De welzijnszorg versus de zorg voor welzijn. 20 jaar welzijnsbeleid in Vlaanderen. Koen Hermans Centrum voor sociologisch onderzoek LUCAS KU Leuven

Transcriptie

1 De welzijnszrg versus de zrg vr welzijn. 20 jaar welzijnsbeleid in Vlaanderen Ken Hermans Centrum vr scilgisch nderzek LUCAS KU Leuven

2 Lammertyn: de zrg vr welzijn (1996) Welzijnzrg = diensten die welzijnsbeleid uitveren Analyse: wie-wat-he-financiering vragen Enerzijds veel ambitie en nieuwe antwrden Anderzijds (eerste) signalen van ntmanteling van (het rechtskarakter van) de verzrgingsstaat

3 Jaren 90 : ambitie en nieuwe antwrden Vermaatschappelijking van de zrg Persnlijk assistentiebudget Zrgverzekering : zrg als nieuw sciaal risic Zrg p maat Participatie en ervaringsdeskundigheid Inclusie Casemanagement / zrgcördinatie Gewn waar mgelijk, speciaal waar ndig 3

4 Jaren 90: Onheilspellende trends Fragmentering als gevlg van specialisatie Pseud-participatie Cmmercialisering van de zrg Witte wede Rechtskarakter nder druk : Selectiviteit in functie van tegenprestatie Scheuren van de veil f ignrance (Rsanvalln) 4

5 Peride Welzijnszrg is succesverhaal! Uitgesprken grei en prfessinalisering Sterke tename van budget

6 Enkele cijfers Thuiszrgdiensten van in 1997 naar gezinnen in 2013 Jngeren in de jeugdzrg: van in 2004 tt in 2013 Kinderpvang : van kinderen in 1990 naar kinderen in 2013 Residentiële uderenzrg: Van in 1992 tt in 2010 VAPH Ambulant: van in 1993 tt persnen in 2014 Residentieel: van in 1993 naar persnen in 2014

7 En budgettair In 2001 : 1,6 miljard eur In 2009 meer dan 3 miljard eur In 2014 : 3,9 miljard eur Gezndheidszrgbudget?

8

9 En het lkale niveau? Weinig glbale cijfers beschikbaar In 2011 bijna 875 miljen naar OCMW s via gemeentefnds en gemeentelijke dtatie Niet meegerekend: middelen uit het Stedenfnds Van verzrgingsstaat naar verzrgingsstad?

10 Successen en realisaties sinds 1996 Zrgverzekering Thuiszrg als vlwaardige pt van zrgbeleid Persnlijk assistentiebudget Uitbreiding = ambulant aanbd van VAPH-zrg en BJZ Versterking van cliëntenrechten Kinderpvang: ecnmische EN sciale/pedaggische functie Blijvend mbiliseren van vrijwilligers

11 Weerbarstige kritieken Wachtlijsten Inclusie p arbeidsmarkt, in nderwijs en in huisvesting Mattheüseffecten Kinderpvang Gezinnen met kinderen met handicap Betaalbaarheid residentiële uderenzrg Verkkering geïnstitutinaliseerd in handelen van hulpverleners Verkleuring van zrgpersneel

12 De innvatieparadx van het welzijnsbeleid Inertie vs vele beleidsnta s met nieuw beleid Innvatie : slechts incrementeel in sterk gereglementeerd, cmplex en turbulent veld Verschillende beleidsniveaus Samenwerking tussen verheid en (veel) private vrzieningen Gebruikers zijn mndiger en vragen (hge) kwaliteit

13 Welzijnswerk en beleid ann 2016 Breuk met het verleden? Vier grte transities Vermaatschappelijking van de zrg Persnsvlgende financiering Vermarkting Cnditinalisering van dienstverlening

14 Vermaatschappelijking van de zrg Zrg in de samenleving Zrg dr de samenleving Cmplementariteit vs subsidiariteit

15 Cmplimentariteit vs subsidiariteit

16 Recente cijfers

17 17

18 Vermaatschappelijking: fundamentele vragen Wat willen we precies bereiken met vermaatschappelijking? Vermaatschappelijking in een maatschappelijke cntext die infrmele zrg afremt Niet willen vs niet kunnen zrgen Vr welke ndersteuning zetten we welk netwerk in? Subsidiariteit vs cmplementariteit Recht p zrg vs plicht m te zrgen vr ander

19 Persnsvlgende financiering Hervrming van ndersteuning dr VAPH Basisndersteuningsbudget in geval van handicap en ndersteuningsnd Persnsvlgende financiering

20 BOB en garanderen vldende levensstandaard Armederisicgraad van huishudens met een tegemetkming IVT/IT, rekening hudend met extra ksten handicap (in %) Rekening huden met extra ksten beperking? nee ja Welke indicatr van standard f living? Eindjes aan elkaar knpen Bezit cnsumptiegederen Basisbeheften verrlven 39,3 % 63,2 % 76,0 % 89,0 % Inkmen is nvldende maat m armede van persnen met handicap in te schatten

21 Persnsvlgende financiering Vuchers versus cash Gevlgen : nderzek is genuanceerd Operatinalisering van burgerschapsmdel en VN-Verdrag He zrgzwaarte bjectief vaststellen en wat met impact van sciaal netwerk Afhankelijk van delgrep en cmpetenties van individu Belang van (nafhankelijke) ndersteuning Gevaar van Matthëuseffecten Veel hangt af van cncrete invulling en implementatie

22 Vermarkting 2 betekenissen : Privatisering en cmmercialisering Cncurrentie als sturingsprincipe via tendering Valkuilen van tendering : Besparen m cmpetitiever te zijn Prijs drukken m tch maar de pdracht binnen te halen Cherry-picking Onzekerheid is bedreiging vr cntinuïteit en kennispbuw

23 Cnditinalisering: van publieke naar persnlijke verantwrdelijkheid? Inperken van delgrep van sciale regeling Inperking van inschakelingsuitkering, degressiviteit van werklsheidsuitkering, uren thuiszrg, Verhgen van de eigen bijdrage Elektriciteit, water, inschrijvingsgeld hger nderwijs, zrgverzekering, mantelzrg Vrwaardelijk maken van vrdelen Nederlands als vrwaarde vr sciale wning, Integratiecntract vr leeflners, beschikbaarheid p arbeidsmarkt Sturen van gedrag als men regeling wil behuden Terugbetalen van schltelage in geval van spijbelen Kinderbijslag kppelen aan kleuterschlparticipatie Gemeenschapsdienst vr leeflners Integratietraject vr langdurig zieken

24 Welzijnszrg de tekmst in Welzijnsbeleid : transitie/paradigmashift is ingezet (?) Binnen ruimer sciaal mdel verandert geleidelijk aan, maar marsrichting is duidelijk Mnitren met tweevudige fcus : Gevlgen van transities in welzijnsbeleid vr kwetsbare burgers Gevlgen van veranderend sciaal mdel vr welzijn(sbeleid) ( health in all plicies )