Dit lesmateriaal werd mogelijk gemaakt door het Erasmus Festival 2008 in samenwerking met Togetthere en Fontys Lerarenopleiding Tilburg.
|
|
- Casper Desmet
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Geloven Geloof speelt in veel delen van de wereld een grote rol. Veel meer, dan in de meeste delen van Nederland. Maar betekent dat ook, dat Nederlanders niet gelovig zijn? Hoe zit dat met het geloof? Door middel van de volgende opdracht onderzoek je, of er verschillende opvattingen in Nederland, Kirgizië en India zijn over geloof en zo ja, of je deze verschillen kunt benoemen. 1. Geef op een schaal van 1 (niet belangrijk) tot 10 (zeer belangrijk) aan, hoe belangrijk jij de volgende dingen vindt: 1 Ben jij een gelovig mens? 2 Hoe belangrijk is het bezoeken van een kerkdienst cq. godsdienstoefening voor jou? 3 Hoe belangrijk godsdienst in jouw leven? 4 Hoe belangrijk is het voor jou om soms te bidden of te mediteren? 2. Teken nu de waarden die je in tabel 1 hebt ingevuld in het waardendiagram hieronder: Heb je bijvoorbeeld bij vraag 1 een 5 ingevuld, kleur je vanuit het middenpunt vijf vakjes in. Verbind de vier punten vervolgens aan elkaar door middel van vier lijnen. Kleur nu het diagram binnen de vier lijnen in Zoek iemand in de klas, die het waardendiagram op een andere manier heeft ingevuld dan jij. Bespreek, waarom je de vragenlijst zo hebt ingevuld als je dit hebt gedaan. 4. Schrijf hieronder op, wat in het waardendiagram de overeenkomsten en verschillen zijn tussen je klasgenoot en jou. Verklaar de verschillen en bespreek deze onder leiding van je docent in de klas.
2 5. Hieronder vind je de waardendiagrammen van Nederland, India en Kirgizië in willekeurige volgorde. Geef aan, welk waardenkruis bij welk land hoort en waarom je dat denkt. Bespreek je antwoorden in de klas. A = B = C = 6. Bekijk de eerste film over religie in India op de website Erasmus Festival religie stap 2. Hoe zou het voor jou zijn, als je in een omgeving zou wonen, waarin mensen deze opvattingen hebben? 7. Bekijk alle films over religie in India. Welke persoon wijkt helemaal af van het waardendiagram van het land? Welke reden voert deze persoon aan?
3 Docenteninformatie Geloven De opdracht Deze opdracht werd in het kader van het Erasmus Festival 2008 ontwikkeld. Hij heeft als doel om aan de hand van de films, die studenten in Kirgizië en India hebben gemaakt, en kaarten uit de European/World Values Study de leerlingen kennis te laten maken met enkele aspecten van de Kirgizische en Indiase cultuur en deze te vergelijken met hun eigen opvattingen en hoe men in Nederland over deze vraagstukken denkt. Door middel van een waardendiagram wordt voor de leerlingen inzichtelijk gemakt, dat geloven niet gelijk aan geloven is. Zoals bij de drie afbeeldingen duidelijk wordt, ligt de focus in Nederland (plaatje A) op het geloven als een persoonlijke, private manier van geloven en niet op een geïnstitutionaliseerde manier van geloofsbeleving. Je kunt dan ook zien, dat de bovenste en linker arm van het diagram lang zijn, en de onderste en rechter arm kort. Dit zou je kenmerkend voor een meer postmodernistische samenleving kunnen noemen: ook in geloofsvragen wordt geen autoriteit zo maar geaccepteerd. In India, een meer traditionele samenleving, zie je, dat geloof alom aanwezig is: in de persoonlijke, maar ook in de openbare sfeer. Het laatste wordt benadrukt door het feit, dat het in India om een meer collectivistische samenleving gaat (wij-cultuur). In Kirgizië zie je, dat het beeld niet eenduidig is: De laatste jaren zie je, dat op het platteland (nieuwbouw van moskeeën) en bij de migranten in de grote steden (bijv. provisorische moskeeën bij de bazaar) een heropleving van de islam op gang is gekomen. Tradities die lang verboden waren worden weer opgepakt. Dit blijkt ook uit een deel van de interviews. Anderzijds hebben 70 jaar communisme haar sporen achter gelaten, en met name in de steden bevindt zich nog een grote groep van mensen, voor wie geloof eerder iets persoonlijks is of die niet geloven. In de steden is het aandeel van de Kirgizische bevolking ook lager dan het gemiddelde. Het doel van het bespreken van de opdrachten zou moeten zij om duidelijk te maken, dat secularisatie niet betekent, dat men niet gelooft, maar dat het leidt tot een persoonlijkere geloofsbeleving en dat het openbare leven gevrijwaard blijft van religieuze invloed. De eerste Indiase film over religie legt het kastenstelsel uit. Het beknellende en de keurslijf van religie wordt nog eens duidelijk in de vierde film, waarin het meisje beschrijft, waarom zij atheïst is. Onderaan bevindt zich extra informatie over religie en religieuze waarden en in de aanhang zijn de vier kaarten afgebeeld die in het waardendiagram zijn opgenomen. Plaats in het examenprogramma/de les De opdracht sluit aan bij kerndoel 43 van de onderbouw: Cultuurverschillen in Nederland; ML1/K/4 Cultuur en socialisatie van maatschappijleer 1 vmbo; ML2/K/6 De multiculturele samenleving van maatschappijleer 2 vmbo; domein E Pluriforme samenleving van maatschappijleer havo en vwo; module waardeoriëntatie bij levensbeschouwing. Tevens is de opdracht geschikt voor mentorlessen. Achtergrond Veel Europeanen zijn er trots op. Sommigen denken dat het slecht is. Toch zijn ze het eens: Europa is een geseculariseerde continent. Europeanen gaan niet meer naar de kerk, zij geloven niet meer in God, en ze lijken helemaal niet religieus te zijn. Zijn deze aannames waar? Dat hangt ervan af.
4 Een ding is zeker: het oude continent is niet zo seculier als het lijkt. Ongeveer de helft van alle Europanen bidden of mediteren ten minste een keer per week. Drie van de vier Europeanen zegt een religieuze persoon te zijn. Natuurlijk is er een grote kloof tussen het meer geseculariseerde Noordwest-Europese landen en de meer traditionele, die zuidoostelijk te vinden zijn. Echter: zelfs in een land als Nederland, beroemd om zijn liberale traditie, is een op de vier van alle inwoners lid van een kerk. Niettemin is een veronderstelling waar: de meeste Europese kerken trekken elk jaar minder gelovigen. Vooral in het westelijk deel van het continent. Een halve eeuw geleden, debatteerden geleerden over religie in een 'modernistische' manier. In premoderne tijden, zoals de Middeleeuwen, was godsdienst overal. Een van de effecten van modernisering, denken deze geleerden, is, dat de drijvende kracht godsdienst eindelijk terug is in de private ruimte van de mens. Godsdienst is aan het verdwijnen uit de politiek, van de universiteiten, uit de kunst, uit de openbare ruimte in het algemeen. De moderne mens is een rationeel wezen, die geen behoefte heeft aan religie en die vrijgesteld zijn van wat voorouders deden. Aangezien de Duitse theoloog Dietrich Bonhoeffer in 1944 schreef dat secularisering betekende dat 'de mens groeit naar volwassenheid', was een toenemend aantal mensen positief over deze ontwikkeling. De Nederlandse theoloog C.A. van Peursen gedefinieerd secularisering in 1959 als een zaak van de bevrijding 'van de religieuze gevangenis waar de menselijke rede en lange tijd werd gevangen'. Het was hun veronderstelling dat de gevestigde religies nooit meer hun stempel op hele beschavingen zou drukken. Volgens hun was secularisering niet het verslaan of bestrijden van religies. Secularisatie was gewoon het negeren ervan. Secularisatie was een middel om religieuze levensbeschouwingen in het juiste perspectief te zien en heeft ervoor gezorgd dat ze onschadelijk zijn. Echter, Bonhoeffer, Van Peursen en anderen voerden aan dat religie zou blijven bestaan. 'In onze geseculariseerd tijdperk zullen metafysische problemen niet worden gereduceerd tot zwijgen. Cox schreef. 'Religie wordt slechts een privéaangelegenheid. Een paar decennia later blijken hun voorspellingen niet uitkomen. Over de hele wereld is de situatie snel veranderd. Religie is terug op het podium. In september 2001 vielen fundamentalistische Muslims het World Trade Center aan. In november 2004 heeft de Amerikaanse president George W. Bush de verkiezingen gewonnen, omdat veel religieuze kiezers achter hem stonden. Er bestaat geen twijfel meer. Religies doen geen afstand van de politieke agenda. Sinds de 1990's, ervaren we la revanche de Dieu, zoals de Franse geleerde Gilles Kepel het uitdrukt. Het is de wraak van God, die teruggekeerd na een onderdrukt bestaan voor bijna twee eeuwen van modernisering. Er is maar een continent dat de uitzondering lijkt te zijn: Europa. In Europa zijn het jodendom, christendom en islam nog steeds teruggetrokken in de synagogen, kerken en moskeeën en in de harten en zielen van hun volgelingen. In Europa is de secularisering nog in leven, hoewel een groeiend aantal mensen zich begint zorgen te maken over de religieuze houding van bijna 17 miljoen moslims in de Europese Unie. Echter, in Europa, is religie is nog steeds een private aangelegenheid. Toch zijn er in deze privésfeer de Europese religies zijn zeer levendig. Ondanks dat het vertrouwen in de kerk laag is in het westelijke deel van het continent, zegt een hoge percentage mensen in heel Europa, dat ze een religieuze dienst op momenten van groot belang in het leven waarderen.
5 Geboorte, huwelijk en sterven worden nog steeds gevierd in een gebedshuis. Alleen in Tsjechië en Nederland, stelt minder dan de helft van de bevolking een religieuze dienst op prijs, in tegenstelling tot Kroatië, Ierland, Polen, Roemenië en op het eiland Malta, waar dat percentage meer dan 90 procent is. Nog interessanter zijn de gegevens over geloven, onafhankelijk van het kerkelijke leven. Mensen die zichzelf als atheïsten beschouwen zijn een kleine minderheid, behalve in Frankrijk, waar bijna 15 percent zegt atheïst te zijn. Het is duidelijk dat een overgrote meerderheid van alle Europeanen zichzelf beschouwen als gelovige personen. Er zijn meer mensen die zichzelf als religieus noemen dan dat er mensen zijn die lid zijn van een kerk. Het is een soort van 'geloven zonder toebehoren'. Het is belangrijk om te weten wat de Europeanen geloven. Velen geloven in nietchristelijke begrippen als reïncarnatie, geluksbrenger en telepathie. Het bewijst, dat geloven niet alleen maar bestaat in de leer van de klassieke kerken. Europa's religie is als een slakom. Mensen kiezen godsdienstige overtuigingen, leren en praktijken en ze mengen deze en passen ze toe, zoals ze eten in een cafetaria zouden kiezen. Sociologen spreken over deze trend, als een 'cafetaria religie' of als 'vrij-kerkelijke spiritualiteit'. Europeanen blijven gelovig, hun aanpak is eclectisch, en ze ontlenen hun ideeën uit verschillende tradities. Ondertussen lopen veel geïnstitutionaliseerde kerken, vooral in het Westen, leeg. Kortom: het merendeel van de Europeanen die hun kerk verlaten, laten niet hun godsdienst los. Dit betekent een toename van het aantal religieuze mensen die vrij zijn en niet meer tot een kerk behoren. Misschien zijn zij bereid om zich bij nieuwe religieuze instellingen aan te sluiten. Men kan zich afvragen of Europa zich afzijdig zal houden van de huidige wereldwijde de-secularisering. In dit verband kan het interessant zijn Europa met de Verenigde Staten te vergelijken. In de jaren 1970 leken beide continenten zich op dezelfde manier te ontwikkelen. Secularisatie vond plaats in de Dordogne en de Rocky Mountains. Op een gegeven moment, gingen de ontwikkelingen uit elkaar. De meest moderne van alle nationale staten bleef zeer religieus. Een van de verklaringen is de 'marktgerichte' aanpak van veel Amerikaanse kerken. Ze concurreren met elkaar en zoeken naar nieuwe kansen om religie te verkopen. Daarom staan ze te popelen om de religieuze behoeften van het Amerikaanse volk te kennen en eraan te voldoen. Men kan zich afvragen of de Europese kerken deze trend zullen volgen. Echter, voor nu is er geen enkele aanwijzing dat de Europese secularisatie zal verdwijnen. 1 1 L. Halman, R. Luijkx en M. van Zundert: Atlas of European Values; vertaald vanuit het Engels
6 Geloven
7
8
Dit lesmateriaal werd mogelijk gemaakt door het Erasmus Festival 2008 in samenwerking met Togetthere en Fontys Lerarenopleiding Tilburg.
Geloven Geloof speelt in veel delen van de wereld een grote rol. Veel meer dan in de meeste delen van Nederland. Maar betekent dat ook dat Nederlanders niet gelovig zijn? Hoe zit dat met het geloof? Door
Nadere informatieDit lesmateriaal werd mogelijk gemaakt door het Erasmus Festival 2008 in samenwerking met Togetthere en Fontys Lerarenopleiding Tilburg.
Werkbarometer Een groot deel van ons leven werken we. Om geld te verdienen. Maar is dit het enige? Veel mensen zouden zeggen dat ze werken om zichzelf te ontplooien. De vraag is dan, wat we zouden willen
Nadere informatieDit lesmateriaal werd mogelijk gemaakt door het Erasmus Festival 2008 in samenwerking met Togetthere en Fontys Lerarenopleiding Tilburg.
Opvoedstaven In een gezin met ouders en kinderen staat vaak de opvoeding van de kinderen centraal. Opvoeding verschilt echter ook in Nederland van gezin tot gezin. Dat heb je misschien al gemerkt bij een
Nadere informatieDit lesmateriaal werd mogelijk gemaakt door het Erasmus Festival 2008 in samenwerking met Togetthere en Fontys Lerarenopleiding Tilburg.
Werkbarometer Een groot deel van ons leven werken we. Om geld te verdienen. Maar is dit het enige? Veel mensen zouden zeggen dat ze ook werken om zichzelf te ontplooien. De vraag is dan, wat we zouden
Nadere informatietogether forever is het motto van het Europees Jaar van de Interculturele Dialoog 2008 in Nederland Rose of Love
Rose of Love Liefde is universeel maar denken we ook allemaal hetzelfde over liefde? Met behulp van de volgende vragen kom je erachter hoe jij over wezenlijke aspecten van liefde denkt. En, of dat bij
Nadere informatieDit lesmateriaal werd mogelijk gemaakt door het Erasmus Festival 2008 in samenwerking met Togetthere en Fontys Lerarenopleiding Tilburg
Helft van de hemel Volgens de Chinese leider Mao hielden de vrouwen de helft van de hemel open. Dit was een beeld voor het feit, dat hij erin geloofde, dat vrouwen en mannen dezelfde rechten hebben. Dit
Nadere informatietogether forever is het motto van het Europees Jaar van de Interculturele Dialoog 2008 in Nederland Vakantieliefde
Vakantieliefde 1. Wat komt in je op, als je aan vakantieliefde denkt. Schrijf je gedachten op. 2. Bespreek je gedachten (in de klas of met je buurman/-vrouw). Vul jouw gedachten aan. 3. Ga ook in op de
Nadere informatietogether forever is het motto van het Europees Jaar van de Interculturele Dialoog 2008 in Nederland Parents` Love
Parents` Love Ook ouders houden van hun kinderen: ouderliefde. Naast zorgzaamheid en genegenheid uit zich deze liefde vooral in: opvoeding. 1. Ga naar de site van Sesamstraat: Bekijk en beluister de volgende
Nadere informatieEen goede politicus.
Een goede politicus. Tijdens het project Meeting Development werden door Nederlandse studenten, die de gelegenheid hadden om naar Ghana en Kirgizië te reizen, films gemaakt. Ze hebben naar hun opvattingen
Nadere informatieOpdracht behorende bij de Atlas of European Values
Solo of Samen? 1. Beantwoord de volgende vragen. - Maak je deel uit van een grote, hechte vriendengroep en/of grote, hechte familie of ben je meer op jezelf gericht en heb je enkele goede vrienden en/of
Nadere informatieOpdracht behorende bij de Atlas of European Values
Leertekst: materialisme en postmaterialisme, modernisme en postmodernisme Geert Hofstede laat zien hoe culturen dus op die 5 dimensies van elkaar verschillen en/of overeenkomen. Er zijn natuurlijk ook
Nadere informatiea) Waar denk je aan bij het begrip welzijn? Noteer zoveel mogelijk woorden in het onderstaande woordweb. Welzijn
Hoe gelukkig zijn we? In het leven heeft iedereen geluk centraal staan. Maar wat betekent dat nu eigenlijk: gelukkig zijn? Welke elementen bepalen nu eigenlijk of je nu wel of niet gelukkig bent?. Ieder
Nadere informatieOpdracht behorende bij de Atlas of European Values
Vrijwilligerswerk 1. Beantwoord de volgende vragen voor jezelf: - Doe jij vrijwilligerswerk? Zo ja, wat doe je en waarom? Zo niet, waarom doe je het niet en wat zou je eventueel wel willen doen? - Ken
Nadere informatieWaarom hebben rijkere mensen minder kinderen?
Waarom hebben rijkere mensen minder kinderen? Voordat je aan de opdrachten begint is het de bedoeling dat je eerst het filmpje bekijkt over Acatsya uit Kirgizië (bron 1). Kirgizië is een land in Centraal-Azië.
Nadere informatieHoofdstuk 4. Rede en religie als praktijken
Hoofdstuk 4 Rede en religie als praktijken Religieuze praktijken Praktijken: qua tijd en ruimte ingeperkte en afgebakende vormen van handelen en 'onderhandelen' Voorbeelden: bidden eerste communie carnaval
Nadere informatieOpdracht behorende bij de Atlas of European Values
Changing identity Stap 1: Voor de volgende les zal je in de rol van een andere leerling kruipen. Je bent dan niet meer Jeroen uit Barendrecht maar bijv. Björn uit Zweden. Van je leraar krijg je een badge
Nadere informatietogether forever is het motto van het Europees Jaar van de Interculturele Dialoog 2008 in Nederland THE GODFATHER
THE GODFATHER 1. Bekijk het fragment Last scène from Godfather 2. Hierin zie je een boevenfamilie (Italiaanse maffia) gezellig feest vieren met elkaar. De mannen bespreken daarna zaken. In de beroemde
Nadere informatieOpgave 1 Heeft het vrijwilligerswerk toekomst?
Opgave 1 Heeft het vrijwilligerswerk toekomst? Bij deze opgave horen tekst 1 en 2 en de tabellen 1 tot en met 3 uit het bronnenboekje. Inleiding In Nederland zijn ruim 4 miljoen mensen actief in het vrijwilligerswerk.
Nadere informatie8 5 Allemaal mensen. Wat hoort bij onze cultuur? Zet een X bij de dingen die bij Nederland horen.
Lees het verhaal over de se cultuur. Herken jij dit? Vast wel! In fietst bijna iedereen. Fietsen hoort bij. We doen het bijna allemaal. Fietsen hoort bij onze cultuur. Dropjes kennen we ook allemaal. Wat
Nadere informatieReligie, christendom en politiek vanuit filosofisch perspectief
Religie, christendom en politiek vanuit filosofisch perspectief - Het christelijke belemmert de politiek niet, maar maakt haar juist mogelijk en waardevol - Pieter Jan Dijkman Vereniging voor Wijsbegeerte
Nadere informatie2 Algemene inleiding per cultuur/godsdienst/levensbeschouwing: situering 10
Inhoud 1 Overgangsrituelen 5 2 Algemene inleiding per cultuur/godsdienst/levensbeschouwing: situering 10 3 Algemene inleiding per cultuur/godsdienst/levensbeschouwing: verdieping 12 1 Hindoeïsme 12 2 Boeddhisme
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1
Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 Samenvatting door M. 1184 woorden 8 juni 2013 4 3 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Hoofdstuk 1 De staat kan wetten maken, regels die voor alle
Nadere informatieBAR/BAT MITSWA SCHOOL OPDRACHT. Bar mitswa-oorkonde Vervaardiger: onbekend. Jaartal: 1940
b WAT GA JE DOEN? Binnenkort geef je samen met een klasgenoot een presentatie in het. Het onderwerp van je presentatie is: ONDERWERP: SCHOOL OPDRACHT a w s t i m r Ba a w s t i m Bat Bar mitswa-oorkonde
Nadere informatieHoe gelukkig ben je? Opdracht 1
Hoe gelukkig ben je? Geluk is een veranderlijk iets. Het ene moment kun je jezelf diep gelukkig voelen, maar het andere moment lijkt het leven soms maar een zware last. Toch is voor geluk ook een soort
Nadere informatie4 Opvattingen over kerk en godsdienst 1
4 Opvattingen over kerk en godsdienst 1 4.1 Het prestige van de kerken De kerken zijn niet meer de gezaghebbende instanties van vroeger. Dat is niet alleen zo in Nederland. Zelfs in uitgesproken godsdienstige
Nadere informatieGeloven en redeneren. Samenvatting
Geloven en redeneren Samenvatting Historisch overzicht Pantheïsme en polytheïsme De spiltijd Het oosten Boeddhisme Confucianisme Taoïsme Het westen Jodendom, christendom, islam Filosofie Ontwikkelingen
Nadere informatieSamenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1
Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 1 Samenvatting door E. 1169 woorden 16 maart 2017 6,5 2 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer 1.1 Opvoeding= kinderen leren hoe ze zich moeten gedragen. - Veilige
Nadere informatieOntwikkelingsprofiel
Ontwikkelingsprofiel De titel van dit project is Meeting Development. Meeting komt naar voren in alle films, waarin je mensen uit Ghana, Kirgizië en Nederland ontmoet en hun opvattingen over tal van onderwerpen
Nadere informatiePerspectief 3 e editie 3 / 4 VMBO Project Doorgeven
Perspectief 3 e editie 3 / 4 VMBO Project Doorgeven 0. Start In dit project ga je aan de slag met verschillende manieren en vormen van doorgeven. Wat heb je zelf van huis uit meegekregen? En wat mogen
Nadere informatieGELOVEN IN DE WERELD LESBRIEF VOORTGEZET ONDERWIJS TOT ZIENS IN 0NS MUSEUM! GELOVEN IN DE WERELD PAG > 1
PAG > 1 GELOVEN IN DE WERELD VOORTGEZET ONDERWIJS LESBRIEF WAAR GELOOF JIJ IN? Overal in de wereld geloven mensen. Ze geloven in goden, natuurkrachten, voorouders of geloven juist dat dit allemaal niet
Nadere informatieAEG deel 3 Naam:. Klas:.
AEG deel 3 Naam:. Klas:. 1-Video Grensverleggend Europa; Het moet van Brussel. a-in welke Europese stad staat Jan Jaap v.d. Wal? b-beschrijf in het kort waarom een betere Europese samenwerking nodig was.
Nadere informatiePerspectief 3e editie 2 vmbo/thv Project Symbolen. 0 Start
Perspectief 3e editie 2 vmbo/thv Project Symbolen Perspectief 3e editie 2 vmbo/thv Project Symbolen 0 Start Een symbool is een teken, logo of voorwerp met een speciale betekenis. Je kunt meteen zien wat
Nadere informatieSecularisatie Nederland
Secularisatie Nederland 1966-2015 Drs. Joris Kregting Werkgezelschap Godsdienstsociologie en Godsdienstantropologie, 3 februari 2017 Utrecht Media aandacht NOS: Hoe God (bijna) verdween uit Nederland
Nadere informatieModule 7 Staatsinrichting en rechtsstaat
Module 7 Staatsinrichting en rechtsstaat 7.1 Onze democratie Tekst 1: Wie is de baas in Nederland? Nederland is een democratie. Dat betekent: de bevolking is de baas. Maar je kunt niet 16,7 miljoen bazen
Nadere informatieGeloven binnen en buiten verband
Geloven binnen en buiten verband Joep de Hart Bijlagen Bijlage bij hoofdstuk 2... 1 Bijlage bij hoofdstuk 3...2 Bijlage bij hoofdstuk 4... 8 Bijlage bij hoofdstuk 2 Tabel B2.1 Deelname aan seculier vrijwilligerswerk,
Nadere informatieOnderzoek: Europese verkiezingen
Onderzoek: Europese verkiezingen Publicatiedatum: 5-5- 2014 Over dit onderzoek Het 1V Jongerenpanel, onderdeel van EenVandaag, bestaat uit 7000 jongeren van 12 t/m 24 jaar. Aan dit online onderzoek, gehouden
Nadere informatieBeste ouder(s)/ verzorger(s) van leerlingen in de groepen 3 t/m 6 voor het komend schooljaar,
de kunst van het leren Nieuwveen, 19 maart 2015 Aan : Ouder(s)/verzorger(s) met kinderen in de groepen 3 t/m 6 voor het komend schooljaar Betreft : Informatie en aanmeldingsformulier, schooljaar 2015-2016;
Nadere informatie8 mei 2019 Auteur: Lisette van Vliet. Onderzoek: klimaatverandering
8 mei 2019 Auteur: Lisette van Vliet Onderzoek: klimaatverandering Samenvatting Minder mensen geloven dat aarde opwarmt door de mens Een groeiende groep mensen gelooft niet dat de mens hoofdverantwoordelijk
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo I
Opgave 3 Ramadan in de post-seculiere samenleving 12 maximumscore 4 verlichtingsfundamentalisme: laïciteit: verbannen van religie uit openbaar onderwijs en politiek 1 verlichtingsvijandig multiculturalisme:
Nadere informatieEducatieve programma s Voortgezet onderwijs 2015-2016
Educatieve programma s Voortgezet onderwijs 2015-2016 1 Beste docent, Kom met je klas naar het Joods Cultureel Kwartier. Maak kennis met het joodse leven, de geschiedenis en de traditie in het Joods Historisch
Nadere informatieIDENTITEIT. Geef de definitie van de onderstaande woorden/ begrippen. Maak gebruik van een woordenboek of van internet.
LEERDOEL Je kunt je inleven in situaties waarin mensen hun recht op identiteit wordt ontzegd. OPDRCHT 1 Voor de nietsvermoedende voorbijganger ziet het grachtenhuis aan de Oudezijds Voorburgwal 40 eruit
Nadere informatieRELIGIEWETENSCHAPPEN COMPARATIEF
RELIGIEWETENSCHAPPEN COMPARATIEF Verbindt de wereld van boeddhisten, hindoes, joden, humanisten, moslims, christenen en agnosten Neem je plaats in het debat over diversiteit 3 Titel in voettekst, aanpassen
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo 2011 - I
Opgave 2 Religieus recht 7 maximumscore 2 een beargumenteerd standpunt over de vraag of religieuze wetgeving en rechtspraak voor bepaalde bevolkingsgroepen tot cultuurrelativisme leidt 1 een uitleg van
Nadere informatieGEDETINEERDEN IN VLAANDEREN
GEDETINEERDEN IN VLAANDEREN Wat geloven ze? Een spiegel voor de Oecumene. Regelmatig krijg ik als gevangenisaalmoezenier de vraag: wat geloven die gedetineerden van jou nu eigenlijk? Vaak wordt het antwoord
Nadere informatieReligieuze toewijzing, autochtone Nederlanders, 2015 (in procenten)
Tabel B2.1 Religieuze toewijzing, autochtone Nederlanders, 2015 (in procenten) autochtoon moslim 0,2 niet-gelovig 64,0 rooms-katholiek 16,9 protestants 18,0 ander geloof 0,9 Tabel B2.2 Aandeel dat zichzelf
Nadere informatieSpiritualiteit, meeervoudige religieuze betrokkenheid en zingeving. Groningen, Joantine Berghuijs,
Spiritualiteit, meervoudige religieuze betrokkenheid en zingeving Joantine Berghuijs 6-03-2015 Overzicht presentatie Trends in religiositeit/spiritualiteit in Nederland Breedte van het begrip spiritualiteit
Nadere informatieWerkbladen Voortgezet onderwijs. Naam leerling:
Werkbladen Voortgezet onderwijs Naam leerling: Inhoud: Uitleg werkbladen Deze werkbladen horen bij de film Jerusalem. Een film die gaat over Jeruzalem, een van de oudste steden ter wereld. Ontdek waarom
Nadere informatieewogen en zoekende mensen vinden elkaar: Kerk - andere godsdiensten
Naam: Datum: ewogen en zoekende mensen vinden elkaar: Kerk - andere godsdiensten B 1. En dan, naar de grote school! Evaluatie Volgend jaar ga je waarschijnlijk naar een andere school. Noem iets wat je
Nadere informatieHet religieuze bevrijd van religie
Het religieuze bevrijd van religie John Dewey Gebaseerd op de Terry Lectures gehouden aan Yale University in 1934. Vertaald en ingeleid door Kees Hellingman ISVW UITGEVERS John Dewey 4 Wij, die nu leven,
Nadere informatieHandel met het buitenland vmbo-b34. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 23 August 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62252 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van
Nadere informatieGeloven is niet zomaar instemmen met een geheel aan abstracte waarheden. Geloven is een weg gaan, die voert tot gemeenschap met de levende God.
GELOVEN Encycliek Lumen Fideï zegt: Geloven is niet zomaar instemmen met een geheel aan abstracte waarheden. Geloven is een weg gaan, die voert tot gemeenschap met de levende God. PROBLEEM VAN PAROCHIES
Nadere informatie1. Noem twee andere projecten dan het Designer Outlet Center die goed zijn voor de economie van Roermond. 2. Ga naar
Roermond is in de 20 ste eeuw had veel werkloosheid en een zwakke economie. Dat betekend dat er veel mensen geen werk hadden. Ook was er weinig geld voor groei en ontwikkeling. 1. Noem twee andere projecten
Nadere informatieDe Sociaal maatschappelijke dimensie
De Sociaal maatschappelijke dimensie 1.1 Wie ben ik? Niemand is precies gelijk aan jou. Je bent uniek. Alles wat er over jou te vertellen is, bepaalt je identiteit. Dat is wie jij bent. Hoe je eruitziet,
Nadere informatieOntstaan christendom vmbo12
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 19 juni 2017 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/62160 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.
Nadere informatie5,9. Samenvatting door een scholier 1448 woorden 6 februari keer beoordeeld. Maatschappijleer Thema's maatschappijleer
Samenvatting door een scholier 1448 woorden 6 februari 2011 5,9 12 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Pluriforme samenleving In Nederland wonen ruim zestien miljoen mensen.
Nadere informatieWereldgodsdiensten. Project Levensbeschouwing 2 e klas St. Nicolaaslyceum. Naam:
Wereldgodsdiensten Project Levensbeschouwing 2 e klas St. Nicolaaslyceum Naam: Inhoudsopgave Inleiding Schema Beoordeling Deel 1 Test jezelf! Deel 2 Kies je onderwerp en aan de slag! Deel 3 Het ervaren
Nadere informatieOntmoetingskerk Laren NH 1 mei Johannes 14
Ontmoetingskerk Laren NH 1 mei 2016 Johannes 14 Als iemand in deze tijd zou zeggen: Ik ben de weg, de waarheid en het leven, zouden we hem al snel fundamentalistisch noemen. We leven in een multiculturele
Nadere informatieEindexamen filosofie vwo 2010 - II
Opgave 2 Religie in een wetenschappelijk universum 6 maximumscore 4 twee redenen om gevoel niet te volgen met betrekking tot ethiek voor Kant: a) rationaliteit van de categorische imperatief en b) afzien
Nadere informatieSocialisatie & Seksualiteit
levensbeschouwing & maatschappij M A V O 3 katern 5 Socialisatie & Seksualiteit naam cluster maartenscollege groningen / haren MAVO 3 KATERN 5 2010 2011 levensbeschouwing & maatschappij: socialisatie &
Nadere informatieewogen en zoekende mensen vinden elkaar: Kerk - andere godsdiensten
Naam: Evaluatie Datum: ewogen en zoekende mensen vinden elkaar: Kerk - andere godsdiensten B 1. En dan, naar de grote school! (2/2) Volgend jaar ga je waarschijnlijk naar een andere school. Noem iets wat
Nadere informatieSO 2 Tijdvak I AVONDMAVO 2012-2013. Staat en Natie. Dit SO bestaat uit 37 vragen. 29 openvragen en 8 meerkeuze vragen.
SO 2 Tijdvak I AVONDMAVO 2012-2013 Staat en Natie Dit SO bestaat uit 37 vragen. 29 openvragen en 8 meerkeuze vragen. In de 17 e en de 18 e eeuw ontstond er in Europa een politieke en filosofische stroming,
Nadere informatieDE EUROPESE UNIE MAVO Naam: Klas:
DE EUROPESE UNIE MAVO 2 2016 Naam: Klas: INLEIDING De Eerste Wereldoorlog vernietigde grote delen van Europa en de wereld. Nog nooit had een strijd tussen landen voor zoveel doden, gewonden, materiële
Nadere informatieOntstaan christendom vmbo12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 24 September 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62160 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken
Nadere informatietogether forever is het motto van het Europees Jaar van de Interculturele Dialoog 2008 in Nederland COOL UNCOOL
UN 1. Misschien ken je het stukje van de tv-serie Top Gear, waarin automerken op een bord worden geplaatst en bepaald wordt, of ze cool of uncool zijn. Doe hetzelfde met de onderstaande begrippen. Je mag
Nadere informatieDAMON KLAS: NAAM: JAN DE LEEUW HUMANISME EN CHRISTENDOM HAVO/VWO WERKBOEK. stp hv huma wb1 22 jan 09.indd 1 22-01-2009 16:05:22
DAMON KLAS: NAAM: JAN DE LEEUW HUMANISME EN CHRISTENDOM WERKBOEK HAVO/VWO 1 stp hv huma wb1 22 jan 09.indd 1 22-01-2009 16:05:22 Hoofdstuk 3 Het humanisme Paragraaf 1 inleiding u OPDRACHT 1, P.43 Diederick
Nadere informatieChristendom. Wat uit dit geloof spreekt je aan?
Christendom In Christendom zijn de Bijbel en Jezus het belangrijkste. In de wereld is het de grootste godsdienst, gevolgd door de Islam. In het Christendom geloven de mensen in één God, die uit Drie Personen
Nadere informatietoespraak CdK Ank Bijleveld-Schouten bij de inwijding van de Sefer Thora in de Grote Synagoge Deventer
toespraak CdK Ank Bijleveld-Schouten bij de inwijding van de Sefer Thora in de Grote Synagoge Deventer Deventer, 8 november 2014, rond 11.00 uur Geachte leden van de Joodse Gemeente Beth Shoshanna in Deventer,
Nadere informatiemaatschappijwetenschappen pilot vwo 2016-I
Aanwijzing voor de kandidaat Als in een vraag staat dat je een hoofd- of kernconcept moet gebruiken, dan gebruik je in het antwoord die elementen uit de omschrijving van het hoofd- of kernconcept die nodig
Nadere informatiePIONIER ZENDELING WORDEN, JIJ OOK?
WWW.CAMAZENDING.NL PIONIER ZENDELING WORDEN, JIJ OOK? ZENDELING WORDEN, JIJ OOK? Zendelingen zijn geweldig. Ze verlaten hun vertrouwde omgeving, familie en vrienden. Om vervolgens te verhuizen naar een
Nadere informatieOntstaan christendom vmbo12
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 17 august 2018 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie https://maken.wikiwijs.nl/62160 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van
Nadere informatieLESINSTRUCTIE GROEP 5/6
LESINSTRUCTIE GROEP 5/6 Bij Samsam nr. 1 2018 Telefoon Burgerschap Samsam komt 5 x per jaar uit met een magazine, en een werkblad. Daarbij hoort een website met filmpjes en aanvullende informatie: samsam.net
Nadere informatieDE L CKER IK GELOOF NIET MEER
DOCENTENHANDLEIDING DE L CKER IK GELOOF NIET MEER Leeftijd: 13-15 jaar, 16-18 jaar Geschikt voor: vmbo, havo en vwo vanaf de eerste klas Vakgebied en kerndoelen: Deze les vindt aansluiting bij vakken Maatschappijleer,
Nadere informatieDE OMGANG VAN MOSLIMS MET NIET-MOSLIMS. Vrije Universiteit Amsterdam 16 november 2016
DE OMGANG VAN MOSLIMS MET NIET-MOSLIMS Yvonne Moonen-Thompson Probus Lezing Vrije Universiteit Amsterdam 16 november 2016 Lao Zi: Zie anderen als jezelf Door dit te doen cultiveren we waardigheid, die
Nadere informatie2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE
. > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat
Nadere informatie1. Wat is een controverse? Praktijk en theorie. 2. Vaardigheden: empathie, denken vanuit meerdere perspectieven en een kritische houding
Lesgeven over controversiële thema s Docentendag maatschappijleer 2019 Geerte Savenije Inhoud van deze workshop: 1. Wat is een controverse? Praktijk en theorie 2. Vaardigheden: empathie, denken vanuit
Nadere informatieCynisme over de politiek
Cynisme over de politiek Een profiel van ontevreden burgers Dr. Pieter van Wijnen Waar mensen samenleven, zijn verschillende wensen en belangen. Een democratische samenleving heeft als doel dat politici
Nadere informatieVraag 4: Draagt u uw overtuiging actief over aan uw kinderen?
Enquête identiteit. Vraag 1: Ik vul deze vragenlijst in: Alleen 30 (85) Samen, ouder/verzorger/kind 55 Vraag 2: Hoeveel kinderen heeft u op Het klinket: totaal 112 kinderen Vraag 3: Wat is uw religie of
Nadere informatieIk geloof, geloof ik. Levensbeschouwelijk dossier Griftland college Bovenbouw. Mijn naam en klas:
Ik geloof, geloof ik Levensbeschouwelijk dossier Griftland college Bovenbouw Mijn naam en klas: Bezinningsmomenten In de godsdienstlessen stonden de afgelopen jaren verhalen centraal en de verschillende
Nadere informatie1 e jaar 2 e bijeenkomst. De vraag naar God
1 e jaar 2 e bijeenkomst De vraag naar God School voor geloofsverdieping 1 jaar 01. Samen starten 02. De vraag naar God A. GOD VAN HET VERBOND 03. De Bijbel als woord van God 04. Uittocht en verbond 05.
Nadere informatieONS GELOOF, JOUW GELOOF PA!
ONS GELOOF, JOUW GELOOF PA! De Vloer Op Jr. in de klas Leeftijd: 9-12 jaar, 13-15 jaar Niveau: bovenbouw basisonderwijs, onderbouw voortgezet onderwijs Tijd: 45 min Benodigdheden: beamer of digibord, internetverbinding,
Nadere informatieWereldgodsdiensten hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 16 December 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/76063 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken
Nadere informatieBIJLAGEN. Betrekkelijke betrokkenheid Studies in sociale cohesie. Sociaal en Cultureel Rapport Redactie: Paul Schnabel Rob Bijl Joep de Hart
BIJLAGEN Betrekkelijke betrokkenheid Studies in sociale cohesie Sociaal en Cultureel Rapport 2008 Redactie: Paul Schnabel Rob Bijl Joep de Hart Sociaal en Cultureel Planbureau Den Haag, december 2008 Bijlage
Nadere informatieZoals wij Jezus kennen, zo kennen zij de profeet Mohammed als verkondiger van het geloof.
Islam 1. Inhoud 1. Inleiding 2. Wat is Islam? 3. Het dagelijkse leven 4. Enkele rituelen 5. De dood 6. Feesten 7. Bibliografie 2. Wat is Islam? De Islam is één van de vijf wereldgodsdiensten. Hij is niet
Nadere informatieInstructie: Wat weet je van de landen van de EU?
Instructie: Wat weet je van de landen van de EU? Korte omschrijving werkvorm De leerlingen gaan in tweetallen aan de slag en krijgen een werkblad. Welk land hoort bij de omschrijving? Elke lidstaat van
Nadere informatieSAMENLEVEN BURGERSCHAPSLEREN HOOFDSTUK 1
Samenleven Familie, vrienden, studiegenoten, docenten. Ze zijn belangrijk in je leven. Ze vormen je mening en bepalen je gedrag. Samen helpen ze je een eigen identiteit te ontwikkelen en een volwaardig
Nadere informatiedeeultûrele grens de natuurlijke grens onafhankelijk de open grens de $~aatkundi "" ~...de 't-aalg(ens Kijkles Hoofdstuk 8 Les 1
Kijkles Hoofdstuk 8 Les 1 Grenzen verdwijnen De schutting in jouw tuin is de grens tussen jouw tuin en die van de buren. Tussen woonwijken, gemeenten, provincies en landen zijn ook grenzen. Die grenzen
Nadere informatieMET TWEE BENEN IN DE WERELD
62 MET TWEE BENEN IN DE WERELD 63 VRAGEN AAN EEN CHRISTELIJKE LERAAR OP EEN NIET-CHRISTELIJKE SCHOOL Marloes Hoencamp 64 Wie ben je? En waar geef je les? Mijn naam is Marco van der Spek, 26 jaar, en ik
Nadere informatieWereldgodsdiensten* hv123. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/76063
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 02 May 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/76063 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Nadere informatieCultuur en ontwikkeling in India, Kirgizië en Nederland
Antwoordmodel In de voetsporen van Cultuur en ontwikkeling in India, Kirgizië en Nederland Dit antwoordmodel hoort bij het leskatern In de voetsporen van. In sommige gevallen is het geschreven antwoord
Nadere informatieAANTEKENINGEN WAAROM WERD GOD EEN MENS?
AANTEKENINGEN Alles draait om de visie op Jezus Christus. Door de eeuwen heen is er veel discussie geweest over Jezus. Zeker na de Verlichting werd Hij zeer kritisch bekeken. De vraag is waar je je op
Nadere informatieExamenopgaven VMBO-KB 2004
Examenopgaven VMBO-KB 2004 tijdvak 1 dinsdag 25 mei 9.00 11.00 uur GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE KB GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING VBO-MAVO-C Gebruik het bronnenboekje. Dit examen bestaat uit
Nadere informatieLEERLINGENBLAD FOCUS OP DE MAATSCHAPPIJ
LEERLINGENBLAD FOCUS OP DE MAATSCHAPPIJ AFLEVERING 26 Wie heeft de macht in Nederland? KIJKVRAGEN 1a. Dit programma gaat over macht. Omschrijf in eigen woorden dit begrip. b. Wat is een ander woord voor
Nadere informatieGODSDIENSTWETENSCHAPPEN
GODSDIENSTWETENSCHAPPEN Het programma Godsdienstwetenschappen omvat drie onderdelen en is als volgt verdeeld over de jaren 1 en 2: Jaar1: - Nieuwe spiritualiteit grensverkeer tussen Oosterse en Westerse
Nadere informatieDe patriotten hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 16 September 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/61319 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken
Nadere informatieMuziekopdracht. 1950-heden. Naam: Klas: Docent:
Muziekopdracht 1950-heden Naam: Klas: Docent: Muziekopdracht: 20ste eeuw (1950-heden) Ga naar http://www.sitepalace.com/develsteinhavo4/muziek.html. Hier vind je links naar muziek(clips) die je nodig hebt
Nadere informatieBruggerinfo VMBO. gelooft
Bruggerinfo VMBO gelooft Aangenaam: Guido Een VMBO-school waar jij met plezier naar toe gaat! We zien elkaar echt staan en zoeken naar verbinding. Verbinding met elkaar, en ook met de wereld. Wat gebeurt
Nadere informatieVraag 1 http://vms.thiememeulenhoff.nl/view/html/?p=basic_480_360&c=1119055 Voor een correct antwoord is meer dan één keuze mogelijk. 'Uithuwelijken' kunnen we beschouwen als een: a. Cultureel gebruik
Nadere informatieIntroduceren thema Wereldgodsdiensten. het dagelijks leven. Startopdracht. Wereldgodsdiensten. Thema: Wereldgodsdiensten.
Aardrijkskunde Wereldgodsdiensten Omschrijving van de opdracht: Introductie Thema: Wereldgodsdiensten Binnen dit thema staan de volgende hogere orde denkvragen centraal: 1. Wat zou er gebeuren als een
Nadere informatieWie ben jij? Ik ben... Introductie VMBO
VMBO onderbouw Introductie Wie jij bent is niet in één zin te beantwoorden. Of je man of vrouw bent. Uit welk land je komt. Wanneer je geboren bent. Welke dingen (muziek, kleding, sport etc.) je leuk vindt.
Nadere informatieDE L CKER LUCA: ADHD
DOCENTENHANDLEIDING DE L CKER LUCA: ADHD Leeftijd: 13-15 jaar, 16-18 jaar Geschikt voor: vmbo, havo en vwo vanaf klas 1 Vakgebied en kerndoelen: Deze les vindt aansluiting bij vakken Maatschappijleer,
Nadere informatie