechnieken 7 1.3 Grafische
Nadere informatieE- mailadressen uit QBS exporteren naar uw website.
E- mailadressen uit QBS exprteren naar uw website. STAP 1: Maak een crrect selectie van uw klanten die u wenst te benaderen (bv. Particulieren) A) Klik bvenaan p Selecties B) Selecteer hier als: Tabel:
Nadere informatieSamenvattend rapport Operationeel Leidinggevenden
Samenvattend rapprt Operatineel Leidinggevenden Organisatie: Bevragingsperide: Rapprtdatum: ttaal 25/11/2014-24/12/2014 27/01/2015 He situeert u dit rapprt? Dit rapprt bevat het glbale verzicht van de
Nadere informatieTOELICHTING KOSTEN MOZAÏEKBEHEER OPEN GRASLAND
STICHTING COLLECTIEF AGRARISCH NATUURBEHEER SCAN TOELICHTING KOSTEN MOZAÏEKBEHEER OPEN GRASLAND BESCHRIJVING De ksten mzaïekbeheer zijn een vergeding vr de ksten die p bedrijfsniveau gemaakt wrden vr het
Nadere informatieGetallen 1 is een programma voor het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip).
Getallen 1 Getallen 1 is een prgramma vr het aanleren van de basis rekenvaardigheden (getalbegrip). Delgrep Rekenen en Wiskunde Getallen 1 Getallen 1 is geschikt vr grep 7 en 8 van de basisschl en de eerste
Nadere informatieSamenvattend rapport Operationeel Leidinggevenden
Samenvattend rapprt Operatineel Leidinggevenden Entiteit: Bevragingsperide: Rapprtdatum: Vrbeeld 25/11/2014-24/12/2014 23/01/2015 He situeert u dit rapprt? Dit rapprt bevat het glbale verzicht van de bttm-up
Nadere informatieLOGBOEK van: klas: 1
LOGBOEK van: klas: 1 Inhudspgave Inleiding en inhud van het lgbek Wat is de maatschappelijke stage? Delen van de maatschappelijke stage Waar de je maatschappelijke stage? Kaders waarbinnen de maatschappelijke
Nadere informatieVerbanden 3. Doelgroep Verbanden 3. Omschrijving Verbanden 3
Verbanden 3 Verbanden 3 besteedt aandacht aan het pstellen van tabellen, frmules en grafieken. Er zijn k uitbreidingen van de subdmeinen statistiek en rijen en reeksen. Delgrep Verbanden 3 Verbanden 3
Nadere informatieMijn egov-rollenbeheer Handleiding voor Roltoekenningsgebruikers
Mijn egv-rllenbeheer Handleiding vr Rltekenningsgebruikers Versie 1 11 december 2013 Inhud 1 Over deze handleiding... 3 1.1 Vr wie... 3 1.2 Gebruik icnen... 3 2 Veelgebruikte termen en definities... 4
Nadere informatieMaak van 2015 jouw persoonlijk professionaliseringsjaar
Maak van 2015 juw persnlijk prfessinaliseringsjaar en wrd Nlc erkend Register Lpbaanprfessinal (RL) Nlc erkend Register Lpbaanprfessinal (RL) Deze status wrdt bereikt na certificering dr het nafhankelijke
Nadere informatieRietschans College Overgangsnormen 2013-2014
Rietschans Cllege Overgangsnrmen 2013-2014 Deel 1 vmb Deel 2 hav/vw 1 Inhudspgave Inhudspgave... 2 Deel 1 Overgangsnrmen 2013-2014 vmb... 3 ALGEMEEN BEVORDERING PER LEERJAAR... 3 Bevrdering van vmb-tl
Nadere informatieEigen formularium Psychometrie
Eigen frmularium Psychmetrie 1) Klassieke testtherie Discrete kansveranderlijke U: P(U = u) = f(u) kans Cntinue kansveranderlijke V: P(U = u) = g(v)dv kansdichtheid Variantie van V: Var(V): E [ ( V E(V)
Nadere informatieECTS-fiche. 1. Identificatie GRADUAAT ONDERNEMINGSCOMMUNICATIE FINANCIEEL MANAGEMENT
ECTS-fiche Opzet van de ECTS-fiche is m een uitgebreid verzicht te krijgen van de invulling en pbuw van de mdule. Er bestaat slechts één ECTS-fiche vr elke mdule. 1. Identificatie Opleiding GRADUAAT ONDERNEMINGSCOMMUNICATIE
Nadere informatiePestprotocol basisschool Pieter Wijten
Pestprtcl basisschl Pieter Wijten Basisschl Pieter Wijten werkt aan een veilig schlklimaat waarin kinderen respectvl met elkaar mgaan. Ze hanteert drie principes: Ik zrg ged vr mezelf Ik zrg ged vr de
Nadere informatieAnalytische boekhouding
Analytische Bekhuding Analytische bekhuding 1 Vrbereiding... 2 1.1 Dssier instellingen... 2 1.2 Analytische rekeningen maken... 3 2 Analytisch beken... 4 2.1 Kppeling... 5 2.2 Bekingsvrstellen (mdellen)...
Nadere informatieExamens/taken/toetsen auti-vriendelijk opstellen
Examens/taken/tetsen auti-vriendelijk pstellen Vaak vrkmende prblemen bij leerlingen met ASS - vragen verslaan - blkkeren als de eerste vraag niet lukt - bij meervudige vragen slechts 1 deel van de vraag
Nadere informatieContract gedragsverandering
Cntract gedragsverandering Stappenplan m je delen te bereiken Tips m je delen te bereiken Cntract vr gedragsverandering (vrbeeld) Del/gedrag Om deel te nemen aan de Dam tt Dam lp met mijn vriendengrep
Nadere informatieVoorbeeld oefentypes online e-learningmodules CommArt Int.
Vrbeeld efentypes nline e-learningmdules CmmArt Int. In dit dcument wrdt verwezen naar de specifieke inhud van een van nze e- learningmdules. De efentypes wrden echter gebruikt in alle e-learningmdules
Nadere informatieCURSUS. Basis Elektriciteit
CURSUS Centrum Vlwassen Onderwijs VTI BRUGGE F. Rubben 1 Wat wrdt van de cursist verwacht? Attitude: In staat zijn binnen de vrgeschreven tijd een taak nauwkeurig te vltien. In staat zijn m zich aan te
Nadere informatieWat is een Balanced ScoreCard?
Wat is een Balanced ScreCard? De Balanced Screcard (BSC) is een mdel waarmee de prestaties van een rganisatie, een team enzvrts p een evenwichtige manier kunnen wrden berdeeld. Meten staat daarbij centraal.
Nadere informatieVERHOUDINGEN 2. Doelgroep Verhoudingen 2. Omschrijving Verhoudingen 2
VERHOUDINGEN 2 Muiswerk Verhudingen 2 bestrijkt de uitbreiding van de basisvaardigheden van het rekenen met verhudingen, breuken en prcenten. Dit zijn de regels en vaardigheden die in het vmb en de nderbuw
Nadere informatieECTS-fiche. 1. Identificatie TECHNIEKEN VAN MARKTONDERZOEK
ECTS-fiche Opzet van de ECTS-fiche is m een uitgebreid verzicht te krijgen van de invulling en pbuw van de mdule. Er bestaat slechts één ECTS-fiche vr elke mdule. 1. Identificatie Opleiding GRADUAAT MARKETING
Nadere informatieKenneth Smit Consulting -1-
Versneld en cntinu verbeteren van de perfrmance en de resultaten van uw medewerkers en rganisatie. Perfrmance en rendementsverbetering van uw rganisatie is de fcus waarp de activiteiten van Kenneth Smit
Nadere informatieProjectaanvraag Versterking sociale infrastructuur t.b.v. burgerkracht in Fryslân
1 Prjectaanvraag Versterking sciale infrastructuur t.b.v. burgerkracht in Fryslân 1. Aanleiding Eind 2012 heeft Prvinciale Staten van de prvincie Fryslân keuzes gemaakt mtrent de 'kerntakendiscussie'.
Nadere informatieBingo (spel) Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Bing (spel) Uit Wikipedia, de vrije encyclpedie Bing Bing is een spel vr meer spelers, waarbij iedere speler een frmulier met getallen heeft, die kunnen wrden weggestreept wanneer het getal, dat wrdt getrkken
Nadere informatieVaardig genoeg voor de 21ste eeuw?
Cnferentie Vaardig geneg vr de 21ste eeuw? Samen aan de slag met de Vlaamse PIAAC resultaten! Ghislain De Bndt, stafmedewerker Centrum vr Basiseducatie Zuid-Ost-Vlaanderen Centra vr Basiseducatie Opleidingen
Nadere informatieBergermeer Gasopslag Microseismisch monitoring
Bergermeer Gaspslag Micrseismisch mnitring Maandrapprtage Februari 2012 Het maandelijkse rapprt geeft verslag van de micrseismische mnitring van het Bergermeer veld, inclusief de resultaten zals die gerapprteerd
Nadere informatieLes 2: Toetsen van één gemiddelde
Les 2: Toetsen van één gemiddelde Koen Van den Berge Statistiek 2 e Bachelor in de Biochemie & Biotechnologie 22 oktober 2018 Het statistisch testen van één gemiddelde is een veel voorkomende toepassing
Nadere informatieTECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica. Tentamen Statistiek 2 voor TeMa (2S195) op dinsdag , uur.
TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Faculteit Wiskunde en Informatica Tentamen Statistiek voor TeMa (S95) op dinsdag 3-03-00, 9- uur. Bij het tentamen mag gebruik worden gemaakt van een zakrekenmachine en
Nadere informatieCommunicatie voor beleid Interactie (raadplegen, dialoog, participatie) en procescommunicatie; betrokkenheid, betere besluiten en beleid
Samenvatting BEELDEN OVER COMMUNICATIE TEYLINGEN Bevindingen gesprekken ver Cmmunicatie, raad- en cllegeleden, rganisatie en samenleving In deze ntitie zijn de resultaten van zwel de gesprekken van 9 ktber
Nadere informatieBelgium & Luxembourg. Generic Excel CDB Handleiding november 2013. www.gs1belu.org The global language of business
Belgium & Luxemburg Generic Excel CDB Handleiding nvember 2013 www.gs1belu.rg The glbal language f business Deel III: He gegevens intrduceren in de CDB via de SA2 Generic Excel? 1 Inleiding In vergelijking
Nadere informatieBEGELEIDING LEERLINGEN MET DYSCALCULIE
BEGELEIDING LEERLINGEN MET DYSCALCULIE Begeleiding van leerlingen met ernstige rekenprblemen en/f dyscalculie Delen en uitgangspunten Binnen het Veluws Cllege Crtenbsch hanteren wij het Prtcl Ernstige
Nadere informatieECTS-fiche. 1. Identificatie. Opleiding. Module. Lestijden 40
ECTS-fiche 1. Identificatie Opleiding Ondernemingscmmunicatie Mdule MarketingManagement Cde A2 Lestijden 40 Studiepunten n.v.t. Ingeschatte ttale studiebelasting (in uren) 1 Mgelijkheid tt JA aanvragen
Nadere informatieAce! Training E-learning module 'vragen stellen' Cursus communicatievaardigheden 1
Ace! Training E-learning mdule 'vragen stellen' Cursus cmmunicatievaardigheden 1 Gede vragen stellen Vragen stellen is een vrm van verbale cmmunicatie. Verbale cmmunicatie bestaat uit spreken en luisteren.
Nadere informatieStambreuken benoemen en schrijven
Stambreuken benemen en schrijven Dmein - Verhudingen: breuken Plaats in de leerlijn - Br.5 - Br.2 - Mment van aanbieden - Tweede helft jaargrep 7 - Br.5: Teller en nemer kunnen benemen - Br.2: (Her)kennen
Nadere informatie1. Opstellen van de enquête
Tips vr enquêtes: meten = weten = actie Een enquête is meer dan een vragenlijstje. Het is een ideaal cmmunicatie- en drukkingsmiddel m milieuprblemen te registreren en aan te kaarten in de media f bij
Nadere informatieB G M E B. Voorwaarden pakketprijs en gereduceerde tarief DCP kopie-aanvraag humane producten 16 januari van 5 pagina('s)
DP kpie-aanvraag humane prducten 16 januari 2017 Pakketprijs: De term pakketprijs hudt in dat vr een grep prducten (ieder met een eigen RVG nummer) maar één keer het tarief behrende bij het prducttype
Nadere informatieRICHTLIJNEN BIJ HET OPSTELLEN VAN HET RAPPORTERINGMODEL EX ANTE VOOR DE BEHEERDER VAN HET ELEKTRICITEITSTRANSMISSIENET
RICHTLIJNEN BIJ HET OPSTELLEN VAN HET RAPPORTERINGMODEL EX ANTE VOOR DE BEHEERDER VAN HET ELEKTRICITEITSTRANSMISSIENET 1 OPBOUW EN DOEL VAN HET RAPPORTERINGMODEL EX ANTE 1. Het rapprteringmdel heeft als
Nadere informatieTheoretische elektriciteit 5TSO
TER INFO: IMAGINAIRE NOTATIES De algemene frmule kan men herschrijven in een cmbinatie van twee cmpnenten; namelijk in cmplexe vrm bestaat er een reëel deel en een imaginair deel. Het reële deel van de
Nadere informatieProjectcyclusbeheer: een handige tool bij het uitbouwen van een werking
Prjectcyclusbeheer: een handige tl bij het uitbuwen van een werking Inhud Bij het starten met een Brede Schl is het, na het verkennen van partners en mgelijkheden, belangrijk m structureel de werking uit
Nadere informatieECTS-fiche. 1. Identificatie FINANCIEEL MANAGEMENT
ECTS-fiche Opzet van de ECTS-fiche is m een uitgebreid verzicht te krijgen van de invulling en pbuw van de mdule. Er bestaat slechts één ECTS-fiche vr elke mdule. 1. Identificatie Opleiding GRADUAAT MARKETING
Nadere informatieJames Boswell Examen Scheikunde Havo
Datum: Tijd: 10:00-13:00 Aantal pgaven: 5 Aantal subvragen: 25 Ttaal aantal punten: 81 James Bswell Examen Scheikunde Hav Zet uw naam p alle blaadjes die u inlevert. Laat bij iedere pgave dr middel van
Nadere informatiePedagogisch klimaat en autisme. Pedagogisch klimaat en de Klimaatschaal. Groepsprocessen bij jongeren: rol van de leerkracht.
Pedaggisch klimaat en autisme dr Ad Dnkers Klimaatschaal SIGA Dinsdag 9 december 2014 Inleiding Even vrstellen.. Pedaggisch klimaat en de Klimaatschaal Grepsprcessen bij jngeren: rl van de leerkracht.
Nadere informatieBaan in Beeld. Outplacementprogramma Goud
Baan in Beeld. Outplacementprgramma Gud De utplacementprgramma s van Baan in Beeld zijn bestemd vr medewerkers die een rganisatie gaan verlaten en nieuw werk zeken. Om aan de unieke behefte van uw medewerker
Nadere informatieMeldcode bij een vermoeden van kindermishandeling voor scheidingsbegeleiders [versie 28-04-2009]
1 Algemeen Meldcde bij een vermeden van kindermishandeling vr scheidingsbegeleiders [versie 28-04-2009] 1.1 Iedere ScS Scheidingsspecialist, ScS Zandkasteelcach, ScS OKEE-cach, hierna te nemen scheidingsbegeleider,
Nadere informatieObesitas Een onderschatte bedreiging: Publieke perceptie van obesitas in Europa
Obesitas Een nderschatte bedreiging: Publieke perceptie van besitas in Eurpa SAMENVATTING PER LAND BELGIË Uitgeverd dr Opinium, een nafhankelijk bureau vr strategische inzichten, in samenwerking met de
Nadere informatiePEST PROTOCOL. Prins Willem-Alexanderschool
PEST PROTOCOL Prins Willem-Alexanderschl Wat is een pestprtcl? Een pestprtcl is een aantal vereenkmsten ver het tegengaan van pesten. Een afspraak tussen de schl, de kinderen en de uders. Waarm een pestprtcl?
Nadere informatieHuiswerk Informatie voor alle ouders
Nummer 6 mei 2010 Huiswerk Infrmatie vr alle uders Huiswerk en efening Ged leren lezen en rekenen is belangrijk, want je hebt deze vaardigheden in het dagelijks leven veral ndig. Kinderen ged leren lezen
Nadere informatieExamen Statistische Modellen en Data-analyse. Derde Bachelor Wiskunde. 14 januari 2008
Examen Statistische Modellen en Data-analyse Derde Bachelor Wiskunde 14 januari 2008 Vraag 1 1. Stel dat ɛ N 3 (0, σ 2 I 3 ) en dat Y 0 N(0, σ 2 0) onafhankelijk is van ɛ = (ɛ 1, ɛ 2, ɛ 3 ). Definieer
Nadere informatieToelichting Checklist Optimale informatie beleggingsverzekering
Telichting Checklist Optimale infrmatie beleggingsverzekering Algemeen Infrmatie ver beleggingsverzekeringen Beleggingsverzekeringen zijn cmplexe prducten. Om de klant beter inzicht te geven in de werking
Nadere informatieCQI Poliklinische ziekenhuis 2011
CQI Pliklinische ziekenhuis 2011 Managementsamenvatting Significant B.V. Thrbeckelaan 91 3771 ED Barneveld T 0342 40 52 40 KvK 39081506 inf@significant.nl Stichting Miletus Barneveld, 5 december 2011 Versie:
Nadere informatieNiet meer manueel hanteren van lasten
Niet meer manueel hanteren van lasten Vrbeeld van een Gede Pratij Jeren van de Giessen Lelystad, 23-10-2008 Prgramma: Intrductie Het rbleem Nadere RI&E Fysiee belasting De lssing Onze winst Jury rdeel
Nadere informatie8.2. Ziekteverzuim en (ziekte)verzuimbegeleiding
8.2. Ziekteverzuim en (ziekte)verzuimbegeleiding Aangepast d.d. 10 januari 2014. Ziektemelding Persneelsleden dienen zich uiterlijk vr 7.30 uur s mrgens ziek te melden bij de schldirecteur en ingeval van
Nadere informatieDe burgemeester, het college en de raad van de gemeente Muiden;
Vrbeeld handvest De burgemeester, het cllege en de raad van de gemeente Muiden; Gelet p artikel 169, tweede en derde lid, en artikel 180, tweede en derde lid, Gemeentewet; Hebben de vlgende uitgangspunten
Nadere informatieLes 1. Vergroten van kennis over psychische gezondheid. Zelfstandige verwerkingsles (achter de computer) is een project van Diversion en MIND
Les 1 Vergrten van kennis ver psychische gezndheid Zelfstandige verwerkingsles (achter de cmputer) is een prject van Diversin en MIND VOOR DE DOCENT Deze les kan als lsstaande pdracht gegeven wrden, maar
Nadere informatieDe GDPR in 10 stappen
De GDPR in 10 stappen Stap 4- Vul uw gegevens aan in het Verwerkingsregister 2018 G.T.L. Het is verbden deze dcumenten te vermenigvuldigen f anderzijds te verwerken znder nze testemming. Elke inbreuk zal
Nadere informatieVan afvalrace tot kringloop
Dag van de Aarde 1 ste graad Van afvalrace tt kringlp Delstellingen De leerlingen bedenken ideeën m zrg te dragen vr de Aarde: hergebruiken, recycleren, cnsuminderen. De leerlingen verruimen hun blik dr
Nadere informatieSchade protocol Zuiderpark Stadswalzone
Schade prtcl Zuiderpark Stadswalzne Gemeente s-hertgenbsch december 2012 Schadeprtcl Zuiderpark - Stadswalzne In dit dcument staat he de gemeente s-hertgenbsch mgaat met schadeclaims. Het is er p gericht
Nadere informatieMissie, visie en strategie Informatievoorziening veiligheidsregio s Definitief RBC 5/11/14
Missie, visie en strategie Infrmatievrziening veiligheidsregi s Definitief RBC 5/11/14 Inleiding Relatie met prgrammaplan en werkplannen Deze missie, visie en strategie vrmen de basis vr het Prgramma Infrmatievrziening
Nadere informatieBegeleidende tekst bij de presentatie Ieder kind heeft recht op Gedifferentieerd RekenOnderwijs.
Begeleidende tekst bij de presentatie Ieder kind heeft recht p Gedifferentieerd RekenOnderwijs. Dia 1 Opmerking vr de presentatr: in het geval u tijd te krt kmt, kunt u de blauwe tekst als ptineel beschuwen
Nadere informatieVZ-B-K1-W1-B Ondersteunt bij het voeren van de regie bij wonen en huishouden
VZ-B-K1-W1-B Ondersteunt bij het veren van de regie bij wnen en huishuden Verzrgende-IG basisdeel kerntaak 1 werkprces 1 efenpdracht B Als verzrgende-ig ndersteun je de zrgvrager bij het veren van de regie
Nadere informatieResultaten Enquête Bedrijven 2008
Resultaten Enquête Bedrijven 2008 Gedrag & ervaringen van bedrijven p de vrijgemaakte Vlaamse energiemarkt resultaten met betrekking tt slimme meters Rapprt vr de Vlaamse Reguleringsinstantie vr de Elektriciteits-
Nadere informatieSaxionstudent.nl CE 1
Thema: Marktanalyse (semester 1) Prject: Desk en Fieldresearch 56357 Vrwrd Vr u ligt het plan van aanpak vr het prject Desk en Fieldresearch, vr het thema marktanalyse van semester 1. Het is de bedeling
Nadere informatieE-pupillen. Leeftijdskenmerken
E-pupillen Leeftijdskenmerken De kinderen hebben een grte speldrang. Ze den dingen vanwege het plezier van-hetden. De kinderen meten de kans krijgen allerlei vaardigheden en plssingen in spelsituaties
Nadere informatieINSTRUCTIE AANLEVEREN INSTELLINGSVRAGEN
INSTRUCTIE AANLEVEREN INSTELLINGSVRAGEN Vr de NSE2019 is het mgelijk m instellingsvragen aan te leveren. Deze wrden aan het eind van de basisvragenlijst vrgelegd aan de studenten van uw instelling. Deze
Nadere informatieWEDSTRIJDSPELREGELS : VLAAMSE KUBB FEDERATIE
OFFICIËLE KUBBSETS Er wrdt gespeeld met fficiële kubbsets. Hier vlgen de afmetingen en materiaalmschrijving 10 kubbs van 7 7 15 cm 6 werpstkken met drsnede 4,4 cm, lengte 30 cm 1 kning van 9 9 30 cm 6
Nadere informatieParameters Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Stap 6
Ttaal verzicht (nrmaal) instelprces vanaf 1 ste cnsult (Geldig vr alle mdellen 102-102R 103 104-106) Vrbeeld van een nrmaal instelprces vanaf 1 ste cnsult: Parameters Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5
Nadere informatieGoede afspraken maken goede vrienden
Dag van de demcratie Gede afspraken maken gede vrienden Delstellingen Kinderen verkennen eigen standpunt ver klasafspraken. Kinderen verkennen de standpunten van klasgenten ver klasafspraken. De kinderen
Nadere informatieAlternatief voor giscorrectie dat niet nadelig is voor risicoschuwe studenten
Alternatief vr giscrrectie dat niet nadelig is vr risicschuwe studenten Tinne De Laet, Jef Vanderst, Riet Callens, Js Vandewalle Inleiding 2 Prbleemschets multiple chice examens manier m kennis te meten
Nadere informatieSuccesvol samenwerken met ouders. Onderzoek Ouderbetrokkenheid. Bundel in te kijken in de leraarskamer. http://flob.sint-niklaas.
Onderzek Ouderbetrkkenheid V.U. : Lieve Van Daele, Grte Markt 1, 9100 Sint-Niklaas Succesvl samenwerken met uders Bundel in te kijken in de leraarskamer http://flb.sint-niklaas.be ONDERZOEK GOK-PROJECT
Nadere informatieKrachtgericht werken - Levensdomeinen in beeld
Krachtgericht werken - Levensdmeinen in beeld Methdiek Omschrijving: Deze efening is bedeld m de levensdmeinen waarrnd in een casus wrdt gewerkt, in beeld te krijgen. Deze efening is een pstap naar een
Nadere informatieAGE Algemene Vergadering 2013 Declaratie 17 May 2013
AGE Algemene Vergadering 2013 Declaratie 17 May 2013 De Eurpese Unie is p een cruciaal mment gekmen en nderzekt de hervrming van haar visie en haar bij vrrang belangrijkste dmeinen, in het licht van de
Nadere informatieKleerkastgriezels. Doelstellingen. Materiaal
Hallween Kleerkastgriezels Delstellingen De kinderen ervaren dat één gebeurtenis sms meerdere rzaken en gevlgen kan hebben. De kinderen ntdekken he vercnsumptie van kledij nefast is vr nze planeet. De
Nadere informatieNiet (volledig) geslaagd Wat nu?
Niet (vlledig) geslaagd Wat nu? Waarm zit je hier? Nadenken: wat liep er fut? He kan je je herpakken? Gesprek mnitraat Gesprek externen (uders, studiegenten, Dienst Studieadvies, ) http://sc.kuleuven.be/studietips
Nadere informatieModule 5 Uitwerkingen van de opdrachten
Mdule 5 Uitwerkingen van de pdrachten Hfdstuk Therie van vervrming dr buiging Opdracht Deze pdracht heeft als del vertruwd te raken met het integreren van de diverse betrekkingen die er bestaan tussen
Nadere informatieORGANISATIENOTA VRIJWILLIGERS
ORGANISATIENOTA VRIJWILLIGERS 1. Gegevens rganisatie - Naam rganisatie : - Juridisch statuut : - Maatschappelijke zetel : - Telefnnummer en eventueel emailadres : - Omschrijving sciale delstelling : 2.
Nadere informatieBij leefbaarheid gaat het er om hoe mensen hun omgeving ervaren en beoordelen.
1 Leefbaarheid is een belangrijk, z niet hét thema van de laatste jaren. De wnmgeving wrdt vr mensen steeds belangrijker vr de ervaren wn. Ok vanuit het perspectief van sciale chesie, veiligheid en sciaal-ecnmische
Nadere informatieRepetitie Wet van Snellius 3 HAVO
Naam: Klas: Repetitie Wet van Snellius 3 HAVO Geef van de vlgende beweringen aan f ze waar (W) f niet waar (NW) zijn. Omcirkel je keuze. Als een lichtstraal van water naar gaat, dan breekt deze straal
Nadere informatieGrondslagen vd Engineering
1ste bach HI Grndslagen vd Engineering samenvatting Q www.quickprinter.be uickprinter Kningstraat 13 2000 Antwerpen 110 6,00 Online samenvattingen kpen via www.quickprintershp.be Grndslagen van de engineering
Nadere informatieBeleidsplan directe instructie : 1. Verantwoording 2. Doelstellingen 3. Model 4. Kijkwijzer 5. -Werkwijze en tijdsplanning.
Beleidsplan directe instructie : 1. Verantwrding 2. Delstellingen 3. Mdel 4. Kijkwijzer 5. -Werkwijze en tijdsplanning 1 Verantwrding: Wij willen binnen het nderwijs dat wij geven rekening huden met de
Nadere informatieInkomenstoets bij nieuwe huurders van studentenhuisvesters
Inkmenstets bij nieuwe huurders van studentenhuisvesters Praktijkrichtlijn inzake de uitvering van de Tijdelijke regeling diensten van algemeen ecnmisch belang tegelaten instellingen vlkshuisvesting Utrecht,
Nadere informatieCo-teaching Studentenlogboek. Academiejaar Naam: School: Mentor(en):
C-teaching Studentenlgbek Academiejaar 2017-2018 Naam: Schl: Mentr(en): 1 Inhud 1 Inleiding 3 2 Vrbeeld 4 3 Verkennend gesprek 5 4 Fase 1: actief bserveren 7 5 Fase 2: actieve c-teaching 19 6 Afrndend
Nadere informatieInstructies evaluatie voortgangsrapport - Leden begeleidingscommissie
DEKENSTRAAT DEKENSTRAAT 2-3000 LEUVEN, 2-3000 BELGIË LE Instructies evaluatie vrtgangsrapprt - Leden begeleidingscmmissie Dctraatsreglement Artikel 13. Vrtgangsrapprtering Versie mei 2016 De eerste vrtgangsrapprtering
Nadere informatieUITGEBREIDE STANDAARDVOORWAARDEN M.B.T. ERELOON, KOSTEN EN UITGAVEN (MR. LUC DECEUNINCK ADVOCAAT 1 juli 2014)
1 UITGEBREIDE STANDAARDVOORWAARDEN M.B.T. ERELOON, KOSTEN EN UITGAVEN (MR. LUC DECEUNINCK ADVOCAAT 1 juli 2014) I. HET ERELOON: Ereln dient begrepen als de dr de cliënt aan de advcaat verschuldigde en
Nadere informatieVeel gestelde vragen huurbeleid 18 oktober 2012
Veel gestelde vragen huurbeleid 18 ktber 2012 Algemeen: 1. Waarm kmt er een nieuw huurbeleid? Een aantal ntwikkelingen heeft ervr gezrgd dat wij ns huurbeleid hebben aangepast. Deze ntwikkelingen zijn:
Nadere informatie