Benchmark energetische kwaliteit sociale huursector 2011

Transcriptie

1 Afdrukdatum energetische kwaliteit sociale huursector 2011 Atriensis b.v. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze rapportage mag worden verveelvuldigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm en op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opname of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Atriensis b.v.. Atriensis b.v. Insulindelaan 122 Postbus AV Eindhoven T F I E info@atriensis.nl KvK Oost Brabant ABN AMRO

2 Inhoudsopgave 1 Energetische kwaliteit sociale sector 3 2 Algemene gegevens 6 3 Resultaten 9 4 Bijlage Resultaten deelnemers 2

3 1 Energetische kwaliteit sociale sector 1.1 Energiebesparing 3 De afgelopen jaren stonden in het teken van de wereldwijde economische crisis. Zichtbaar is dat woningcorporaties minder inzetten op sloop en nieuwbouw. Ook verkoop van bestaand bezit is tot een minimum beperkt. De focus ligt meer dan ooit op de bestaande voorraad. En hierbij is de financiële polsstok voor forse technische maatregelen beperkt. De leeftijd van een sociale huurwoning is gemiddeld al 36 jaar. Ingrepen van corporaties moeten leiden tot een levensduur ver voorbij de boekhoudkundige levensduur van 50 jaar. Meer en meer wordt ingezet op goede schilisolatie en gezonde en energiezuinige installaties. Aan te brengen in combinatie met reguliere ingrepen als planmatig en groot onderhoud. En slechts in beperkte mate in combinatie met herstructurering en renovatie. Door de forse stijging van energietarieven maakt de energienota een steeds groter deel uit van de totale woonlasten. De afgelopen 15 jaar stegen energietarieven jaarlijks zeker 5% sneller dan de inflatie. Het drukken van het energieverbruik in het kader van de woonlastenbeheersing is een must. Door energetische maatregelen krijgen huurders lagere woonlasten. Corporaties investeren aanzienlijk in energiebesparing, terwijl bewoners profiteren middels lagere energielasten. Investeringsbeslissingen zijn een stuk makkelijker te nemen als ten minste een deel kan worden terugverdiend via hogere huren. Het per 1 juli 2011 gewijzigde woningwaarderingsstelsel voorziet daar voor een deel in. Hoe groener het energielabel, hoe hoger het aantal punten. Voor huizen met groenere energielabels kan bij mutaties dus meer huur worden gevraagd. Tot eind 20 geldt een aantal overgangsmaatregelen. In sommige gevallen wordt tijdelijk nog de oude berekeningswijze gehanteerd en in andere gevallen geldt alleen huurbevriezing en nog geen huurverlaging. Vanaf 1 januari 2014 geldt generiek de gewijzigde woningwaardering. Een groen label levert een forse bonus in de vorm van extra woningwaarderingspunten op. Een rood label kan door het geringe puntenaantal huurbevriezing of huurverlaging tot gevolg hebben.

4 1.2 Doelen woningcorporaties Woningcorporaties hebben direct te maken met afspraken tussen Aedes, VROM en de Woonbond. Het Convenant Energiebesparing corporatiesector van oktober 2008 noemt als doelstellingen voor de periode : 4 Ten opzichte van 2005 een energiebesparing (op gas en electraverbruik) in de bestaande sociale huurwoningenvoorraad van ten minste 24 PJ in de periode Verlaging van het gestandaardiseerde energieverbruik in nieuwbouw met 25% per 1 januari 2011 en 50% per 1 januari 2015 Verlaging van woonlasten direct na het uitvoeren van energiebesparende maatregelen Op lokaal niveau afspraken maken over energiebesparing Bij ingrijpende woningverbetering streven naar energielabel B of een verbetering van minimaal twee klassen 20% besparing op gasverbruik in de bestaande voorraad over de periode Realisatie van diverse van deze doelen vraagt om lokale invulling. Daarnaast beschikken de meeste corporaties uiteraard ook nog over intrinsieke motivatie om aan energiebesparing te werken. Deze is minstens zo belangrijk. Veel gehoorde motieven zijn: woonlasten, vastgoedwaarde, toename van wooncomfort en het belang van het milieu. Concretisering van het energiebeleid bij woningcorporaties richt zich op vijf mogelijke beleidsvelden: 1. Energiebesparing in de bestaande voorraad 2. Realisatie van energiezuinigere nieuwbouw dan vereist 3. Gedragsbeïnvloeding 4. Opwekking van duurzame energie 5. Energie- en milieubewust werken door de eigen organisatie Door energielabels hebben corporaties in één oogopslag zicht op de energetische kwaliteit van hun bezit. De uniforme rekenmethode maakt vergelijkingen tussen corporaties onderling en trends over meerdere jaren mogelijk. Daarnaast fixeren corporaties met energielabels nauwkeurig hun besparingsdoelen voor het komende decennium. Hiermee wordt inzichtelijk in

5 hoeverre men afspraken van het convenant ook daadwerkelijk realiseert. De focus ligt in dit rapport op het eerste beleidsveld: energiebesparing in de bestaande voorraad. Hiermee samenhangende doelen uit het Convenant Energiebesparing corporatiesector zijn om 20% op gasverbruik te besparen in de periode en om woonlasten per saldo bij ingrepen niet te laten stijgen. 1.3 Leeswijzer De Commissie ing van Aedes heeft in de notitie Handreiking beoordelingsproces Commissie ing (2009) een heldere omschrijving van benchmarking gegeven: ing het vergelijkbaar maken van prestaties speelt een rol op drie gebieden: 5 Strategievorming en leren door vergelijking van eigen prestaties met die van collega s Prestatieafspraken door formulering van doelen conform de benchmark Interne en externe verantwoording Atriensis heeft inmiddels voor veel woningcorporaties energielabels opgesteld. Indicatief gaat dit om 10% van de sociale voorraad. In de meeste situaties is een nulmeting aanwezig van het jaar In bijna alle gevallen is tevens de situatie van 2011 bekend. Bovendien is vaak door corporaties aangegeven welk voornemen er ligt voor het jaar Alle deelnemers aan deze benchmark hebben hun eigen rapportage ontvangen. Er zijn voor het jaar deelnemers met ongeveer woningen. In dit rapport wordt een vergelijking gemaakt tussen die 42 deelnemende corporaties. Het rapport geeft een beeld van de energetische kwaliteit van de sociale sector, laat de progressie zien van het jaar 2011 ten opzichte van 2008, 2009 en 2010 en voorspelt de situatie in 2018 op basis van beleidsvoornemens van corporaties. In hoofdstuk 2 komen allereerst algemene gegevens van de deelnemende corporaties aan bod. Hoofdstuk 3 geeft de resultaten. De belangrijkste data van de deelnemers zijn geanonimiseerd in de bijlage opgenomen.

6 2 Algemene gegevens Allereerst komt het woningbezit waarop de benchmark zich richt aan bod. In het kalenderjaar 2011 zijn er inmiddels 42 deelnemers met in totaal ongeveer woningen. In principe betreft het bij deze corporaties de energielabels van alle woningen, ook relatief jonge nieuwbouw. De kerngegevens van deze 42 corporaties in de onderstaande figuur zijn ontleend aan Corporatie in Perspectief van het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV) en richten zich op kalenderjaar Figuur 2.1 Kerngegevens deelnemers versus totale sociale bezit 6 Algemene gegevens Landelijk Gemiddelde huurprijs per maand per woongelegenheid 431,93 426,47 Huur in % van maximaal toegestane huur 67,7 72,0 Mutatiegraad huurwoningen 7,5 8,1 Gemiddeld aantal punten woningwaardering huurwoningen 9 1 Gemiddelde puntprijs huurwoningen 3,09 3,22 Gemiddeld bouwjaar woningbezit Het bouwjaar van woningen is zeer bepalend voor het energielabel. Vanaf 1973 zijn eisen voor energiezuinigheid in fasen opgeschroefd. Het CFV publiceert jaarlijks de leeftijdsopbouw van het corporatiebezit. De onderstaande figuur vergelijkt cijfers van het totale sociale bezit in Nederland (CFV gericht op het kalenderjaar 2010) met cijfers van de benchmark van Atriensis, die zich richt op het kalenderjaar Figuur 2.2.a Bouwjaar woningen (percentage) Bouwperiode (percentage) Landelijk tot ,2 8, ,4, ,2 17, ,7 18, ,6 20, ,0 10, en later 11,6 10,0 De benchmark bevat ten opzichte van het landelijk cijfer minder vooroorlogse woningen en meer woningen uit de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw. De verschillen zijn relatief gering. Het gemiddelde bouwjaar is 1976.

7 Figuur 2.2.b Bouwjaar woningen (percentage) tot Landelijk en later Daarnaast speelt de vraag of er grote afwijkingen qua woningtype bestaan tussen de benchmark en de landelijke cijfers. De onderstaande figuur vergelijkt de cijfers van het totale sociale bezit met de cijfers van de benchmark van Atriensis (in beide gevallen kalenderjaar 2010). Figuur 2.3.a Woningtypen (percentage) Woningtype (percentage) Landelijk 1 Eengezinswoningen 59,3 42,8 2 Meergezinswoningen zonder lift t/m 4 lagen 16,0 27,0 3 Meergezinswoningen met lift 15,8,4 4 Hoogbouw 5,1 11,0 5 Eenheden verzorging 1,9 2,2 6 Overige woongelegenheden 1,9 3,7 De benchmark bevat met name meer eengezinswoningen (categorie 1). In alle overige categorieën bevinden zich in de benchmark iets minder woningen, en voornamelijk minder meergezinswoningen zonder lift (categorie 2). Mogelijke oorzaak van dit verschil tussen de benchmark en landelijke cijfers is dat het aandeel stedelijke corporaties in de benchmark iets lager is. Hier concentreren zich immers de vooroorlogse woningen en gestapelde woningen zonder lift.

8 Figuur 2.3.b Woningtypen (percentage, toelichting cijfers 1 tot en met 6 zie figuur 2.3.a) Landelijk De conclusie luidt dat de benchmark een relatief getrouwe afspiegeling is van de landelijke energetische kwaliteit van de sociale sector. Dit vanwege de omvang van de benchmark van 8% van de totale sector en vanwege de relatief kleine verschillen wat betreft verdeling naar bouwjaar en woningtypen.

9 3 Resultaten 3.1 Twintig procent besparen 9 Bij de landelijke cijfers is voor 2008, 2009 en 2010 uitgegaan van de op dat moment meest actuele Bedrijfstakinformatie van Aedes. Voor het jaar 2011 is bij de landelijke cijfers uitgegaan van het onderzoek SHAERE van Aedes, zoals deze rapportage medio 2011 opgesteld is. Bij het vaststellen van het landelijke doel voor 2018 is uitgegaan van een verlaging van de gemiddelde energie-index van 1,92 in 2008 met 20% tot 1,54 in Deze doelstelling komt voort uit het Convenant Energiebesparing corporatiesector (oktober 2008) tussen Aedes, de Woonbond en VROM: 20% besparing op gasverbruik in de bestaande voorraad over de periode Besparing op aardgasverbruik wordt in deze rapportage voor de eenvoud gelijk gesteld aan verlaging van de energie-index. In 2008 bedroeg de gemiddelde energie-index van de benchmark van Atriensis 1,85. In 2009 is deze waarde verbeterd naar 1,79, in 2010 naar 1,77 en in 2011 naar 1,71. Het gemiddelde bleef daarmee energielabel D. Figuur 3.1 Gemiddelde energie-index Energie-index Ontwikkeling Landelijk Ontwikkeling Gemiddelde EI ,85 =100 1,92 =100 Gemiddelde EI ,79 96,8 1,92 100,0 Gemiddelde EI ,77 95,7 1,86 96,9 Gemiddelde EI ,71 92,5 1,79 93,2 Gemiddelde EI doel ,45 78,4 1,54 80,0 De figuur laat zien dat in deze eerste jaren van het convenant de energie-index ongeveer 7% verbeterd is. Als dit cijfer geëxtrapoleerd wordt naar 2018, dan lijken de gestelde doelen zonder meer haalbaar. De wijzigingen in resultaten in de periode van 2008 tot en met 2011 hebben bij zowel de benchmark van Atriensis als de benchmark van Aedes vier verklaringen: 1. De meting richt zich niet op exact dezelfde groep woningen doordat de benchmark is uitgebreid met een aantal corporaties 2. De gemiddelde energie-index verbetert door: Het alsnog opstellen van energielabels van relatief jonge woningen Sloop en verkoop van vaak oudere woningen Toevoeging van energielabels van nieuwbouw 3. Corporaties hebben energiebesparende maatregelen in het bestaande bezit doorgevoerd

10 4. In deze periode tussen 2008 en eind 2011 traden systeemwijzigingen in de berekening op. Deze leverden voor sommige woningen een lagere en voor andere woningen weer een hogere energie-index op zonder dat de woning zelf wijzigde De deelnemers aan de benchmark van Atriensis hebben doelen gesteld, die er naar alle waarschijnlijkheid toe leiden dat zij in 2018 voldoen aan de voorwaarde van het Convenant Energiebesparing corporatiesector om 20% op gasverbruik te besparen in 2018 ten opzichte van Onderweg naar groene labels Logischerwijs bestaat er rondom die gemiddelde energie-index een grote spreiding. 10 Figuur 3.2.a Verdeling woningbezit over labelklassen (percentage) SHAERE (Aedes 2011) Atriensis 2008 Atriensis 2009 Atriensis 2010 Atriensis 2011 Doel 2018 A 2,1 2,0 2,3 2,7 3,2 10,2 B 11,1 9,9 10,3 11,1 12,2 24,7 C 31,9 28,7 32,5 32,6 31,9 42,2 D 26,9 25,2 27,4 27,3 28,0 15,1 E 15,3 17,3 15,1 14,5 14,0 5,6 F 8,8 12,1 8,6 8,1 7,5 1,9 G 3,7 4,8 3,7 3,5 3,3 0,3 Percentage groene labels 45,1 40,6 45,1 46,5 47,3 77,1 De benchmark van Atriensis laat zien dat het percentage groene labels (energielabels A, B en C) steeg van 40,6% in 2008 naar 47,3% in Een stijging met 6,7%. Als corporaties hun voornemens effectueren stijgt het percentage groene labels in 2018 tot 77,1%.

11 Figuur 3.2.b Verdeling woningbezit over labelklassen (percentage) A B C D E F G Atriensis 2008 Atriensis 2009 Atriensis 2010 Atriensis 2011 Doel 2018 Het gemiddelde gasverbruik voor ruimteverwarming en warmtapwater voor de totale landelijke voorraad daalt al decennia op rij. In 1990 bedroeg dat landelijke gemiddelde nog m 3 gas. In 2000 was het verbruik al gedaald naar m 3 gas, in m 3 gas en in m 3 gas (bron: Cijfers over Wonen, Rijksoverheid). De rekenmethode voor energielabels maakt het ook mogelijk om rekenkundig het gasverbruik voor ruimteverwarming en warmtapwater te bepalen. Hieruit blijkt voor de benchmark van Atriensis een daling van m 3 gas in 2008, naar m 3 gas in 2009, naar m 3 gas in 2010 en naar m 3 gas in Corporaties bereiken door de voorgenomen maatregelen een verdere daling tot 990 m 3 gas in 2018: 34,4% minder dan in Figuur 3.3 Berekend verbruik per woning in m 3 gas voor ruimteverwarming en warm tapwater Gasverbruik Verhouding Doel =100 97,6 98,7 96,6 65,6

12 3.3 De gemiddelde energie-index van alle deelnemers aan de benchmark bedroeg in ,85 In 2009 is deze verbeterd naar 1,79, in ,77 en in 2011 naar 1,71. Echter, corporaties met gemiddeld jonger woningbezit beschikken over het algemeen over energiezuiniger bezit. De eisen aan energiezuinigheid van woningen zijn vanaf de eerste oliecrisis in 1973 met vaste regelmaat aangescherpt. 12 De zwarte lijn in de onderstaande figuur vormt feitelijk de referentie voor de benchmark. Corporaties met een hogere energie-index dan deze lijn scoren lager dan gemiddeld (ongunstig). Corporaties met een lagere energie-index dan deze lijn scoren beter dan gemiddeld (gunstig). In de bijlage is een geanonimiseerd overzicht opgenomen van alle aan de benchmark deelnemende corporaties opgenomen. De deelnemers hebben van Atriensis het regelnummer ontvangen met hun eigen data en kunnen daarmee met de onderstaande grafiek de eigen positie bepalen. Figuur 3.4 Gemiddelde energie-index deelnemers benchmark (2011) 2,1 2,0 1,9 1,8 1,7 1,6 1,5 1,4 1,

13 4 Bijlage Resultaten deelnemers Eerste regel (geel) volgnummer van de aan de benchmark deelnemende corporatie (op te vragen bij Hanneke Kortland, Tweede regel (groen) gemiddeld bouwjaar van de corporatie berekend conform opgave bij de energielabels, te herleiden naar de X-as van figuur 3.4 Derde regel (oranje) gemiddelde energie-index van de corporatie per eind 2011, te herleiden naar de Y-as van figuur ,3 1975,7 1976,0 1975,9 1975,3 1974,9 1972,8 1972,0 1973,6 1972,5 1976,9 1981,3 1,56 1,78 1,67 1,78 1,65 1,74 1,81 1,61 1,75 2,00 1,59 1, ,5 1979,9 1986,6 1972,9 1980,5 1981,4 1979,1 1983,2 1975,2 1963,0 1978,3 1974,7 1,74 1,76 1,36 1,86 1,54 1,73 1,63 1,78 1,67 2,03 1,65 1, ,4 1979,3 1982,1 1971,6 1973,2 1971,0 1973,0 1977,2 1980,1 1974,6 1980,0 1975,9 1,95 1,72 1,52 1,93 1,87 1,81 1,60 1,66 1,68 1,69 1,71 1, ,5 1975,0 1973,1 1984,1 1973,9 1973,1 1,63 1,83 1,76 1,74 1,80 1,76