DENK! Werk aan groei in begrip. Anneke Smits Thoni Houtveen (HU)

Transcriptie

1 DENK! Werk aan groei in begrip. Anneke Smits Thoni Houtveen (HU)

2 Belang begrijpend lezen

3 Urgentie Een aantal factoren: Onderzoeksresultaten: PIRLS Verschillen tussen kinderen Motivatieproblemen Handelingsverlegenheid

4 Hoe komt tekstbegrip tot stand? Wat Is Een Vermogen? Een vermogen is een soort spreuk die op de kaart van een blijver wordt vermeld. Veel vermogens hebben kosten, die meestal op dezelfde manier als bij gewone spreuken worden uitgespeeld en afgehandeld. Zodra je een vermogen hebt uitgespeeld, maakt het niet uit wat er met de bron gebeurt. Wanneer je het vermogen van Crossbow Infantry uitspeelt en de Crossbow Infantry vervolgens wordt vernietigd, wordt het vermogen toch afgehandeld.

5 Magic

6 Hoe komt begrip tot stand? Samenhangende mentale representatie Ervarings- en taalbasis activeren Interesse als voorwaarde Ervaringsbasis- en taalbasis uitbreiden (Gee, 2015; Kintsch, 1998) Actief denken/praten/schrijven

7 Stagnerend begrip Incoherente mentale representatie Tekst incoherent Ervarings- en taalbasis onvoldoende Weinig interesse Incoherentie repareren Actief denken, praten, schrijven

8 Essentiële factoren leesbegrip Automatisch decoderen Ervarings- en taalbasis Leesmotivatie en hoeveelheid Actief denken Tekstkwaliteit

9 Gradaties in begrip: coherentie Betere verbindingen -> coherentere representatie Vergt van lezer: Rijk, zich ontwikkelend netwerk Actieve kennisconstructie op basis van tekst Vergt van tekst: Kwaliteit: causale en logische relaties, verbindingswoorden, verhaalstructuur Oplopende moeilijkheidsgraad

10 Voetbal en leesbegrip

11 Evidentie uit onderzoek Leesmotivatie (Wang & Guthrie, 2004) Achtergrondkennis (Marzano, 2004) Actief lezen: Monitoren en sturen leesbegrip (Duke & Pearson, 2002) Praten over teksten en boeken (Beck, McKeown, & Blake, 2009; Murphy et al., 2009) Schrijven over teksten (Duke e.a., 2011; Nessel & Hammond, 2011) Tekstkwaliteit (Land, 2009; van Silfhout, 2014)

12 Vier consequenties voor begrijpend leesonderwijs Aansluiten bij de motivatie van de leerlingen Vergroten achtergrondkennis/ervaringsbasis Activeren van het verwerkingsproces Voorzien in goede teksten

13 Twee soorten benaderingen begrijpend lezen Strategiebenadering Contentbenadering

14 Vertaling naar DENK! Motivatie Lezen vanuit interesse en motivatie 1. Boeken naar eigen keuze 2. Leerkracht ondersteunt de boekkeuze, voorziet (samen met de openbare bibliotheek) in een geschikt boekenaanbod Hogeschool Utrecht: Lectoraat Geletterdheid

15 Vertaling naar DENK! Ervaring/taal Opbouwen achtergrondkennis: thematisch 1. Koppeling aan thema s uit de zaakvakken 2. Lezen van (minimaal 2) boeken over hetzelfde thema 3. Lezen van verschillende artikelen 4. Kwaliteit boeken/artikelen bepalend voor effect

16 Thema s uit het kerndoelenboekje schoolvakken Geschiedenis Aardrijkskunde Natuur en techniek Cultuur Mens en samenleving Deelthema s (voorbeelden) 14 hoofdlijnen van de geschiedeniscanon; bijvoorbeeld lage landen bij de zee, koopmansgeest en koloniale macht Wonen en water, klimaten Dieren, voedselketen Cultureel erfgoed Lichamelijke en geestelijke gezondheid, Nederlandse staatsinrichting

17 24-28 Vertaling naar DENK! Tekstkwaliteit

18 Niet alle boeken zijn zo rijk: onnatuurlijke taal

19 Vertaling naar DENK! Actief Denken Activeren van het verwerkingsproces 1. Onbewuste begripsprocessen; 2. Bewuste begripsprocessen

20 Versterking bewuste processen Werken met DENK!-activiteiten (geïnitieerd door leraar of leerling) Typen DENK!activiteiten Weten, organiseren Analyseren, toepassen en evalueren Genereren Verbinden en integreren (Bloom,1956; Briggs & Collis, 1982)

21 Voorbeelden DENK!activiteit Weten/organiseren: Wat ben jij voor nieuws tegengekomen in deze tekst? Analyseren: Wat vind jij belangrijk in deze tekst? Genereren: Welke vragen heb je hierover? Verbinden: Welke verbanden zijn er met wat je eerder gelezen hebt?

22 Centrale lesopzet (1) Focus Tekst Boek lezen Schrijven Delen (focus en waardering)

23 Centrale lesopzet (2) QFT (Question Formulation Technique) vraag Lezen Schrijven Delen

24 HET DENK!-project Basisschool groep 5-8 Schoolniveau, leerkrachtniveau Doelgericht werken aan opbrengsten door gebruik van data Schoolspecifieke begeleiding

25 Denk er eens over na Hoe zijn je ervaringen met de huidige begrijpend leesmethode? En de resultaten? Hoe is DENK! anders dan wat je nu doet met begrijpend lezen?