Stadsregiorail, focus op realisatie!

Transcriptie

1 Stadsregirail, fcus p realisatie! Cr Hartgs Stadsregi Arnhem Nijmegen chartgs@destadsregi.nl Bijdrage aan het Cllquium Verversplanlgisch Speurwerk 21 en 22 nvember 2013, Rtterdam

2 Samenvatting Stadsregirail: fcus p realisatie! De ruggengraat van Stadsregi Arnhem Nijmegen wrdt gevrmd dr de S-as: niet alleen de centrale sprlijn, maar tevens de ruimtelijk-ecnmische ntwikkelingsas die lpt van Zevenaar/Didam naar Wijchen, via de twee ecnmische mtren Arnhem en Nijmegen. Met het prgramma Stadsregirail wrdt een sterke impuls gegevens aan het railverver p deze S-as. In dit prgramma wrdt geïnvesteerd in drie nieuwe statins en de uitbreiding van de infrastructuur, waardr er meer reginale treinen kunnen rijden in de stadsregi. Ok de uitbreiding van fietsenstallingen en P+R-vrzieningen, evenals betere aansluitingen tussen bus en trein behren tt dit prgramma. De statins Mk- Mlenhek en Westervrt zijn gerealiseerd; eind 2014 vlgt Nijmegen Gffert. Verder wrdt in Wijchen een keerspr gebuwd, inclusief nieuw perrn. In Elst wrdt de eerste fase van het derde spr gerealiseerd met een aanpassing van het bestaande perrn. De prjecten zijn eind 2014 gereed en vanaf dan kunnen er 4 Sprinters per uur tussen Wijchen en Arnhem gaan rijden. Bij de realisatie van Stadsregirail zijn veel partijen betrkken. De stadsregi is initiatiefnemer en financier, PrRail zrgt vr realisatie van de railprjecten en gemeenten veren regie ver de herinrichting van de statinsmgeving. NS is ververder p het kernnet en tevens belangrijke partij in de ntwikkeling van de statinsmgeving. Realisatie van het prgramma vergt een lange adem en een pdrachtgever die haar kers vast weet te huden p mment dat nieuwe vrstellen pbrrelen. Hgere explitatieksten wrden geaccepteerd in ruil vr de verbetering van het treinprduct. De realisatie van de prjecten is verder niet afhankelijk gemaakt van nieuwe ruimtelijke ntwikkelingen rndm statins. Dus er wrdt verder gebuwd ndanks de crises. De statinsmgevingen kunnen p de langere termijn plaats bieden aan nieuwe ruimtelijke ntwikkelingen, waarbij de basis vr een gede OV-ntsluiting al gelegd. 2

3 1. Cntextbeschrijving Beschrijving van het prject De ruggengraat van Stadsregi Arnhem Nijmegen wrdt gevrmd dr de S-as: niet alleen de centrale sprlijn, maar tevens de ruimtelijk-ecnmische ntwikkelingsas die lpt van Zevenaar/Didam naar Wijchen, via de twee ecnmische mtren Arnhem en Nijmegen. De S-as wrdt de kmende jaren verder ntwikkeld dr nieuwe ntwikkelingen p het terrein van wnen, ecnmie en mbiliteit z veel mgelijk hierlangs te bundelen en verknpen. Met het prgramma Stadsregirail wrdt een sterke impuls gegevens aan het railverver p deze S-as. In dit prgramma wrdt geïnvesteerd in drie nieuwe statins en de uitbreiding van de infrastructuur, waardr er meer reginale treinen kunnen rijden in de stadsregi. Ok de uitbreiding van fietsenstallingen en P+R-vrzieningen, evenals betere aansluitingen tussen bus en trein behren tt dit prgramma. De statins Mk-Mlenhek en Westervrt zijn gerealiseerd; eind 2014 vlgt Nijmegen Gffert. Verder wrdt in Wijchen een keerspr gebuwd, inclusief nieuw perrn. In Elst wrdt de eerste fase van het derde spr gebuwd, met een aanpassing van het bestaande perrn. De prjecten zijn eind 2014 gereed en vanaf dan kunnen er 4 Sprinters per uur tussen Wijchen en Arnhem gaan rijden. Prgramma Stadsregirail In 2003 publiceerden NS, PrRail en de Stadsregi Arnhem Nijmegen de planstudie RegiRail KAN (nu: Stadsregirail). Het prgramma was pgenmen in het tenmalige Meerjarenprgramma Infrastructuur en Transprt. Vervlgens werd 2004 beslten dit prgramma te decentraliseren van rijk naar regi, waarbij 55,4 miljen is gedecentraliseerd. Dit betekende dat de stadsregi pdrachtgever van PrRail werd vr nieuwe statins en infrastructurele uitbreidingen. Nieuw was dat de stadsregi risicdragend ging participeren in prjecten. Ok mest er een cntract wrden geslten met NS ver de uitbreiding van het reginale treinprduct. Onder regie van de gemeenten is de planntwikkeling gestart vr de verbetering van de statinsmgeving. In 2009 werd statin Mk-Mlenhek gepend aan de Maaslijn. Vr de extra treinen in de stadsregi was het ndig dat het prject MIRT-prject Spren in Arnhem gereed was, wat bestnd uit een vierde perrn en ngelijkvlerse kruising aan de westzijde. Dit mvangrijke prject is eind 2011 pgeleverd, waarna de realisatie van het cmplete Stadsregirail kn starten. Statin Westervrt werd gelijk in dienst genmen. Eind 2014 vlgen het nieuwe statin Nijmegen Gffert en de keerspren in Elst en Wijchen. Dienstregeling In de Stadsregi Arnhem Nijmegen rijden 4 ververders: NS, Arriva, Hermes en Velia. Daarbij rijden zwel Hermes als Arriva p het spr tussen Arnhem en Detinchem. De cncessiegrenzen zijn het uitgangspunt geweest vr het lijnennet. Dat leidt tt te vlgende treindiensten: - 4x uur Wijchen Arnhem (NS) 2x uur Arnhem s-hertgenbsch 2x uur Wijchen - Zutphen - 4x uur Detinchem Arnhem 3

4 2x uur Arnhem Detinchem (Hermes) 2x uur Arnhem Detinchem Winterswijk - In brede spitsen 4x uur Nijmegen Venray (Velia) - 6 Intercity s tussen de steden Arnhem en Nijmegen: 4x uur Nijmegen Schiphl 2x uur Zwlle - Rsendaal Per sald zijn er dan 10 verbindingen per uur beschikbaar tussen de steden Arnhem en Nijmegen. Er is ng discussie ver Tiel Elst Arnhem. Vlgens het plan uit 2003 wrdt de dienst Tiel Arnhem ingekrt tt Tiel Elst. Mmenteel nderzeken partijen nder welke vrwaarden deze verbinding gehandhaafd kan blijven, waarvr aanvullende infrastructuur ndig is. 2. Ervaringen Gvernance Bij de realisatie van Stadsregirail zijn veel partijen betrkken. De stadsregi is initiatiefnemer en financier, PrRail zrgt vr realisatie van de railprjecten en gemeenten veren regie ver de herinrichting van de statinsmgeving. NS is ververder p het kernnet en tevens belangrijke partij in de ntwikkeling van de statinsmgeving. Vr de realisatie van Stadsregirail heeft de stadsregi een budget van 55,4 miljen beschikbaar. Daarnaast vinden mvangrijke investeringen in de statinsmgevingen, met financiële bijdragen van de prvincie Gelderland, het Ministerie van Infrastructuur en Milieu en de EU. De stadsregi is verantwrdelijk m de partijen bij elkaar te brengen en te huden en m de besluitvrming ged te laten verlpen. Ok p prgrammaniveau met de samenhang bewaakt wrden, aangezien prjecten elkaar beïnvleden. Z zal een vertraging bij keerspr Wijchen direct drwerken in de frequenties die p statin Nijmegen Gffert kunnen wrden aangebden. Kers huden In 2009 is de scpe van Stadsregirail vastgelegd in een vereenkmst tussen PrRail en de stadsregi. Duidelijk is aangegeven welke prjecten erbij hren, en welke dus niet. De afgelpen jaren heeft er discussie plaatsgevnden ver de ligging en vrmgeving van infrastructurele uitbreidingen. Ok is er veel gesprken ver extra statins. Drdat de scpe van het prgramma helder was, heeft dit niet geleid tt een wijziging van plannen en het in gevaar brengen van het einddel. Lef tnen Er is een wisselwerking tussen ruimte en mbiliteit, maar er met geen patstelling ntstaan. Bij Stadsregirail is de insteek m de statins en infrastructuur te realiseren, ngeacht de vertragingen in de ruimtelijke ntwikkelingen. Dat betekent dat de stadsregi een zeker risic lpt, maar dat is ndig m zaken van de grnd te krijgen. 4

5 Rnd Nijmegen Gffert zijn in het verleden ambitieuze plannen gelanceerd vr nieuwe ruimtelijke ntwikkeling, waarvan een grt deel niet is drgegaan. Tch blijft de gemeente de ambitie huden vr nieuwe ntwikkelingen. De stadsregi heeft in het verleden bewust gekzen m statin Nijmegen Gffert wel te realiseren, mdat het een belangrijk knppunt is. NS gaf hierbij aan dat het statin znder de extra ntwikkelingen niet kstenneutraal bediend kan wrden. Met NS is er vervlgens een bedieningsvereenkmst afgeslten, waarbij is afgesprken dat de stadsregi in elk geval de kmende jaren een explitatiebijdrage zal betalen. De hgte hiervan is afhankelijk van het nieuwe aantal in- en uitstappers en deze wrdt jaarlijks gemeten. Drdat dit statin in het stedelijke weefsel wrdt gerealiseerd, zal dit statin k znder de extra ntwikkelingen naar verwachting ged scren. Katalysatr mgeving Gemeenten grijpen de kmst van een nieuw statin f extra spr aan vr de herinrichting van de statinsmgeving. In Wijchen wrdt een keerspr gebuwd waardr er meer ruimte ndig is vr fietsenstallingen en P+R, maar de beschikbare ruimte is zeer beperkt. De gemeente heeft daarm het cncept van de P+R+B ntwikkeld: een parkeerkelder met fietsdek. In de Sprzne Elst wrdt gewerkt een derde spr, maar k aan twee nieuwe tunnels nder het spr. Rnd statin Elst kmt een grtschalige parkeergarage, naast het gemeentehuis dat daar al vrzien was. Transfer Veelal wrdt het belang van intensieve bebuwing rnd statins benadrukt. Echter, statins kunnen k znder extra prgramma ged functineren. Een mi vrbeeld hiervan is statin Mk-Mlenhek, dat sinds de pening in 2009 bven verwachting presteert. Bij de ntwikkeling van dit statin is geen rekening gehuden met nieuwe ntwikkeling bij het statin, maar wel met veel ruimte vr P+R en fietsenstallingen. Ok bedienen bussen vanuit mliggende kernen het statin. Reizigers wisten al snel de weg te vinden naar dit statin, en al snel mesten de ketenvrzieningen uitgebreid wrden. 3. Cnclusies Met het prgramma Stadsregirail wrdt enerzijds gewerkt aan beperkte uitbreidingen van de infrastructuur, zdat er meer Sprinters kunnen gaan rijden, en anderzijds aan de pening van drie nieuwe statins. Er is veel aandacht vr hgwaardige ketenvrzieningen. Hgere explitatieksten wrden geaccepteerd in ruil vr de verbetering van het treinprduct. De realisatie van dit prgramma vergt sterke samenwerking tussen verschillende partijen. De realisatie is verder niet afhankelijk gemaakt van nieuwe ruimtelijke ntwikkelingen rndm statins. De statinsmgevingen kunnen p de langere termijn plaats bieden aan nieuwe ruimtelijke ntwikkelingen, waarbij de basis vr een gede OV-ntsluiting al gelegd. 5

6 6