i". j Gedragscode voor ambtenaren van de gemeente Maasdriel MAASDRIEL Het college van de gemeente Maasdriel; gelet op artikel 15:1 van de CAR/UWO;

Transcriptie

1 i". j Gedragscode voor ambtenaren van de gemeente Maasdriel Het college van de gemeente Maasdriel; gelet op artikel 15:1 van de CAR/UWO; gezien het positief oordeel van de Ondernemingsraad; besluit: vast te stellen de volgende: Gedragscode voor ambtenaren van de gemeente Maasdriel Gedragscode voor ambtenaren van de Gemeente Maasdriel 2010 Inleiding In de CAR/UWO en de Ambtenarenwet zijn regels vastgelegd met betrekking tot integriteit van de ambtenaar. De gemeentes worden in de Gemeentewet verplicht tot het voeren van integriteitbeleid, de ambtseed en een gedragscode. Algemeen Binnen de Gemeente Maasdriel gaan we uit van de professionele medewerker. Een professionele medewerker: Weet waarover hij het heeft, is deskundig Laat zich niet voor de gek houden Heeft zijn zaken op orde Werkt met plezier Heeft oog voor zijn omgeving Is betrokken Daarnaast is een professionele medewerker zich bewust van zijn positie als ambtenaar. In de relatie tussen ambtenaar en burgers, kunnen zaken als vertrouwen, afhankelijkheid en machtsongelijkheid een rol spelen. De gemeente is een publiekrechtelijk lichaam dat handelt volgens de principes van behoorlijk bestuur. Het ambtelijk, maar ook het politiek denken wordt daarom gestuurd vanuit de termen 'rechtszekerheid', rechtsgelijkheid', 'rechtmatigheid'. De betekenis van deze termen is omschreven in wetten, regelgeving en voorschriften. Er is een groot grijs gebied waarbinnen deze regels geen uitsluitsel geven en waar mensen een eigen verantwoordelijkheid moeten nemen. Deze gedragscode wil hierbij houvast bieden. Elke ambtenaar zal een verklaring ondertekenen dat hij conform deze gedragscode handelt. Gedragscode voor de ambtelijke organisatie van de Gemeente Maasdriel De code bestaat uit twee onderdelen: Deel I beschrijft een aantal kernbegrippen van integriteit ten behoeve van het bredere kader. Dit zijn de uitgangspunten. Deel II bevat de feitelijk gedragsregels, onderscheiden in een aantal thema's: Algemene bepalingen, goed ambtenaarschap, vertrouwelijk omgaan met gevoelige informatie, nevenfuncties en andere priveactiviteiten, geschenken en uitnodigingen, omgaan met gemeentelijke voorzieningen, zuivere relaties onderhouden, reageren op niet-integere zaken. 1

2 Deel I: Kernbegrippen «Dienstbaarheid Het handelen van een ambtenaar is altijd en volledig gericht op het belang van de gemeente en op de organisaties en burgers die daar onderdeel van uit maken. «Functionaliteit Het handelen van een ambtenaar heeft een herkenbaar verband met de functie die hij vervult in het bestuur. Onafhankelijkheid Het handelen van een ambtenaar wordt gekenmerkt door onpartijdigheid, dat wil zeggen dat geen vermenging optreedt met oneigenlijke belangen en dat ook iedere schijn van een dergelijke vermenging wordt vermeden. Openheid Het handelen van een ambtenaar is transparant, opdat optimale verantwoording mogelijk is en de controlerende organen volledig inzicht hebben in het handelen van de ambtenaar en zijn beweegreden daarbij. Betrouwbaarheid Op een ambtenaar moet men kunnen rekenen. Die houdt zich aan zijn afspraken. Kennis en informatie waarover hij uit hoofde van zijn functie beschikt, wendt hij aan voor het doel waarvoor die zijn gegeven. Zorgvuldigheid Het handelen van een ambtenaar is zodanig dat alle organisaties en burgers op gelijke wijze en met respect worden bejegend en dat belangen van partijen op correcte wijze worden afgewogen. Deze kernbegrippen zijn de toetssteen voor gedragsafspraken. Gedragingen moeten aan deze kernbegrippen getoetst kunnen worden. Deel II: Gedragscode voor ambtenaren Algemene Bepalingen: 1. Deze gedragscode geldt voor alle ambtenaren en overige (tijdelijke) medewerkers van de Gemeente Maasdriel. 2. In gevallen waarin deze code niet voorziet of waarin de toepassing niet eenduidig is, beslist de directeur/secretaris. 1. Goed ambtenaarschap a. Je beseft dat je onderdeel uitmaakt van de overheid. Je dient het algemeen belang en probeert metje handelen het vertrouwen in de overheid te versterken. b. Je houdt je aan de wettelijke voorschriften en aan algemeen aanvaarde gedragsregels. Je treedt correct op tegen burgers en bedrijven. Je discrimineert niet en verleent geen voorkeursbehandelingen. c. Je voert je werk op een professionele manier uit. Je geeft de ambtelijke leiding en het bestuur juiste, volledige en relevante informatie. d. Je gaat respectvol metje collega's om. Je houdt er rekening mee dat normen en waarden onderling kunnen verschillen. Je bent je altijd bewust van de mogelijkheid dat jouw gedrag intimiderend kan zijn voor de ander. Je bent aanspreekbaar op jouw gedrag. e. Je gaat verantwoord om met middelen van de gemeente (gelden, diensten, goederen en kennis). Je vermijdt het maken van onnodige kosten. f. Je draagt verantwoordelijkheid voor je eigen handelen. Je kunt de keuzes die je binnen je werk maakt verantwoorden. 2. Vertrouwelijk omgaan met gevoelige informatie a. Je gaat binnen en buiten je werk zorgvuldig om met persoonlijke gegevens van burgers, gegevens van bedrijven en instellingen, politiek gevoelige informatie en andere informatie die in handen van buitenstaanders de belangen van de gemeente kan schaden. 2

3 b. Je gebruikt financiele informatie en voorkennis van beleid alleen voor de uitoefening van je functie en niet voor andere doeleinden. c. Je "lekt" geen vertrouwelijke informatie vanuit de gemeente naar buiten. Je laat niet uit slordigheid buitenstaanders meeluisteren naar een gesprek over het werk of meekijken naar interne stukken. d. Je verstrekt geen informatie aan de media zonder overleg met de communicatieadviseur. e. Je zorgt ervoor dat stukken met vertrouwelijke gegevens veilig zijn opgeborgen als je de werkplek verlaat en dat je computer is afgesloten. f. Je zorgt ervoor als je werk mee naar huis neemt, ook de regels met betrekking tot gevoelige informatie worden nageleefd. 3. Nevenwerkzaamheden en andere priveactiviteiten a. Je bent je ervan bewust dat activiteiten die je naast je werk verricht het functioneren van de gemeente op een of andere manier kunnen raken. b. Je meldt conform de verordening nevenwerkzaamheden als er sprake is van een activiteit die raakvlakken heeft bij de uitoefening van je functie. c. Je realiseert je dat ook het oordeel van de buitenwereld van belang is. Jijzelf kunt jouw "petten" misschien zonder problemen onderscheiden, maar als de nevenactiviteit de schijn van belangenverstrengeling wekt, is dit ook schadelijk voor het vertrouwen in de overheid. 4. Geschenken en uitnodigingen a. Geschenken of uitnodigingen worden gemeld bij je leidinggevende. b. Je accepteert een geschenk of een uitnodiging alleen als je onafhankelijke positie ten opzichte van de gever daardoor niet beihvloed wordt. Je gaat na of acceptatie verplichtingen schept voor de toekomst. c. Geschenken die naar jouw inschatting meer dan 50,- zijn accepteer je niet. d. Geschenken die op je huisadres worden aangeboden, accepteer je niet. Indien een geschenk toch op het huisadres wordt aangeboden, bespreek je metje leidinggevende hoe hiermee om te gaan. e. Aanbiedingen voor privewerkzaamheden, kortingen op privegoederen en andere gunsten accepteer je niet. f. Je accepteert geen geldbedragen. Als afgesproken is dat een derde betaalt voor jouw verrichtingen, gebeurt dat door een factuur aan de gemeente. g. Je vraagt nooit gunsten voor jezelf aan derden. 5. Zorgvuldig omgaan met gemeentelijke voorzieningen a. Je houdt privegebruik van systemen, internet, (mobiele) telefoon, kopieerapparaat en dergelijke beperkt. Je zorgt ervoor dat dit je dagelijkse werkzaamheden niet hindert. b. Je laat privegebruik van gemeentelijke apparatuur openlijk zijn, zodat je erop kunt worden aangesproken. c. Je neemt geen gemeentelijke eigendommen mee naar huis. Het lenen van eigendommen voor privegebruik is alleen mogelijk als je daarvoor toestemming van je leidinggevende hebt gekregen. d. Je doet geen privebestellingen via de gemeente. Je verzendt geen ongefrankeerde privepost via de postkamer. e. Je declareert alleen de kosten die je hebt gemaakt. Je maakt eerlijk gebruik van regelingen voor het personeel. f. Zorgvuldig omgaan met gemeentelijke voorzieningen betekent ook: naleven van de regelingen over werktijden en ziekteverzuim. 6. Zuivere relaties onderhouden a. Je bent alert op situaties in je werk waarin je met priverelaties te maken krijgt. Je licht je leidinggevende in over aanvragen en offertes van vrienden, familieleden of bedrijven waarin familie of vrienden werkzaam zijn. Je voorkomt de schijn van vriendjespolitiek en behandelt dergelijke aanvragen niet zelf. b. Je bent terughoudend met het geven van adviezen aan bekenden in de privesfeer. Je bent bedacht op botsing van belangen. 3

4 m Toelichting op de gedragscode voor ambtenaren van de Gemeente Maasdriel Toelichting op artikel 1: Goed ambtenaarschap De term "goed ambtenaarschap" verwijst naar de verplichting zich te gedragen "zoals een goed ambtenaar betaamt". Deze verplichting is neergelegd in artikel 15:1 van de collectieve rechtspositieregeling voor gemeentepersoneel, de CAR-UWO. Het niet-nakomen van verplichtingen kan worden beschouwd als plichtsverzuim en bestraft worden. Toelichting op artikel 2: Vertrouwelijk omgaan met gevoelige informatie Het vertrouwelijk omgaan met gevoelige informatie waarborgt de betrouwbaarheid en geloofwaardigheid van de overheid. De samenleving moet erop kunnen vertrouwen dat een ambtenaar de privacy van burgers respecteert. Ook de privacy als ambtenaar dient door de organisatie gerespecteerd te worden. De Ambtenarenwet verplicht de ambtenaar om geheimhouding te bewaren over bepaalde zaken die hij in zijn functie komt te weten (artikel 125a derde lid). De rechtspositie verbiedt oneigenlijk gebruik van kennis die ambtenaren in hun functie hebben opgedaan (artikel 15:1:3 CAR-UWO). Een voorbeeld daarvan is het doorgeven van informatie over een gemeentelijk budget voor een bouwproject, zodat aanbieders daar in een offerte rekening mee kunnen houden. Bij indiensttreding zal elke medewerker een verklaring ondertekenen waarin hij akkoord gaat met de gedragscode van de Gemeente Maasdriel. Toelichting artikel 3: Nevenwerkzaamheden en andere priveactiviteiten Een ambtenaar dient het algemeen belang en werkt onpartijdig. Dat wil zeggen dat geen vermenging optreedt met oneigenlijke belangen en dat ook de schijn van belangenverstrengeling wordt vermeden. Raakvlakken tussen functionele taken en priveactiviteiten van ambtenaren kunnen leiden tot botsing en verstrengeling van belangen. Daardoor kan een onafhankelijke beoordeling in gevaar komen of kan de schijn daarvan ontstaan. Dergelijke nevenactivitelten kunnen verboden worden (artikel 15:1:6 CAR-UWO). Binnen de Gemeente Maasdriel is de lokale verordening "melding en openbaarmaking nevenwerkzaamheden van ambtenaren bij de Gemeente Maasdriel" van toepassing. In deze verordening wordt gesteld dat ambtenaren verplicht zijn hun nevenwerkzaamheden te melden. In de toelichting op deze verordening staan de toetsingscriteria vermeid. Ook staan een aantal niet-verenigbare activiteiten genoemd. Uitgangspunt is dat een ambtenaar de vrijheid heeft om te kiezen weike activiteiten hij buiten zijn werk wil verrichten. Daarmee heb je dus ook zelf de verantwoordelijkheid om af te wegen of de activiteit te combineren is metje functie bij de gemeente. Dat is niet altijd eenvoudig te beoordelen. Belangenverstrengeling kan zich op allerlei manieren voordoen. Bij de beoordeling van de risico's kunnen enkele vragen als hulpmiddel dienen. Is er verwevenheid met het functionele beleidsterrein? Bestaat er een risico dat ambtelijke informatie wordt gebruikt? Kunnen persoonlijke confrontaties in de functie plaatsvinden? Hoe is de reputatie van de organisatie, het bedrijf of de branche? Hoe zal de buitenwereld tegen de combinatie van functies aankijken? Wat is de tijdbelasting van de nevenwerkzaamheden? Je moet er wel op bedacht zijn dat belangen elkaar in de loop van de tijd kunnen gaan raken door verandering in omstandigheden, bijvoorbeeld in de functie, in de relatie tussen gemeente en priveactiviteit of door gemeentelijke samenwerkingsverbanden. Toelichting artikel 4: Geschenken en uitnodigingen Een ambtenaar handelt onafhankelijk en onpartijdig. Burgers en organisaties worden op gelijke wijze behandeld. Een ambtenaar geeft geen voorkeursbehandelingen en vermijdt ook de schijn daarvan. Het Wetboek van Strafrecht (artikelen 362 en 363) stelt het aannemen van giften, geschenken of diensten door een ambtenaar strafbaar als deze zijn gegeven met de bedoeling iets in zijn werk te doen of na te laten. De CAR-UWO verbiedt het aannemen van steekpenningen. Voor alle geschenken en voordelen geldt: bedenk wat de achterliggende bedoeling van de gever kan zijn. De bedoeling kan blijken uit de aard van het geschenk. Er is een verschil tussen een bedrijfskalender en een persoonlijk cadeau. Een duur cadeau (meer dan 50,-) mag in geen geval worden geaccepteerd. In eerdere situaties is binnen de 5

5 ff I Gedragscode voor ambtenaren van de gemeente Maasdriel Gemeente Maasdriel een bedrag van 45,- afgesproken (2006). De modelgedragscode voor ambtenaren hanteert een bedrag van 50,- en dit wordt overgenomen voor de Gemeente Maasdriel. Ook het tijdstip waarop een geschenk wordt aangeboden is van belang. Een jaarlijkse attentie met de kerst is een gebruikelijk gebaar in zakelijke relaties. Dit ligt anders als een medewerker een blijk van waardering ontvang terwijl het werk nog niet beeindigd is. Ook mag in een onderhandelingsfase of voorafgaand aan andere handelingen die beslissend zijn voor de gever, geen geschenk geaccepteerd worden. De omstandigheid dat een geschenk in het openbaar wordt aangeboden of juist zonder dat anderen het zien, werpt ook een licht op de bedoeling van de gever. Door het melden van geschenken en uitnodigingen bij de leidinggevende krijgt de gemeente zicht op de aard van de relaties met derden en de handelwijze van het personeel. Inzicht in het gedrag geeft het management de mogelijkheid om bij te sturen indien dat nodig is. Zo kan een relatie die een waardevol geschenk heeft aangeboden op de hoogte worden gebracht van het gemeentelijk beleid inzake het aannemen van geschenken en uitnodigingen. Toelichting artikel 5: Zorgvuldig omgaan met gemeentelijke voorzieningen Alle zaken binnen het gemeentehuis worden bekostigd met gemeenschapsgeld. Zij zijn dus bestemd voor gemeentelijke doeleinden. Dat geldt van internetvoorzieningen tot zeer basale materialen, als suikerzakjes. In de CAR-UWO (artikel 15:1:3) is bepaald dat een ambtenaar zonder toestemming prive geen gebruik mag maken van interne diensten en eigendommen van de gemeente. Toelichting artikel 6: Zuivere relaties onderhouden De CAR-UWO kent geen bepaling die een ex-ambtenaar verbiedt om tegen beloning werkzaamheden voor de gemeente te verrichten. De Gemeentewet kent wel zo'n verbod voor oud-bestuurders. Het inhuren van een ex-collega of familielid of vriend heeft praktische voordelen, maar ook nadelen. Voormalig ambtenaren kunnen oneigenlijk gebruik maken van hun kennis en contacten die ze hebben opgedaan in hun ambtelijke functie. Deze praktijken zijn concurrentievervalsend en kunnen de geloofwaardigheid en integriteit van de overheid aantasten. Probeer altijd de schijn van belangenverstrengeling te voorkomen, als familie of vrienden betrokken zijn bij aanvragen of offertes waarbij de gemeente een besluit moet nemen of financieel betrokken is. Toelichting artikel 7: Reageren op niet-integere zaken Voor de integriteit van een organisatie is het belangrijk dat medewerkers zich vrij voelen om misstanden intern aan te kaarten. Hierbij is het begrip "misstand" breed geformuleerd. Het kan gaan om fraude, diefstal van kantoorartikelen of kantoormeubilair, het bevoordelen van familie/vrienden bij het verlenen van een vergunning, het achterhouden van relevante informatie door een wethouder etc. Er mag niet "gelekt" worden naar de pers. Vermoedens van misstanden binnen de organisatie zijn interne aangelegenheden die zeer vertrouwelijk moeten worden behandeld. Binnen de Gemeente Maasdriel hebben we een "Klokkenluidersregeling" waarin ook wordt aangegeven dat je in eerste instantie een (vermoeden van een) misstand bij je direct leidinggevende, diens leidinggevende (directeur/secretaris) of de vertrouwenspersoon kunt melden. De externe vertrouwenspersoon is Simone Kanne van de Arbo-unie. Het Wetboek van Strafvordering (artikel 162) verplicht een ambtenaar aangifte te doen als hij kennis heeft van een ambtsmisdrijf. Het is echter niet de bedoeling dat de ambtenaar zelfstandig aangifte doet, maar dat hij contact opneemt met zijn leidinggevende of de directeur/secretaris. Toelichting artikel 8: Taak van de leidinggevende in het kader van integriteit Iedere medewerker is primair verantwoordelijk voor zijn individuele gedrag. De leidinggevende heeft daarnaast een verantwoordelijkheid voor de omgeving waarin de medewerkers hun werk doen. Een omgeving waarin grote openheid heerst, werkt remmend op "gesjoemel" en ander ongewenst gedrag. De leidinggevende bevordert de bewustwording van de medewerkers en ondersteunt hen in het omgaan met gevoelige en risicovolle situaties. De leidinggevende maakt ongewenst gedrag van een medewerker bespreekbaar, corrigeert en treft zo nodig strafmaatregelen. 6

6 BB c. Let bij het inhuren van ex-collega's goed op het volgen van de juiste procedure van inhuur en aanbesteding. Je kunt motiveren waarom de inhuur van een ex-ambtenaar als zelfstandige nodig en verantwoord is. Je bespreekt de risico's metje leidinggevende. 7. Reageren op niet-integere zaken a. Je bespreekt twijfels over de integriteit van collega's zo veel mogelijk met henzelf. Is dit niet mogelijk of leidt dit niet tot resultaat, dan licht je de leidinggevende, de vertrouwenspersoon, de directeur/secretaris of het lid van het college, belast met de portefeuille P&O. b. Je bent ook zelf aanspreekbaar op je handelen en uitlatingen. c. Je meldt een vermoeden van fraude of corruptie bij je leidinggevende, de vertrouwenspersoon, de directeur/secretaris of het lid van het college, belast met de portefeuille P&O. 8. Taak van de leidinggevende in het kader van integriteitbeleid a. Als leidinggevende geef je het goede voorbeeld. b. Je bent open over je manier van werken. c. Je bent aanspreekbaar op je werkwijze en je houding naar medewerkers. d. Je bent aanspreekpunt voor medewerkers voor vragen en twijfels over de juiste handelwijze. e. Je spreekt medewerkers aan op mogelijk onzuiver gedrag, maakt afspraken en treft zo nodig maatregelen. Aldus vastgesteld op 6 September