Inleiding Verkeerskunsten is een bronnenboek voor het primair onderwijs met activiteiten op het gebied van de praktische verkeerseducatie.

Transcriptie

1 HANDLEIDING Inleiding Verkeerskunsten is een bronnenboek voor het primair onderwijs met activiteiten op het gebied van de praktische verkeerseducatie. Verkeers kunsten onderscheidt zich van reguliere verkeersmethodes, waar de nadruk ligt op de theoretische verkeerseducatie, doordat het alleen een programma omvat met praktische verkeerslessen voor op het schoolplein en rondom de school. Door gebruik te maken van Verkeerskunsten in combinatie met een theoretische verkeersmethode, voldoet de school optimaal aan de invulling van verkeerseducatie en worden de leerlingen goed voorbereid op het veilig deelnemen aan het verkeer. Leeswijzer De activiteiten in Verkeers kunsten zijn ingedeeld aan de hand van drie hoofdthema s: Lopen en oversteken, met activiteiten zoals het lopen op de stoep, het lopen in de groep en de verschillende oversteeksituaties (groep 1 t/m 4); Fietskunsten, met activiteiten om de basisvaardigheden van het fietsen te oefenen (groep 1 t/m 8); Fietskunsten in het verkeer, met activiteiten om het deelnemen van de kinderen aan het echte verkeer als fietser te oefenen (groep 5 t/m 8). Verkeers kunsten bestaat uit vier mappen voor de leerjaren 1/2, 3/4, 5/6 en 7/8. Elke map kent dezelfde opbouw, namelijk: handleiding overzicht van de oefenstof praktijklessen extra activiteiten (alleen bij de leerjaren 5/6 en 7/8) bijlagen certificaten. Bovenstaande onderdelen worden hieronder kort toegelicht. Handleiding Naast een leeswijzer met een korte toelichting op de verschillende onderdelen van Verkeerskunsten, geeft de handleiding ook informatie over de wijze waarop Verkeerskunsten gebruikt kan worden. Hierbij wordt aandacht besteed aan de organisatie binnen de school en worden aandachtspunten genoemd bij de organisatie van de praktische verkeerslessen. Ook staat in de handleiding een compleet overzicht van alle activiteiten die aan de groepen 1 t/m 8 aangeboden worden. Daarnaast is een overzicht opgenomen van alle benodigde materialen om de praktische activiteiten op school uit te kunnen voeren. Overzicht van de oefenstof De oefenstof in Verkeerskunsten is praktijkgericht. In het overzicht van de oefenstof staan de thema s vermeld die in de betreffende leerjaren aan bod komen. Ook worden de bijbehorende vaardigheden beschreven. Hierbij wordt zoveel mogelijk de volgorde van de lessen aangehouden. Praktijklessen In het onderdeel praktijklessen vindt u de gelamineerde leskaarten (A4-formaat). De leskaarten zijn eenvoudig van opzet en volgens een vaste structuur opgebouwd. Allereerst staat op de leskaart beschreven welke materialen er nodig zijn en welke deelvaardigheden geoefend worden. Naast een uitgebreide beschrijving van de oefening zijn op de leskaart ook de aandachtspunten bij het uitvoeren van de oefening vermeld. In veel gevallen worden ook suggesties gedaan voor differentiatie. Ter verduidelijking van de oefening staat op de voorkant van de leskaart de plattegrond van het parcours afgebeeld. Op de achterkant van de leskaart is deze plattegrond vergroot weergegeven, waarbij een raster is opgenomen met vakken van 1x1 meter. Hierdoor kan de oefening eenvoudig met de juiste afmetingen op het plein worden uitgezet ROV Groep 1+2 BW.indd :24:42

2 Bij de thema s Fietskunsten en Fietskunsten in het verkeer zijn steeds drie leskaarten samengevoegd tot één les. Elke les heeft een voorblad waarop beschreven staat om welke activiteiten het gaat, welke voorbereiding gewenst is en hoeveel tijd voor de les benodigd is. Uitgangspunt bij de fietslessen is dat de drie parcoursen uitgezet worden op het schoolplein en de klas in drie groepen verdeeld wordt. Na elke 15 minuten oefenen wordt er van parcours gewisseld. Bij het thema Lopen en oversteken zijn de lessen niet gebundeld, maar zijn alle activiteiten apart opgenomen. Uiteraard kan er ook bij deze lessen voor gekozen worden om meerdere oefeningen tegelijk uit te zetten op het schoolplein. De leerkracht kan hierbij zelf een keuze maken uit het aanbod van activiteiten. Er wordt bij de activiteiten van uitgegaan dat de leerlingen over de benodigde theoretische voorkennis beschikken. Leerlingen moeten immers kennis hebben over het verkeer om daar vervolgens in de praktijk aan deel te kunnen nemen. Met behulp van het activiteitenoverzicht op pagina 5 kan de juiste praktische les gekozen worden, als vervolg op de theoretische les in de klas uit een reguliere verkeersmethode. Op het voorblad van het thema Lopen en oversteken staat een begrippenlijst. Hiermee kunnen de leerlingen voorbereid worden op woorden en begrippen die tijdens de praktische verkeersles gebruikt zullen worden. Bij de bijbehorende activiteiten is deze begrippenlijst uitgewerkt tot een beschrijving van de deelvaardigheden. Bij de thema s Fietskunsten en Fietskunsten in het verkeer staat op elk voorblad van een les een lijst met deelvaardigheden. Deze deelvaardigheden worden op elke leskaart toegespitst op de betreffende activiteit. Ook de lijst met deelvaardigheden kan gebruikt worden om de leerlingen voor te bereiden op woorden en begrippen uit de praktische verkeersles. Bij de opbouw van de lessen is er voor gekozen om de moeilijkheidsgraad op te laten lopen. De parcoursen worden in de hogere groepen uitgebreid met nieuwe vaardigheden die passen bij de leeftijd en het ontwikkelingsniveau van de leerlingen. Wanneer leerlingen de oefeningen bestemd voor hun leeftijd nog niet beheersen, is het raadzaam om de activiteiten van één of twee groepen lager aan te bieden tot zij die beheersen. Wanneer leerlingen de stof al wel beheersen, kunnen de extra activiteiten (groep 5 t/m 8) aangeboden worden. Extra activiteiten Naast de praktijklessen van Verkeerskunsten kan er bij de groepen 5 t/m 8 ook gekozen worden uit extra activiteiten. Deze activiteiten hebben een andere opbouw dan de lessen op het plein of op straat, maar zijn wel praktisch en worden veelal buiten uitgevoerd in het echte verkeer. Een aantal activiteiten kan gecombineerd worden met andere vakken. De leerlingen worden aangemoedigd om situaties te fotograferen, een spreekbeurt te houden, berekeningen te maken, te observeren, te plannen, etcetera. In het activiteitenoverzicht op pagina 6 kunt u terug vinden welke extra activiteiten voor de betreffende groepen beschreven zijn. Bijlagen In de bijlagen is aanvullende informatie terug te vinden met betrekking tot de thema s die in Verkeerskunsten aan de orde komen. Daarbij is onderscheid gemaakt in informatie voor de leerkrachten en voor de ouders. Voor de leerkrachten is een voorbeeld opgenomen van een educatieve verkeerswandeling (voor de groepen 1/2 en 3/4) en vindt u informatie over hoe u het fietsen met een groep kunt organiseren (voor de groepen 5/6 en 7/8). Voor de ouders is er een bijlage met informatie over hoe zij hun kind kunnen leren fietsen zonder zijwieltjes (groepen 1/2 en 3/4) en een vragenlijst met betrekking tot de knelpunten op de schoolthuisroute van hun kind (groepen 5/6 en 7/8). Certificaten Wanneer de leerlingen de activiteiten hebben uitgevoerd en als blijkt dat ze de vaardigheden beheersen, kunt u hen een certificaat geven. Achter het tabblad Certificaten treft u zowel een full colour als een kopieerexemplaar (zwart/wit) van de certificaten aan. Beide exemplaren kunt u ook downloaden via de website ROV Groep 1+2 BW.indd :24:43

3 Activiteitenoverzicht Verkeerskunsten Activiteiten Lopen en oversteken Groep 1/2 Groep 3/4 Groep 5/6 Groep 7/8 Oversteekliedjes Links-rechts-links Wat zie je op de stoep en op de weg? Lopen op de stoep Lopen langs obstakels Lopen in de groep Recht oversteken Oversteken bij een voetgangerslicht Oversteken bij een zebrapad Oversteken bij verkeersbrigadiers Oversteken tussen geparkeerde auto s Oversteken bij een brede weg Oversteken bij een kruispunt Oversteken bij een T-splitsing Educatieve verkeerswandeling Activiteiten Fietskunsten Groep 1/2 Groep 3/4 Groep 5/6 Groep 7/8 Lopen met de fiets en slalom fietsen Een cirkel fietsen met verkeerslicht Fietsen over een smal pad, oneffen wegdek en een noodstop maken Lopen en draaien met de fiets De fiets optillen en een noodstop maken Starten, stoppen en kijken Slinger-de-slang STOP! Kijken en bochten fietsen De slak en de haas Fietssnelheid aanpassen en een noodstop maken Reageren op een signaal Langs een obstakel fietsen en inhalen Fietsen over een rechte en een schuine plank Met één hand door de bocht! Achterom kijken en afslaan Fietsen met bagage Fietsen over een smal pad Samen slalom fietsen Samen van rijbaan wisselen Voorsorteren en afslaan naar links Een acht fietsen High five! Geef maar door! Bal vangen Blokkenrace Activiteiten Fietskunsten in het verkeer Groep 1/2 Groep 3/4 Groep 5/6 Groep 7/8 Fietsen op een voorrangskruising Fietsen op een gelijkwaardige kruising Fietsen op een rotonde zonder fietspad Rechtdoor op dezelfde weg gaat voor Fietsen op een gelijkwaardige kruising met overstekende voetgangers 5 02 ROV Groep 1+2 BW.indd :24:43

4 Activiteitenoverzicht Verkeerskunsten (vervolg) Extra activiteiten Groep 1/2 Groep 3/4 Groep 5/6 Groep 7/8 Fietskeuring Verkeersonderzoek Snelheid meten van auto s Tijd meten bij een verkeerslicht Verkeer tellen Skaten en skeeleren School-thuisroute Verkeersbordenspeurtocht Educatieve fietsroute Grote voertuigen en de dode hoek Oefenen van de route van het verkeersexamen Openbaar vervoer Van 8 naar 1, de route naar de nieuwe school (alleen groep 8) Organisatie binnen de school Contactpersoon verkeer Om het verkeersonderwijs binnen de school te organiseren is het aan te raden om binnen het team een contactpersoon verkeer aan te wijzen. Deze contactpersoon kan er voor zorgen dat er binnen de school blijvende aandacht is voor verkeersonderwijs en zorg dragen voor een goede afwikkeling van de geplande praktische verkeersactiviteiten. Ouders Naast de contactpersoon verkeer kunnen ook ouders gevraagd worden om mee te denken en te werken in een werkgroep verkeer. De meeste ouders zijn heel betrokken bij een veilige deelname aan het verkeer van hun kind. Bij deze ouders kan een school aankloppen met de vraag of zij verkeersouder willen worden. Een verkeersouder kan bijvoorbeeld helpen met de uitvoering van de praktische verkeerslessen, helpen met de organisatie van een projectweek over verkeer, het haal- en brenggedrag van de ouders bespreekbaar maken of aanpassingen in de schoolomgeving initiëren bij de gemeente. Materialen In aanvulling op Verkeerskunsten zal een materialenbox gemaakt worden, waarin bijna alle materialen zitten om de activiteiten van Verkeerskunsten uit te kunnen voeren. Zolang deze materialenbox nog niet beschikbaar is, kan het handig zijn om zelf de materialen aan te schaffen. De contactpersoon verkeer of een groepsleerkracht kan zorg dragen voor een planning voor het gebruik en het beheer van de materialen. Op pagina 9 is een overzicht opgenomen van alle materialen die nodig zijn om de activiteiten van Verkeerskunsten uit te kunnen voeren ROV Groep 1+2 BW.indd :24:43

5 Aandachtspunten bij de organisatie van de lessen Planning en voorbereiding van de les Plan de praktische lessen ruim van te voren. Laat medeleerkrachten weten dat u het plein wilt gebruiken voor de verkeerslessen en maak hierover afspraken. De contactpersoon verkeer kan zorg dragen voor een planning van de tijdstippen dat het schoolplein gebruikt zal worden voor verkeerslessen. Plan zo mogelijk meerdere lessen op één dag, zodat de uitgezette parcoursen of de materialen benut kunnen worden door meerdere groepen. Er moeten dan wel afspraken gemaakt worden over het opruimen van het materiaal. Houdt rekening met de pauzes. Het is handig als de pauzes worden gehouden op een niet gebruikt deel van het schoolplein. Een aantal activiteiten kan ook in een speellokaal uitgevoerd worden (bijvoorbeeld bij slecht weer). Bij de praktische lessen is hulp nodig van ouders, stagiaires of klassenassistentes. Nodig deze begeleiders op tijd uit. Deel de ouders of verzorgers ruim van te voren mee dat de leerlingen een praktische verkeersles zullen krijgen. Het is voor de ouders ook prettig om te horen wat hun kind zal leren tijdens deze les. Geef ruim van te voren aan wanneer de leerlingen met de fiets naar school toe moeten komen. De fiets moet in goede staat zijn. Het parcours uitzetten Op iedere leskaart staat beschreven welke materialen nodig zijn bij een activiteit. Verzamel de materialen en zet de parcoursen van te voren uit met behulp van de begeleiders. De tekeningen van de parcoursen en de genoemde afmetingen zijn richtlijnen. Pas de parcoursen aan als ze te makkelijk of te moeilijk blijken te zijn. De grootte van het schoolplein bepaalt hoe u de parcoursen kunt uitzetten. De oefeningen kunnen ook uitgezet worden op een deel van een parkeerplaats of op een verhard sportveld. Obstakels, zoals bomen en speeltoestellen, kunt u bij sommige onderdelen gebruiken, bijvoorbeeld door de leerlingen er omheen te laten rijden. Zorg ervoor dat er langs de kant van het schoolplein geen fietsen in de weg staan. Kies de juiste plaats op het schoolplein waar u de leerlingen laat wachten met de fiets. Maak bijvoorbeeld vlak bij het startpunt een apart verzamelpunt voor de leerlingen die het parcours al gedaan hebben. Houd rekening met groepen die via het schoolplein de school moeten betreden of verlaten; houd de looproute van deur naar hek vrij. Houd rekening met de klaslokalen die aan het schoolplein grenzen, laat daar bijvoorbeeld geen wachtende leerlingen voor staan. Laat de ouders, die bij het uitgaan van de school wachten op hun kind, weten waar ze kunnen staan. Instructies aan de begeleiders Geef van te voren duidelijk aan bij welk parcours de begeleiders staan en wat daar precies van hen en van de leerlingen wordt verwacht. Ieder krijgt de verantwoordelijkheid voor een parcours of activiteit. Als de leerlingen na een afgesproken tijd wisselen, blijft de begeleider bij zijn parcours of activiteit. Spreek van te voren met de begeleiders af hoe er gewisseld wordt, bijvoorbeeld met de klok mee draaien. Laat de groepen na ongeveer 15 minuten wisselen, of als iedereen de parcoursen minstens twee keer gedaan heeft ROV Groep 1+2 BW.indd :24:44

6 Instructies aan de leerlingen Verdeel de klas in een aantal groepen dat gelijk is aan het aantal parcoursen. Vertel de leerlingen van te voren in de klas wat er zal gaan gebeuren. Laat iedere leerling zijn/haar naam schrijven op een sticker en laat die goed zichtbaar opplakken. Maak goede afspraken met de leerlingen over het fietsen op het plein. Je mag alleen fietsen op het plein als je aan de beurt bent, dus niet tijdens het wisselen tussen de parcoursen. Als je wacht, sta je naast je fiets. Geef een toelichting op de les, teken zonodig de parcoursen op het bord of laat een fotokopie rondgaan met daarop de parcoursen. Vertel de leerlingen waar ze als groep moeten starten en eindigen. Wijs hen het startpunt en het eindpunt van de parcoursen. Geef per parcours duidelijk aan welke handelingen de leerlingen moeten verrichten en waar u op gaat letten tijdens de oefening. Bespreek hoe het beste gestart (zittend starten) en geremd kan worden. Laat de leerlingen de parcoursen eerst lopend verkennen. Spreek van te voren met de leerlingen af hoe er gewisseld wordt, bijvoorbeeld met de klok mee draaien. Vertel de leerlingen hoe ze van het ene parcours naar het andere parcours moeten gaan, zodat ze bijvoorbeeld meteen in de goede rij staan bij het nieuwe parcours. Vertel de leerlingen wat ze moeten doen aan het einde van de les. Bespreek de les na afloop na met de leerlingen ROV Groep 1+2 BW.indd :24:44

7 Benodigde materialen bij verkeerskunsten In aanvulling op Verkeerskunsten zal een materialenbox gemaakt worden, waarin bijna alle materialen zitten om de activiteiten van Verkeerskunsten uit te kunnen voeren. Zolang deze materialenbox nog niet beschikbaar is, kan het handig zijn om zelf deze materialen aan te schaffen. Daarnaast is bij sommige activiteiten aanvullend materiaal nodig, wat in veel gevallen waarschijnlijk al bij u op school aanwezig is. De inhoud van de materialenbox Stoepkrijt 80 markeerbollen 20 pylonen 20 staanders 4 verkeersborden voetpad (G07) 4 verkeersborden voetgangersoversteekplaats (L02) 4 verkeersborden stop (B07) 6 verkeersborden voorrang verlenen (B06) 2 verkeersborden voorrangsweg (B01) 4 verkeersborden rotonde (D01) 2 verkeerslichten 2 voetgangerslichten 2 zebrapaden 3 latten voor de noodstop 6 fluorescerende hesjes voor de begeleiders Touw om cirkels uit te zetten Rechte plank Schuine plank 2 staanders met ketting 2 estafettestokjes Tennisbal Fluitje Aanvullende materialen Obstakels/geparkeerde auto s (bijvoorbeeld afvalcontainers) Fietsen Bal Stopborden voor verkeersbrigadiers Zand, touw of latjes (voor oneffen wegdek) Plank (voor het uitbeelden van de hindernis) Gevulde rugzakken van ongeveer 2 kilo Tafels Blokken van de kleuters 9 02 ROV Groep 1+2 BW.indd :24:46