Projectgroep Kwaliteitszorg in de Opleidingsscholen. Verslag van de monitoring van werkplekleren 1

Transcriptie

1 Projectgroep Kwaliteitszorg in de Opleidingsscholen Verslag van de monitoring van werkplekleren 1 van ILS HAN Nijmegen op de vijf (Academische) Opleidingsscholen Nijmegen september

2 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Samenvatting 3. De opzet van werkplekleren 1 4. De opzet van de monitoring 5. Overzicht van de resultaten 6. Conclusies en aanbevelingen 7. Bijlagen 2

3 1. Inleiding In dit rapport doet de Projectgroep Kwaliteitszorg in de Opleidingsscholen van ILS HAN en ILS RU verslag van de ervaringen van het eerste jaar ontwikkelen en uitvoeren van het nieuwe curriculum, waarin scholen en ILS samen werken om te komen tot 40% werkplek gerelateerd opleiden. Het eerste jaar van het nieuwe tweede graads curriculum heet in Nijmegen Werkplekleren 1, afgekort WPL1. Deze term zal in het gehele rapport worden gebruikt. De projectgroep bestaat uit vertegenwoordigers van ILS HAN en ILS RU, waaronder de medewerker kwaliteitszorg en de projectleiders van de Opleidingsscholen met enkele van hun medewerkers kwaliteitszorg. Hoofdstuk 2 bevat een korte samenvatting van de bevindingen die de monitoring heeft opgeleverd. In hoofdstuk 3 vindt u een beschrijving van de wijze waarop WPL1 is vormgegeven in het cursusjaar Daarna leggen we in hoofdstuk 4 uit hoe we dit hebben gemonitord. We hebben doelbewust gekozen voor monitoren en niet voor evalueren, omdat we vooraf niet over dusdanig heldere evaluatiecriteria beschikten dat van echte evaluatie in de betekenis die de kwaliteitszorg daaraan stelt, sprake kon zijn. Monitoren betekende voor ons: meekijken, zien wat er gebeurt, en luisteren naar de ervaringen van betrokkenen. Er is geen onderzoek gedaan naar onderliggende leer-theoretische concepten. Deze monitoring heeft een grote hoeveelheid informatie opgeleverd die is gerubriceerd en geanalyseerd. Daarvan vindt u een samenvatting in hoofdstuk 5. Vervolgens hebben we gepoogd conclusies te trekken waar dat mogelijk was en we hebben aanbevelingen geformuleerd. Deze vindt u in hoofdstuk 6. Er zijn twee soorten aanbevelingen opgenomen: de aanbevelingen die door direct betrokkenen zijn gedaan tijdens het monitoring proces enerzijds en de aanbevelingen van de projectgroep anderzijds, maar ook zijn ze gegroepeerd op geadresseerden: aanbevelingen aan het ILS, aan de begeleiders, aan de opleiders enz. Tot slot had deze monitoring ook het doel om een aanzet te geven tot het formuleren van kwaliteitscriteria voor de langere termijn. Ook deze treft u aan in hoofdstuk 6. Hier vindt u tevens de aanbevelingen van de projectgroep m.b.t. thema s voor nader onderzoek onder D. In de bijlagen, tot slot, treft u naast feitelijke informatie over scholen en studenten ook de gehanteerde instrumenten en de kwantitatieve gegevens uit de gehouden enquêtes. De interviewverslagen en uitgewerkte Rich Pictures zijn niet opgenomen. Zonder inhoudelijk op de conclusies en aanbevelingen in te gaan, kunnen we stellen dat we een boeiend, leerzaam en ingewikkeld jaar achter de rug hebben dat heel veel heeft opgeleverd. Namens de projectgroep dank ik dan ook iedereen die daaraan een bijdrage heeft geleverd. Nijmegen 13 september 2011 Annemieke van den Ing projectleider 3

4 2. Samenvatting De monitoring van WPL1 zoals die heeft plaats gevonden had tot doel op zorgvuldige en systematische wijze de beleving en waardering van alle betrokkenen in kaart te brengen. Alle uitspraken die worden gedaan en alle aanbevelingen die daarop worden gebaseerd dienen dan ook vanuit dat perspectief te worden bezien. Nader onderzoek op een aantal thema s is aan te bevelen, zodat ook leer-theoretische uitspraken kunnen worden gedaan. De belangrijkste bevindingen zijn: 1. Voor alle studenten geldt dat de hoeveelheid theorie van de generieke kennisbasis in het propedeuse programma is toegenomen. Zowel studenten als WPL1 teams op de Opleidingsscholen geven aan dat zij het traject op de Opleidingsscholen als intensiever hebben ervaren dan de studenten die niet op een Opleidingsschool waren geplaatst, maar dat het ook meer leerrendement heeft opgeleverd. De koppeling tussen theorie en praktijk middels leerwerktaken werd over het algemeen als effectiever ervaren. De thema s GKB sluiten goed aan op de praktijk van de school en de school geeft de student de gelegenheid om de transfer te maken van de theorie naar de praktijk. Op twee Opleidingsscholen werd het programma van de generieke kennisbasis actief verweven met de stagedag, op de andere drie Opleidingsscholen gebeurde dat niet of in mindere mate. Voor deze scholen geldt ook dat de werkplekbegeleiders (SPD s) niet actief bij het programma van de opleidingsdag werden betrokken. Hier is dan ook winst te behalen in volgende jaren. Instituutsopleiders merken op dat studenten van Opleidingsscholen bewuster aan hun leerwerktaken werken. 2. De voorbereiding van studenten tijdens periode 1 op het instituut verdient meer interne communicatie en afstemming. Dit geldt zowel voor het programma van de generieke kennisbasis in periode 1, als voor de aansturing van het leerwerkplan en de door de opleidingen zelf ontworpen leerwerktaken waar studenten tijdens de stage aan moeten werken. Verschillen waren groot, waardoor in de heterogene groepen op de Opleidingsscholen ruis ontstond. 3. Taken, rollen en verantwoordelijkheden van begeleiders werden op de verschillende Opleidingsscholen verschillend ingevuld. Met name de rol van de SPD s was niet overal helder. Hetzelfde geldt voor de rol van de studieloopbaanbegeleider (SLB) op het instituut. Aandachtspunten hierbij zijn: het leerwerkplan, de begeleiding en beoordeling van leerwerktaken en de reflectie. Ook de rol van het AB team op de Opleidingsschool kan hierin worden meegenomen. 4. De samenwerking tussen opleiding en school is intensiever geworden en dit wordt door betrokkenen zeer gewaardeerd. Het wederzijds vertrouwen is gegroeid en men geeft aan veel van elkaar geleerd te hebben. Het samen opleiden heeft op de scholen tot meer eigenaarschap en tot formele en informele professionalisering geleid. Aandachtspunt in de samenwerking is de rol van Bureau Extern als frontoffice: communicatie met BE zowel intern binnen ILS als vanuit de scholen is niet altijd optimaal. 5. De plaatsing van studenten op de Opleidingsscholen heeft at random plaats gevonden. Er is nog geen gedeelde visie van de partners over de mogelijke varianten van leerroutes van studenten en de consequenties daarvan. 6. De relatie tussen de theorie toets aan het einde van periode 2 en 4 en de praktijkervaring van de student op de Opleidingsschool verdient aandacht c.q. verheldering. 7. Tot slot over de praktische inrichting: donderdag theorie-dag en vrijdag stage: dit geeft studenten in hun eigen beleving weinig tijd om de theorie te verweken en om te zetten in actie. Op een Opleidingsschool, waar het programma was omgedraaid, was men heel tevreden over het effect van de extra verwerkingstijd. 8. Op basis van deze monitoring is het mogelijk een aantal algemene kwaliteitscriteria te formuleren voor de langere termijn. Deze betreffen met name communicatie en afstemming, taken en rollen, beoordelingscriteria en toets kaders. 4

5 3. De opzet van werkplekleren 1 Het stramien voor het opleidingsprogramma van de propedeuse nieuwe stijl van de studenten van ILS HAN is ontworpen door de commissie werkplekleren onder leiding van mevr. Ans de Klein van ILS. De commissie bestaat uit vertegenwoordigers van de drie opleidingsclusters (Talen, maatschappijvakken en exact) en Bureau Extern. Zij hebben de keuze gemaakt om voor het werkplekleren in het eerste jaar alleen te putten uit de stof van de generieke kennisbasis. Dit had twee redenen: enerzijds staat in WPL1 van oudsher de vraag centraal Kan en wil ik leraar worden?, een vooral- algemene oriëntatie op het leraarschap waarin het vak weliswaar een rol speelt, maar niet de hoofdrol. Een tweede reden was van pragmatische aard: door alleen curriculum rondom de generieke kennisbasis te ontwikkelen werd het proces overzichtelijker en daardoor beter organiseerbaar: één ontwikkelgroep van onderwijskundigen heeft de thema s ontwikkeld. Het studiejaar is in vier perioden verdeeld, de donderdag is voor de propedeusefase de vaste dag geworden voor de generieke kennisbasis. In periode 1 werden de thema s op het instituut aangeboden door een onderwijskundige van ILS, waarbij de studenten waren gegroepeerd in homogene groepen per vak. In periode 2 en 3 ging +40% van de studenten in heterogene groepen naar de Opleidingsscholen, zowel op donderdag als op vrijdag. De wijze waarop de scholen deze twee dagen vorm gaven verschilde, van gescheiden programma s (donderdag generieke kennisbasis en vrijdag stage), tot volledig geïntegreerd. Op een school werd op vrijdag het theoretisch programma aangeboden en werd op de donderdag stage gelopen. Waar men het over eens was, was dat de verplaatsing van het onderwijs rondom de generieke kennisbasis meer dan alleen een roosterwijziging zou betreffen (hetzelfde programma maar op een andere locatie). Elke Opleidingsschool bepaalde vervolgens zelf welke stappen men kon en wilde zetten. Op de Opleidingsscholen werkten schoolopleiders en onderwijskundigen van ILS samen in WPL1 teams aan de doorontwikkeling en uitvoering van het programma van de generieke kennisbasis, de koppeling aan de schoolpraktijk en de begeleiding van de studenten in het verwerken van de thema s. Daarnaast hadden studenten per duo een werkplekbegeleider. De overige studenten, die niet op een Opleidingsschool waren geplaatst, gingen op donderdag op het instituut door met het programma van de generieke kennisbasis en andere activiteiten ter ondersteuning van de stage en zij liepen op vrijdag in duo s stage. Een aantal studenten deed een vervangend programma omdat sprake was van een tekort aan stageplaatsen (geschiedenis en Engels). In periode 4 waren alle studenten op donderdag en vrijdag weer op het instituut en vond het onderwijs rondom de generieke kennisbasis weer plaats in dezelfde homogene groepen als in periode 1. Aan het eind van periode 2 en 4 is de theorie van de generieke kennisbasis schriftelijk getoetst. Een schematisch overzicht van het programma treft u aan in bijlage 4 5

6 4. De opzet van de monitoring Ter voorbereiding van de monitoring heeft de projectgroep een aantal thema s benoemd waarop zij respondenten wilden bevragen. Vervolgens zijn op basis daarvan de instrumenten bepaald. Niet alle onderdelen zijn in gelijke mate aan de orde gekomen, maar we hebben er voor gekozen toch de volledige, oorspronkelijke lijst hier op te nemen. De volgende thema s hebben in de monitoring een rol gespeeld: 1. NVAO en KPMG kaders o Doelstellingen o Programma o Personeel o Voorzieningen o Samenwerkingsverband o Kwaliteitszorg o Rendement 2. Doelen van de Opleidingsschool - Meer samenhang theorie praktijk - Versterking competentiegericht opleiden 3. Het curriculum: de generieke kennisbasis - Inhoud van programma o Relevantie o Voorbereidingstijd o Werkbaarheid voor opleiders (school en ILS) - Materiaal o Kwaliteit o Studeerbaarheid - Bijeenkomsten o Plaats o Tijd o Organisatie - Bemensing o Afspraken o Kwantitatief o Kwalitatief o Financiën 4. Leerwerktaken - Aantallen - Herkomst (vak/wpl1 team) - Balans (studeerbaarheid van totaal) - Verschillen tussen opleidingen - Relatie met praktijksituatie 5. Vragen bij het stagedeel - Welke twee dagdelen (inventariserend) - School-specifieke praktijkervaringen (actieve confrontatie) - Ervaringen van de leerlingen (via SPD) - Invloed van de school/locatie op de invulling van het stage programma - Begeleiding o Helder voor student? o Wie o Wat o Hoe o Wanneer o Rol SLB (formeel en de facto) 6

7 6. Effecten: leerervaringen/leerrendement - Van de studenten o Voorbereidingstijd o Activiteiten op school/ effectieve tijd op school o Contact met de leerlingen o Kwalitatief rendement (resultaten op niveau) o Kwantitatief rendement (doorstroom/uitval) o Vergelijking met niet OS studenten - Van het WPL1 team o Voorbereidingstijd o Samenhang theorie /praktijk o Rendement - Op organisatieniveau 7. Toetsing - Is er helderheid over: o Wie wat wanneer hoe o Verantwoordelijkheden o Toets-criteria o Rol /inbreng van WPL1 teams - Samenhang met programma WPL1 breed - Is het uitgevoerd zoals afgesproken 8. Plaatsing/matching - Wie heeft individuele studenten geplaatst - Advies/keuze voor (A)OS of random - Mismatch: wat dan? - Rol SLB (formeel en de facto) 9. Samenwerking en communicatie - Overlegstructuren helder? - Samenwerking binnen het WPL1 team - Samenwerking van de schoolopleiders en de begeleiders van WPL1 (stagedeel) - Communicatie tussen stage contactpersoon/bureau Routing(school) en Bureau Extern(ILS) - Communicatie tussen scholen en opleiding (bijv. het WPL1 team en vakdidactici: is er sprake geweest van contact, zo ja waarover?), of op het niveau van het partnerschap. 7

8 Overzicht respondentengroepen en gebruikte instrumenten Doelgroepen: Instrumenten toelichting Uitgevoerd door Alle 1 e jaars studenten Digitale enquête Dick Grievink, kwaliteitszorg ILS Diepte-interview Basis: Analyse van studentvragenlijst + interview format Algemeen begeleiders van de school (niet opleiders) Werkplek begeleiders op de Opleidingsscholen en Digitale enquête Via mail Dick Grievink, kwaliteitszorg ILS Steekproef controlegroep werkplekbegeleiders Samenwerkingsscholen WPL1 teams op de Opleidingsscholen AB teams Opleidingsscholen (niet opleiders) Per cluster: opleiders/begeleiders Bureau Extern (stagebureau) Digitale enquête Via mail Dick Grievink, kwaliteitszorg ILS Rich Picture en Quick scan Diepte-interview Janneke van der Steen (lectoraat) +Lid beleidsgroep Quick scan Diepte-interview Lid beleidsgroep Quick scan Diepte-interview 2 projectleiders +1 notulist Diepte-interview Dick Grievink + 1 projectleider Het bleek niet gemakkelijk studenten tot het invullen van de enquête te brengen. De meest effectieve wijze was om het op de Opleidingsschool te doen tijdens een klassikaal moment. Hetzelfde gold voor de diepte-interviews met studenten, die niet op alle Opleidingsscholen hebben plaats gevonden. De hoge tijdsdruk speelde ook een rol: enerzijds wilden we de enquête zo laat mogelijk afnemen, anderzijds wilden we de WPL1 teams en algemeen begeleiders op de scholen voor het einde van periode 3 op de hoogte stellen van de resultaten. Er hebben geen interviews met werkplekbegeleiders plaats gevonden, hoewel dat aanvankelijk wel de bedoeling was. Ook hier speelde tijdsdruk een rol. Dit ervaren we achteraf als een gemis. Bij de interviews met de WPL1 teams op de scholen (schoolopleiders en onderwijskundigen van ILS) heeft Janneke van der Steen een bijdrage geleverd, namens het lectoraat van Dr. Ruud Klarus (Ontwikkelen van competenties op de werkplek). Zij heeft met de respondenten op elke Opleidingsschool een Rich Picture gemaakt waarin alle belemmerde en bevorderende factoren m.b.t. de het nieuwe programma in kaart werden gebracht. De opbrengst hiervan was leidend bij het daarop volgende diepte-interview. De Quick Scan fungeerde aan het eind als controle middel. ( Zijn we iets vergeten? ) De andere diepte-interviews startten met de Quick Scan. De Quick Scan vormde het interview format en had twee doelen: enerzijds het enigszins objectiveren van de verschillende geluiden, anderzijds het focussen op de voor deze groep respondenten belangrijkste thema s. Dat heeft ertoe geleid dat niet in alle interviews dezelfde onderwerpen even uitputtend zijn besproken. Gezien het tijdsbestek (gemiddeld een tot anderhalf uur) zou dat ook onmogelijk zijn geweest. Van de geplande interviews met AB teams heeft er slechte één plaats gevonden. De resultaten hiervan zijn niet verwerkt in de samenvatting. De conclusies en aanbevelingen die erin werden aangegeven, wijken echter in het geheel niet af van de resultaten die elders naar voren kwamen. 8

9 5. Overzicht van de resultaten 1. NVAO en KPMG kaders Deze kaders zijn niet expliciet aan de orde geweest bij de monitoring, maar liggen wel mede ten grondslag aan de gestelde vragen. 2. Doelen OS a. Meer samenhang theorie praktijk en daardoor b. Versterking competentiegericht opleiden De WPL1 teams Alle WPL1 teams benoemen als positief punt de directe toepassing tussen de theorie en de praktijk. Er wordt veel gebruik gemaakt van praktijkvoorbeelden en de contexten van de school. Er zijn veel praktische opdrachten in de bijeenkomsten en er wordt veel gewerkt met praktijkervaringen van collega s. In veel WPL1 teams zijn ook externe personen ingezet (orthopedagoog, leerplichtambtenaar, directielid, leerling-acteurs). Alle WPL1 teams geven aan dat naar hun waarneming studenten de vraag Wil en kan ik leraar worden? beter kunnen onderbouwen dan voorheen. Een deel van de instituutsopleiders en ook studenten bevestigen dit beeld. WPL1 teams geven aan dat studenten sneller zicht hebben op de functie van docent. Zij signaleren dat studenten steeds zelfstandiger werden in hun manier van werken; er ontstonden echte community of learners. (De vraag of het competentiegericht opleiden versterkt wordt is niet expliciet gesteld: er heeft in de WPL1 teams geen discussie plaatsgevonden over de vraag wat competentiegericht opleiden is hoe dat door ILS-HAN ingevuld wordt.) De instituutsopleiders Over samenhang tussen theorie en praktijk oordeelden de clusters MVT en Exact tegenovergesteld. MVT: nog geen zichtbaar verschil tussen wel en niet Opleidingsscholen. 1 Volgens de opleiders van Exact heeft de grotere hoeveelheid theorie in het programma tot zichtbaar resultaat geleid: studenten zijn beter theoretisch voorbereid. Bovendien heeft de confrontatie met de praktijk eerder plaats gevonden, waardoor eerder zicht was op de afvallers. Over de versterking van het competentiegericht opleiden zegt cluster Exact: De leerwerktaken zijn effectief gebleken, ze geven houvast en sturing. Dit leidt tot veel authentiekere resultaten, taken worden minder plichtmatig gemaakt, er wordt intensiever geleerd. De studenten van Opleidingsscholen zijn beter in staat antwoord te geven op de vraag: Wil en kan ik leraar worden? Werkplekbegeleiders 2 De doelen zijn expliciet terug te zien in de formulering van stellingen 18 en 19 in de enquête:...thema s GKB sluiten goed aan op de praktijk van de school en De school geeft de student de gelegenheid om de transfer te maken van de theorie naar de praktijk. Alle respondenten zijn positief over de mogelijkheid tot transfer (scores van minimaal 3,8 tot 4,7), iets minder positief is men over de aansluiting van de GKB thema s op de praktijk van de school (van 3,2 tot 4,3). Het minst tevreden over de laatstgenoemde stelling zijn twee van de drie samenwerkingsscholen in de controlegroep. (score 2,7 en 3,2) gevolgd door Quadraam (3,2). Ten aanzien van de samenhang tussen theorie en praktijk is de respons van SPD s/begeleiders interessant op de vraag: Heb je zicht op het opleidingsprogramma van jaar 1? Op deze vraag wordt sterk verdeeld gereageerd: een kwart tot een derde van de respondenten antwoordt hier Nee op. Bij de SPD s van een Opleidingsschool is dit een duidelijke uitschieter, met 70% Nee. De samenwerkingsscholen scoren op deze vraag niet anders dan Opleidingsscholen: 50 tot 60% van de respondenten geeft aan zicht te hebben op het opleidingsprogramma van jaar 1. Als meest positieve punten van de nieuwe aanpak noemen de werkplekbegeleiders: - Dat de student zich echt kan oriënteren op het vak van docent door zijn (leer)ervaringen op de vo school, onder andere doordat studenten direct aan de slag kunnen op de school (o.a. via (deel)lessen) 1 Voor het gehele verslag geldt dat, wanneer een cluster of groep bij een bepaald onderwerp niet genoemd wordt, de beschikbare data geen relevante informatie bevatten. 2 Zie toelichting in bijlage 7 9

10 - Theorie en praktijk komen dichter bij elkaar Studenten In het algemeen ervaren studenten het als positief dat theorie en praktijk in WPL1 aan elkaar gekoppeld worden. Zij vinden dat het opleidingsdagdeel op de VO-school daaraan bijdraagt en dat opleiders/begeleiders hierin een rol spelen. Zij zijn zich meer bewust geworden van de theorie tijdens hun handelen in de praktijk. In de enquête scoren alle studenten gemiddeld 3,3 op de stelling: Ik kan de geleerde theorie in de generieke kennisbasis goed toepassen in de praktijk. De Samenwerkingsscholen scoren hoger dan de Opleidingsscholen: 3,5 tegen 3,3. Op de stelling: In de theorielessen kreeg ik antwoord op de vragen die tijdens de praktijksituaties ontstonden., scoren de Opleidingsscholen gemiddeld hoger dan de Samenwerkingsscholen (3,4 tegen 3,0) De studenten ervaren verschil tussen hun eigen ervaringen op een Opleidingsschool en die van studenten op andere scholen. Dit verschil uit zich allereerst in de tijdsbelasting, die als hoger wordt ervaren op een Opleidingsschool, maar zij noemen ook de grotere betrokkenheid, een eigen plek hebben op school, veel aandacht en begeleiding en het gevoel een hoger niveau te hebben bereikt. Studenten constateren verder dat opleiders op de scholen en op het instituut niet altijd met waardering over de andere partij spreken. En ook dat begeleiders (wie dat precies zijn wordt niet duidelijk, maar waarschijnlijk SPD s) de theorie niet goed genoeg kennen. Een knelpunt dat studenten benoemen is dat tussen het opleidingsmoment op de donderdag geen tijd zit om de theorie te verwerken en om te zetten in acties op de vrijdag. Het leerrendement zou naar hun mening waarschijnlijk groter zijn als dat wel het geval zou zijn. Hierbij dient te worden opgemerkt dat op het Assink Lyceum gewerkt is in deze volgorde: donderdag stage, vrijdag theorie. Betrokken studenten waren daar inderdaad erg over te spreken. Ervaringen van de donderdag werden vrijdags gekoppeld aan de theorie, nieuwe theorie kon worden omgezet in een actieplan voor de volgende stagedag. 3.Het curriculum: de generieke kennisbasis 3a Inhoud van programma De WPL1 teams De inhoud van het programma is vastgesteld door het ILS. De specifieke invulling/uitwerking vond plaats in de WPL1 teams van de afzonderlijke Opleidingsscholen. Er zijn in de WPL1 teams geen vragen gesteld bij de thema s. De beschikbare tijd voor het ontwikkelen en uitvoeren van de onderwijsactiviteiten rond de GKB voor eerstejaarsstudenten werd als (te) beperkt ervaren door de WPL1 teams. Bij de start was het gehele jaaroverzicht niet aanwezig. Dit heeft geleid tot tijdsdruk/tijdgebrek voor het samen ontwikkelen van het programma. Het tegelijkertijd ontwikkelen en uitvoeren van het programma leidde soms tot onduidelijkheid. Het programma van het ILS was niet voor iedereen concreet genoeg. Er is bij de schoolopleiders behoefte aan meer informatie over het eerstejaarsprogramma van ILS-HAN. WPL1 teams zien graag bij de start van het studiejaar een overzicht van álle relevante informatie over het eerstejaarsprogramma (informatie over het programma GKB, leerwerkplan, toetsing). De instituutsopleiders De communicatie naar de clusters vond te veel ad hoc plaats en ook te laat. Er was geen overleg vanuit het ontwikkelteam van onderwijskundigen met vakcollega s over GKB-lijn. Dit had tot gevolg dat docenten van de opleiding die niet direct betrokken waren bij de ontwikkeling van WPL1 niet goed op de hoogte waren van het programma, noch van de leerwerktaken. Dit maakte de aansluiting bij WPL1 in de vaklessen problematisch. De opleidingen GS en EN moesten een extra traject ontwikkelen voor studenten die niet naar een school gingen, omdat er te weinig stageplekken waren. Dit veroorzaakte bij betrokken docenten tijdnood. Dat zagen zij ook gebeuren bij de onderwijskundigen: een te korte ontwikkelperiode, ontwikkeling en uitvoering te dicht op elkaar. Er was sprake van onduidelijkheid over de eisen m.b.t. de leerwerkplannen en de begeleiding. Deze werd bij de start van het studiejaar van de SLB naar de onderwijskundigen verplaatst. Dit had tot gevolg dat onderwijskundigen grote hoeveelheden leerwerkplannen te beoordelen kregen, maar ook dat de rol van de SLB s heel onduidelijk werd. SLB s liepen achter de feiten aan, terwijl ze wel werden geconfronteerd met de verschillende eisen die er aan studenten werden gesteld in het WPL1 programma van de verschillende Opleidingsscholen, zonder dat zij daar zelf een rol in hadden gespeeld of konden spelen. De verschillen tussen de eisen die aan de leerwerkplannen worden gesteld bij verschillende clusters is nog te groot. Het leerwerkplan wordt door studenten nog teveel gezien als verplicht toegangskaartje voor stage. 10

11 Instituutsopleiders maken zich zorgen over de ruimte die overblijft voor het vak-curriculum. Twee dagen afwezigheid van studenten gedurende twee periodes trekt daar een zware wissel op. Door de grote aandacht voor GKB dreigt ook vakdidactiek in het gedrang te komen. Een aantal instituutsopleiders constateert te weinig ruimte in het programma voor reflectie op de leerervaringen. Maar: de toename van de theorie in het programma heeft zichtbaar resultaat: studenten zijn beter theoretisch voorbereid, en ze worden eerder en meer geconfronteerd met de praktijk. Werkplekbegeleiders Stellingen die hiermee te maken hebben, zijn stelling 22: Mijn studenten zijn enthousiast over het opleidingsprogramma. en stelling 10: Naar mijn idee heeft de student een werkbare studiebelasting. De scores op stelling 22 liggen rond de 3 of zelfs iets daaronder (2,9 bij de Alliantie, 3,2 bij Quadraam en PvL), alleen SPD s van OMO en de begeleiders van het Assink zijn echt enthousiast (scores van respectievelijk 4 en 3,7). Die op stelling 10 zijn gemiddeld 3,8 met als hoogste scores een 4,0 bij OMO en als laagste een 3,3 op het Assink. Studenten Alle studenten scoren neutraal (3,2) in de enquête op de stelling dat er voldoende ruimte was voor het vak. Er is geen significant verschil tussen Opleidingsscholen en Samenwerkingsscholen (3,2 tegen 3,2). Studenten op Opleidingsscholen waren meer tevreden over de wijze waarop zij in de theorielessen hun praktijkervaringen kwijt konden. Op de stelling: In de theorielessen kreeg ik antwoord op de vragen die tijdens de praktijksituaties ontstonden., scoren de Opleidingsscholen gemiddeld hoger dan de Samenwerkingsscholen (3,4 tegen 3,0). 3b Materiaal De WPL1 teams In ieder WPL1 team is materiaal ontwikkeld. In het WPL1 team en ook met studenten is dit materiaal geëvalueerd. Verschillende WPL1 teams gaan komend studiejaar verbeteringen invoeren. Dit verschilt per Opleidingsschool en team. 3c Bijeenkomsten WPL1 teams Er was een duidelijke discrepantie in elk geval in de beleving- van de studielast van studenten op de opleidings dag (donderdag). Studenten op de opleiding hadden s morgens ingeroosterde uren, maar s middags niet. Zij konden de zelfstudie naar eigen inzicht inplannen, terwijl de studenten op de Opleidingsscholen geacht werden de hele dag te blijven en de zelfstudieopdrachten op school uit te voeren. Werkplekbegeleiders Men vindt in het algemeen dat de studiebelasting voor studenten werkbaar is (scores rond de 3,8). Studenten Er zijn grote verschillen in de belasting van studenten die niet en studenten die wel op Opleidingsscholen zitten. Studenten praten met elkaar en vergelijken de werklast. Uit de enquête blijkt dat studenten op de Opleidingsscholen gemiddeld 13,4 uur besteden aan het programma van de donderdag en de vrijdag, studenten op Samenwerkingsscholen gemiddeld 10,7 en studenten op stagescholen gemiddeld 10,0. Tegelijkertijd zien zij ook de voordelen van een stage op een Opleidingsschool. (Zie p.13 Stagedeel en p.14 Leerrendement) 3d Bemensing De WPL1 teams De personele invulling van de WPL1 teams is belangrijk. Vroegtijdige bemensing van de teams is belangrijk om tijdig goede afspraken te kunnen maken. De instituutsopleiders Binnen het instituut was te weinig communicatie en afstemming tussen kartrekkers (onderwijskundigen) op de Opleidingsscholen en de overige instituutsdocenten Veel onduidelijkheid over rollen en taken van betrokkenen (onderwijskundigen op instituut, opleiders op de scholen, studieloopbaanbegeleiders op instituut, SPD s op scholen, vakdocenten op instituut). Verdeling rollen en taken van begeleiders bij WPL1 was ook voor studenten niet duidelijk. Opleiders van meerdere opleidingen 11

12 geven aan dat zij de indruk hadden dat er te weinig tijd was voor reflectie door de student op de Opleidingsschool. Vanuit M&M komt de opmerking dat je niet allemaal hetzelfde hoeft te doen, als de doelstellingen en studiebelasting maar hetzelfde zijn. Dat is nu nog niet het geval. 4.Leerwerktaken a. Aantallen b. Herkomst (vak/wpl1 team) c. Balans (studeerbaarheid van totaal) d. Verschillen tussen opleidingen e. Relatie met praktijksituatie De WPL1 teams In de ontwikkel/wpl1 teams zijn leerwerktaken, workshops, themabijeenkomsten en intervisiebijeenkomsten ontwikkeld. Het werken aan deze activiteiten is positief ervaren. In deze activiteiten heeft de relatie met de praktijksituatie steeds centraal gestaan. In het aantal leerwerktaken, al dan niet verplicht, dat studenten van de opleidingen meekregen waren (grote) verschillen aanwezig. Ook het aantal uren dat studenten voor de uitwerking van de leerwerktaken nodig hadden was divers. De eisen van een aantal leerwerktaken van de opleidingen waren niet duidelijk. Zie ook de opmerkingen bij het onderdeel Vragen bij het stagedeel. De instituutsopleiders De grote verschillen die door de WPL1 teams werden gesignaleerd worden bevestigd door de instituutsopleiders: De docenten MVT constateren dat er over het algemeen teveel LWT s waren, die ook te uiteenlopend waren qua studielast. Er was sprake van grote verschillen tussen de verschillende vakken. Exact gaf aan dat de LWT s die in de WPL1 teams werden ontwikkeld, heel effectief waren: ze gaven studenten houvast en sturing en leveren meer authentieke resultaten op. Ook in de vaklessen op het instituut kon worden vastgesteld dat studenten er serieus mee bezig waren. Voor M&M hebben studenten alleen LWT s gehad vanuit GKB, niet vanuit het vak, tenzij er direct contact was tussen SPD en SLB. Werkplekbegeleiders Een stelling die hier expliciet aan refereert, is stelling 13: Ik vind dat er voldoende ruimte is voor het vak en de vakspecifieke leerwerktaken. SPD s zijn hierover gematigd positief. In de controlegroep van Samenwerkingsscholen zijn op één school de SPD s echt ontevreden. (zie bijlage 7, p.38-39) Studenten Studenten geven aan dat er m.b.t. leerwerktaken veel verschillen zijn (tussen vakken onderling èn tussen individuele docenten binnen het vak) en er is weinig op elkaar afgestemd (tussen vak en GKB en tussen instituut en Opleidingsschool). In hoeverre en welke leerwerktaken als nuttig ervaren worden, verschilt per student en verschilt per leerwerktaak. In de enquête zijn geen specifieke vragen over de leerwerktaken gesteld. 5.Vragen bij het stagedeel a. Welke twee dagdelen (inventariserend) b. School specifieke praktijkervaringen (actieve confrontatie) c. Ervaringen van de leerlingen (via SPD) d. Invloed van de school/locatie op de invulling van het stageprogramma e. Begeleiding Helder voor student? Wie Wat Hoe Wanneer Rol SLB (formeel en de facto) De WPL1 teams Het is een zoektocht geweest om op een goede manier met de studenten om te gaan. De volgende vragen zijn gesteld: 12

13 - wat te doen met studenten die afvallen? - hoe horen we dat studenten afvallen? - hoe correct om te gaan met studenten die tussentijds toegevoegd worden aan een groep? - hoe correct om te gaan met studenten die binnenkomen met verschillende informatie? - hoe correct om te gaan met studenten met minder motivatie, studenten die geen bewuste keuze hebben gemaakt voor een Opleidingsschool Er zijn verschillen ervaren in de aansturing van studenten binnen de opleidingen van ILS-HAN. Dit heeft belemmerend gewerkt. De verwachtingen van studenten waren divers. (In de vo-partnerscholen zijn studenten van verschillende opleidingen in één groep aanwezig: verschillen in aansturing hebben soms geleid tot onzekerheid van studenten. Wat moet ik? Wat moet jij? ) De eisen van de opleidingen (HAN-intern) en de Opleidingsscholen (partnerschappen) kwamen niet altijd overeen. De instituutsopleiders Onder alle geïnterviewde instituutsopleiders bestaat onduidelijkheid over rollen en taken van betrokkenen (onderwijskundigen op instituut, opleiders op de scholen, SLB s op het instituut, SPD s op scholen, vakdocenten op instituut). Het AB-systeem komt ter discussie te staan, nu alle taken in mootjes zijn gehakt. MVT voegt daaraan toe dat er te veel verschil is in de voorbereiding op de stage door de verschillende vakken en dat het grote aantal LWT s het voor een begeleider onmogelijk maakt om goede feedback te geven. De opleiders van M&M constateerden ook een verschil tussen wat op de ene of de andere school gedaan moest worden door een student. Sommige opleiders vonden dat het verschil tussen een Opleidingsschool en een gewone stageschool niet zo goed zichtbaar was. Verschillen zitten in hun beleving vooral in de SPD s. De afstand tot de Opleidingsscholen ervaren zij als groter dan tot stagescholen. Tot slot is twijfel geuit over de geschiktheid van de vrijdag als stagedag, vanwege de vele parttimers. Werkplekbegeleiders Alle SPD s zijn positief tot zeer positief over de ruimte voor de student om kennis te maken met de school specifieke context (stelling 14, score minimaal 3,7). Over de realisatie van doelen uit het leerwerkplan zijn de respondenten positief (stelling 8, scores rond de 3,5), zeer positief over het leerwerkplan als instrument (stelling 9, scores rond de 4, bij OMO zelfs 4,6). Van alle stellingen geven de werkplekbegeleiders de laagste scores aan de stelling Ik stimuleer studenten wekelijks een logboekpagina te schrijven. De wekelijkse tijd voor begeleidingsgesprekken varieert van iets meer dan een half uur tot drie kwartier. Studenten De voorbereiding op de stage vanuit het instituut heeft de studenten niet altijd een duidelijk beeld gegeven van de stage op een Opleidingsschool. De vraag is ook of het wel mogelijk is om vanuit ILS/HAN een goed beeld van de stage te geven, op het moment dat de stages op Opleidingsscholen en Samenwerkingsscholen (en ook op scholen onderling) zo verschillend verlopen. De stage handleiding wordt door studenten over het algemeen goed geraadpleegd. De gemiddelde score is 3,7 waarbij stagescholen en Samenwerkingsscholen hoger scoren en Opleidingsscholen iets lager. Alleen AOS Oost scoort beduidend lager (2,9). Wellicht kan dit worden verklaard door het feit dat studenten op Opleidingsscholen door het intensievere contact de handleiding minder nodig hadden. Het werken met het leerwerkplan gebeurt op verschillende wijzen bij verschillende vakken. De verdeling van de verantwoordelijkheid voor de begeleiding van het leerwerkplan is niet eenduidig vastgelegd. De begeleiding met behulp van het leerwerkplan is afhankelijk van de kwaliteit van de begeleider. In de enquête scoren de gesprekken met de werkplekbegeleider bij het ontstaan van het leerwerkplan het laagst op Stagescholen (2,8) en het hoogst op Opleidingsscholen (3,1). Dit verschil is dus uiterst klein. Op de stelling: Ik heb de eerste drie doelen uit mijn leerwerkplan gerealiseerd in deze stage, scoren studenten op de Opleidingsscholen 3,7 en op Samenwerkingsscholen 3,3. De kwaliteit van de begeleiding hangt volgens de studenten af van de kwaliteit van de SPD. Over het algemeen zijn studenten tevreden over de manier waarop ze begeleid zijn (4,0 op Opleidingsscholen, 3,9 op Samenwerkingsscholen). Uit de scores op vragen in de enquête is niet af te leiden waar deze tevredenheid specifiek aan toe te schrijven is. Er is ook geen lijn aan te geven in de tijd die SPD s besteden aan de 13

14 begeleiding, de scores lopen sterk uiteen. Gemiddeld is het voor Opleidingsscholen 26,8 minuten per week en voor Samenwerkingsscholen 28 minuten. Een significant verschil zien we wel op de stagescholen: 12,7 minuten. Uit de interviews blijkt dat de begeleiding wordt afgestemd op de behoefte die er aan begeleiding is (dus meer deellessen: meer begeleiding). Ook is moeilijk te achterhalen uit de informatie afkomstig uit de interviews, welke begeleiding nu precies door wie gegeven is: door SPD of door schoolopleider. De studenten doen geen uitspraken over de rol van de SLB, daar is hen ook niet naar gevraagd. 6.Effecten: leerervaringen/leerrendement a. Van de studenten b. Op organisatieniveau c. Van het WPL1 team Studenten Studenten geven aan dat ze zich goed hebben kunnen oriënteren op het docentschap. Op Samenwerkingsscholen heeft daarbij het leerwerkplan een grotere rol gespeeld dan op Opleidingsscholen (3,5 tegen 3,1). Ook hier speelde de onduidelijkheid over de verhouding algemene oriëntatie/vakspecifieke oriëntatie een rol. Studenten geven aan zich goed te hebben kunnen oriënteren op het specifieke van (een deel van) de school. Opleidingsscholen scoren hier 3,8 en de andere scholen 3,6. Dat de oriëntatie vaker beperkt bleef tot een deel van de school werd jammer gevonden. Ook gaven studenten aan eerder te willen beginnen met lesgeven. De extra dag aanwezigheid op school gaf meer betrokkenheid. Reflecteren in de vorm van een logboek, door middel van weekreflecties en tijdens intervisiesessies wordt door studenten als zeer zinvol beschreven in de interviews, mits er voldoende tijd en aandacht voor is. De mate waarin daaraan op school aandacht werd besteed, wordt op Opleidingsscholen beoordeeld met een 3,1 en op Samenwerkingsscholen met een 2,4. Tot slot doen enkele studenten in de interviews uitspraken over het ervaren niveau van de stage op de Opleidingsschool. Zij beoordelen dat als hoger dan op andere scholen en zij schatten in dat ze hiermee een voorsprong hebben bereikt. De WPL1 teams WPL1 teams hebben het werken met studenten op een vo-partnerschool positief ervaren. Men zag studenten groeien, er was een intensief open contact met studenten, de schoolomgeving werkte stimulerend. De samenhang tussen theorie en praktijk wordt door alle teams als positief punt ingebracht. De voorbereidingstijd is als krap ervaren. In alle Opleidingsscholen is de samenwerking als positief punt genoemd: er is een constructieve samenwerking ervaren zowel bij de ontwikkel- als de uitvoeringsactiviteiten. In de gesprekken kwam naar voren dat er in de teams échte samenwerking is ervaren tussen ILS-HAN en vo-partnerscholen waarin op basis van gelijkwaardigheid gebruik is gemaakt van elkaars expertise. Schoolopleiders zijn nu beter op de hoogte van het programma dat op ILS-HAN wordt aangeboden. Over hun eigen leerproces wordt het volgende opgemerkt: Het eigen beeld van wat een goede leraar is, is meer genuanceerd geworden door directe koppeling theorie en praktijk. Enkele opleiders vinden dat ze betere opleiders zijn geworden door samenwerking met schoolopleiders en binnen het instituut. Zij concluderen dat samen opleiden heel goed is voor de eigen ontwikkeling. Randvoorwaarden voor goed samen voorbereiden en begeleiden en voor reflecteren op het proces waren nog onvoldoende. Samenwerkingsscholen varen mee op verbeteringen in programma; ook hun ontwikkeling komt in een stroomversnelling. De instituutsopleiders Instituutsopleiders constateren dat studenten op Opleidingsscholen bewuster bezig zijn met hun taken. Studenten mochten vaker de klas in dan voorheen tijdens oriëntatiestage en dat werd gewaardeerd. Er kijken meer ogen naar de studenten en dat is prima. Ze zijn ook tevreden over de resultaten van studenten. Opleidingsscholen hebben meer kennis in huis over opleiden dan andere scholen en men is heel tevreden over de grote betrokkenheid van schoolopleiders op Opleidingsscholen. 14

15 Er zat meer theorie in het programma, er is beter getoetst, en studenten hebben meer en eerder praktijkervaring opgedaan. Gevolg: afvallers eerder in beeld. Studenten van Opleidingsscholen zijn beter in staat antwoord te geven op de vraag: wil en kan ik leraar worden? Kritische kanttekeningen vanuit M&M: Studenten kregen te weinig begeleiding in reflecteren. Het lijkt wel in het programma te zijn opgenomen, maar in de praktijk is het naar hun mening onvoldoende uit de verf gekomen. Studenten leren veel op stage, maar op de opleiding moeten ze dat ook zichtbaar kunnen maken. Schoolopleiders hebben niet genoeg zicht op eisen van de opleiding. SPD s zijn soms gefrustreerd als studenten niet gemotiveerd blijken voor beroep, maar de oriëntatiestage is juist bedoeld een idee te krijgen of het leraarschap iets voor ze is. In het verleden had een student meer ruimte om zijn eigen weg te kiezen. Werkplekbegeleiders T.a.v. leerervaringen van studenten zijn de respondenten van alle scholen positief tot zeer positief over de bijdrage die zij daar als stagebegeleider aan hebben geleverd. De stelling: Mijn feedback op de reflecties van studenten heeft een wezenlijke bijdrage geleverd aan het realiseren van de onderwijsdoelen leverde scores op tussen de 3,5 en de 4,2. T.a.v. leerervaringen op organisatie-niveau: dat de rollen en taken t.a.v. het WPL1 nog niet helder verdeeld zijn, blijkt onder andere uit het feit, dat slechts de helft van de respondenten van de Opleidingsscholen in de enquête aangeeft, geïnformeerd te zijn over het nieuwe WPL1 door de ABS. Een vijfde (of minder) is geïnformeerd door de ABI, en een kwart tot een derde door de WPL1 opleiders. Op een Opleidingsschool werden 7 van de 26 SPD s ingelicht door studenten. De respondenten bij vier Opleidingsscholen zijn zeer tevreden over de wijze waarop het AB- team hen heeft ondersteund bij de begeleiding/beoordeling van studenten (scores van respectievelijk 4,6 / 4,4 en 3,6). De respondenten van Quadraam zijn hierover wat minder positief (3,1). De drie Samenwerkingsscholen scoren op deze stelling een 3,0 een 3,4 en 3,6. (Zie bijlage 7, p.38-39) Opvallend is verder dat er SPD s zijn, die ten onrechte- zeggen dat zij niet werkzaam zijn bij een Opleidingsschool. Van de (6) respondenten van een Samenwerkingsschool geeft overigens ook 60% aan werkzaam te zijn in een Opleidingsschool. 7.Toetsing a. Is er helderheid over: wie wat wanneer hoe verantwoordelijkheden toetscriteria Rol /inbreng van WPL1 teams b. Samenhang met programma WPL1 breed c. Is het uitgevoerd zoals afgesproken WPL1 teams Het was voor WPL1 teams niet duidelijk hoe, wat wanneer wordt getoetst. Informatie over de toetsing was laat bekend bij de WPL1 teams zowel voor de toets van januari als voor juni. Sommige WPL1 teams hebben de vraag gesteld (Assink, AOS Oost) hoe de toetsing aansluit bij WPL1. De instituutsopleiders De kwaliteitscriteria en beoordelingscriteria voor leerwerktaken liggen niet vast, dus worden niet alle studenten op dezelfde gronden beoordeeld. SPD s stellen bovendien niet allemaal dezelfde eisen aan een WPL1 -student. Ze zijn soms niet goed op de hoogte van de eisen die de opleiding stelt. Er zit meer theorie in het programma, er wordt beter getoetst, studenten doen meer praktijkervaring op, hier vindt differentiatie plaats. Als gevolg zijn de afvallers eerder in beeld. Werkplekbegeleiders De bijbehorende stelling: De toetsing is verlopen via de juiste procedure (stelling 7) wordt positief tot zeer positief beoordeeld: minimaal 3,7 maximaal 4,4. 15

16 Studenten In de enquête werd de stelling: Ik vind dat de generieke kennisbasistoets goed aansluit bij de inhoud van het opleidingsprogramma. door alle studenten gemiddeld beoordeeld met een 3,0. Er was nauwelijks sprake van onderling verschil. Van de Opleidingsscholen scoorden alleen de Alliantie en Passie voor leren iets hoger (3,3) De uitspraken van de studenten in de interviews waren zodanig verschillend, dat het moeilijk is hieraan conclusies te verbinden. Wel gaven studenten aan dat gewerkt werd met casussen er niet werd gevraagd naar eigen praktijkervaringen. Daardoor werd de koppeling theorie praktijk in de toets voor deze studenten minder duidelijk. Er werd in de enquête ook gevraagd naar de andere beoordelingen in de stelling: De eisen waarop ik tijdens de deeltentamens ben beoordeeld vond ik duidelijk. De score was hier eveneens aan de krappe kant: Opleidingsscholen 3,1 met alleen een iets hogere score op Quadraam: 3,3. De Samenwerkingsscholen scoren 3,4. 8.Plaatsing/matching a. Wie heeft individuele studenten geplaatst b. Advies/keuze voor (A)OS of random c. Mismatch: wat dan? d. Rol SLB (formeel en de facto) Studenten Bureau Extern heeft de plaatsing van studenten geregeld en niet gevraagd naar voorkeuren van studenten voor Opleidingsschool of andere school. Dat was ook niet afgesproken. De informatie over de stageplek is niet in alle gevallen tijdig verstrekt aan studenten. Studenten zijn over deze werkwijze niet tevreden. Op de stelling Ik ben tevreden over de wijze waarop Bureau Extern samen met de scholen de stage georganiseerd heeft. scoren de Opleidingsscholen 2,7 en de Samenwerkingsscholen 2,5. Alleen de stagescholen scoren positief: 3,6. Dit zou deels kunnen worden verklaard uit het gegeven dat er door de late herschikking van de groepen op de Opleidingsscholen nogal met studenten is geschoven en dat pas laat zeker was wie op welke locatie stage ging lopen binnen een Opleidingsschool. Bovendien leidde de tussenschijf van Bureau Routing op de Opleidingsscholen soms tot plaatsing van studenten op een locatie die qua reistijd door hen als erg bezwaarlijk werd ervaren. De informatie was wel bekend bij BE maar niet bij de scholen. Een deel van de studenten die op stagescholen werden geplaatst had expliciet om een plaats op een bepaalde school gevraagd en die gekregen. Dat verklaart wellicht hun grotere tevredenheid. Bureau Extern In het interview met medewerkers van Bureau Extern kwamen de volgende positieve punten naar voren: - Er zijn meer studenten op Opleidingsscholen geplaatst dan voorheen. - Er is meer duidelijkheid voor betrokken scholen, dank zij de verhoudingstabel. - BE is positief over de ontwikkelingen. De organisatie volgt die nieuwe ontwikkelingen, zij het met enige vertraging. Communicatie kwam als belangrijkste belemmerende factor naar voren. BE had vaak het gevoel achter de feiten aan te lopen. Binnen ILS is BE de laatste in de communicatielijn, besluiten worden elders genomen en BE voert uit. Maar voor de scholen is BE front office. Dat veroorzaakt frictie. Als voorbeeld werd de groepsgrootte WPL1 genoemd. BE was bij de samenstelling en de plaatsing van eerste jaars studenten uitgegaan van groepen van 20 studenten. Pas toen deze aantallen al met de scholen waren gecommuniceerd kwam intern de correctie door: het werden groepen van 25. Dit leidde tot een tekort aan SPD s op sommige scholen of verdringing van andere stages. Het aantal tweede jaars dat dit jaar op Opleidingsscholen kon worden geplaatst was daardoor bijvoorbeeld lager dan andere jaren. Een probleem van een andere orde is, dat bij enkele vakken (GS, EN) het aantal studenten zo groot is, dat sprake is van een structureel tekort aan SPD s. Voor wat betreft de studenttevredenheid geldt: hoe groter de opleiding, hoe meer complicaties bij plaatsing en hoe lager de studenttevredenheid m.b.t. de plaatsing. BE wil graag ook na de plaatsing van een student een rol blijven spelen. Nu is BE in principe niet op de hoogte of een student werkelijk start, of hij afvalt, of alsnog verandert van stageplek. Dit heeft gevolgen voor de beschikbaarheid van SPD s en het leidt tot irritaties op scholen. Zij richten zich tot de medewerkers van BE, die dan pas horen van de veranderingen. Als BE niet op de hoogte is van mutaties, leidt dit tot verminderde betrouwbaarheid van gegevens op de website. 16

17 BE zou graag zien dat in de toekomst studenten een actiever aandeel hebben bij het zoeken en vinden van een stageplaats en denkt daar graag over mee. 17

18 9.Samenwerking en communicatie a. Overlegstructuren helder? b. Samenwerking binnen het WPL1 team c. tussen de schoolopleiders en de begeleiders van WPL1 (stagedeel) d. tussen stagecontactpersool/bureau routing en bureau extern e. tussen scholen en opleiding, bijv. het WPL1 team en vakdidactici: is er sprake geweest van contact, zo ja waarover?, of op niveau partnerschap? Instituutsopleiders Een aantal zaken werd onder andere thema s al aangestipt. Hier worden alle opmerkingen m.b.t. communicatie op een rij gezet. Eerst die voor alle clusters gelden. In de communicatie naar clusters gebeurde veel op het laatste moment en ad hoc. Er is veel onduidelijkheid over rollen en taken van betrokkenen (onderwijskundigen op instituut, opleiders op de scholen, studieloopbaanbegeleiders op instituut, SPD s op scholen, vakdocenten op instituut). Binnen het instituut is te weinig communicatie en afstemming tussen kartrekkers (onderwijskundigen) op de Opleidingsscholen en overige instituutsdocenten. De direct betrokkenen bij WPL1 waren veel beter op de hoogte van ontwikkelingen en afspraken dan andere SLB s. Die liepen te vaak achter de feiten aan, wisten vaak ook niet welke onderwijskundige op welke school zat. Onderwijskundigen binnen het instituut werken te veel langs elkaar heen, ze brachten elkaar soms ook niet op de hoogte. Misvatting: de onderwijskundige verwachtte op grond van eigen enthousiasme ook vanzelfsprekend enthousiasme van relatieve buitenstaanders, wat niet zo werkte. Dit had tot gevolg dat de randvoorwaarden voor goed samen voorbereiden en reflecteren op het eigen leerproces onvoldoende waren. Bovendien gaven de opleiders van MVT aan dat zij het tijdstip van de evaluatie is erg laat vonden. Liever hadden ze ook een tussenevaluatie in december gezien. M&M vond dat er teveel top-down werd geregeld. Ook merkte deze groep op dat binnen de scholen de communicatie optimaal moet zijn, om programma van donderdag en vrijdag goed op elkaar af te kunnen stemmen. Dat was nu niet altijd het geval. Maar, relativeerde M&M: het gaat voor een groot deel om kinderziektes, die ook weer makkelijk op te lossen zijn Dit alles leidde ertoe dat sommige opleiders de afstand met de Opleidingsscholen als groter ervoeren dan met stagescholen. Studenten Studenten constateren dat er is nog veel te verbeteren is op het gebied van de samenwerking tussen ILS/HAN en de Opleidingsscholen. Het totale werk dat opgegeven wordt is door beide partijen niet op elkaar zijn afgestemd. De HAN weet niet wat ze op de Opleidingsschool doen en andersom is het ook niet echt duidelijk. Het kwam een aantal keer voor, dat er onduidelijkheden waren, bijvoorbeeld een excursie tijdens een stageweek. Dit moet niet meer voorkomen. Soms legt de student de verantwoordelijkheid die hij zelf zou moeten nemen bij anderen neer. Bureau Extern Zie onder Plaatsing en matching. 18