Gebiedsverkenning Maatschappelijk Vastgoed Ontginning

Transcriptie

1 Versie Maatschappelijk Vastgoed Ontginning April 2014

2 pril 2014 Ontginning - Colofon Uitgave Gemeente Eindhoven Datum april 2014

3 Inhoudsopgave Colofon Inhoudsopgave Inleiding Inleiding gebiedsverkenningen Het gebied van deze verkenning: Ontginning Leeswijzer Verantwoording Gebiedsschets Het gebied Ontginning Buurten in Ontginning Vlokhoven t Hool-Noord en -Zuid Jagershoef Prinsejagt Driehoeksbos Rol van de gemeente Bouwstenen voor Ontginning Activiteiten en gemeentelijk maatschappelijk vastgoed Wat is er in Ontginning Activiteiten Maatschappelijk vastgoed Constatering Kansen en bedreigingen Kansen Bedreigingen Proces: realiseren gebiedsvisie Co-creatie: wat is dat en met wie doe je dat? Co-creëren in Ontginning Tot slot Bijlagen

4 pril 2014 Ontginning - 1 Inleiding 1.1 Inleiding gebiedsverkenningen De wil graag haar beleidsdoelstellingen realiseren op het terrein van onderwijs, jeugd, cultuur, sport en welzijn. En op het gebied van maatschappelijke activiteiten. De gemeente streeft daarom naar een optimale mix van voorzieningen op gebiedsniveau door gemeentelijk maatschappelijk vastgoed gericht in te zetten, in samenhang met het vastgoed van samenwerkingspartners. Hiervoor is een actueel en volledig beeld nodig van de maatschappelijke activiteiten die er in een gebied al zijn, de maatschappelijke activiteiten waaraan behoefte is en de huisvesting van deze activiteiten. Deze gebiedsverkenningen dragen bij aan een beter inzicht in de financiële als maatschappelijke ontwikkelingen in relatie tot het (gemeentelijk) maatschappelijk vastgoed. Alle sectoren die betrokken zijn bij de totstandkoming van deze gebiedsverkenning hebben minder (financiële) middelen. Daarom wil de gemeente maatschappelijk vastgoed zo effectief en efficiënt mogelijk inzetten en afstemmen op de behoefte in een gebied. 1.2 Het gebied van deze verkenning: Ontginning Per wijk brengt de gemeente de maatschappelijke activiteiten (vraag) en het maatschappelijk vastgoed (aanbod) in kaart. Hierbij worden ook sportactiviteiten betrokken, omdat de gemeente de sportparticipatie wil verhogen om bij te dragen aan het gezondheidsniveau. Deze verkenning gaat over de wijk Ontginning in het stadsdeel Woensel-Noord. We hebben de bij ons bekende gegevens verzameld en waar mogelijk met elkaar verbonden. Deze informatie is vervolgens vertaald naar een gemeentelijk beeld van het gebied en van de rol die de gemeente zou kunnen spelen in de samenwerking met de externe partijen. Deze verkenning is een eerste aanzet. 1.3 Leeswijzer In hoofdstuk 2 leest u enkele kerngegevens over Ontginning. Ook gaat het hoofdstuk in op de rol die de gemeente voor zichzelf ziet bij deze wijk. Hoofdstuk 3 gaat over de bouwstenen in Ontginning die kunnen dienen als uitgangspunt voor de co-creatie. Vervolgens komt in hoofdstuk 4 het proces van de gebiedsverkenning aan de orde: Welke informatie hebben we verzameld en hoe verhoudt die zich tot het gemeentelijke beleid? De huidige situatie brengen we volledig in beeld. In hoofdstuk 5 geven we onze constateringen voor het gebied. Hoofdstuk 6 laat de kansen en bedreigingen van het gebied zien. In hoofdstuk 7 leest u hoe we komen tot een gezamenlijke invulling van de gewenste situatie. 4

5 1.4 Verantwoording De gemeente nam het initiatief voor de gebiedsverkenning. Zij benadert de gebiedsverkenning integraal. De gemeente verzamelde eerst alle interne informatie over het gebied. De sectoren Grond en Vastgoed, Gebiedsontwikkeling, Mens en Maatschappij, Sport en Bewegen en Economie en Cultuur maakten gezamenlijk de interne gebiedsverkenningen (dataverzameling). Daarna toetst de gemeente de interne gebiedsverkenning en vult deze aan met de informatie uit het gebied zelf. Daaruit komt een totaal beeld van wat er is en wat er zou moeten zijn en hoe we met elkaar kunnen zorgen dat het er komt. Daarbij is de gemeente slechts één van de stakeholders in de stad en werkt zij samen met haar partners: Wijk- en bewonersoverleggen, VTA-besturen, SPIL-besturen, Corporatiebesturen, schoolbesturen, Welzijnspartners, zoals Lumens Groep, etc. 2 Gebiedsschets Ontginning ligt in het stadsdeel Woensel-Noord rond Winkelcentrum WoensXL. Het gebied bestaat uit de buurten Vlokhoven, t Hool, Jagershoef, Prinsejagt en Driehoeksbos. In Driehoeksbos ligt sportcomplex Eindhoven-Noord met veel sportaccommodaties, waaronder het Ir. Ottenbad aan de Vijfkamplaan. De inwonersenquête laat zien dat in Ontginning in 2013 zestig procent van de bewoners sportte; in heel Eindhoven was dat 68 procent. De norm gezond bewegen wordt gehaald door 71 procent, het gemiddelde in Eindhoven is 72 procent. Leefstijlen Eindhoven karakteriseert bewoners van t Hool als levenslustige en assertieve mensen, bewoners van Jagershoef als sociale mensen, Vlokhovenaren en Prinsejagters als nuchter en serieus. Bewoners van Driehoeksbos en Winkelcentrum WoensXL zijn dynamisch en ambitieus.

6 pril 2014 Ontginning Het gebied Ontginning Tot 1950 was Vlokhoven de noordelijkste bebouwing in Woensel. Vroeger was het een groot heidegebied waarvan aan de oostkant het gehucht Voor-Vlokhoven lag, samen met de Beekstraat. In de jaren zestig is dit gebied in hoog tempo bebouwd. Ontginning telt bewoners. Van de woningen zijn 58 procent huurwoningen en 42 procent koopwoningen (in heel Eindhoven is dat 51 procent huur en 48 koop). 25,7 procent van de inwoners is jonger dan twintig jaar en 22,9 ouder dan 65, Eindhoven breed is dat 16,3 procent. Een vergrijzend gebied dus. Winkelcentrum Woensel is in 1971 geopend. Het werd in de jaren grondig gerenoveerd en heet sindsdien Winkelcentrum WoensXL. Het heeft veel voorzieningen en vormt het hart van Woensel-Noord. Ook heeft het een regionale functie verworven. Winkelcentrum WOENSXL Winkelcentrum Woensel is gebouwd aansluitend aan het winkelcentrum in t Hool. Het Winkelcentrum en een deel van de buurt t Hool zijn ontworpen door architect Bakema. Winkelcentrum Woensel was destijds een architectonische noviteit waar busladingen architectuurtoeristen op afkwamen. Het was het eerste semi-overdekte winkelcentrum van Noord-Brabant. Het winkelcentrum is één van de grootste buiten de binnensteden van Nederland. De meer dan 160 winkels bieden een breed aanbod. De bezoekers komen uit de omliggende buurten, maar ook uit de gemeenten Best, Son en Breugel, Nuenen en Geldrop. Na de renovatie zijn in 2006 bij het winkelcentrum drie woontorens gebouwd: Athos, Aramis en Porthos. Het laatste gebouw van 101 meter is het een-nahoogste gebouw van de stad en een echte blikvanger. Winkelcentrum WOENSXL vormt ook een buurt voor de gemeentelijke statistieken. Er wonen 662 inwoners in 472 appartementen. Het winkelcentrum grenst aan de buurten t Hool, Jagershoef en Vlokhoven en wordt omgrensd door de Winston Churchillaan, Genovevalaan, Diekirchlaan en Fr. Rooseveltlaan. 2.2 Buurten in Ontginning De verkenning voor Ontginning richt zich op alle buurten in het gebied. t Hool-Noord en Vlokhoven zijn actiegebieden, gebieden die de gemeente in de periode van extra aandacht geeft. De activiteiten en het maatschappelijk vastgoed in Ontginning zijn te vinden in wijkgebouw Unitas, buurthuis De Hoeksteen, Het Knoop!Punt, de seniorencomplexen aan de Heuvelakker en Kampakker, het Pieter Eijffhuis (een Wooninc.pluscomplex), Zorgzame buurt en bij de scoutinggroepen Vlokhoven Vlokhoven wordt omsloten door de Bisschop Bekkerslaan, Franklin D. Rooseveltlaan, Winston Churchilllaan en John F. Kennedylaan. Het is een gemêleerd naoorlogs gebied met koop- en huurwoningen (vooral grondgebonden). Aan de Heuvelakker, 6

7 Kampakker, Veelakker, Bekerakker en Geestakker liggen seniorencomplexen. De buurt kent verder een rand van hoogbouw. Bedrijven zijn geconcentreerd rond de Jericholaan. De historische Vlokhovenseweg is karakteristiek voor de buurt met de kerk, de buurtontmoetingsruimte van Unitas en de Groene Long als middelpunt. De Groene Long is een voormalig braakliggend terrein waar de bewoners een jeu-deboulesbaan en bloemenwei aanlegden en zelf onderhouden. De Vlokhovenseweg verdeelt de buurt in twee delen. Het noordwestelijk deel met huurwoningen rond de Samarialaan is sociaal zwakker dan het oostelijk deel en heeft dan ook de status van actiegebied. In het oostelijk deel zijn naast huur- ook koopwoningen aanwezig. In het noordoosten van de wijk ligt verder een bedrijventerrein. Winkelvoorzieningen zijn op loopafstand in WoensXL. Het Catharinaziekenhuis ligt ook vlakbij, net over de Winston Churchilllaan. In Vlokhoven wonen mensen. 22 procent is jonger dan twintig en bijna 24 procent is 65 jaar of ouder (in heel Eindhoven is dat gemiddeld ruim 16 procent). Samen vormen de bewoners huishoudens. Daarvan is 47 procent een eenpersoonshuishouden. Er staan woningen waarvan 66 procent huurwoningen. Vlokhoven scoort vooral slecht op economisch en sociaal gebied. De score op de buurtthermometer is in 2013 hetzelfde als in Op ruimtelijk gebied gaat het (vooral sinds 2010) iets beter. De buurt telt veel mensen met een WWB-uitkering en niet-werkende werkzoekenden en er zijn relatief weinig mensen die werken of studeren. Het gemiddelde huishoudinkomen is euro. In de buurt wonen relatief veel niet-westerse allochtonen (31,5 procent) en veel eenoudergezinnen. Een relatief groot aantal bewoners zegt een matige tot slechte gezondheid te hebben. Ook zijn er meer sociaal geïsoleerden dan gemiddeld. Op basis van politiecijfers over veiligheid scoort Vlokhoven gemiddeld. Toch is de veiligheidsbeleving slecht; veel bewoners voelen zich onveilig. Ook klagen relatief veel buurtbewoners over verloedering op straat. De bewoners geven hun buurt daarom een laag rapportcijfer voor veiligheid en leefbaarheid.

8 pril 2014 Ontginning t Hool-Noord en -Zuid In 't Hool wonen mensen. 21 procent is jonger dan twintig en 18 procent is 65 jaar of ouder. Samen vormen ze huishoudens waarvan 44 procent eenpersoonshuishoudens. In 't Hool staan woningen, waarvan 32 procent koopwoningen. De buurtthermometer maakt geen onderscheid tussen t Hool-Noord en - Zuid. Dat vertekent het beeld, want het zijn twee heel verschillende buurten. t Hool-Zuid, met de grondgebonden woningen van architect Bakema en veel groen, staat sinds 2008 op de cultuurhistorische kaart als waardevolle stedenbouwkundige structuur. t Hool-Noord is van actiegebied. Er staan vijf middelhoge tot hoge flatgebouwen aan de Echternachlaan met in totaal tussen de 500 tot 600 huurappartementen. Ze zijn eigendom van Woonbedrijf en voor het hogere huursegment van Wooninc. In de grote flats wonen veel eenoudergezinnen en mensen met een laag inkomen. Er is veel problematiek achter de voordeur. In portieken in de Echternachlaan hangen jongeren rond. Twee jaar geleden was er nog een jeugdbende actief, maar die is ontmanteld door een gezamenlijke aanpak van gemeente, Woonbedrijf, politie en jongerenwerk. t Hool als geheel heeft een gemiddelde en de laatste jaren stijgende score op de buurtthermometer. Hierbij wordt dus geen onderscheid gemaakt tussen het noordelijke en zuidelijk gedeelte. Economisch blijft de totale buurt zwak: er zijn veel mensen zonder werk of met een WWB-uitkering. De veiligheidsbeleving is er niet zo goed als je op basis van de objectieve politiecijfers cijfers zou verwachten. De gemeente heeft (vanaf eind 2011) het pilotproject SlimCity opgezet in t Hool en Jagershoef om het beheer en onderhoud van de openbare ruimte beter en slimmer te maken. Bewoners in deze buurten hebben aangegeven wat voor onderhoud ze het belangrijkst vinden en wat wel wat minder kan. Het project loopt nog steeds. 8

9 2.2.3 Jagershoef In Jagershoef wonen mensen. 21 procent is jonger dan twintig en 26 procent is 65 jaar of ouder. Er is dus veel vergrijzing. Van de huishoudens is 44 procent een eenpersoonshuishouden. Er staan woningen, voor 73 procent huurwoningen. Jagershoef is ondanks de neergaande trend geen actiegebied en wordt dat ook niet, omdat de wijk ruimtelijk redelijk op orde is. Jagershoef scoort vooral slecht op economisch en sociaal gebied. Op ruimtelijk en economisch gebied liep de score van 2009 t/m 2011 terug. Omdat de scores voor de veiligheid en op sociaal gebied tegelijkertijd opliepen (bij ruimte vooral het laatste jaar) is het gemiddelde op de buurtthermometer bijna constant gebleven. De buurt telt veel mensen zonder werk of met een WWB-uitkering; er werken of studeren relatief weinig mensen, er zijn veel laagopgeleiden. De buurt kampt met een laag persoonlijk en huishoudinkomen (van euro gemiddeld). Er wordt niet veel gesport. Een relatief groot aantal bewoners zegt een matige tot slechte gezondheid te hebben. Men is er bovengemiddeld bezorgd over de aanwezigheid van gevaarlijke stoffen (ook transport). Jagershoef is een volkswijk in transitie. Op dit moment is 30,4 procent van de inwoners een niet-westerse allochtoon. De verschillende bevolkingsgroepen weten niet goed raad met elkaar. Buro Cement probeert een nieuwe bewonersorganisatie/buurtpreventieteam in het leven te roepen en bewoners organiseren burendagen en buurtcultuurdagen Prinsejagt Prinsejagt is een gemiddelde Eindhovense buurt. De verschillende deelbuurten Prinsejagt 1, 2 en 3 hebben (eilandjes van) buurtorganisaties en zijn zelfredzaam. Prinsejagt heeft inwoners. Daarvan is 23, 2 procent 65 jaar of ouder. Van de woningen is 51 procent huurwoningen met gemiddelde WOZ-waarde euro. Het gemiddeld besteedbaar huishoudinkomen is euro.

10 pril 2014 Ontginning Driehoeksbos Driehoeksbos werd gebouwd in de periode en is dus de nieuwste buurt van Ontginning. Het is een rustige wijk met veel opgroeiende jeugd en een gemiddeld besteedbaar huishoudinkomen van euro. Ruim drie kwart (78 procent) van de woningen zijn koopwoningen met een gemiddelde WOZ-waarde van euro. In Driehoeksbos ligt ook sportcomplex Eindhoven-Noord. 2.3 Rol van de gemeente De rol van de overheid en dus ook van de verschuift van alles bepalen (government) naar beleid ontwikkelen (governance). Bij governance staat de gebruiker, de burger dus, centraal. In een coalitie kan de gemeente verschillende rollen aannemen. Binnen coalities in het domein van maatschappelijke voorzieningen onderscheidt Van Leent (2012) vier rollen voor de gemeente. Ze zijn geordend naar twee dimensies, te weten hardware (hoe actief stuurt de gemeente op het vastgoed?) en software (hoe actief stuurt de gemeente op programma s en subsidies?). Leidinggevende gemeente: deze vervult een actieve rol. Ze initieert, coördineert en selecteert partijen waarmee ze samen wil werken. Ze kan de leidende rol zelf ambiëren of kan deze opgelegd krijgen (burgers en maatschappelijke partners gaan er vanuit dat gemeente deze rol oppakt) onder het motto daar hebben we de overheid toch voor?. Voorwaardenscheppende gemeente: staat haaks op de leidinggevende gemeente en initieert en coördineert juist niet, maar laat ze over aan de bedrijven, instellingen en 10

11 particulieren. Ondersteunen kan de gemeente hierin wel. Slapende initiatieven en ambities worden losgemaakt en waar mogelijk met elkaar verbonden. Accommoderende gemeente: hier ontstaat de overeenkomst met de openbare ruimte. De gemeente zoekt binnen iedere wijk naar aantrekkelijke plekken waar burgers, instellingen en bedrijven elkaar kunnen treffen voor uiteenlopende activiteiten. Ze laat de verantwoordelijkheid voor activiteiten en programma s bij de partijen zelf. Programmerende gemeente: deze staat tegenover de accommoderende gemeente en concentreert zich op programma s en activiteiten. Instrument hiervoor is bijvoorbeeld de subsidieverordening, waarmee de gemeente de meest geschikte partij selecteert en afspraken maakt om haar maatschappelijke doelen te bereiken. Voor de gebiedsverkenningen zoekt de gemeente samenwerking met haar partners in het gebied, in dit geval Ontginning. De gemeente ziet voor zichzelf de volgende rollen weggelegd: in t Hool-Noord en Vlokhoven een leidinggevende rol, in Jagershoef een programmerende rol, in Prinsejagt een accommoderende rol. Voor de overige buurten een voorwaardenscheppende rol. 3 Bouwstenen voor Ontginning De gemeente wil het gemeentelijk beleid op het terrein van onderwijs, jeugd, cultuur, sport en welzijn op een goede wijze vertalen naar de wijk. Hoe zorg je voor een goede uitvoering van het beleid in de wijk Ontginning? De gebiedsschets dient daarbij als uitgangspunt, samen met een overzicht wat er al in de wijk aanwezig is en wat er nog ontbreekt (hoofdstuk 4). - De gemeente wil een netwerk van ontmoetingsplaatsen voor sociaalmaatschappelijke activiteiten over de hele stad. Dit betekent niet dat er automatisch in elke buurt een ontmoetingsplaats moet zijn. - De gemeente nodigt sportverenigingen uit om de maatschappelijke focus nog verder te verbreden naar en voor hun (directe) omgeving, in het verlengde van hun kernactiviteiten. Komend jaar beginnen we met die sportverenigingen die zélf aangeven daaraan toe te zijn om het vervolgens op langere termijn (vraaggericht) uit te breiden naar alle sportverenigingen. 4 De gemeente heeft veel informatie over gebieden, wijken en buurten, deze gegevens zijn echter over de hele organisatie verspreid. De eerste stap is dus om beschikbare

12 pril 2014 Ontginning - informatie uit de organisatie op te halen en deze te bundelen. Vervolgens wordt beoordeeld of de informatie actueel en compleet is. 4.1 Activiteiten en gemeentelijk maatschappelijk vastgoed Per gebied brengen we activiteiten in kaart en welk maatschappelijk vastgoed in het gebied aanwezig is. De gemeente onderscheidt 5 type activiteiten. Elke activiteit draagt bij aan een of meerdere gemeentelijke doelstellingen: 1 sociaal-maatschappelijke activiteiten: gericht op meedoen en participeren 2 sportactiviteiten: bevorderen van sport en bewegen 3 economische activiteiten (niet meegenomen in deze verkenningen, hebben geen rol in maatschappelijk vastgoed) 4 culturele activiteiten: dragen bij aan culturele participatie en educatie van bewoners 5 leefbaarheidsactiviteiten: behouden en verbeteren van de leefbaarheid in een gebied Ondernemers die commerciële doelstellingen nastreven, komen in eerste instantie niet in aanmerking voor huisvesting in gemeentelijke (maatschappelijke) accommodaties, ook al zijn hun activiteiten op sociaal-maatschappelijk gebied (zorgen kinderopvang). De gemeente verwijst hen naar de vrije markt. Voordat we tot de inventarisatie overgaan is het goed om ook het begrip maatschappelijk vastgoed duidelijk te definiëren: Maatschappelijk vastgoed is verwant aan het begrip publiek vastgoed. Deze termen komen vaak in het spraakgebruik met elkaar overeen, maar hebben nader beschouwd in de kern een verschillende betekenis. Van Leent (2012) geeft aan dat onder het begrip publiek vastgoed het vastgoed met een publieksfunctie moet worden verstaan. De financiering met betrekking tot het vastgoed speelt hierbij eveneens een belangrijke rol om de scheiding tussen publiek en maatschappelijk vastgoed te duiden. Publiek vastgoed (zoals een bakkerij) wordt particulier gefinancierd, terwijl maatschappelijk vastgoed (zoals scholen) via collectieve middelen worden gefinancierd. Uiteindelijk is de definitie die door Van Leent (2012) gegeven kan worden aan het begrip maatschappelijk vastgoed het vastgoed dat nodig is om collectief gedefinieerde doelen te realiseren. Dat vastgoed kan een publieksfunctie hebben, zoals bij een school, maar kan ook privaat van aard zijn, zoals bij sociale woningbouw. 12

13 Daarmee is de definitie primair een beleidsmatig en bestuurskundig vraagstuk, waarbij de verhouding tussen de in te zetten middelen en de te realiseren effecten zo goed mogelijk afgestemd moet worden. 4.2 Wat is er in Ontginning Activiteiten De buurten in Ontginning hebben bewonersverenigingen die verschillende activiteiten organiseren. De gemeente bracht in kaart of een activiteit op buurt/wijk, gebied, stad of regionaal/landelijk georiënteerd is Maatschappelijk vastgoed De ontmoetingsplekken van de wijk vindt u op de ontmoetingskaart van Ontginning. Fig. Ontmoetingskaart Ontginning, eigendom Eigendom gemeente Een deel van de activiteiten vindt of vond plaats in het maatschappelijk vastgoed van de. Adres Accommodatie BVO s Gerretsonlaan 1 Buurthuis De Hoeksteen Ca. 632 m2 Pachtakker 2 Kinderdagverblijf Ca m2

14 pril 2014 Ontginning - Vlokhovenseweg 49 Wijkgebouw Unitas Ca m2 Vlokhovenseweg 41 Wijkcentrum Bacs Ca. 413 m2 Vlokhovenseweg 39A Scouting Searches Ca. 594 m2 Vlokhovenseweg 101 Gymnastieklokaal Ca. 458 m2 Vitruviusweg 41 Basisschool de Korenaar Ca m2 Vitruviusweg 41 Gymzaal - Mgr Witloxweg 14 Mgr Bekkers Ca m2 Samarialaan 1/A Accommodaties en voorzieningen Basisschool Cornelis Jetses; SPILcentrum Vlokhoven Ca m2 Buurthuis De Hoeksteen (Gerretsonlaan 1 in Prinsejagt) verzorgt activiteiten voor behoud en verbetering van de leefbaarheid, zoals biljarten, zangroepen, ouderengym, kindercircus Simsalabim, schaken voor jong en oud, jeu de boules en dansen. Wijkgebouw Unitas (Vlokhovenseweg 49) is eigendom van de gemeente en wordt beheerd door Lumens Groep. Unitas biedt de buurt een plek voor gezelligheid en ontmoeting met bijvoorbeeld yoga, biljarten, internationale kookclub, seniorensoos, een sjoelclub, een kaartclub, vergaderingen, sporten. Er is ruimte voor allerlei bijeenkomsten en er zijn computers (met gratis ondersteuning). Vlokhoven heeft ook een multicultureel vadercomité en een leefbaarheidsteam waarin bijna alle bewonersorganisaties vertegenwoordigd zijn. Jongerencentrum N Joy (Vlokhovenseweg 49) is een jongerecentrum met activiteiten voor jeugd en jongeren op wijk- en buurtniveau. Steunpunt Vlokhoven (aan de achterkant van Wijkcentrum Unitas op de hoek van de Bekerakker/Pachtakker) wil de bewoners te betrekken bij het verbeteren van de leefbaarheid en veiligheid. Het steunpunt is een ochtend en middag open en dan kan iedereen terecht bij de wijkpartners met klachten, vragen en ideeën over de buurt (en activiteiten) of voor informatie en doorverwijzing naar de juiste instanties. Voor vragen van senioren zijn er tweewekelijkse spreekuren op verschillende locaties. Momenteel niet door de wisseling van de welzijnspartner. Scouting Searches (Vlokhovenseweg 39A) organiseert activiteiten op stadsdeelniveau. Zij zijn gehuisvest in een prefab-unit op hetzelfde perceel als dat van de Vlokhovenseweg 41. Wijkcentrum Bacs (Vlokhovenseweg 41) was voorheen in beheer bij de Lumens Groep. Momenteel is hierin de Hindoestaanse kerkgemeenschap Stichting Shri Shiwa gehuisvest en huurt de naastgelegen school (De Korenaar) een ruimte op de begane grond en een ruimte op de eerste verdieping. De rest van het object is in beheer bij de HOD (Huis Oppas Dienst). De seniorencomplexen aan de Heuvelakker en de Kampakker organiseren informatieve koffie-uurtjes voor senioren, in samenwerking met contactpersonen, bewonerscommissies en huismeesters. 14

15 Scholen en SPIL-centra In Ontginning liggen basisschool Cornelis Jetsesschool/SPIL-centrum Vlokhoven, basisschool de Opbouw/SPIL-centrum De Barrier, basisschool De Korenaar/ SPILcentrum Jagershoef/Prinsejagt, Mgr. Bekkersschool (mgr. Witloxweg 14) en zmokschool De Rungraaf. Sportaccommodaties Sportcomplex Eindhoven-Noord bestaat uit 25 sportaccommodaties waaronder het Ir. Ottenbad (Vijfkamplaan 12), Tennishal Eindhoven-Noord (6 tennisbanen, twee hallen, 1 specifiek tennis, andere multifunctioneel), turnhal de Vijfkamp, de Pétanquehal, een squash-centrum, een klimcentrum, indoorkarting en bowlingbanen. Sporthal de Vijfkamp, en Turnhal de Vijfkamp Vijfkamplaan 5 hebben elk een sportkantine die wordt beheerd door de betreffende sportvereniging. Het sportpark aan de Vijfkamplaan faciliteert de volgende sportverenigingen: voetbal, handbal, tennis, rugby, korfbal, atletiek, wielrennen, hockey, skaten en beachsporten. Alle activiteiten dragen bij aan de sportdoelstellingen van de stad. De verenigingen hebben eigen sportkantines die mogelijkheden voor ontmoeting bieden. Het maatschappelijk rendement is naar verwachting hoog. Bij Sporthal Oude Bossche Baan is een sporthal en een gymnastieklokaal in aanbouw (oplevering zomer 2014). Eindhoven Sport gaat de programmering invullen. Overdag is de accommodatie volledig in gebruik met bewegingsonderwijs voor vmbo-afdeling van het Stedelijk College, de avond wordt ingevuld door Eindhoven Sport. In Ontginning verzorgt Sportformule bewegingsonderwijs op basisscholen de Opbouw en de Korenaar. Op de Korenaar zijn in de gymzaal aan de Vitriviusweg eenmaal per week bewegingslessen en tweemaal per week naschoolse sportactiviteiten. Op De Opbouw wordt - in het SPIL-centrum waarin ook de school gevestigd is - op twee dagen bewegingsonderwijs verzorgd en eenmaal per week naschoolse activiteiten. Hierbij wordt geprobeerd de koppeling met verenigingen in de buurt te maken om doorstroom te bevorderen. Maatschappelijk vastgoed derden Voor zover we informatie hebben over het maatschappelijk vastgoed van derden, is die opgenomen in de ontmoetingskaart. In de co-creatie met de partners in de stad is een van de eerste stappen om het overzicht aan te vullen en te actualiseren. Knoop!Punt in t Hool (Clervauxlaan 22) van Woonbedrijf is beschikbaar voor activiteiten als een ontbijtclub, knutselen, de wijkwebsite, een huiswerkgroep of vergaderingen. Ook zitten er een Steunpunt en het Leefbaarheidsteam, zij spelen een belangrijke rol in de buurt. De stichting Leefbaarheidsteam is de trekker van de activiteiten. In het Buurtcontract 2014 zijn afspreken gemaakt over inkomensvoorlichting, het opzetten van signaleringsysteem voor eenzaamheid en een nieuwe zorgstructuur gebaseerd op eigen kracht. In 2014 willen gemeente Woonbedrijf, Wooninc. en bewoners wijkschouwen gaan houden. Het is de bedoeling

16 pril 2014 Ontginning - om jong en oud te verbinden en jongeren te begeleiden naar zinvolle vrijetijdsbesteding. Het Jurriaan Pels Wooncentrum, eigendom van Woonzorg zet zich in 2014 in om senioren beter te integreren in de buurt. De bewoners doen bijna alles in eigen beheer. Ze verzorgen hun eigen tuin, maar organiseren ook optredens en concerten in eigen huis. Het Pieter Eijffhuis (Herodotusplein 1) is een Wooninc.Pluscomplex met extra voorzieningen en service zoals een ontmoetingsruimte en beheerder/activiteitenbegeleider. Organiseert activiteiten voor behoud en verbetering van de leefbaarheid. Voorbeelden zijn biljarten, koffie-uurtje, jeu de boules, eetpunt, gym en kaarten. Ook verzorgt de beweegwinkel voor senioren twee dagen per week bewegingsactiviteiten in het Pieter Eiffhuis. Jongerencentrum Pitstop, (Grand Combin 2) is particulier eigendom. Het verzorgt op vooral stedelijk niveau vrijetijdsbesteding voor jongeren, zoals een chillcafé voor verschillende leeftijden. Zorgzame buurt in Prinsejagt 3, (Gerretsonlaan 19) in een pand van Woonbedrijf, draait helemaal op vrijwilligers zij organiseren onder andere een repaircafé, mindfulness, inloopochtenden, samen eten en een bibliotheek. Met 28 gastvrouwen en 35 vrijwilligers is Zorgzame buurt in Prinsejagt 3 een groot succes. Helemaal als je bedenkt dat het pas twee jaar geleden begon met drie enquêtes onder 60-plussers. Doel was om te weten te komen wat mensen nodig hebben om in de buurt te kunnen blijven wonen. Nogal verrassend bleek, dat elkaar ontmoeten, het meest genoemd werd. Pas daarna werd elkaar helpen genoemd. Het is trouwens allang niet meer alleen op senioren gericht. Er is nu ook een zakgeldproject, waarbij jongeren wat kunnen bijverdienen door bijvoorbeeld in de winter sneeuw te ruimen. Recentelijk heeft ook Prinsejagt 2 een dergelijk project opgezet, Prinsheerlijk genoemd, ook aan de Gerretsonlaan. Scouting Livinstone (Lohengrinlaan1A) zit in een pand vanwooninc. Ook De Jagershoef (Lohengrinlaan 1) is eigendom van Wooninc. Hier zijn activiteiten voor behoud en verbetering van de leefbaarheid als een muziekgroep, een Islamgroep en naailessen. Buurtbewoners maken maar weinig gebruik van De Jagershoef, omdat ze de huur te hoog vinden. Ze wijken uit naar bijvoorbeeld de parochie. Bij het Cruyffcourt en De Jagershoef zijn er de laatste tijd spanningen omdat jongeren er vernielingen aanrichten. Hier wordt gerichte inzet gedaan door politie, jongerenwerk, stadstoezicht, buurtpreventie en gemeente. 16

17 5 Constatering Op basis van de kennis over de wijk, de geformuleerde bouwstenen, de inventarisatie van de activiteiten, het gemeentelijke maatschappelijk vastgoed en de rol die de gemeente voor zichzelf in het gebied ziet, komt de gemeente tot het volgende voorstel: - In Ontginning liggen de actiegebieden t Hool-Noord en Vlokhoven. De gemeente wil hier met partners werken aan het verbeteren van de economische en sociale omstandigheden van bewoners. Plekken voor buurtontmoeting kunnen hen helpen activeren. Hiervoor lijkt de keuze buurtgerichte plekken het best geschikt. Dat geldt ook voor de buurten Jagershoef en Prinsejagt. - Er is een goed beeld van de relatie tussen de activiteiten en accommodaties in het totale gebied. Daaruit blijkt dat er over het algemeen voldoende ruimte is voor alle in Ontginning gewenste maatschappelijke activiteiten (ontmoeting, ontspanning, ontplooiing). We stellen wel voor te bekijken waar mogelijk activiteiten slim geprogrammeerd kunnen worden. - Ook stellen we voor na te gaan hoe we accommodaties zo kunnen inrichten dat er veel mogelijkheid is voor eigen beheer. Dan kunnen we aan de vraag naar ontmoeting en ruimte met respect voor ieders eigenheid voldoen. - Buurtprojecten in Prinsejagt 3 en Prinsejagt 2 moeten in 2014 uit het tijdelijk verblijf en worden dan dakloos. De Hoeksteen zou een prima locatie zijn op voorwaarde dat we de accommodatie dan ook echt kunnen benutten en beheren. Niet zoals nu, want het is niet voor niets dat de buurtprojecten (Zorgzame buurt en Prinsheerlijk) lopen als een trein en dat maar relatief weinig buurtbewoners De Hoeksteen gebruiken. - Senioren hebben behoefte aan een voorziening binnen appartementencomplex Apostelflats (afstand naar reguliere voorziening wordt als te ver ervaren). 6 Kansen en bedreigingen De gemeente ziet kansen en bedreigingen voor Ontginning. Samen met partners in de stad wil de gemeente bepalen welke kansen te grijpen en welke bedreigingen af te wenden. 6.1 Kansen Kansen Prinsejagt - Op de hoek Gerretsonlaan-Huizingalaan realiseert Woonbedrijf huurappartementen Gerretsonplein in de wijk Prinsejagt. Van de 110 huurappartementen zijn 49 appartementen aangeboden aan speciale

18 pril 2014 Ontginning - doelgroepen (GGzE, stadsvernieuwingskandidaten en Wmo). De overige 61 appartementen worden normaal verhuurd. De appartementen vormen één complex met een supermarkt en andere winkels. Alle appartementen liggen rondom een binnentuin. Er is geen ontmoetingsruimte terwijl de beoogde bewoners (senioren en mensen met een stoornis in het autistische spectrum) daar wel behoefte aan hebben. - Woonbedrijf gaat in Prinsejagt ook 33 tot 44 seniorenappartementen bouwen en betrekt daarbij een klankbordgroep om woonwensen te inventariseren. Daarbij gaat het niet alleen om de woningen, maar ook om gemeenschappelijke binnenen buitenruimte. Het lijkt de wijkcoördinator goed om gemeenschappelijke ruimte in de buurt te realiseren en niet per complex. - Bewoners uit Prinsejagt 2 zijn recentelijk gestart met een zelfde soort initiatief als Zorgzame buurt, het hee Prinsheerlijk en is ook gevestigd aan de Gerretsonlaan. Kansen Vlokhoven - Wijkgebouw Unitas in Vlokhoven en de buurt (bewoners en professionals) zoeken steeds meer de samenwerking met elkaar waardoor nieuwe initiatieven van bewoners makkelijker een plek vinden. Kansen t Hool - Sterke bewoners in de Stichting Leefbaarheidteam. - Aanwezigheid van een gemeentelijk steunpunt Het Knoop!punt. - Monumentale status wederopbouwgebied. - Sterke groenstructuur. - Nabijheid van WoensXL en nabijheid van Henri Dunantpark met het ANWBgroenplein en speelpark De Splinter. Kansen Jagershoef - Vorming en oprichting van buurtpreventie loopt gestaag. - Bewoners melden zich aan voor oprichting van een nieuwe bewonersorganisatie. - Nabijheid van WoensXL. - Optimalisatie in programmering en efficiënter ruimtegebruik zorgt voor beter te exploiteren objecten en op deze manier wordt ruimte elders vrijgespeeld, waardoor betreffende objecten (in eigendom van of derden) anders in te zetten zijn. 6.2 Bedreigingen Bedreigingen Prinsejagt - Buurtproject Prinsejagt 3, Zorgzame buurt, moet in 2014 uit het tijdelijk verblijf en wordt dan dakloos, dat geldt ook voor Prinsheerlijk uit Prinsejagt 2. Bedreigingen t Hool - Veel kwetsbare bewoners in het noordelijke gedeelte. 18

19 - Afname vrijwilligers door onder andere vergrijzing. - Steeds grotere tegenstellingen tussen noord en zuid. Bedreigingen Jagershoef - Veel kwetsbare bewoners. - Nog steeds geen stabiele buurtorganisaties, ieder voor zich principe. - Vergrijzing vrijwilligers. - Senioren omgeving M. Lijnslagerstraat vinden afstand naar VTA te groot en nemen daadoor niet meer deel aan activiteiten. - Weinig aanbod voor jongeren. - Leegstand oud politiebureau. - Zonder duidelijke uitgangspunten krijgen partners verkeerde verwachtingen van hun eigen rol en van wat er mogelijk is. Partners willen duidelijke uitgangspunten en uitspraken: Wat wil de gemeente doen met het leegstaande maatschappelijke vastgoed. Is het onduidelijk dat de gemeente dat wil verkopen, dan gaat hier veel energie in zitten. 7 Proces: realiseren gebiedsvisie Niet langer is het de overheid die het maatschappelijk perspectief bepaalt, maar de burger met zijn vraag. En in het geval van deze gebiedsverkenning is dat de burger met een behoefte aan sociaal-maatschappelijke, culturele, sportieve en educatieve activiteiten. Waren sporten, spelen, onderwijs, vrijetijdsbesteding, zorg voor ouderen en jeugdbegeleiding voorheen gescheiden werelden, nu programmeren we gebiedsgericht. Daarbij wordt per buurt of wijk bekeken hoe sport-, beweeg- en vrijetijdsaccommodaties passen in het totale wijk- of buurtconcept. Daarbij kan en wil de gemeente als slechts een van de spelers in het veld niet alleen de visie op de stad en het gebied bepalen. Daarom zoekt zij de samenwerking met de bewoners en de partners in de stad. 7.1 Co-creatie: wat is dat en met wie doe je dat? Co-creatie is een vorm van samenwerking waarbij alle deelnemers invloed hebben op het proces en het resultaat van dit proces, zoals een plan, advies of product. Kenmerken van co-creatie zijn dialoog, 'common ground', enthousiasme, daadkracht en focus op resultaat. Voorwaarden voor succesvolle co-creatie zijn gelijkwaardigheid van de deelnemers, wederkerigheid, openheid en vertrouwen. Voor de gebiedsverkenningen zoekt de gemeente de samenwerking met haar partners in het gebied.

20 pril 2014 Ontginning Co-creëren in Ontginning Doel van de co-creatie is om te komen tot gezamenlijk en gedragen beeld van het gebied en wat we met elkaar in het gebied willen, hoe we daar invulling aan geven, wanneer we dat doen en wie dat doet. Er is een inspanningsverplichting om met elkaar het beste voor de wijk te doen. Dat betekent dat zowel de partners als gemeente hun verantwoordelijkheid nemen om hier invulling aan te geven. Niet langer is het de gemeente die alleen bepaald en doet. De gemeente heeft daarom voor zichzelf in kaart gebracht hoe zij de wijk ziet, welke activiteiten er zijn en of deze activiteiten bijdrage aan de beleidsdoelstellingen, wat het gemeentelijk maatschappelijk vastgoed hier is en met welk maatschappelijk vastgoed zij kan deelnemen aan de volgende stap, de co-creatie. De gemeente vraagt haar partners in de eerste co-creatiestap om hetzelfde te doen voor het vastgoed van haar partners en ook om het overzicht met activiteiten compleet te maken. Zodat er een totaal overzicht komt van wat er op dit moment in de wijk aan activiteiten en maatschappelijk vastgoed is. Het beeld van de huidige situatie is de basis het co-creatieproces. Van hieruit werken we gezamenlijk aan de toekomst voor de wijk. Wat gaat er goed, wat kan beter? Waar liggen kansen en belemmeringen? Wat kan nu en wat kan later? 8 Tot slot - Deze verkenning is een momentopname. Wil dit instrument toegevoegde waarde voor de stad en de houden, dan moet de gebiedsverkenning een structurele plaats in de beleidsontwikkeling krijgen. - Sommige beleidsterreinen krijgen vorm op stedelijk niveau, waarbij we kijken naar de inhoud, maar niet naar het gebied of buurt en wijk. Voor een goede gebiedsgerichte aanpak, is een heldere vertaling van stedelijk beleid naar gebiedsgericht beleid een must. - De verbanden met parallel lopende ontwikkelingen moeten worden gecoördineerd en geborgd: Integraal Huisvestingsplan onderwijs (IHP), drie decentralisaties (jeugdzorg/awbz/wmo), bibliotheek, WIJeindoven. Dit valt buiten de scope van deze gebiedsverkenningen, maar heeft wel effect op activiteiten, vastgoed en partners in de stad. 20

21 9 Bijlagen 1 Buurt in cijfers: Ontginning 2 Leefstijlen in Eindhoven