T O E L I C H T I N G O P D E G E C O N S O L I D E E R D E J A A R R E K E N I N G

Transcriptie

1 J A A R V E R S L A G

2 T O E L I C H T I N G O P D E G E C O N S O L I D E E R D E J A A R R E K E N I N G 1 Algemene informatie Introductie Q-Park NV (de vennootschap) is een naamloze vennootschap met beperkte aansprakelijkheid, statutair gevestigd en kantoorhoudend in Nederland. Zowel de aandelen als de schulden van de vennootschap zijn niet genoteerd aan een effectenbeurs. De geconsolideerde jaarrekening over het jaar 2013 is opgesteld door de raad van bestuur en goedgekeurd door de raad van commissarissen op vrijdag 21 maart 2014 en wordt ter vaststelling aangeboden aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders op woensdag 21 mei Alle bedragen luiden in EUR miljoenen, tenzij anders vermeld. De jaarrekening van Q-Park NV is opgesteld in overeenstemming met de International Financial Reporting Standards (IFRS), zoals deze zijn aanvaard door de Europese Unie tot en met 31 december Tevens voldoet de jaarrekening van Q-Park NV aan de bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW. Consolidatiekring In de geconsolideerde jaarrekening zijn de financiële gegevens van Q-Park NV en de groepsmaatschappijen opgenomen waarover 'control' bestaat. Een overzicht van de groepsmaatschappijen en overige deelnemingen van de vennootschap is opgenomen in noot 38. Nieuwe en gewijzigde standaarden per 1 januari 2013 De toegepaste grondslagen van de financiële verslaggeving zijn consistent met die van het voorgaande boekjaar, met uitzondering van de nieuwe en gewijzigde IFRS standaarden en IFRIC interpretaties alsmede de presentatiewijziging zoals hiernavolgend toegelicht. Op het boekjaar 2013 zijn de volgende nieuwe en gewijzigde IFRS standaarden en IFRIC interpretaties van toepassing: I IFRS 7 Financiële instrumenten: Informatieverschaffing Salderen van financiële activa en financiële verplichtingen. De wijzigingen eisen informatieverschaffing over rechten tot saldering en aanverwante afspraken (bijv. inzake zekerheden). Aangezien Q-Park geen financiële instrumenten saldeert en geen relevante salderingsafspraken heeft gemaakt, heeft de wijziging geen invloed op de huidige informatieverschaffing van Q-Park. I IFRS 13 - Reële waardebepaling - nieuwe standaard, van kracht per 1 januari 2013, welke voorschriften bevat omtrent de bepaling van de reële waarde en hiermee samenhangende toelichtingen van zowel financiële als niet financiële posten. Invoering van de standaard is niet van invloed op de financiële positie van Q-Park omdat de standaard feitelijk een verdere verduidelijking is van reeds bestaande vereisten. I IAS 1 - Presentatie van het totaal van de jaarrekening - wijzigingen inzake de presentatie van in het totaalresultaat opgenomen rechtstreekse vermogensmutaties en het hiermee samenhangende belastingeffect per component. De wijzigingen hebben slechts betrekking op de presentatie en zijn niet van invloed op de financiële positie van Q-Park. I IAS 12 Winstbelastingen - Realisatie van onderliggende activa. De wijziging verduidelijkt hoe latente belasting moet worden bepaald op vastgoedbeleggingen uit IAS 40 die zijn gewaardeerd tegen reële waarde. De wijziging introduceert een weerlegbaar vermoeden dat realisatie van de boekwaarde van vastgoedbeleggingen die zijn gewaardeerd tegen reële waarde plaatsvindt middels verkoop. De wijziging heeft geen invloed op de financiële positie of de resultaten van Q-Park. I IAS 19 Personeelsbeloningen (herzien). IAS 19R bevat een aantal wijzigingen voor de verwerking van toegezegdpensioenregelingen. Aangezien Q-Park s pensioenregeling kwalificeert als een toegezegde bijdrage regeling, heeft deze wijziging geen invloed op de financiële positie of de resultaten van Q-Park. In mei 2012 heeft de IASB de cycle -verbeteringen gepubliceerd van de standaarden en interpretaties met het doel inconsistenties weg te nemen en teksten te verduidelijken. Voor zover toepassing van een verbetering van toepassing is voor Q-Park, worden deze hiernavolgend beschreven: 53

3 I I IAS 1 Presentatie van de jaarrekening: Met deze wijzigingen is het verschil verduidelijkt tussen vrijwillige additionele vergelijkende informatie en de minimaal vereiste vergelijkende informatie. Wanneer een entiteit vrijwillig additionele vergelijkende informatie opneemt, dient zij die eveneens in de bijbehorende toelichtingen bij de jaarrekening op te nemen. Verduidelijkt is eveneens dat de openingsbalans (voor Q-Park per 1 januari 2012) die ten gevolge van retroactieve aanpassingen of herclassificatie van jaarrekeningposten wordt opgenomen niet vergezeld hoeft te gaan van vergelijkende informatie in de bijbehorende toelichtingen. De wijzigingen hebben alleen invloed op de presentatie en de toelichtingen en hebben geen invloed op de financiële positie of de resultaten van Q-Park. IAS 32 Belastingeffecten van uitkeringen aan houders van eigen-vermogensinstrumenten. Met deze wijziging wordt verduidelijkt dat belastingen op uitkeringen aan aandeelhouders worden verwerkt overeenkomstig IAS 12. De wijziging houdt in dat bestaande eisen ten aanzien van winstbelastingen in IAS 32 vervallen en dat een entiteit de vereisten van IAS 12 dient toe te passen op winstbelastingen naar aanleiding van uitkeringen aan aandeelhouders. Deze verbetering heeft geen effect op de financiële positie van Q-Park. De volgende gewijzigde standaard is van kracht per 1 januari 2014, maar vervroegd toegepast: I IAS 36 - Bijzondere waardevermindering van activa - wijziging welke de onbedoelde consequenties van IFRS 13 omtrent de toelichting van realiseerbare waarden van kasstroom genererende eenheden corrigeert. De wijziging heeft slechts betrekking op de toelichting en is niet van invloed op de financiële positie van Q-Park. Standaarden die zijn gepubliceerd maar nog niet van kracht zijn De hiernavolgende, voor Q-Park relevante standaarden waren op de datum van publicatie van de jaarrekening uitgegeven maar nog niet van kracht. Hier zijn alleen de standaarden en interpretaties opgesomd waarvan een redelijke verwachting bestaat dat deze bij toekomstige toepassing een impact kunnen hebben op de toelichtingen, de financiële positie of de resultaten van Q-Park. Deze standaarden en interpretaties zullen worden toegepast zodra deze van kracht zijn: I IFRS 9 - Financiële instrumenten introductie van een nieuw kader voor classificatie en waardering van financiële vaste activa, van kracht per 1 januari I IFRS 10 - Geconsolideerde jaarrekening nieuwe standaard welke het deel in IAS 27 vervangt dat bepalingen bevat inzake verwerking van consolidatie en een herziene definitie van het begrip zeggenschap introduceert, van kracht per 1 januari I IFRS 11 - Gezamenlijke activiteiten - nieuwe standaard welke voorschriften bevat omtrent ten aanzien van de verantwoording van gezamenlijke activiteiten onder gezamenlijke zeggenschap, van kracht per 1 januari I IFRS 12 - Informatieverschaffing omtrent belangen in andere entiteiten nieuwe standaard welke voorschriften bevat inzake informatieverschaffing omtrent alle vormen van belangen in andere ondernemingen, van kracht per 1 januari I IFRS Overgangsbepalingen, van kracht per 1 januari I IFRS 10, IFRS 12 en IAS 27 - Beleggingsinstellingen, van kracht per 1 januari I IAS 19 Personeelsbeloningen Toegezegdpensioenregelingen: Werknemersbijdragen, van kracht per 1 juli I IAS 27 De enkelvoudige jaarrekening, van kracht per 1 januari I IAS 28 Investeringen in geassocieerde deelnemingen en joint ventures wijziging inzake het niet langer opnemen van joint ventures in de consolidatiekring, van kracht per 1 januari I IAS 32 Financiële instrumenten: Presentatie - Salderen van financiële activa en financiële verplichtingen, van kracht per 1 januari I IAS 39 Financiële instrumenten: Opname en waardering - Vernieuwing van derivaten en voortzetting van hedge accounting, van kracht per 1 januari I IFRIC 21 Heffingen van overheidswege, van kracht per 1 januari 2014 I Jaarlijkse verbeteringen van IFRSs, cyclus (gepubliceerd december 2013)1, van kracht per 1 juli

4 I Jaarlijkse verbeteringen van IFRSs, cyclus (gepubliceerd december 2013)1, van kracht per 1 juli De onderneming verwacht dat deze veranderingen niet van materiële invloed op de jaarrekening zijn. Presentatiewijzigingen In het boekjaar heeft Q-Park NV in het geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat de presentatie van de met operationele en financiële leaseovereenkomsten samenhangende resultaatcomponenten deels gewijzigd. Presentatie tot en met boekjaar 2012: Tot en met boekjaar 2012 presenteerde Q-Park deze componenten als volgt: I Variabele huurkosten van zowel operationele als financiële leaseovereenkomsten werden als separate post in het operationeel resultaat gepresenteerd; I Vaste huurkosten: de met financiële leaseovereenkomsten samenhangende 'vaste' resultaatcomponenten werden als volgt gepresenteerd: I de in de financiële leases inbegrepen rentekosten werden gepresenteerd als onderdeel van het in het direct resultaat begrepen 'Financieel resultaat'; I de in de financiële leases inbegrepen mutatie vanwege het verloop van de geactiveerde huurverplichtingen werd gepresenteerd als onderdeel van de in het indirect resultaat begrepen 'Waarderingsresultaten'. De presentatie van de met operationele en financiële leaseovereenkomsten samenhangende resultaatcomponenten wijkt af van de wijze waarop Q-Park NV de performance van haar vastgoedbeleggingen - waaronder vastgoedbeleggingen via operationele en financiële lease-overeenkomsten - beoordeelt, (bij)stuurt en over de performance van deze vastgoedbeleggingen aan haar stakeholders rapporteert. Presentatie vanaf boekjaar 2013: Om tegemoet te komen aan de voorkeurswijze waarop zijn stakeholders de financiële performance van vastgoedbeleggingen beoordelen, heeft Q-Park NV, met ingang van het boekjaar 2013, de presentatie van de met operationele en financiële leaseovereenkomsten samenhangende 'vaste' resultaatcomponenten gewijzigd door de presentatie in lijn te brengen met de genoemde rapportage-opzet aan stakeholders. Met ingang van boekjaar 2013 worden de met operationele en financiële leaseovereenkomsten samenhangende vaste huurkosten gepresenteerd als onderdeel van de 'kosten vastgoedbeleggingen operationele en financiële lease' in het operationeel resultaat voor afschrijvingen. De presentatie van de variabele huurkostencomponent is niet gewijzigd. De presentatiewijziging van de met operationele en financiële lease-overeenkomsten samenhangende 'vaste' resultaatcomponenten heeft geen invloed op het netto resultaat en het vermogen. De volgende tabel geeft inzicht in de gewijzigde presentatie van de 'vaste' huurcomponenten en bevat de naar aanleiding van het voorgaande gewijzigde vergelijkende cijfers over

5 (x EUR miljoen) Na presentatiewijziging Voor Verschil Na Voor presentatiewijziginwijziging presentatie- presentatiewijziging Verschil Variabele huurcomponent -141,5-141, ,6-139,6 - Rentelasten vaste -127, ,2-118, ,5 huurcomponent Verloop van -48, ,9-53, ,8 huurverplichtingen vaste huurcomponent Kosten vastgoedbeleggingen operationele en financiële lease -317,6-141,5-176,1-311,9-139,6-172,3 Rentelasten vaste ,2 127, ,5 118,5 huurcomponent Financieel resultaat -91,0-218,2 127,2-92,4-210,9 118,5 Verloop van huurverplichtingen vaste huurcomponent Herwaarderingsresulta at vastgoedbeleggingen EFFECT OP NETTO RESULTAAT - -48,9 48, ,8 53,8-292,0-340,9 48,9-3,1-56,9 53,8 - - In 2013 is tevens de presentatie van het operationeel resultaat aangepast door de afschrijvingen separaat van de som van der bedrijfslasten te presenteren. Door deze presentatie wijziging ontstaan twee nieuwe subtotalen, het 'operationeel resultaat voor afschrijvingen' en het 'operationeel resultaat na afschrijvingen'. Tenslotte is in 2013 de presentatie van baten uit hoofde van de intern gekapitaliseerde uren gewijzigd. Met ingang van 2013 wordt de bate niet meer gepresenteerd als onderdeel van de netto omzet, maar als onderdeel van de kosten lonen en salarissen. Hiermee verband houdend zijn de vergelijkende cijfers over 2012 aangepast. De netto omzet is gewijzigd van EUR 745,1 miljoen naar EUR 739,9 miljoen. De lonen en salarissen zijn gewijzigd van EUR 94,3 miljoen naar EUR 89,1 miljoen. Schattingen in de jaarrekening Voor het opstellen van de jaarrekening moeten schattingen en beoordelingen worden gemaakt die consequenties hebben voor de gerapporteerde bedragen voor activa en passiva, inkomsten en uitgaven. De belangrijkste worden hier toegelicht. Q-Park bepaalt tenminste eenmaal per jaar of een bijzondere waardevermindering van goodwill van toepassing is. Dit vraagt om een schatting van de realiseerbare waarde van de kasstroom genererende eenheden waaraan de goodwill wordt toegerekend. 56

6 De waarde van de vastgoedbeleggingen is gebaseerd op de door Q-Park vastgelegde uitgangspunten enerzijds, en van de schattingen en berekeningen door externe waarderingsdeskundigen anderzijds. De schattingen en berekeningen door externe waarderingsdeskundigen betreffen voornamelijk de te hanteren disconteringsfactor, de bepaling van de 'exit yield' en de ontwikkeling van de verwachte inkomsten en uitgaven op basis van de specifieke omstandigheden per locatie. Er is sprake van onzekerheden omtrent de uitleg van complexe fiscale regelgeving en de hoogte en het tijdstip van toekomstige belastbare winsten. Gezien het brede scala van internationale zakelijke relaties en de langlopende en complexe aard van bestaande contractuele afspraken kunnen verschillen tussen de gedane aannames en de werkelijke uitkomsten, of toekomstige wijzigingen in dergelijke aannames, leiden tot toekomstige wijzigingen. Actieve belastinglatenties uit hoofde van niet verrekende fiscale verliezen worden gevormd voor zover het waarschijnlijk is dat er fiscale winst beschikbaar zal zijn waarmee deze kunnen worden verrekend. Om het bedrag aan actieve latenties uit hoofde van niet verrekende fiscale verliezen te kunnen bepalen, is een aanzienlijke mate van beoordeling door het management noodzakelijk van het waarschijnlijke tijdstip en het niveau van toekomstige belastbare winsten, in combinatie met toekomstige fiscale planningsstrategieën. 57

7 2 Overzicht van belangrijke waarderingsgrondslagen Consolidatie Van de voor consolidatie in aanmerking komende vennootschappen worden de activa en passiva, alsook de baten en lasten, voor 100% opgenomen. Resultaten van overgenomen deelnemingen worden in het geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat verantwoord vanaf het tijdstip van opname in de groep. Algemeen De geconsolideerde en vennootschappelijke jaarrekening zijn gepresenteerd in euro's. De euro is zowel de presentatievaluta als de functionele valuta van Q-Park NV. Elke entiteit binnen de groep legt transacties en balansposten in de administratie vast in haar eigen functionele valuta. Vreemde valuta De activa en passiva van de in het buitenland gevestigde groepsmaatschappijen worden ten behoeve van de consolidatie tegen de per balansdatum geldende wisselkoersen omgerekend. De hierbij optredende koersverschillen worden rechtstreeks ten gunste of ten laste van het eigen vermogen (wettelijke koersverschillenreserve) gebracht. Koersverschillen op leningen in vreemde valuta welke kwalificeren als onderdeel van de investering in de in het buitenland gevestigde groepsmaatschappijen worden (onder aftrek van latente belastingclaims) verwerkt in het eigen vermogen (wettelijke koersverschillenreserve). Overige vorderingen, schulden en liquide middelen luidende in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koersen per balansdatum. Daaruit voortvloeiende koersverschillen worden in het geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat verwerkt. Ten behoeve van het geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat worden de resultatenrekeningen van de in het buitenland gevestigde groepsmaatschappijen omgerekend tegen de gemiddelde koersen van de betrokken periode. Het nettoresultaat van deze groepsmaatschappijen is in de balans omgerekend tegen de koers per balansdatum. Het verschil tussen beide omrekeningen is in het eigen vermogen verwerkt (wettelijke koersverschillenreserve). Overzicht van de wisselkoersen die gehanteerd zijn ten behoeve van de jaarrekening: Gemiddeld Ultimo Gemiddeld Ultimo Engelse Pond (GBP) 1,1747 1,1995 1,2333 1,2253 Deense Kroon (DKK) 0,1341 0,1341 0,1343 0,1340 Zweedse Kroon (SEK) 0,1161 0,1129 0,1149 0,1165 Noorse Kroon (NOK) 0,1281 0,1196 0,1338 0,1361 Goodwill Goodwill die bij een bedrijfscombinatie ontstaat, wordt bij eerste opname gewaardeerd tegen kostprijs, zijnde de waarde waarmee de verkrijgingsprijs het belang van de overnemende partij in de netto reële waarde van de identificeerbare activa, verplichtingen en voorwaardelijke verplichtingen overschrijdt. Na deze eerste waardering wordt goodwill gewaardeerd tegen kostprijs verminderd met eventuele geaccumuleerde bijzondere waardeverminderingen ( impairments ). Voor de toetsing op bijzondere waardeverminderingen wordt de goodwill die is voortgekomen uit een bedrijfscombinatie vanaf de overnamedatum 58

8 toegerekend aan de kasstroom genererende eenheid die naar verwachting voordeel zal halen uit de synergie in de bedrijfscombinatie. Q-Park heeft haar kasstroom genererende eenheden gedefinieerd op clusterniveau, op dit niveau is ook de goodwill bepaald. Goodwill wordt jaarlijks per 31 december op bijzondere waardeverminderingen getoetst, of vaker indien gebeurtenissen of veranderingen in de omstandigheden erop wijzen dat de boekwaarde mogelijk een bijzondere waardevermindering heeft ondergaan. De bij de verwerving van bedrijfscombinaties ontstane goodwill in verband met de aanpassing van latente belastingverplichtingen van reële waarde naar nominale waarde vormt geen onderdeel van de in de impairment test te betrekken goodwill. De eventuele aanwezigheid van bijzondere waardeverminderingen van goodwill wordt bepaald door te beoordelen in hoeverre de boekwaarde van de kasstroom genererende eenheid de realiseerbare waarde van deze eenheid overtreft. Wanneer de realiseerbare waarde van de kasstroom genererende eenheid lager is dan de boekwaarde van de kasstroom genererende eenheid waaraan goodwill is toegerekend, wordt een bijzondere waardevermindering verantwoord. Bijzondere waardeverminderingen met betrekking tot goodwill worden niet in toekomstige perioden teruggenomen. Overige immateriële vaste activa De overige immateriële vaste activa betreffen kosten samenhangend met aan software gerelateerde uitgaven en de ontwikkeling van nieuwe automatiseringssystemen. Afschrijving vindt plaats op basis van de verwachte gebruiksduur. Voor de overige immateriële vaste activa worden de volgende afschrijvingstermijnen gehanteerd: I Software 3-5 jaar I Nieuwe automatiseringssystemen 3-5 jaar Vastgoedbeleggingen Q-Park kwalificeert haar vastgoed, waaronder financiële en operationele leases, in overeenstemming met IAS 40.5 en IAS 40.6 als een vastgoedbelegging omdat dit vastgoed (onroerende zaken en/of leases) wordt aangehouden om huuropbrengsten en/ of waardestijging te genereren. De ontvangen parkeergelden worden toegerekend aan het gebruik van de parkeerplaatsen en parkeerfaciliteiten in eigendom of in lease, waarmee voldaan wordt aan IAS Q-Park biedt geen belangrijke aanvullende diensten aan naast het beschikbaar stellen van parkeercapaciteit. Hiermee is voldaan aan de randvoorwaarden die IAS 40 stelt aan het kwalificeren van vastgoed als een vastgoedbelegging. Omwille van een eenduidige verwerking binnen de groep worden alle parkeerfaciliteiten van de groep op eenzelfde wijze gekwalificeerd en in overeenstemming met de bepalingen in IAS 40 verwerkt. Tot vastgoedbeleggingen worden gerekend alle juridische eigendommen, concessies en erfpachtconstructies, financiële leasecontracten en operationele leasecontracten waarin parkeeractiviteiten worden ontplooid, waarbij de classificatie als volgt wordt bepaald: I Juridische eigendommen zijn alle vastgoedbeleggingen welke volledig (inclusief grond) in eigendom zijn van Q-Park. I Erfpachtconstructies zijn alle vastgoedbeleggingen waarbij sprake is van een (eindige) erfpacht of een vergelijkbare constructie (bijv. opstalrecht). I Concessies zijn alle Franse objecten waarbij een (eindige) concessie is afgegeven voor het gebruik van de ondergrond. I Leasecontracten betreffen alle vastgoedbeleggingen welke voor een van te voren vastgestelde periode zijn gehuurd. Leasecontracten kunnen worden onderverdeeld in contracten mét en zonder beschermingsconstructies. Vastgoedbeleggingen worden gewaardeerd tegen reële waarde. Deze reële waarde van vastgoedbeleggingen wordt jaarlijks door onafhankelijke externe taxateurs vastgesteld, met uitzondering van de lease contracten met een looptijd korter dan 15 jaar. 59

9 De jaarlijkse waardeveranderingen van de vastgoedbeleggingen worden, evenals eventuele verkoopresultaten van vastgoedbeleggingen, in het geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat verantwoord als onderdeel van het indirecte resultaat. De reële waarde is niet bepaald aan de hand van waarneembare markttransacties vanwege de aard van de vastgoedbeleggingen en het gebrek aan voldoende vergelijkbare marktgegevens. In plaats daarvan wordt een model gehanteerd in overeenstemming met internationale waardebepalingsrichtlijnen, waarbij voor iedere vastgoedbelegging de toekomstige opbrengsten, directe kosten (exclusief erfpachtcanons) en toekomstige investeringen contant worden gemaakt op basis van een object-specifieke disconteringsvoet ('Net Present Value' berekening), en waarbij aan de leasecontracten de minimale huurverplichtingen worden toegevoegd om te komen tot de verantwoorde reële waarde. De looptijd in het model is gemaximeerd op 15 jaar, aangevuld met een restwaarde gelijk aan de genormaliseerde cashflow van het 15e jaar gedeeld door de exit yield (de disconteringsvoet welke wordt gebruikt om de genormaliseerde cash flow van het 15e jaar te herrekenen tot de restwaarde). Voor zover de werkelijk resterende contractduur kleiner is dan 15 jaar, wordt deze werkelijk resterende contractduur in het model verwerkt. Vastgoedbeleggingen in ontwikkeling worden eveneens gewaardeerd tegen reële waarde. Indien gedurende de bouwfase van vastgoedbeleggingen in ontwikkeling een onvoldoende betrouwbare inschatting van toekomstige kasstromen kan worden gemaakt en dus de reële waarde op basis van Net Present Value berekeningen niet voldoende betrouwbaar kan worden vastgesteld, wordt de reële waarde gelijk gesteld aan de cumulatief tot aan balansdatum bestede verwervingskosten. Aan de vastgoedbeleggingen in ontwikkeling toe te rekenen bouwrente wordt geactiveerd. Over vastgoedbeleggingen wordt niet afgeschreven. Materiële vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, verminderd met lineaire afschrijvingen gebaseerd op de verwachte gebruiksduur en rekening houdend met de verwachte restwaarde. Voor de materiële vaste activa wordt een afschrijvingstermijn gehanteerd van 5 15 jaar. Deelnemingen Deelnemingen waarin invloed van betekenis kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd op basis van equity-methode bij toepassing van de door Q-Park gehanteerde waarderings- en resultaatbepalingsgrondslagen. Invloed van betekenis wordt in ieder geval verondersteld aanwezig te zijn bij het kunnen uitbrengen van 20% of meer van de stemrechten in de algemene vergadering. De waardering van deelnemingen waarin invloed van betekenis kan worden uitgeoefend wordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor deze jaarrekening. Indien de waardering van een deelneming volgens equity-methode negatief is, wordt deze op nihil gewaardeerd. Indien en voor zover Q-Park NV in deze situatie geheel of gedeeltelijk instaat voor de schulden van de deelneming, dan wel het stellige voornemen heeft de deelneming tot betaling van haar schulden in staat te stellen, wordt een voorziening getroffen. De eerste waardering van gekochte deelnemingen is gebaseerd op de reële waarde van de identificeerbare activa en passiva op het moment van acquisitie. Deelnemingen waarop geen invloed van betekenis kan worden uitgeoefend, worden geclassificeerd als financieel instrument en gewaardeerd tegen reële waarde. 60

10 Actieve belastinglatenties Onder deze post zijn de vorderingen in verband met compensabele verliezen opgenomen, gewaardeerd tegen de belastingtarieven waartegen deze posten in de toekomst naar verwachting zullen worden afgerekend. Vorderingen in verband met compensabele verliezen worden uitsluitend opgenomen indien en voor zover voldoende fiscale winsten verwacht worden ter compensatie van de verantwoorde latente belastingvorderingen of indien er sprake is van voldoende latente belastingverplichtingen vanwege belastbare tijdelijke verschillen. Salderen van actieve en passieve belastinglatenties vindt plaats indien deze vallen binnen een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting en voor zover de termijnen waarbinnen realisatie wordt verwacht samenvallen. Uitgestelde winstbelastingvorderingen en verplichtingen worden gesaldeerd indien er een in rechte afdwingbaar recht bestaat om actuele winstbelastingvorderingen te salderen met actuele winstbelastingverplichtingen en de uitgestelde belastingen verband houden met dezelfde belastbare entiteit en dezelfde belastingautoriteit. Vaste activa aangehouden voor verkoop Voor zover vaste activa door de onderneming formeel zijn aangemerkt als Vaste activa aangehouden voor verkoop, worden deze separaat in de balans gepresenteerd als onderdeel van de vlottende activa. Waardering van vastgoedbeleggingen aangehouden ter verkoop vindt plaats op basis van reële waarde verminderd met transactiekosten. Voor overige vaste activa aangehouden voor verkoop geldt dat deze worden gewaardeerd op de laagste van de boekwaarde en de reële waarde na aftrek van verkoopkosten. Vorderingen De vorderingen worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, indien van toepassing onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen voor het risico van oninbaarheid. Liquide middelen Kasmiddelen en kasequivalenten omvatten kassaldi en vrij opeisbare deposito s. Kasequivalenten zijn zeer liquide korte termijn instrumenten, die onmiddellijk kunnen worden omgezet in vaststaande kasgeldbedragen en waarvan het risico nihil is. Eigen vermogen Algemeen Aandelen worden als eigen vermogen aangemerkt. Externe kosten die direct kunnen worden toegerekend aan de uitgifte van nieuwe aandelen worden op de overige reserves in mindering gebracht. Wettelijke afdekkingsreserve De wettelijke afdekkingsreserve betreft een volgens de Nederlandse wetgeving verplichte wettelijke herwaarderingsreserve. Wijzigingen in de reële waarde van de rentederivaten die zijn aangemerkt als kasstroomafdekking ( cashflow hedge ) en die aan de criteria van hedge-accounting voldoen, worden rechtstreeks in het eigen vermogen (afdekkingreserve) opgenomen voor zover de afdekking effectief is. Wettelijke koersverschillenreserve In de wettelijke koersverschillen reserve worden de koersverschillen die voortvloeien uit de omrekening van de jaarrekeningen van buitenlandse dochterondernemingen verwerkt. Daarnaast worden in de koersverschillenreserve de nog niet gerealiseerde resultaten op in het verleden aangehouden valutaderivaten verantwoord. 61

11 Herwaarderingsreserve De herwaarderingsreserve wordt aangehouden voor positieve ongerealiseerde veranderingen in de reële waarde van de vastgoedbeleggingen. Dotaties aan deze reserve vinden plaats uit de winstbestemming van het indirecte resultaat na belastingen. Bij verkoop van vastgoedbeleggingen vallen de in de herwaarderingsreserve besloten herwaarderingen van de betreffende objecten vrij ten gunste van de overige reserves. Negatieve ongerealiseerde veranderingen in de reële waarde worden rechtstreeks onttrokken aan de overige reserves. Langlopende verplichtingen Voorzieningen Voorzieningen worden getroffen indien Q-Park een huidige (contractuele of feitelijke) verplichting heeft als gevolg van een gebeurtenis in het verleden. Een voorziening wordt alleen getroffen voor zover een betrouwbare schatting gemaakt kan worden van de verplichting en het waarschijnlijk is dat een dergelijke verplichting betaald moet worden. De exacte omvang en het tijdstip van de uitgaande kasstroom zijn echter onzeker. De last die met een voorziening samenhangt, wordt opgenomen in het overzicht van het totaalresultaat. Indien het effect van de tijdwaarde van geld significant is, worden de voorzieningen contant gemaakt tegen een disconteringsvoet (voor belasting). De toename in een contant gemaakte voorziening wegens het verstrijken van tijd wordt als financieel resultaat verantwoord. Latente belastingverplichtingen De latente belastingverplichtingen in verband met tijdelijke verschillen tussen fiscale en commerciële waardering van activa en passiva zijn gewaardeerd tegen de belastingtarieven waartegen deze verschillen in de toekomst naar verwachting zullen worden afgerekend. Voor zover de latente belastingen in verband met de tijdelijke verschillen resulteren in een actiefpost, zijn deze niet verantwoord als onderdeel van de latente belastingverplichtingen, maar als onderdeel van de actieve belastinglatenties. Huurverplichtingen Langlopende schulden uit hoofde van erfpacht- en/of huurverplichtingen van vastgoedbelegging worden uitsluitend voor zover er sprake is van vaste, onomkeerbare verplichtingen in de balans opgenomen tegen de contante waarde. Deze contante waarde wordt bepaald op basis van de effectieve rentevoet voor deze verplichtingen. De rentelasten samenhangend met deze verplichtingen worden in het directe resultaat opgenomen als onderdeel van de kosten vastgoedbeleggingen uit hoofde van operationele en financiële lease. De variabele (omzetafhankelijke) component van de huurverplichtingen wordt niet op basis van bovenstaande verwerkingswijze in de balans verwerkt, maar wordt rechtstreeks in het overzicht van het totaalresultaat verwerkt in het jaar dat deze verplichting definitief geworden is. Geldleningen Geldleningen worden tegen geamortiseerde kostprijs verantwoord. Kosten voor het afsluiten van leningen en vooruitbetaalde rentekosten en financieringskosten worden op de leningen in mindering gebracht en volgens de effectieve rentemethode over de looptijd van de leningen ten laste van het resultaat gebracht. Aflossingen binnen een jaar na balansdatum worden als een afzonderlijke post onder de kortlopende schulden gepresenteerd. Financiële instrumenten Q-Park gebruikt afgeleide financiële instrumenten ( derivaten ) zoals Interest Rate Swaps (IRSs) om de risico s van rentebewegingen af te dekken. Bij het aangaan van deze derivaten wordt de afdekkingsrelatie door Q-Park formeel aangewezen en gedocumenteerd. Voorts documenteert Q-Park bij het aangaan van contracten de doelstellingen inzake risicomanagement en 62

12 de strategie waaronder de verschillende afdekkingstransacties worden uitgevoerd. Q-Park documenteert ook haar beoordeling van de effectiviteit van de derivaten, welke op kwartaalbasis wordt getest. Financiële derivaten worden initieel in de balans opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de reële waarde op iedere balansdatum. De wijze van verantwoording van daaruit voortvloeiende baten of lasten hangt af van de aard van de post die afgedekt wordt. De afdekkingen worden gerubriceerd als kasstroomafdekking aangezien deze betrekking hebben op het risico van mogelijke variabiliteit van kasstromen verbonden met een opgenomen actief of verplichting of een verwachte transactie, of het valutarisico van een niet in de balans verwerkte aangegane verplichting. Wijzigingen in de reële waarde van derivaten die zijn aangemerkt als kasstroomafdekking worden in het eigen vermogen in de afdekkingreserve opgenomen voor zover er sprake is van een effectieve afdekking. Indien de verwachte transactie of vaststaande toezegging zich naar verwachting niet meer zal voordoen, wordt de cumulatieve winst of het cumulatieve verlies dat eerst in het eigen vermogen is opgenomen overgeboekt naar het resultaat. Indien het afdekkinginstrument afloopt of wordt verkocht, beëindigd of uitgeoefend (zonder vervanging of roll over ) of indien de aanwijzing als afdekking wordt ingetrokken, blijft een eventuele cumulatieve winst of een eventueel cumulatief verlies dat eerst in de niet-gerealiseerde resultaten is opgenomen onderdeel van deze reserve, totdat de verwachte transactie of vaststaande transactie zich voordoet. De baten of lasten die betrekking hebben op het niet-effectieve deel van kasstroomafdekkingen worden onmiddellijk in het resultaat verwerkt. Kortlopende verplichtingen De schulden aan leveranciers en overige schulden worden opgenomen tegen geamortiseerde kostprijs. Deze ligt gewoonlijk in lijn met het nominale bedrag. Direct en indirect resultaat Q-Park maakt in haar geconsolideerd overzicht van het totaalresultaat onderscheid tussen direct en indirect resultaat. Het direct resultaat voor belastingen betreft het resultaat bestaande uit de netto omzet minus bedrijfskosten (waaronder de kosten vastgoedbeleggingen uit hoofde van operationele en financiële lease) en financiële baten en lasten. Het indirect resultaat voor belastingen omvat waarderingsverschillen, verkoopresultaten, impairments op goodwill en wijzigingen in de reële waarde van derivaten voor zover deze wijzigingen in het overzicht van het totaalresultaat dienen te worden verwerkt. Resultaatbepaling De kosten worden bepaald met inachtneming van de hiervoor vermelde grondslagen van waardering en toegerekend aan het verslagjaar waarop zij betrekking hebben. Winsten worden verantwoord in het jaar waarin de diensten zijn verleend. Verliezen worden in aanmerking genomen in het jaar waarin deze bekend zijn. Opbrengstverantwoording Onder de omzet worden de netto-opbrengsten (exclusief omzetbelasting) wegens de in het verslagjaar aan derden in rekening gebrachte bedragen voor verleende diensten verantwoord. De verantwoorde omzet bestaat uit: I Parkeergelden; parkeeropbrengsten (kort parkeren en abonnementen) uit door Q-Park geëxploiteerde parkeerfaciliteiten. I Huuropbrengsten; huuropbrengsten uit door derden geëxploiteerde parkeerfaciliteiten welke in eigendom zijn van Q-Park, alsmede opbrengsten uit de verhuur van specifieke ruimten in parkeergarages. 63

13 I I I Beheer- en adviesvergoedingen; betreft vaste en variabele vergoedingen voor het operationele beheer van parkeerfaciliteiten voor derden. Controlfees; opbrengsten ten gunste van Q-Park uit hoofde van handhaving van betaald parkeren (parkeerboetes) op of in parkeerfaciliteiten van Q-Park en/of derden. Overige opbrengsten; betreft alle niet in bovenstaande categorieën begrepen overige opbrengsten. Afschrijvingen De afschrijvingen geschieden tijdsevenredig op basis van de verwachte gebruiksduur. Financieel resultaat Het financieel resultaat omvat zowel de financiële lasten als de financiële baten. Onder de financiële lasten zijn de rentekosten op leningen verantwoord, alsmede de geamortiseerde herfinancieringskosten. Onder de financiële baten zijn de renteopbrengsten op uitstaande liquiditeiten verantwoord. Belastingen De vennootschapsbelasting wordt berekend op basis van het resultaat vóór belastingen, rekening houdend met niet in de belastingheffing betrokken bestanddelen alsmede (gedeeltelijk) niet aftrekbare kosten. Met te ontvangen belasting wordt alleen rekening gehouden indien het redelijkerwijs te verwachten is dat de verliezen zullen kunnen worden gecompenseerd. De actuele belasting is het verwachte te betalen of te ontvangen bedrag over het resultaat voor belasting tegen de belastingtarieven die op balansdatum van kracht zijn inclusief aanpassingen ten aanzien van de te betalen belastingen over voorgaande jaren. Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode, waarbij voor de herleiding van de mutatie in de liquide middelen wordt uitgegaan van het netto resultaat. Activa/passiva transacties zijn gepresenteerd als acquisities en desinvesteringen in het jaar van betaling. Als gevolg hiervan komen de getoonde kasstromen niet overeen met de mutaties zoals die uit de geconsolideerde balans blijken. 64

14 3 Acquisities In het verslagjaar 2013 heeft Q-Park 'control' verkregen over de Nederlandse vennootschap Q-Park Heerlen BV (voorheen: Parkeer Heerlen BV) waarvan Q-Park 49% van de aandelen bezit. 'Control' is verkregen middels overeenkomst met de andere aandeelhouder, waarbij in 2014 Q-Park het volledig aantal aandelen van Q-Park Heerlen BV in eigendom zal verkrijgen. In het kader van IFRS 3 Bedrijfscombinaties is deze acquisitie geclassificeerd als een asset deal'. Gelet op de beperkte omvang van de transactie is hieromtrent geen nadere toelichting opgenomen. In het verslagjaar 2012 heeft Q-Park, alle aandelen verworven in BEREPFB (Tongeren) NV (België), Accaway Ltd. en Blarebrook Ltd. (beiden Ierland). De acquisities gedaan in 2012 zijn allen geclassificeerd als een 'asset deal'. 4 Goodwill en overige immateriële vaste activa Het verloop van de goodwill en de overige immateriële vaste activa is opgenomen in de volgende tabel. (x EUR miljoen) Goodwill Overige immateriële vaste activa Totaal immateriële vaste activa Kostprijs 514,3 27,9 542,2 Afschrijvingen - -18,9-18,9 Impairments -120, ,4 Boekwaarde per 1 januari ,9 9,0 402,9 Wijzigingen in boekwaarde: - Investeringen - 1,3 1,3 - Afschrijvingen - -3,8-3,8 - Impairment -166, ,8 - Koersverschillen 7,7-7,7 Kostprijs 522,0 29,2 551,2 Afschrijvingen - -22,7-22,7 Impairments -287, ,2 Boekwaarde per 31 december ,8 6,5 241,3 Wijzigingen in boekwaarde: - Investeringen - 3,4 3,4 - Afschrijvingen - -3,6-3,6 - Koersverschillen -8,6 - -8,6 Kostprijs 502,1 32,6 534,7 Afschrijvingen - -26,3-26,3 Impairments -275, ,9 Boekwaarde per 31 december ,2 6,3 232,5 65

15 De goodwill impairment calculaties worden jaarlijks uitgevoerd in overeenstemming met IAS 36, waarbij per kasstroom genererende eenheid (cluster) de boekwaarde wordt getoetst aan de realiseerbare waarde. De realiseerbare waarde is te definiëren als de hoogste van de opbrengstwaarde volgens value in use (VIU) methodiek en de opbrengstwaarde volgens fair value less costs to sell volgens 'market approach' (FVLCS) methodiek. In 2013 heeft Q-Park haar tien landenorganisaties samengevoegd tot vier clusterorganisaties, welke clusters worden aangestuurd door verantwoordelijke clusterdirecties bestaande uit een algemeen clusterdirecteur en een financieel clusterdirecteur. Management in de landen wordt aangestuurd door, rapporteert aan en wordt beoordeeld door de clusterdirecties. Samenhangend met de introductie van clusterorganisaties is tevens de 'European Management Team' geïntroduceerd, bestaande uit de vier algemeen clusterdirecteuren en de raad van bestuur. Naar aanleiding van het voorgaande heeft Q-Park met ingang van boekjaar 2013 haar kasstroom genererende eenheden gedefinieerd op clusterniveau in plaats van op landenniveau. De vergelijkende informatie over 2012 is hierop aangepast. De clusters kunnen als volgt worden toegelicht: I Cluster 'Mid' - Nederland, Duitsland en België; I Cluster 'West' - Groot-Brittannië en Ierland; I Cluster 'Zuid' - Frankrijk; I Cluster 'Noord' - Denemarken, Zweden, Noorwegen en Finland. Voor zover op basis van de VIU een waardevermindering van de goodwill waarschijnlijk is, onderzoekt Q-Park in hoeverre er redenen zijn om te veronderstellen dat de realiseerbare waarde op basis van FVLCS boven de VIU ligt. Uiteindelijk wordt de boekwaarde van de kasstroom genererende eenheid afgezet tegen de hoogste van de opbrengstwaarde volgens VIU en de opbrengstwaarde volgens FVLCS. Zowel in 2013 en in 2012 is vastgesteld dat de berekende VIU boven de FVLCS ligt. Derhalve zijn in beide boekjaren de berekeningen op basis van VIU leidend geweest voor de impairment calculaties. In het VIU model worden de toekomstige operationele en investeringskasstromen voor een periode van 15 jaar contant gemaakt. De op deze wijze berekende VIU kan in drie delen worden gesplitst: I de kasstromen in de eerste 4 jaar zijn gebaseerd op het meest recente ondernemingsplan; I de kasstromen in jaar 5 tot en met 15 worden geïndexeerd met de gemiddelde verwachte groeivoet. Deze groeivoet is gebaseerd op de groeivoetontwikkeling in de waardering van de vastgoedbeleggingen (welk model eveneens 15 jaren kasstromen hanteert); I de restwaarde wordt berekend door de kasstroom in het laatste jaar te delen door de gemiddelde vermogenskostenvoet (WACC) minus ingerekende groei (WACC g). De groei in de restwaarde is gebaseerd op inflatieverwachtingen. Het totaal van de drie componenten wordt tegen de gemiddelde vermogenskostenvoet (WACC) van iedere kasstroom genererende eenheid contant gemaakt, resulterend in de VIU. De boekwaarde van de goodwill ultimo boekjaar en het impairment resultaat in het boekjaar zijn opgenomen in de volgende tabel. 66

16 Kasstroom genererende eenheid Boekwaarde goodwill Impairment resultaat (x EUR miljoen) Cluster 'Mid' 18,0 18, ,9 Cluster 'West' 6,3 6,3 - - Cluster 'Zuid' 36,9 36, ,4 Cluster 'Noord' 165,0 173, ,5 Totaal 226,2 234, ,8 Tot en met boekjaar 2011 voerde Q-Park NV haar goodwill impairment test uit op basis van de zogenaamde FVLCS volgens 'income approach'. In 2012 heeft de onderneming aanwijzingen vanuit de markt ontvangen dat deze FVLCS volgens income approach niet meer de realiseerbare waarde weerspiegelde die een average market participant bereid is te betalen. Op basis van deze aanwijzingen heeft de onderneming in 2012 tevens de FVLCS volgens market approach bepaald. Deze FVLCS volgens 'market approach' bleek lager te zijn dan de boekwaarde van de kasstroom genererende eenheden, wat een waardevermindering van de goodwill tot gevolg zou hebben. In overeenstemming met IAS 36 is vervolgens, naast deze FVLCS volgens 'market approach', ook de VIU berekend van de kasstroom genererende eenheden. Deze VIU bleek hoger dan de FVLCS volgens 'market approach' en is derhalve leidend geweest in de test van De test op basis van de VIU heeft in 2012 geresulteerd in een totale impairment ter grootte van EUR -166,8 miljoen. De impaiment test op basis van de VIU heeft in 2013 niet geleid tot impairments, maar resulteert wel in een totale negatieve headroom (verschil tussen boekwaarde van het eigen vermogen van Q-Park en realiseerbare waarde van de vier kasstroom genererende eenheden) ter grootte van EUR -342 miljoen (2012: EUR -99 miljoen). Deze wordt in beide jaren voor het belangrijkste deel (2013: EUR -324, 2012: EUR -64 miljoen) verklaard door de aanwezige inherente verschillen tussen de VIU van de vier kasstroom genererende eenheden en de som van de (markt)waarde van de in deze kasstroom genererende eenheden begrepen individuele vastgoedbeleggingen. Deze inherente verschillen zijn in de vastgoedsector breder herkenbaar. Het restant van de negatieve headroom ad EUR 18 miljoen (2012: EUR 35 miljoen) wordt verklaard door de voor impairment testing uitgesloten goodwill. De bij de verwerving van bedrijfscombinaties ontstane goodwill in verband met de aanpassing van latente belastingverplichtingen van reële waarde naar nominale waarde vormt geen onderdeel van de in de impairment test te betrekken goodwill. Ultimo boekjaar bedroeg deze goodwill EUR 90,6 miljoen (2012: EUR 92,2 miljoen). Deze voor impairment testing uitgesloten goodwill wijzigt uitsluitend door koerseffecten, als gevolg van wijzigingen in belastingtarieven en door verkoop van de gerelateerde vastgoedbeleggingen. De belangrijkste veronderstellingen zoals gehanteerd in de goodwill impairment calculatie zijn opgenomen in de volgende tabel. 67

17 Kasstroom genererende eenheid Pre tax WACC Groei EBITDA Cluster 'Mid' 8,4% 8,4% 2,8% 3,0% Cluster 'West' 8,4% 8,4% 3,2% 3,0% Cluster 'Zuid' 9,4% 9,1% 2,0% 2,0% Cluster 'Noord' 8,7% 8,5% 2,5% 3,4% Totaal 8,7% 8,6% 2,6% 2,9% Aanvullend op de veronderstellingen in WACC en groei van EBITDA wordt rekening gehouden met een gemiddelde groei in de restwaarde van 2,0% (2012: 2,0%). In de volgende tabel is voor een drietal scenario s een gevoeligheidsanalyse opgenomen welke inzicht geeft in de impact op het impairment resultaat 2013 van wijzigingen in de WACC en groeiveronderstellingen. Kasstroom genererende eenheid Aanpassing WACC Aanpassing groei Aanpassing groei EBITDA restwaarde (x EUR miljoen) plus 0,25% minus 0,5% van 2,0% naar 1,5% Cluster 'Mid' Cluster 'West' -6,3-6,3-6,3 Cluster 'Zuid' Cluster 'Noord' -9,8-9,1-5,2 Totaal -16,1-15,4-11,5 Bij het bepalen van de impact zoals weergeven in voorgaande tabel is geabstraheerd van het mogelijk effect dat de aanpassingen zouden hebben op de waarde van de vastgoedbeleggingen. Een verhoging van de WACC met 0,25% zou een impact hebben op het impairment resultaat van EUR -16,1 miljoen (2012: EUR -11,4 miljoen). De impact van deze wijziging op de realiseerbare waarde van het totaal van de kasstroom genererende eenheden bedraagt EUR -112,5 miljoen (2012: EUR -133,0 miljoen). Een verlaging van de groei in de jaren 5 tot en met 15 met 0,5% zou een impact hebben op het impairment resultaat ter hoogte van EUR -15,4 miljoen (2012: EUR -10,5 miljoen). De impact van deze wijziging op de realiseerbare waarde van het totaal van de kasstroom genererende eenheden bedraagt minus EUR -77,2 miljoen (2012: EUR -119,9 miljoen). Een aanpassing van de groei in de restwaarde van 2,0% naar 1,5% zou een impact hebben op het impairment resultaat ter hoogte van EUR -11,5 miljoen (2012: EUR -8,6 miljoen). De impact van deze wijziging op de realiseerbare waarde van het totaal van de kasstroom genererende eenheden bedraagt EUR -94,1 miljoen (2012: EUR -109,4 miljoen). 68

18 5 Vastgoedbeleggingen Het verloop van de vastgoedbeleggingen is toegelicht in de tabel. (x EUR miljoen) Marktwaarde Vaste activa aangehouden ter verkoop Vastgoed beleggingen in ontwikkeling Subtotaal marktwaarde vastgoed beleggingen Minimale huur verplichtingen Totaal vastgoed beleggingen Boekwaarde per 1 januari ,7-97,9 41, , , ,0 Wijzigingen in boekwaarde: - Investeringen in 92,0-2,8 94,8-94,8 vastgoedbeleggingen - Desinvesteringen in -53, , ,6 vastgoedbeleggingen - Verloop geactiveerde ,8-53,8 huurverplichtingen vanwege tijdseffect - Huurverplichtingen ,4 190,4 nieuwe contracten - Herwaardering boekjaar -3, ,1 - -3,1 - Overboekingen activa - -21, , ,4 aangehouden voor verkoop - Reallocaties 25, , vastgoedbeleggingen - Koersverschillen 20, ,2 20,8 41,0 - Overige 0,4-0,9 1,3 36,4 37,7 - Boekwaarde per 31 december ,7-119,3 20, , , ,0 69

19 (x EUR miljoen) Marktwaarde Vaste activa aangehouden ter verkoop Vastgoed beleggingen in ontwikkeling Subtotaal marktwaarde vastgoed beleggingen Minimale huur verplichtingen Totaal vastgoed beleggingen Boekwaarde per ,7-119,3 20, , , ,0 december 2012 Wijzigingen in boekwaarde: - Investeringen in 53,3-3,9 57,2-57,2 vastgoedbeleggingen - Desinvesteringen in -137,5 - -1,7-139, ,2 vastgoedbeleggingen - Verloop geactiveerde ,9-48,9 huurverplichtingen vanwege tijdseffect - Huurverplichtingen ,2 313,2 nieuwe contracten - Herwaardering -292, , ,0 - Overboekingen activa - -5,8 - -5,8 - -5,8 aangehouden voor verkoop - Reallocaties 16, ,0 0,5-0,5 vastgoedbeleggingen - Koersverschillen -24,3 - -0,3-24,6-24,6-49,2 - Overige ,7 18,7 Boekwaarde per 31 december ,7-125,1 6, , , ,5 In de investeringen in vastgoedbeleggingen in ontwikkeling is in 2013 EUR 1,0 miljoen begrepen aan geactiveerde bouwrente (2012: EUR 1,0 miljoen). Het toegepaste rentepercentage voor het activeren van bouwrente bedroeg in 2013 gemiddeld 3,2% (2012: 3,2%). De toename van de geactiveerde huurverplichtingen in 2013 als gevolg van nieuwe contracten bestaat voornamelijk uit de uitbreidingen van het aantal leasecontracten in met name Nederland, Duitsland en Groot-Brittannië. De totale toename als gevolg van nieuwe contracten heeft voor een bedrag van EUR 175,4 miljoen (2012: EUR 39,4 miljoen) betrekking op nieuwe contracten als gevolg van sale en leaseback transacties. In de marktwaarde tabel is de toelichting op de marktwaarde naar intern en extern gewaardeerde objecten, alsmede naar objecttype opgenomen. De in de tabel opgenomen marktwaarde van de extern getaxeerde vastgoedbeleggingen sluit aan op de totale marktwaarde volgens de taxaties van de externe taxateur (DTZ). 70

20 (x EUR miljoen) Marktwaarde extern getaxeerde vastgoedbeleggingen 2.922, ,3 Marktwaarde intern getaxeerde vastgoedbeleggingen 67,3 71,4 Totale marktwaarde 2.989, ,7 Waarvan juridische eigendommen 1.443, ,7 Waarvan concessies 502,8 492,5 Waarvan erfpachtconstructies 314,2 385,2 Waarvan leasecontracten met beschermingsconstructies 247,4 270,8 Waarvan overige leasecontracten 481,6 568,5 Totale marktwaarde 2.989, ,7 Te onderscheiden waarderingsmethoden: I Niveau 1: Onaangepaste genoteerde prijzen in actieve markten voor identieke activa en verplichtingen; I Niveau 2: Genoteerde prijzen voor soortgelijke activa en verplichtingen in actieve markten of gegevens die gebaseerd zijn op of ondersteund worden door waarneembare marktgegevens.; I Niveau 3: Niet-waarneembare gegevens voor het bepalen van de reële waarde van een actief of verplichting. (x EUR miljoen) Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Totaal Tegen marktwaarde opgenomen vastgoedbeleggingen en vastgoedbeleggingen in ontwikkeling , ,9 Totaal , ,9 In de totale marktwaarde van de vastgoedbeleggingen zijn contracten met een negatieve marktwaarde verantwoord voor een bedrag van EUR 57,7 miljoen (2012: EUR 30,0 miljoen). De in de waardering van de vastgoedbeleggingen opgenomen disconteringsvoet is per object verschillend, waarbij in de opbouw van de disconteringsvoet door de externe taxateurs rekening wordt gehouden met alle relevante aspecten, zoals de aard van het object, de locatie, de functie (multifunctionele locaties, treinstations, ziekenhuizen en vliegvelden), de staat van onderhoud en de kasstroomontwikkelingen. Meer specifiek is de disconteringsvoet opgebouwd uit de risicovrije interestvoet per land, plus opslagen zoals toegelicht in de volgende tabel Vastgoedrisico (van eigendom tot lease) 0,00% - 3,00% 0,00% - 3,00% Objecttype risico (van straat parkeren tot ondergrondse faciliteit) 0,75% - 1,25% 0,75% - 1,25% Functie risico (van multifunctioneel tot monofunctioneel) 0,00% - 2,00% 0,00% - 2,00% Ontwikkelingsrisico (van laag tot hoog) 0,00% - 4,00% 0,00% - 2,00% Object specifiek risico (van zeer goed tot zeer slecht) 0,00% - 3,00% 0,00% - 3,00% 71