KLINISCH PEDAGOGISCHE EN SOCIAAL-AGOGISCHE PRAXIS INFORMATIE BIJ DE TAAK MODULE ONDERWIJSKUNDE

Transcriptie

1 KLINISCH PEDAGOGISCHE EN SOCIAAL-AGOGISCHE PRAXIS INFORMATIE BIJ DE TAAK MODULE ONDERWIJSKUNDE JOHAN VAN BRAAK LIEN GHYSENS RUBEN VANDERLINDE VAKGROEP ONDERWIJSKUNDE - 1 OKTOBER Thema Dit jaar wordt net zoals vorig jaar - een thema uitgewerkt rond de betrokkenheid van ouders bij het onderwijs. Onderwijskundig onderzoek laat zien dat de afkomst van leerlingen een belangrijke voorspeller is van succes op school. Leerlingen uit sociaal zwakke milieus doen het op school gemiddeld minder goed dan leerlingen uit hogere sociale milieus. De invloed van het thuismilieu is groter dan de invloed van alles wat op school en in de klas gebeurt. De sociale en economische status is voor pedagogen echter een niet-manipuleerbare variabele, de betrokkenheid van ouders wel. Samen met de studenten zetten we een onderzoek op waarbij wordt nagekeken hoe ouderbetrokkenheid precies in beeld kan worden gebracht. Vanuit deze probleemstelling kunnen de doelen voor de studenten worden afgeleid. Studenten krijgen inzicht in de functies van het onderwijs Studenten krijgen inzicht in de aard en de inhoud van het concept ouderbetrokkenheid. Studenten zijn in staat adequate interviewtechnieken te hanteren. In concreto kunnen de studenten door middel van interviews bij gezinnen met uiteenlopende kenmerken de betrokkenheid van de ouder(s) bij het onderwijs in kaart brengen. Studenten bespreken de overeenkomsten en verschillen in ouderbetrokkenheid in de gezinnen en relateren de resultaten aan de pedagogische/onderwijskundige theorie. Deze opdracht past naadloos binnen het domein van de klinisch pedagogische praxis. Pedagogen en onderwijskundigen houden rekening met alle factoren (zoals leerling-, leraar, institutionele, gezinsfactoren...) indien zich moeilijkheden voordoen bij het schoolse leren. 2 Planning van de module Er is een hoorcollege gepland op 19 oktober. Dan wordt het theoretische kader van het thema geschetst en wordt de taakomschrijving gegeven. Vervolgens worden twee intervisiedagen georganiseerd. Elke groep wordt uitgenodigd voor een intervisiegesprek op of De eerste 30 groepen schrijven zich in voor een gesprek op 14.12, de laatste 30 groepen voor Elke studentengroep stelt op basis van de taakomschrijving (zie verder) een dossier samen. De studenten krijgen na afloop van het eerste semester schriftelijk feedback bij dit dossier. 3 Taakomschrijving Eerst wordt het thema ouderbetrokkenheid besproken op theoretisch niveau. Vervolgens wordt ingegaan op wat het eigen onderwijsonderzoek naar ouderbetrokkenheid tot op heden heeft opgeleverd. Dit gebeurt in het hoorcollege. Om de theoretische inzichten toe te passen in de praktijk, wordt van de studenten verwacht dat zij een interview afnemen van zes gezinnen naar keuze. Dit is het eerste deel van de taak. Als 1

2 hulpmiddel bij deze interviews kunnen de studenten gebruik maken van het semi-gestructureerd interviewschema (interviewschema.pdf) Om de regels van het wetenschappelijke spel goed te volgen, wordt van de studenten gevraagd om dit interview te registreren, te coderen en te synthetiseren. Een tweede onderdeel van de taak is het bespreken van de resultaten van de interviews door deze te relateren aan de pedagogische theorie. Deze taak moet niet individueel worden uitgevoerd. Het is de bedoeling dat je de taak uitwerkt in een groep van drie studenten. In de regel wordt van deze groepsgrootte niet afgeweken. De groepssamenstelling wordt binnen de week na het eerste hoorcollege ingevuld op een intekenlijst (aan lokaal ). Op basis hiervan krijgt elke groep een groepsnummer. Dit nummer is belangrijk voor verdere communicatie met de lesgevers. 4 Concrete beschrijving van de taak Afname van interviews Nadat een groep is samengesteld worden zes ouders (uit zes verschillende gezinnen) aangesproken met de vraag of ze bereid zijn een interview te geven over de school van hun kind en hun eigen ideeën over de school. Ze krijgen een kopie van de vraag tot medewerking (zie brief ouders.pdf ). Het voorgestructureerd interview is opgenomen in interviewschema.pdf. Elk interview neemt gemiddeld een half uur in beslag, al hangt de duur vooral af van de hoeveelheid informatie die de geïnterviewde geeft. Bij de selectie van geïnterviewden is het een voorwaarde dat de ouder een kind heeft in het gewoon lager onderwijs Het is ook uitdrukkelijk de bedoeling ouders met een verschillende achtergrond te bevragen, dus niet enkel hoogopgeleide ouders uit een twee-oudergezin, maar ook ouders met een lage opleidingsgraad en/of ouders in een alternatieve gezinsvorm (bv. eenoudergezin). Doel is om een gevarieerd beeld te krijgen in de problematiek van ouderbetrokkenheid. De studenten worden aangemoedigd om ook allochtone ouders en ouders in achterstandssituaties te betrekken in hun bevraging. Ook moeten evenveel vaders als moeders worden bevraagd. Registreren van de interviews Alle interviews moeten op tape worden opgenomen, maar moeten niet volledig worden uitgeschreven. Bij het interviewschema hoort ook een codeerschema dat per interview wordt ingevuld (zie blanco codeerschema.pdf en info codeerschema.pdf ). Aan de hand van de gecodeerde interviewgegevens kunnen de specifieke onderzoeksvragen worden beantwoord. De tapes worden in de bijlage van het verslag opgenomen. Niet alle tapes worden beluisterd, maar wel een aantal ter controle van de kwaliteit van de interviewtechnieken en de correcte codering van de gegevens. Verwerking van de interviews Op basis van de interviewgegevens wordt een groepsverslag geschreven. De volgende vragen zijn hierbij begeleidend: 2

3 Deel 1. Verwerking van de interviewgegevens 0. Beschrijving Geef een korte beschrijving van de ouders die zijn geïnterviewd en van hun kinderen. Gebruik hiervoor de vragen uit de inleiding en uit IV Achtergrond. I. Mening over de school nu 1. Wat is de tevredenheid van de ouders over de school van hun kind? 2. Wat is de gemiddelde score van tevredenheid met de school? 3. Vinden de ouders dat zij voldoende informatie ontvangen van de school met betrekking tot hun kind? 4. Zijn de ouders van mening dat de leraar hen uitnodigt tot betrokkenheid in de school? 5. Menen de ouders dat de leraar hen aanmoedigt tot een betrokken houding thuis? 6. Hoe percipiëren ouders het schoolklimaat in de school van hun kind? 7. Vinden de ouders het lager onderwijs vandaag beter dan vroeger? Wat zijn de belangrijkste redenen? 8. Hoe typeren ouders de perfecte leraar? Wat zijn de vermelde eigenschappen van de perfecte leraar? 9. Benadrukken ouders vooral de technische of de sociale functie van het onderwijs? Bereken hiervoor de gemiddelde functie-index 1 (een gemiddeld cijfer op tien). II. Eigen onderwijsverleden 1. Hoe denken de ouders terug over hun eigen onderwijsverleden? Wat zijn de belangrijkste redenen als ouders ontevredenheid rapporteren? 2. Bereken voor de ouders een gemiddelde tevredenheidsindex 2 voor het lager en het secundair onderwijs apart. Vind je dit een hoge of een lage score? Zijn er verschillen tussen de tevredenheid met het lager en het secundair onderwijs? 3. Geef enkele voorbeelden van markante gebeurtenissen die een stempel drukken op de beeldvorming over het eigen onderwijsverleden. III. Betrokkenheid bij de school 1. Verschillen de ouders onderling op vlak van formele betrokkenheid bij de school? 2. Wat kun je zeggen over de pedagogische betrokkenheid van ouders bij de school (deelname aan klasactiviteiten, schoolreizen...)? 3. Wat zijn de belangrijkste vaststellingen op niveau van de pedagogische betrokkenheid thuis? Welke ondersteunende taken worden door de ouders het meeste opgenomen? 4. Rapporteer de mate waarin de ouders communiceren met de school. Gaan de ouders vaak naar ouderavonden en welke aspecten van de schoolse ontwikkeling van hun kind bespreken ze met de leraar? Deel 2. Bespreking van de resultaten Wat zijn de belangrijkste bevindingen uit jullie onderzoek? Elke groep moet (minstens) drie artikels uit de vakliteratuur raadplegen (dit mogen ook Nederlandstalige artikels zijn, maar het moeten vaktijdschriften zijn 3 ). Gebruik actuele artikels (hoogstens 12 jaar oud). De opdracht is om de bevindingen uit het eigen onderzoek te koppelen aan inzichten uit de vakliteratuur. Mogelijke discussiepunten: Methodologische opzet: werd de informatie in andere onderzoeken op een andere (betere?) manier verzameld? 1 Een 0/10 betekent dat de ouders volledig de sociale functie benadrukken, een 10/10 betekent dat de ouders volledig de technische rol benadrukken. 2 De gemiddelde tevredenheidsindex wordt berekend door de itemscores voor elk individu te sommeren (min = 0; max = 40), de som te delen door 40 en te vermenigvuldigen met 100 (zo wordt de minimumwaarde 0 en de maximumwaarde 100). Daarna wordt het gemiddelde voor de zes individuen berekend. 3 Klasse is geen vaktijdschrift. In de referenties van de syllabus zijn bij wijze van voorbeeld verschillende onderzoeksartikels opgenomen. 3

4 Inhoudelijk: zijn er duidelijke verschillen op niveau van de gevonden resultaten? Worden de gehanteerde begrippen op een andere (betere?) manier gemeten? Zijn er andere belangwekkende beïnvloedende factoren buiten beschouwing gelaten?... Deel 3. Reflectie op het eigen leerproces Bespreek kort de waarde van deze opdracht voor je eigen opleiding als pedagoog. Sta stil bij de vaardigheden die je aan de hand van deze opdracht hebt verworven. Deel 4. Bijlagen de interviewtapes de ingevulde codeerschema s van alle interviews een kopie van de drie gehanteerde artikels 5 Verslaggeving Op basis van de interviewdata en de verwerking hiervan stellen de studenten een dossier samen rond ouderbetrokkenheid. 6 Intervisiegesprekken De bedoeling van het intervisiegesprek is om een stand van zaken op te maken over de voortgang van de taak. De taak moet zo goed als afgewerkt zijn, maar er moet nog niets worden afgegeven. Studenten krijgen de gelegenheid om vragen te stellen. 7 Enkele belangrijke data Hoorcollege I donderdag 19 oktober /10 14 of 21/11 Studenten verzamelen en verwerken interviews Indienen van de ten laatste ma 23 oktober groepssamenstelling (intekenen op lijst lokaal ) Afhalen van de ma 23 oktober na syllabus op het secretariaat (lokaal ) Intervisiegesprek do 14 december of do 21 december (intekenen op lijst lokaal tussen 30/11 en 7/12) Inleverdatum opdracht uiterlijk di 9 januari voor u. (1 groepsdossier in te leveren bij Lien Ghysens lokaal ) Feedback feedbackdag (1 groepslid komt schriftelijke feedback afhalen) 4

5 8 Informatie Alle informatie met betrekking tot het empirisch onderzoek is te vinden op de volgende web-locatie: slides lessen.pdf info module.pdf brief ouders.pdf interviewschema.pdf blanco codeerschema.pdf info codeerschema.pdf Meer informatie: Prof. Dr. Johan van Braak Lien Ghysens Dunantlaan 2 Lokaal Dunantlaan 2 Lokaal Johan.vanBraak@UGent.be Lien.Ghysens@UGent.be Tel Tel