Nieuwsbrief Informatievoorziening Usher 2

Transcriptie

1 Nieuwsbrief Informatievoorziening Usher 2 - bijlage 1 Omgangstips Onzintuigen - Praktische tips bij beperkingen in horen én zien, zoals Usher` gebaseerd op Onzintuigen - Jan de Kort, Bart de Vries bewerkt door Eveline Vlug Inhoudsopgave 1 Begeleiden 2 Praktische tips als je samen ergens bent of erop uit gaat 3 Goede omstandigheden om te communiceren 4 Communicatievormen 1. Samen op stap gaan en begeleider zijn Als je op stap gaat met iemand die Usher heeft, kun je in sommige situaties merken dat het handig kan zijn om hulp aan te bieden. Of je begrijpt iemands gedrag niet goed. Hierbij een aantal tips. Inleven Iemand die Usher 2 heeft, ontwikkelt meestal kokervisie; een beperkt gezichtsveld. Kijk met dit fiilmpje eens door de ogen van iemand met kokervisie, die uitstapt op station Brussel, iets koopt en op weg gaat naar het beroemde Manneke. Algemene tips - Vraag iemand die niet (goed) hoort en ziet hoe hij wil dat je met hem omgaat. Hij weet zelf vaak wel wat hij nodig heeft. Zo niet, dan kan zo n vraag aanleiding zijn voor een goed gesprek. Neem vragen en wensen serieus. - Bied je hulp aan, maar laat de ander ruimte voor het nemen van een beslissing. Ga er bijvoorbeeld niet vanuit dat de ander blij is als je de kopjes in de keuken brengt/ spullen opbergt. (Alles heeft waarschijnlijk een vaste plaats.) - Maak zo nodig goede afspraken die voor beiden prettig zijn en vergewis je ervan dat je de afspraken allebei op dezelfde manier hebt begrepen. - Het kan enorm frustreren als je niet (goed) hoort en ziet. In het contact met een doofblinde persoon krijgt men soms te maken met die irritatie. Desondanks mag je daar iets van zeggen, bijvoorbeeld: Ik vind het niet prettig dat je zo boos op mij reageert. Ik doe mijn best.

2 Vervolg 1. Begeleiden en begeleid worden algemene tips - Privacy is voor doofblinde mensen een kwetsbaar punt; in de winkel bijvoorbeeld kijkt een goedziende kennis misschien mee in de portemonnee of bij de apotheek is het misschien nodig dat je begeleider de communicatie verduidelijkt. Of iemand probeert contact te maken met een doofblinde jongere, tijdens een avondje uit. Hoe subtiel maken omstanders dat dan duidelijk? De privacy hangt dus mede af van de persoon die hulp biedt. - Mogelijk heeft de doofblinde persoon behoefte om een taststok of herkenningsstok te gebruiken, als extra ondersteuning tijdens het lopen. Een herkenningsstok is een korte witte stok met rode bandjes die de grond niet raakt. Deze stok wordt door slechtzienden gebruikt, zodat anderen kunnen herkennen dat het om iemand met een visuele beperking gaat. Een taststok geeft door het rollen of tikken tijdens het lopen informatie over de straat. - Blinde mensen bezigen over het algemeen ook de termen kijken, zien, lezen. Dove mensen op hun beurt hebben het over horen en luisteren. Gebruik deze woorden gerust wanneer je met hen spreekt. Gekunsteld vermijden is niet nodig! 2. Als je samen ergens bent of erop uit gaat Contact maken, je laten herkennen, weggaan Als je contact wil maken met iemand die niet (goed) hoort en ziet, noem dan de ander eerst bij de naam. Reageert hij niet, dan voldoet een zacht tikje op de schouder. Zorg ervoor (als dat nodig is) dat de ander je makkelijk kan herkennen. Bijvoorbeeld door even oogcontact te maken, je naam te noemen, een afgesproken kneepje of klopsignaal te gebruiken, altijd dezelfde parfum te gebruiken, dezelfde ring aan je vinger of je horloge. Maak dus eerst contact en start pas daarna het gesprek. Let daarbij op: heeft de ander jou begrepen? Als je twijfelt, herhaal nog een keer wat je zei, bijvoorbeeld jij dus bier? Dat geeft gelegenheid om te controleren of je elkaar goed begrepen hebt. Sommige mensen met Usher gebruiken ook andere communicatievormen, vraag hier eens naar (zie ook 4. Communicatievormen). Ga je weg? Maak weer even contact, leg even uit dat en waarom je weggaat. Als de doofblinde persoon op je gaat wachten, breng hem dan naar een veilig referentiepunt. Vertel ook wanneer je denkt terug te zijn. -2-

3 Praktische tips Het is vast wennen als je te maken krijgt met iemand die beperkt is in horen én zien. Misschien helpen deze tips daarbij. Zie het niet als een eisenlijst maar als tips die de omgang met elkaar nog leuker en makkelijker kunnen maken. Als je samen ergens bent - Let op de vrije doorgang van looproutes. Zet tassen en spullen aan de kant. - Leg spullen terug op de plek waar je ze vond. Dat voorkomt veel zoeken! - Laat geen laden en kastjes openstaan. (Dit voorkomt botsingen) - Laat een deur óf helemaal openstaan of helemaal dicht. (Idem.) - Vraag waarover de ander wil worden geïnformeerd - probeer hieraan gehoor te geven. Vat samen wat er verder zoal te zien is / gebeurt. - Beschrijf de ruimte als je in een nieuwe ruimte komt, bijvoorbeeld in een café, restaurant, of op een feest. Loop er eventueel even samen doorheen. Afhankelijk van de mate waarin iemand beperkt is qua zien kun je iets vertellen over het interieur, de plaats van de tafel(s), stoelen, hoeveel mensen er zijn. Onderweg - Stem af of de ander behoefte heeft aan begeleiding en welke. - Leid de persoon zo nodig langs obstakels en vertel welk obstakel het is. Let bijvoorbeeld op- en afstapjes, trappen en roltrappen: vertel tijdig wat er komt, bijvoorbeeld We staan hier voor een trap met zes treden. Die gaat naar beneden. Geef me je rechterhand, kijk, hier voel je de leuning. - Stem samen het wandeltempo af. Sommigen houden van een flinke pas. Anderen lopen liever iets langzamer. - Loop rechts van een persoon met een blindegeleidehond. De geleidehond is getraind om links van de blinde of slechtziende persoon te lopen. - Let op in een drukke of donkere omgeving; slechtziende mensen hebben daar vaak moeite mee, vraag eventueel waar de ander behoefte aan heeft. - Let op het energieniveau. Vooral oudere mensen worden in de stad snel moe van alle prikkels en het alert zijn. Stem af en las zo nodig een pauze in. Op een terrasje, in een restaurant, e.d. - Is het attent om aan te bieden de menukaart voor te lezen. - Is het attent om het te vertellen als de ober er is om de bestelling op te nemen. - Als de bestelling arriveert, wijs eventueel wat waar is, zoals het kopje koffie, de wijn, het bord, wat er nog meer op tafel staat, gerechten op het bord. - Leg zo nodig de hand van de ander lichtjes om het kopje, schoteltje, bord, om te wijzen wat waar staat (als je iemand heel weinig of niets ziet) - Zorg bij een kopje met een oor dat het oor de juiste kant opwijst. En natuurlijk - geniet van een leuke tijd met elkaar -3-

4 3. Goede omstandigheden om te communiceren Iemand met Usher type 2 is meestal slechthorend en zal daarom de gesprekspartner en vooral zijn mond goed willen zien. Het aflezen van gezichtsuitdrukkingen, het mondbeeld, gebaren en lichaamstaal helpt om de ander te verstaan en te begrijpen. Goede verlichting is dus belangrijk. Het kan vanwege het beperkte zicht ook nodig zijn om de juiste afstand te kiezen, niet te dichtbij, niet te ver weg. En..let op dat je geen hand of vinger voor de mond houdt. Een overhangende snor kan ook lastig zijn. Ga je samen ergens zitten, vraag de persoon die niet (goed) ziet eventueel om de plaats uit te kiezen of aan te geven wat hij belangrijk vindt. Licht, omgevingslawaai en akoestiek zijn van belang. Om lawaai te vermijden is een plaats in de hoek bijvoorbeeld beter dan een plaats midden in het rumoer. Buiten is de akoestiek meestal beter dan binnen. Licht kan teveel of te weinig zijn. Reserveer eventueel vooraf een gunstige plaats (een rustige plaats met goede verlichting). Houd een schrijfblok met pen of mobiele telefoon bij de hand om met elkaar te kunnen schrijven. Zie ook communicatievormen. 4. Communicatievormen Via gesproken taal Neem als dat nodig is de tijd om iets te vertellen, articuleer je woorden rustig en duidelijk. Niet overdreven maar gewoon, niet te snel maar ook niet te langzaam. Spreek in correcte zinnen, schreeuw nooit en herhaal als dat nodig is, eventueel in andere woorden. Let daarbij op of de ander jou heeft begrepen of, als je twijfelt, herhaal nog een keer wat je zei, bijvoorbeeld jij dus bier? Dat geeft gelegenheid om te controleren of je elkaar goed begrepen hebt. Gebruik eventueel ondersteunende gebaren. Stem daarbij af wanneer de ander gebaren kan zien (als iemand kokerzicht heeft, is dat vaak op ooghoogte en als het kleine gebaren zijn). Als iemand niet voldoende meer kan zien kan het gebruiken van voelbare tekens verduidelijking geven (bijvoorbeeld bij wijzen in een bepaalde richting: in plaats van in de lucht te wijzen iemands hand pakken en de hand naar die richting toebrengen.). -4-

5 Andere communicatievormen Soms biedt samen schrijven op papier uitkomst. Blijkt de blauwe balpen onleesbaar, probeer het eens met een zwarte pen, een zwarte stift of boardmarker. Ook de mobiele telefoon, smartphone, ipad, laptop, computer lenen zich voor een schriftelijk tweegesprek. Behalve de kleur en grootte van de letter kan daarop ook een prettige achtergrondkleur ingesteld worden; het juiste (kleur)contrast komt bij slechtziende mensen vaak heel precies. Met elkaar praten kan ook door met je vinger blokletters te schrijven in de handpalm van degene die minder goed hoort en ziet. Of praten door in de lucht of in de handpalm van je gesprekspartner met het Nederlandse handalfabet woorden te spellen, en-/ of door te praten in (vierhanden)gebarentaal. Met elkaar praten door te schrijven / spellen met het LORM-alfabet. Het LORM-alfabet bestaat uit voelbare punten en streepjes in de hand. Extra informatie geven door haptic signs. Haptic signs is een nieuwe communicatievorm voor doofblinde mensen die in opkomst is: het zijn voelbare tekens over wat er de omgeving is, over de gevoelens van de persoon met wie iemand communiceert, e.d. Haptic signs kan zo de communicatie aanvullen met belangrijke informatie over de omgeving en gesprekspartner Technische communicatiehulpmiddelen. Als communiceren door te schrijven op papier, (vierhanden)gebarentaal, LORM, schrijven op een telefoon, een ipad e.d. niet mogelijk is, zijn er soms ook technische mogelijkheden. -5-