Inleiding. Utrecht, mei Het bestuur van het Franciscaans Studiecentrum, Dr. E.P. de Jong, voorzitter

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Inleiding. Utrecht, mei Het bestuur van het Franciscaans Studiecentrum, Dr. E.P. de Jong, voorzitter"

Transcriptie

1 Verslag

2 Inleiding Het Franciscaans Studiecentrum maakt iedere twee jaar een verslag van zijn activiteiten voor zijn externe relaties en zijn achterban. In dit tweejaarsverslag komen de zaken aan de orde die het bestuur bezighouden, zoals personeelsbezetting en de aandacht voor het bestaan van het instituut op korte en langere termijn. Met het oog op het voortbestaan op langere termijn heeft het FSC het afgelopen jaar gewerkt aan een grondige zelfevaluatie, een herdefiniëring van zijn speerpunten en een reflectie op zijn relatie met de universiteit, de samenleving, en de franciscaanse achterban. Het resultaat is een omvorming naar een instituut dat zich meer richt op maatschappelijke thema s, vooral duurzaamheid, leiderschap en zorg. Hierbij hoort ook het doel- en projectmatig werken om de maatschappelijke relevantie als academisch instituut en de financiering in de toekomst te waarborgen. Zaken die in dit verslag verder aan bod komen zijn de resultaten van het onderzoek en het onderwijs in de franciscaanse spiritualiteit, theologie en geschiedenis; publicaties en lezingen; en activiteiten op het gebied van de maatschappelijke dienstverlening. Het bestuur legt u dit verslag gaarne voor in de verwachting dat kennisname ervan uw betrokkenheid bij het Franciscaans Studiecentrum zal versterken. Utrecht, mei 2013 Het bestuur van het Franciscaans Studiecentrum, Dr. E.P. de Jong, voorzitter 2

3 1. Organisatie Het bestuur De samenstelling van het bestuur was in de verslagperiode als volgt: Dr. E.P. de Jong, voorzitter Drs. R. Hoogenboom ofm, penningmeester Zr. drs. A. Martens, franciscanes van Etten Dr. Th.M.M. Schepens Prof.dr. G.A.F. Hellemans, vanwege de Tilburg School of Catholic Theology (TST) P.H. van der Veer ofmcap, secretaris Br. S. Vermeulen ofmconv De staf De staf bestaat uit de volgende leden: Prof.dr. Gerard Pieter Freeman, bijzonder hoogleraar aan de Tilburg School of Catholic Theology (TST) (0.4 fte) en directeur van het FSC (0.6 fte), lid van het departement Bijbelwetenschap en Kerkgeschiedenis van de TST; Dr. Willem Marie Speelman (1.0 fte), stafmedewerker, lid van het departement Praktische Theologie en Religiewetenschappen van de TST; Dr. Jan van den Eijnden ofm (0.2 fte), stafmedewerker, minister provinciaal van de Nederlandse franciscanen. Daarnaast is hij voor 0.2 fte stafmedewerker; Dr. Krijn Pansters (1.0 fte), stafmedewerker, lid van het departement Bijbelwetenschap en Kerkgeschiedenis van de TST; Drs. Jan Sloot, staflid, doet onderzoek en neemt deel aan de stafvergaderingen; Kenneth van Braam vervult de functie van student-assistent vanaf oktober Positie van het FSC binnen de Universiteit In de verslagperiode is de samenwerkingsovereenkomst met de Tilburg School of Catholic Theology (TST) van de Tilburg University gecontinueerd. Dit geldt ook voor de samenwerkingovereenkomst met de Universiteitsbibliotheek in Utrecht. In 2012 zijn voorbereidingen getroffen voor de verhuizing van het FSC naar de binnenstad van Utrecht (St. Martinushuis, Nieuwegracht 65), die in januari 2013 heeft plaatsgevonden. Het project 'Toekomst FSC' De oorspronkelijke taak van het FSC was vooral de franciscaanse spiritualiteit onder de aandacht te brengen van met name theologiestudenten. Maar de krimp van het aantal theologiestudenten en de groei van de algemene interesse in spiritualiteit heeft het FSC doen besluiten zijn oorspronkelijke taak uit te breiden naar de academische wereld als geheel, de samenleving, en de bredere franciscaanse beweging. Daartoe is in februari 2011 het project Toekomst FSC van start gegaan. Doelstelling van het project is het FSC om te vormen tot een gezien en breed gedragen instituut, dat zichzelf financieel staande kan houden. Om dit doel te bereiken moet het FSC allereerst draagvlak creëren of versterken bij zijn academische omgeving, de samenleving en zijn franciscaanse achterban. Het moet zich presenteren met een duidelijk eigen profiel, als academisch instituut dat in weet te gaan op 3

4 kwesties en tendensen in de samenleving en dat de boodschap van de franciscaanse spiritualiteit helder en ondubbelzinnig weet te verspreiden. Dit betekent echter ook dat het FSC zijn onderzoek moeten laten aansluiten bij actuele kwesties, en zijn wetenschappelijke bevindingen ook publiceert in een taal die de samenleving en de franciscaanse achterban aanspreekt. Sinds de start van het project Toekomst FSC is er onder coördinatie van Dietske Bedeaux en met financiële ondersteuning van de commissie PIN (Projecten in Nederland) van de Konferentie Nederlandse Religieuzen (KNR) een actieplan ontwikkeld en is een aantal acties in gang gezet. Ook zijn in de verslagperiode het bewustzijn en de bereidheid bij de stafleden van het FSC ontwikkeld om een omvorming aan te gaan. Het omvormen van het imago van het FSC kan enkel geleidelijk tot stand komen, maar met iedere nieuwe actie probeert het FSC merkbaar resultaat te boeken. Het denken in competenties, projecten en oplossingen bieden is daarbij cruciaal. Ten slotte moet het FSC er werk van maken ook financiële ondersteuning te zoeken voor zijn projecten. Enkele van de uitgevoerde actiepunten binnen het project Toekomst FSC zijn: de ontwikkeling van een nieuwe opzet van het college franciscaanse spiritualiteit rondom de maatschappelijk relevante thema's duurzaamheid, leiderschap en zorg. Nederlands- en Engelstalige artikelen over duurzaamheid (dr. K. Pansters) en, in samenwerking met fysiotherapeuten, zorg (dr. W.M. Speelman) de organisatie van de eerste van drie studiedagen over deze thema's, te weten: Duurzaam Leven, op dinsdag 6 november de ontwikkeling van een nieuwe FSC website actief gebruik van social media zoals facebook en twitter halfjaarlijkse planning, uurbegroting en evaluatie vaste stafmedewerkers jaarlijkse opmaatdag in augustus een opzet voor spiritualiteitscursus voor bedrijven diverse publicaties voor een groter publiek (dr. W.M. Speelman); en fondsverwerving voor maatschappelijk relevante onderzoeksprojecten (dr. K. Pansters en drs. J. Sloot). De afspraken die zijn gemaakt en de verdere actiepunten die zijn benoemd, zullen in 2013 worden uitgevoerd vanuit de verantwoordelijkheden die per staflid zijn vastgelegd. In onderzoek, onderwijs, en maatschappelijk gerichte activiteiten zal het FSC daarbij aandacht besteden aan maatschappelijk relevante thema s. Het project Toekomst FSC is er op gericht de activiteiten van het FSC te laten aansluiten op vragen die er in de academie, de samenleving en bij de franciscaanse achterban leven. Dit betekent niet dat het fundamentele onderzoek naar de bronnen van de franciscaanse spiritualiteit moet worden beëindigd, maar moet worden ontwikkeld in relevantie voor discussies over actuele kwesties. Internationale contacten Nauw verbonden met het project Toekomst FSC is het creëren en versterken van het draagvlak door middel van internationale contacten. Prof.dr. G.P. Freeman heeft in de verslagperiode een werkbezoek gebracht in aan het Franciscan Institute St. Bovaventure (New York); dr. W.M. Speelman heeft een bezoek gebracht aan de instituten San Lorenzo da Brindisi en het Seraphicum in Rome, en aan het Sacro Convento in Assisi; maar de meeste internationale contacten zijn gelegd door dr. K. Pansters in Dresden, Leeds, Praag en Notre Dame University (USA). 4

5 Bovendien zijn de banden met de Vlaamse provincie van de minderbroeders franciscanen nauwer aangehaald. Dit heeft er onder meer toe geleid dat de Vlaamse broeders het FSC de komende tien jaar financieel ondersteunen en in het bestuur zullen participeren. De werkgroepen van het FSC FSC heeft twee werkgroepen: * De werkgroep Bonaventura bestaat uit dr. J. van den Eijnden ofm, drs. J. Klok en dr. K. Pansters. Zij werken aan nieuwe vertalingen van werken van Bonaventura. Nadat in 2011 de vertaling van De perfectione vitae ad sorores verschenen was onder de titel Volmaakt leven: over verlangen, volharding en vervulling, is de werkgroep begonnen aan een vertaling van het Johannescommentaar van Bonaventura. De uitgave staat gepland voor eind * De werkgroep Clara werkt verder aan de nieuwe uitgave voor van de teksten van en over Clara van Assisi. De werkgroep bestaat uit prof.dr. Gerard Pieter Freeman, drs. Marian Bouritius, zr. Beatrijs Corveleyn osc, zr. Angela Holleboom osc en Esther van der Vrie. Publicaties In verschenen bij uitgeverij Valkhof Pers, in nauw overleg met de Franciscaanse Beweging: J.B. Sloot, Hoe God verscheen in Papoea. Nederlandse franciscanen in Papoea W.M. Speelman, G.P. Freeman en J. van den Eijnden, Om de hele wereld. Inleiding in de franciscaanse spiritualiteit. K. Pansters en W.M. Speelman (red.), De deemoed Gods. Verkenningen in het licht van Franciscus van Assisi (Nijmegen 2011). In de verslagperiode verschenen verder de volgende zelfstandige uitgaven: J. van den Eijnden, K. Pansters e.a., Bonaventura, Volmaakt leven. Over verlangen, volharding and vervulling (Damon, Budel 2011). K. Pansters, Franciscan Virtue. Spiritual Growth and the Virtues in Franciscan Literature and Instruction of the Thirteenth Century. Studies in the History of Christian Traditions, 161 (Brill, Leiden 2012). W.M. Speelman, God aan den lijve ondervinden. Lichamelijke spiritualiteit volgens Franciscus en Clara (Discovery, Leeuwarden 2012). 5

6 2. Onderzoek Prof.dr. G.P. Freeman geeft leiding aan het onderzoek van het FSC en is een van de twee onderzoekleiders van het programma Christelijke identiteit in een plurale context: continuïteit en discontinuïteit van de TST. Freeman doet onderzoek naar de bronnen van de spiritualiteit van Franciscus en Clara. Ook werkt hij aan de nieuwe vertaling van de geschriften van Clara, de biografische berichten over haar en contemporaine documenten. Net als bij Franciscus Geschriften wordt de vertaling door een team van vijf mensen gemaakt, onder wie prof. Freeman. Hij doet daarnaast onderzoek naar de vraag hoe de identiteit van de clarissen in de dertiende eeuw gestalte kreeg in de vijf regels die de pausen voor hen in die eeuw goedkeurden. Vanuit dit onderzoek is Freeman in staat op een franciscaanse wijze in te gaan op actuele vragen aangaande leiderschap. Looptijd: begin 2010 tot ultimo Dr. W.M. Speelman heeft in 2012 zijn onderzoek naar de actualisering van de franciscaanse spiritualiteit afgerond met de publicatie God aan den lijve ondervinden. Lichamelijke spiritualiteit volgens Franciscus en Clara. In deze studie beantwoordt hij de vraag in hoeverre het lichaam invloed heeft op de spiritualiteit van Franciscus en in hoeverre wij via ons lichaam contact kunnen maken met zijn spiritualiteit. In het kader van zijn onderzoek naar Levende franciscaanse spiritualiteit heeft Speelman verhalen van leden van de eerste, tweede en derde orde geanalyseerd. Dit onderzoek vindt, evenals het vorige, plaats in de context van de Praktische Theologie. Het is de bedoeling met dit onderzoek een methode van geestelijke begeleiding op franciscaanse leest te ontwikkelen. Het boek zal is bij Berne Media verschenen in april Met deze methode bereidt Speelman een artikel voor in samenwerking met fysiotherapeuten, om via deze stap de spiritualiteit in de wereld van de zorg te brengen. Ten slotte heeft Speelman een plan gemaakt voor het onderzoek Faith in the Bodily Presence. A Franciscan Perspective. Dit onderzoek sluit aan op het vorige, maar is expliciet gericht op een herformulering van het christelijk geloof in de reële presentie van Christus in het sacrament naar een geloof in de reële en lichamelijke presentie van de mens in de media. Reële presentie is, zoals het succes van de presentie theorie van Andries Baart laat zien, essentieel in de zorg. Ook met dit onderzoek kan Speelman een franciscaans antwoord geven op vragen die er in de wereld van de zorg leven. De ontsluiting van franciscaanse theologische bronnen door middel van vertalingen is de verantwoordelijkheid van dr. J. van den Eijnden ofm. In 2007 is de vertaling van werken van Bonaventura, na de uitgave van het tweedelig Breviloquium, opnieuw opgepakt. Na de uitgave van Bonaventura s Volmaakt leven. Over verlangen, volharding en vervulling in 2011, werd een begin gemaakt met de nieuwe vertaling van een deel van het Johannescommentaar van Bonaventura. In Spiritual Rationality: The Birth of Religious Orders, doet dr. K. Pansters onderzoek naar spirituele kernthema s in de franciscaanse theologie in vergelijking met die van andere laat-middeleeuwse orden, met bijzondere aandacht voor het functioneren van deze thema s in de vroege ontwikkeling van de orde. Het project valt binnen het TST-onderzoeksprogramma Christelijke identiteit in een plurale context door de volgende onderzoeksvragen: Wat zijn de primaire bronnen van de identiteit van de ordes en hun leden? Hoe zijn deze bronnen ontstaan? Hoe functioneerden ze binnen de zoektocht en de formulering van de religieuze identiteit van de ordes? Het is onder meer dankzij het 6

7 onderzoek van Martine Vonk, die de invloed van religieuze waarden op de duurzaamheid van religieuze levensvormen aangetoond heeft, dat ook dit onderzoek kan aansluiten bij de actuele kwestie van de duurzaamheid. Looptijd: oktober oktober Na publicatie van zijn boek Hoe God verscheen in Papoea. Nederlandse franciscanen in Papoea (2010), schreef drs. J. Sloot het onderzoeksvoorstel De ontwikkeling van het franciscanisme in Nederland sinds 1960, over de geschiedenis van de verschillende franciscaanse instituten en hun samenwerking, de uitgedragen spiritualiteit en de ontwikkeling van de doelgroepen. Dit plan, inmiddels goedgekeurd door het bestuur van het FSC en de Franciscaanse Beweging, zal uitgevoerd worden in

8 3. Onderwijs De colleges die het FSC verzorgde waren: Inleiding moraaltheologie en spiritualiteit Het FSC verzorgt het spiritualiteitscollege, dat onderdeel is van het bachelorcollege Moraaltheologie en spiritualiteit. Dr. M. Wulf is verantwoordelijk voor de moraaltheologie. De ruimte voor spiritualiteit is de helft van het college ter waarde van 6 ECTS. Dit college wordt aan de eerstejaars zowel in Utrecht als in Tilburg aangeboden. In de verslagperiode werd het college in Utrecht verzorgd door prof.dr. G.P. Freeman (8 en 7 studenten), en in Tilburg door dr. W.M. Speelman (5 en 4 studenten). Inleiding spiritualiteit op Fontys Hogeschool Vanaf het najaar van 2010 is Fontys Hogeschool Theologie Levensbeschouwing (FHTL) naar Utrecht verhuisd, waar zij bij de TST inwoont. Een deel van de colleges worden gemeenschappelijk gegeven, waaronder het spiritualiteitsdeel van het zojuist genoemde college. De colleges werden verzorgd door prof.dr. G.P. Freeman vanuit de TST en drs. R. Hoogenboom vanuit Fontys. Vanaf 1 september 2013 zal Freeman deze colleges alleen verzorgen (Fontys 5 ECTS voor 16 studenten; TST 3 ECTS voor 9 studenten). Minor christelijke spiritualiteit in het dagelijks leven Het FSC verzorgde de minor Christelijke spiritualiteit in de bachelorfase van de TST (30 ECTS). In de verslagperiode is deze minor een van de drie vaste minoren van de TST geworden, zodat ook reguliere TST-studenten het programma kunnen volgen. Niettemin is het aantal deelnemende studenten sterk afgenomen (4 tot 5). Over verbetering van de publiciteit rond deze minor is overleg gaande met de directeur van de TST. Franciscaanse spiritualiteit Ieder najaar geeft het FSC de academische mastercursus Franciscaanse spiritualiteit, waarin de rijke spiritualiteit van Franciscus en Clara wordt bestudeerd (6 ECTS). In 2012 was het thema Het goede leven: franciscaanse spiritualiteit over duurzaamheid, zorg en leiderschap. Hierin leerden studenten (4 in aantal) franciscaanse verhalen te vinden, te lezen en te vertellen, en op basis van die verhalen levenshoudingen en vormen te evalueren met betrekking tot actuele thema s. Daarbij werd ook gebruik gemaakt van facebook. De cursus, die bestaat uit twaalf colleges op de donderdagmiddag, staat open voor iedereen met een VWO-diploma en voldoende kennis van een tweede taal. Van leefregel tot lifestyle Freeman geeft vanaf het voorjaar van 2010 samen met dr. Th. Salemink de mastercursus Van leefregel tot lifestyle die hedendaagse trends in de spiritualiteit exploreert en studenten toerust om daarover een eigen oordeel te vormen (6 ECTS voor 10 en 8 studenten). 8

9 Spiritualiteitscursus in het kader van Luce Dr. W.M. Speelman heeft zowel in 2011 als in 2012 twee dagen college gegeven voor de cursus Levende liturgie van Luce. Het ging beide keren om een combinatie van een hoorcollege en een practicum. De eerste, op vrijdag 12 februari 2010, ging over Liturgie en verbeelding, en had de ars celebrandi als onderwerp. De tweede, op vrijdag 21 januari 2011, ging over Aanwezigheid in tijd en ruimte, en had de presentia realis van de gelovige zelf als onderwerp. Verder heeft Speelman een cursus spiritualiteit verzorgd in het kader van de Klinisch Pastorale Vorming (KPV), waarin geestelijk verzorgers, dominees en pastores toegerust worden tot een spirituele invulling van hun werk. Het zwaartepunt van dit college ligt op het vermogen verhalen uit het dagelijks leven spiritueel te lezen. Er wordt gebruik gemaakt van het analysemodel van het onderzoek naar Levende franciscaanse spiritualiteit. Daarnaast worden in collegedictaten enkele spirituele begrippen uitgewerkt (8 studenten). Franciscaanse mystiek In het kader van de School voor Spiritualiteit van het Titus Brandsma Instituut verzorgde dr. K. Pansters de cursus 'Franciscaanse mystiek'. De doelen van de cursus waren: de kennismaking met inhoud en ontwikkeling van de franciscaanse mystiek; het analyseren van spirituele teksten; en het bepalen van de mystagogische dimensie ervan. De cursus was deel van de opleiding Geestelijke Begeleiding waarin studenten leren anderen te begeleiden in hun zoektocht naar de uiteindelijke werkelijkheid die de zin vormt van hun bestaan (6 ECTS voor 55 studenten). Scriptie- en promotiebegeleiding Op 24 augustus 2012 studeerde Rob Polet af de op de scriptie Genade in Saint Francois d Assise van Olivier Messiaen: een tekstuele analyse en theologische analyse in het licht van Thomas van Aquino s genadetheologie. Begeleiders waren dr. W.M. Speelman en prof. Dr. H.W.M. Rikhof. Studiedagen In 2011 organiseerde het FSC naar aanleiding van het verschijnen van het boek Volmaakt leven. Over verlangen, volharding en vervulling een studiedag over Volmaakt leven. De achterliggende gedachte was dat het woord volmaaktheid tot misverstanden kan leiden en heel moralistisch verstaan kan worden. Dat gebeurt als men volmaaktheid associeert met een leven zonder enig gebrek. In het taalveld van het geloof staat volmaaktheid echter veel meer voor onze eindbestemming of terugkeer in God. Dit thema werd nader verkend door dr. J. van den Eijnden ofm (Over volmaaktheid en vervulling), prof.dr. R. Munnik (De perfecte mens; het verlangen naar volmaaktheid in een technologische cultuur), en prof.dr. P. van Geest (Het besef van de eigen onvolmaaktheid als opmaat tot volmaaktheid. Augustinus over levenskunst). In 2012 ging de FSC-studiedag over Duurzaam leven. De hoofdvraag was: Als mensen van nu zich net als Franciscus toen ook afvragen waar zijn wij nu eigenlijk helemaal mee bezig?, welke spirituele waarden zouden hun zoektocht naar duurzaam leven en het maatschappelijk verantwoord ondernemen kunnen ondersteunen? Sprekers waren dr. Martine Vonk (Duurzaamheid als een religieuze kwaliteit van leven), drs. Giuseppe van der Helm 9

10 (Waar uw schat is, daar zal ook uw hart zijn. Over duurzaamheid als gedeelde verantwoordelijkheid), en prof.dr. Herman Wijffels (Een nieuwe samenhang. Over de noodzaak van een radicale verandering in onze verhouding tot de natuurlijke omgeving). Dienstverlening De taak zich ook te profileren door diensten te verlenen buiten de academische wereld en zo het draagvlak te versterken, wordt door de staf van het FSC voornamelijk vervuld door middel van lezingen, workshops en bezinningsdagen. Er kwamen vragen van parochies, protestantse gemeenten en religieuze gemeenschappen. Ten slotte krijgt het FSC nogal eens vragen via zijn website om informatie te verschaffen of advies te geven. Lidmaatschappen en vertegenwoordiging Prof.dr. G.P. Freeman is lid van de Società internazionale di studi francescani en van het college van toezicht van de Franciscus Xaverius leerstoel van de TiU (Tilburg University). Dr. W.M. Speelman is redactielid van Franciscaans Leven en lid van het Thijmgenootschap, afdeling Katholieke Theologie. Dr. K. Pansters is redactielid van Franciscan Studies en Franciscaans Leven. Hij vertegenwoordigt het FSC in de Commissie Overleg Instituten, het regulier overleg van de religieuze wetenschappelijke instituten van de Konferentie Nederlandse Religieuzen. Hij is ook lid van de Internationale Gesellschaft für Theologische Mediävistik, het Platform Moderne Devotie, en de Theologische Onderzoekschool (NOSTER). 10

11 4. Publicaties Onderstaande selectie van publicaties geeft een inzicht in de wetenschappelijke resultaten van het onderzoek van het FSC. Een compleet overzicht van alle FSC publicaties verschenen in 2011 en 2012 is te vinden op * G.P. Freeman, Het kleine zusje van de armoede. Clara over nederigheid, in K. Pansters en W.M. Speelman, De deemoed Gods. Verkenningen in het licht van Franciscus van Assisi, Nijmegen: Valkhof 2011, In tegenstelling tot Franciscus besteedt Clara weinig aandacht aan de nederigheid of deemoed. Ze brengt die bijna steeds in verband met (materiële) armoede, die kennelijk belangrijker voor haar is. * G.P. Freeman, Clare of Assisi s Vision of Francis. On the Interpretation of a Remarkable Dream in B.J. Koet (ed.), Dreams as Divine Communication in Christianity: From Hermas to Aquinas, Leuven Paris Walpole MA 2012, In het proces voor Clara s heiligverklaring vertellen vier zusters het curieuze verhaal dat Clara gedroomd heeft dat Franciscus haar de borst gaf. Deze droom wordt vaak modern-psychologisch geduid. In dit artikel wordt een andere weg ingeslagen: de vraag staat centraal waarom de zusters de droom vertellen als bewijs van Clara s heiligheid. * G.P. Freeman, Laat de moederkerk zich verheugen. Over Clara s heiligverklaring, in Franciscaans Leven 94 (2011) Het proces van Clara s heiligverklaring wordt meestal gelezen als een goudmijn vol biografische bijzonderheden over haar leven, maar wordt weinig bestudeerd vanuit de canonisatieprocedures die in de dertiende eeuw golden. Dit artikel maakt daarmee een begin. * G.P. Freeman, Pope Gregory Loved Clare s Poverty in The Cord. A Franciscan Spiritual Review 62 (2012) Drie auteurs, J. Dalarun, D. Flood en G.P. Freeman, werd gevraagd commentaar te geven op de recente hypothese dat het stuk over Clara en haar zusters een latere invoeging is in de oudste levensbeschrijving van Franciscus. Freeman beaamt deze stelling maar gaat niet mee in de conclusie die anderen daaraan verbinden, dat namelijk de paus erop uit was Clara s stichting onder te brengen in een orde die haar vreemd was. * G.P. Freeman & E. van Kerkhoff, Een jaar met Franciscus van Assisi. 365 teksten voor elke dag van het jaar, Tielt 2012, 284 blz. In 2007 verschenen als Wijsheid van Franciscus. 365 teksten voor elke dag van het jaar. Het betreft een tweede druk. * J. van den Eijnden, K. Pansters e.a., Bonaventura, Volmaakt leven. Over verlangen, volharding en vervulling (Budel 2011). Vertaling van Bonaventura s De perfectione vitae ad sorores. Bonaventura schreef dit werkje voor de religieuze gemeenschap van zusters in Lonchamps. De vertaling gaat vergezeld van een inleiding en commentaar. Deze zijn zo geschreven dat dit werkje ook met vrucht gelezen en gebruikt kan worden door niet-kloosterlingen en door mensen van de 21e eeuw. * J. van den Eijnden, Inleiding in: J. van den Eijnden, K. Pansters e.a. Bonaventura, Volmaakt leven, Over verlangen, volharding en vervulling (Budel 2011),

12 Deze inleiding plaatst genoemd werkje in zijn historische context, geeft uitleg aan het begrip volmaaktheid door het te plaatsen binnen het streven van de mens naar zijn einddoel: voltooid te worden in het geheim van God. Op deze manier wordt het begrip bevrijd van zijn doorgaans nogal moralistische interpretatie. Bovendien wordt aandacht besteed aan het begrip deugd en aan de samenhang van de diverse hoofdstukken van dit werkje. * J. van den Eijnden, Het van eeuwigheid geïncarneerde Woord. Over de theologische vooronderstellingen van Franciscus spreken over Christus, in: Krijn Pansters en Willem Marie Speelman (red), De deemoed Gods, Verkenningen in het licht van Franciscus van Assisi. (Nijmegen 2011), In dit artikel wordt bereflecteerd en aangetoond hoe voor Franciscus Christus niet los gedacht kan worden van zijn incarnatie oftewel menswording. Deze behoort tot zijn godmenselijke identiteit, welke voor de incarnatie niet anders is dan er na. Het eeuwige Woord verandert in de incarnatie niet, maar onze verhouding tot dat Woord. Daarom onthult de deemoedige en lijdende Christus de ware identiteit van de Zoon en dezelfde deemoedige en lijdende Christus is het beeld Gods waarnaar wij geschapen zijn. Hierom is deemoed of mindere zijn zo kenmerkend voor de franciscaanse spiritualiteit. * J. van den Eijnden, Ga, en hertstel mijn kerk, in: S. Hellemans, J. van den Eijnden en P. Rentinck (red.), Een katholieke Kerk met toekomst. Bij het afscheid van Jozef Wissink als hoogleraar Praktische Theologie aan de faculteit katholieke Theologie te Tilburg. Theologische Perspectieven 8 (Bergambacht, 2012), In dit artikel wordt aangetoond dat voor een hernieuwing van de huidige kerk en haar instituties een persoonlijk geloof en een persoonlijke betrokkenheid op Jezus Christus onontbeerlijk zijn. Deze betrokkenheid maakt het mogelijk om positief verbonden te blijven met de kerk in al haar gebrekkigheid en zondigheid (seksueel misbruik) en bij te dragen aan haar vernieuwing. Een vergelijking met de situatie van de Kerk ten tijde van Franciscus en met zijn houding tegenover de Kerk verduidelijkt dit en actualiseert Franciscus houding. * K. Pansters, Franciscan Obedience. Fraternity and Virtue in Thirteenth-Century Literature and Instruction, in: Studies in Spirituality 22 (2012), * K. Pansters, Franciscan Virtue. Spiritual Growth and the Virtues in Franciscan Literature and Instruction of the Thirteenth Century. Studies in the History of Christian Traditions, 161 (Leiden 2012). Dit boek behandelt het denken over deugden en deugdontwikkeling (de deugden als begin- en eindpunt van het spirituele leven) in de Franciscaanse theologie vanaf Franciscus (ca ), in de context van het laat-middeleeuwse spiritueel-morele discours: hoe worden deugden gedefinieerd? Hoe verwerft, heeft, houdt, ontwikkelt of verliest men deugden? Hoe maakt men spirituele voortgang in één deugd en hoe van deugd naar deugd? Wat betekenen deugden voor de inrichting van het spirituele leven? Hoe veranderen deze betekenissen door de eeuwen heen? * K. Pansters, Franciscus Somnians. Dreams in Medieval Saints Lives, in: B.J. Koet (ed.), Dreams as Divine Communication in Christianity: From Hermas to Aquinas. Studies in the History and Anthropology of Religion 3 ( (Leuven 2012), * K. Pansters, De weg naar volmaaktheid: Franciscus, Bonaventura en David van Augsburg, in: Franciscaans leven 95 (2012), Om te bezien hoe volmaaktheid volgt op voortgang in deugden, gaat Pansters in dit artikel nader in op de benadering van deugd, voortgang en volmaaktheid in het denken van Franciscus, Bonaventura en David van Augsburg. Daarbij blijkt dat niet alleen de deugdzame mens zelf een 12

13 transformatie ondergaat, maar ook het franciscaanse begrip over hoe hij de deugdzame weg naar volmaaktheid gestalte moet geven. * K. Pansters en G. Aerden (red.), T. Peeters (trans.), Guigo de Kartuizer, Gewoonten. Een leefregel voor kluizenaars in gemeenschap. Middeleeuwse monastieke Teksten 3 (Budel 2011). De Gewoonten zijn tot op de dag van vandaag een regelgevend basisdocument van de kartuizerorde; in voorliggende vertaling bovendien een primeur voor het Nederlandse taalgebied. In dit geschrift spreekt een beroemde twaalfde-eeuwse kartuizer rechtstreeks tot het hart van de mens van nu, de mens tenminste die geïnteresseerd is in de grondslagen van een spiritueel leven in eenzaamheid binnen een gemeenschap, en in het geslaagde huwelijk tussen regelgeving en de vrijheid van ieder individu. * K. Pansters en W.M. Speelman (red.), De deemoed Gods. Verkenningen in het licht van Franciscus van Assisi (Nijmegen 2011). De deemoed van God raakt ook de mens zelf, want het is vanwege de mens dat God zich vernederd heeft. En hier raken wij aan de kern van de franciscaanse spiritualiteit. Franciscus zag dat hij om God te vinden niet naar de hemel moest staren, maar juist naar beneden. Als God in Christus is afgedaald om de mens te vinden, dan moet de mens dus ook afdalen, Christus achterna, om God te vinden. Dit cruciale en paradoxale gegeven, dat fundamenteel christologische en franciscanologische vragen oproept, wordt hier nader verkend. * W.M. Speelman, A Spiritual Method in Daily Life Practices, in: E. Hense en F. Maas (ed.), Towards a Theory of Spirituality. Studies in Spirituality 22 (Leuven 2011), In het minor college heeft Speelman een methode ontwikkeld waarin de bestemming van iedere praktijk kan worden benoemd, en ook de waarden die de bestemmer gerealiseerd wil hebben. Zowel de bestemmer als de waarde blijken steeds weer benoemd te worden met woorden die ook in de spirituele context gebruikt worden: liefde, gemeenschap, heelheid. Zo toont hij aan dat spiritualiteit niet alleen in religieuze context te vinden is, maar integraal onderdeel uitmaakt met het dagelijks leven als een leven dat ergens door en op gericht is. * W.M. Speelman, God aan den lijve ondervinden. Lichamelijke spiritualiteit volgens Franciscus en Clara (Leeuwarden 2012). Een verslag van een herhaaldelijk uitgevoerd project in de vastentijd, waarin mensen met behulp van oefeningen en bezinning op franciscaanse teksten leren hun lijf leren betrekken in hun spiritualiteit. Franciscus en Clara zochten God door hun lijf in te zetten. Zij tuchtigden hun lijf om er de intieme nabijheid van de mensgeworden God mee te kunnen voelen. Dit boek probeert mensen te leren ervaren dat God dichterbij is dan wij denken. * W.M. Speelman, Het zien van God, in: K. Pansters en W.M Speelman (red.), De deemoed Gods. Verkenningen in het licht van Franciscus van Assisi (Nijmegen 2011), Een queeste langs teksten uit de Bijbel en van Franciscus en Clara om te ontdekken wat het betekent God te zien: van Hagar die ziet dat God haar ziet tot Franciscus en Clara die zien met de ogen van God. * W.M. Speelman, Liturgy of Real Presence: From Books to Communication, in: S. Hellemans en J. Wissink (ed.), Towards a New Catholic Church in Advanced Modernity: Transformations, Visions, Tensions. Tilburg Theological Studies/Tilburger Theologische Studien 5 (Berlin 2011),

14 Een kritische studie van de ontwikkelingen in de liturgie sinds Vaticanum II, waarbij verdedigd wordt dat de kerk geroepen is om aanwezig te blijven bij mens en wereld, ook al laten deze laatsten zich in de huidige tijd steeds minder raken. * W.M. Speelman, Eeuwig gaat voor duurzaam, in: Franciscaans Leven 95 (2012), Duurzaamheid is niet een kwestie van het stellen van grenzen, maar van het leven in goede verhoudingen. Duurzaam leven is een steeds hernieuwde afstemming tussen de mens, God en de aarde. Als je snaren van een muziekinstrument op elkaar afstemt is er maar één verhouding de goede, de volmaakte; zo is ook duurzaam leven een uitwerking van het leven volgens de volmaaktheid van het Evangelie. * W.M. Speelman schrijft al twee jaar maandelijks een spiritueel commentaar op actuele kwesties in het Friesch Dagblad en Het Goede Leven. Hij schreef onder andere over economie, politiek, religie, kunst, onderwijs, life style, zorg, duurzaamheid en leiderschap. 14

15 5. Lezingen Jaarlijks brengen dr. W.M. Speelman en prof.dr. G.P. Freeman de minor christelijke spiritualiteit onder brede aandacht op een open college-avond. Speelman verzorgt regelmatig een introductie-college spiritualiteit bij open dagen van de TST in Tilburg. Een compleet overzicht van alle gehouden lezingen is te vinden u op * J. van den Eijnden sprak op de studiemiddag van het Franciscaans Studiecentrum in Den Bosch over Volmaaktheid en vervulling. Reflecties bij Bonaventura s adviezen aan de zusters van Longchamp (3 november 2011). Ook sprak hij over Volmaaktheid op de studiebijeenkomst van het Franciscaans Treffen te Megen (9-10 november 2012). * G.P. Freeman gaf op het Franciscan Institute St. Bonaventure (New York, 16 februari 2012) een lezing over Recent trends in the research on Clare s sisters; op de Joh.-Duns- Skotusakademie (Aken, 8 november 2012) sprak hij over Klaras Kloster als Modell für die ersten Damianitinnen. In Megen gaf hij een voortgezette kadervorming Vlaamse en Nederlandse clarissen (3-4 mei; oktober 2011; 8-9 mei 2012). * Krijn Pansters gaf lezingen over Franciscaanse spiritualiteit op internationale congressen in Praag (Internationale Gesellschaft für theologische Mediävistik), Leeds (International Medieval Congress) en Dresden (Symposium Auctoritas et communitas ) en lezingen over Kartuizer spritualiteit op internationale congressen in Aggsbach (Analecta Cartusiana Kongress Kartäusisches Denken ) en Keulen (Historisches Institut, Universität zu Köln). Voor de broeders Franciscanen te Nijmegen en op de FSC-studiedag van 2012 over Duurzaamheid verzorgde hij lezingen over Franciscaanse spiritualiteit. * J. Sloot sprak in februari 2011 en februari 2012 voor de Arbeitskreis für Ordensgeschichte des 19. und 20. Jahrhunderts te Vallendar (D) over Die Niederländische Franziskaner in Neu-Guinea / Papua * W.M. Speelman gaf een tiendelige lezingencyclus Algemene Inleiding in de Christelijke Spiritualiteit voor de zusters Franciscanessen in Dongen, en een vierdelige cursus De Spiritualiteit van Franciscus in de Lucasparochie te Tilburg. In de verslagperiode begeleidde hij twee maal de Pax et Bonum dagen van de minderbroeders en clarissen te Megen. In Wenen gaf hij de lezing The celebration of the body op het congres van de Europäische Gesellschaft für Katholische Theologie (Exploring Boundaries of Bodiliness (25-28 augustus 2011). 15

Christelijke spiritualiteit

Christelijke spiritualiteit Christelijke spiritualiteit Cursus Het goede leven. Minor Franciscaanse spiritualiteit over duurzaamheid, zorg en leiderschap Het (FSC) doet wetenschappelijk onderzoek naar de levensoriëntatie zoals die

Nadere informatie

JAARREKENING 2016 STICHTING FRANCISCAANS STUDIECENTRUM UTRECHT

JAARREKENING 2016 STICHTING FRANCISCAANS STUDIECENTRUM UTRECHT JAARREKENING 2016 STICHTING FRANCISCAANS STUDIECENTRUM UTRECHT 30-3-2017 INHOUDSOPGAVE Bladzijde 1. Balans per 31 december 2016 2 2. Resultatenrekening over 2016 3 3. Algemeen 6 4. Waarderingsgrondslagen

Nadere informatie

Inleiding. Utrecht, mei Het bestuur van het Franciscaans Studiecentrum, Dr. E.P. de Jong, voorzitter

Inleiding. Utrecht, mei Het bestuur van het Franciscaans Studiecentrum, Dr. E.P. de Jong, voorzitter Jaarverslag 2013-2014 Inleiding Het Franciscaans Studiecentrum doet iedere twee jaar verslag van zijn activiteiten voor zijn externe relaties en zijn achterban. In dit verslag komen de zaken aan de orde

Nadere informatie

Augustinus. Utrecht verhaalt: ( ) bladzijden uit het boek Doornburgh verhaalt. Doornburgh/ Dames en heren (bewoners)/

Augustinus. Utrecht verhaalt: ( ) bladzijden uit het boek Doornburgh verhaalt. Doornburgh/ Dames en heren (bewoners)/ Utrecht verhaalt: Augustinus (354 430) bladzijden uit het boek Doornburgh verhaalt Augustinus (354 430) Zr.Mirjam, Priorij Emmaus te Maarssen 2015 Utrecht verhaalt is een concept van ar-gitect Bij gebruik

Nadere informatie

Bonaventura, Volmaakt leven. Over verlangen, volharding en vervulling

Bonaventura, Volmaakt leven. Over verlangen, volharding en vervulling Bonaventura, Volmaakt leven. Over verlangen, volharding en vervulling Vertaling: Jan van den Eijnden ofm, Hubert Bisschops ofs, Ria van Dinther osc, Jan Klok, Krijn Pansters Inleiding, annotatie en commentaar:

Nadere informatie

Duurzaam Deugdzaam. Krijn Pansters Tilburg University Franciscaans Studiecentrum.

Duurzaam Deugdzaam. Krijn Pansters Tilburg University Franciscaans Studiecentrum. Duurzaam Deugdzaam Krijn Pansters Tilburg University Franciscaans Studiecentrum k.pansters@tilburguniversity.edu Franciscus: heiligheid en duurzaamheid Franciscaanse duurzaamheid? Wees geprezen, mijn Heer,

Nadere informatie

PUBLIEKE LEZING π maandag 25 maart 2013 π Universiteit Antwerpen Stadscampus Hof van Liere

PUBLIEKE LEZING π maandag 25 maart 2013 π Universiteit Antwerpen Stadscampus Hof van Liere PUBLIEKE LEZING π maandag 25 maart 2013 π Universiteit Antwerpen Stadscampus Hof van Liere Het Universitair Centrum Sint-Ignatius Antwerpen (ucsia) heeft de eer u uit te nodigen op een ontmoeting met Donal

Nadere informatie

Refo500 is het internationale platform dat kennis, deskundigheid, ideeën, producten en activiteiten aanbiedt naar aanleiding van 500 jaar reformatie.

Refo500 is het internationale platform dat kennis, deskundigheid, ideeën, producten en activiteiten aanbiedt naar aanleiding van 500 jaar reformatie. Refo500 is het internationale platform dat kennis, deskundigheid, ideeën, producten en activiteiten aanbiedt naar aanleiding van 500 jaar reformatie. In 1517 maakte Maarten Luther in de Duitse stad Wittenberg

Nadere informatie

Paulus brief aan de Romeinen. #1 voorbereiding

Paulus brief aan de Romeinen. #1 voorbereiding 1 Paulus brief aan de Romeinen #1 voorbereiding Inhoudsopgave Paulus brief aan de Romeinen - #1 voorbereiding... 1 1. Inleiding... 2 2. Thema van de brief... 3 3. De vijf grote thesen van de brief... 4

Nadere informatie

Bonaventura. Volmaakt leven. Over verlangen, volharding en vervulling

Bonaventura. Volmaakt leven. Over verlangen, volharding en vervulling Bonaventura Volmaakt leven Over verlangen, volharding en vervulling Vertaling: Jan van den Eijnden ofm, Hubert Bisschops ofs, Ria van Dinther osc, Jan Klok, Krijn Pansters Inleiding, annotatie en commentaar:

Nadere informatie

AANTEKENINGEN WAAROM WERD GOD EEN MENS?

AANTEKENINGEN WAAROM WERD GOD EEN MENS? AANTEKENINGEN Alles draait om de visie op Jezus Christus. Door de eeuwen heen is er veel discussie geweest over Jezus. Zeker na de Verlichting werd Hij zeer kritisch bekeken. De vraag is waar je je op

Nadere informatie

Identiteitsdocument Met de Bijbel op weg de wereld in

Identiteitsdocument Met de Bijbel op weg de wereld in Identiteitsdocument Met de Bijbel op weg de wereld in 1. We willen gereformeerd zijn 2. We geloven in genade 3. We zijn samen op reis Gereformeerd onderwijs voor christenen Met de Bijbel op weg de wereld

Nadere informatie

Onderwijs Onderzoekschool Politieke Geschiedenis

Onderwijs Onderzoekschool Politieke Geschiedenis Onderwijs Onderzoekschool Politieke Geschiedenis Voor promovendi en Research Masters 2012 2013 Onderzoekschool Politieke Geschiedenis 1 1. De Onderzoekschool Politieke Geschiedenis De Onderzoekschool Politieke

Nadere informatie

Themamiddag. Vergeving na seksueel misbruik: mag, kan, moet dat?!

Themamiddag. Vergeving na seksueel misbruik: mag, kan, moet dat?! Themamiddag Vergeving na seksueel misbruik: mag, kan, moet dat?! De Protestantse Theologische Universiteit (PThU), Stichting VPSG- advies en ondersteuning bij vragen rond seksueel geweld en zingeving en

Nadere informatie

1. Over Stichting Martin Luther Heritage Foundation

1. Over Stichting Martin Luther Heritage Foundation Beleidsplan 2017-2019 1. Over Stichting Martin Luther Heritage Foundation Theoloog Maarten Luther (1483-1546) is een van de belangrijkste reformatoren en grondlegger van het protestantisme. Door zijn toedoen

Nadere informatie

Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING FFTR 2014-2015

Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING FFTR 2014-2015 Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING FFTR 2014-2015 Deel 2 Opleidingsspecifiek deel: Master Theologie Deze onderwijs- en examenregeling (OER-FFTR) treedt

Nadere informatie

Positieve psychologie & Zingeving

Positieve psychologie & Zingeving Positieve psychologie & Zingeving Studiebijeenkomst KSGV Vrijdag 29 maart 2019, 13.00-17.00 uur Auditorium Catharijneconvent (Lange Nieuwstraat 38 te Utrecht) Informatie en aanmelding: www.ksgv.nl ksgv@ksgv.nl

Nadere informatie

Handreiking bij een spirituele zoektocht.

Handreiking bij een spirituele zoektocht. Handreiking bij een spirituele zoektocht. Deze handreiking hoort bij: Oud- en nieuw- katholiek. De spirituele zoektocht van die andere katholieken. Door Joris Vercammen. Valkhof pers 2011. Het boek is

Nadere informatie

DE COMPETENTIES VAN DE PREDIKANT EN DE GEESTELIJK VERZORGER

DE COMPETENTIES VAN DE PREDIKANT EN DE GEESTELIJK VERZORGER DE COMPETENTIES VAN DE PREDIKANT EN DE GEESTELIJK VERZORGER De PThU kent twee competentieprofielen, die voor de gemeentepredikant en die voor de geestelijk verzorger. Ze verschillen in onderdelen, maar

Nadere informatie

WELKOM! Programma Welkom en opening Kennismaking en informatie ETS Historische achtergrond van het NT Pauze De vier Evangeliën

WELKOM! Programma Welkom en opening Kennismaking en informatie ETS Historische achtergrond van het NT Pauze De vier Evangeliën WELKOM! Inleiding op het NT Vier getuigenissen over Jezus NT-les 1 ETS-jaar 1 Programma Welkom en opening Kennismaking en informatie ETS Historische achtergrond van het NT Pauze De vier Evangeliën Doelen

Nadere informatie

levensbeschouwelijke identiteit van catent Scholen zijn als bomen Leven niet alleen Zonder grond en wortels Leeft geen school, niet één

levensbeschouwelijke identiteit van catent Scholen zijn als bomen Leven niet alleen Zonder grond en wortels Leeft geen school, niet één levensbeschouwelijke identiteit van catent Scholen zijn als bomen Leven niet alleen Zonder grond en wortels Leeft geen school, niet één De scholen van Catent - afzonderlijk en gezamenlijk - zijn als een

Nadere informatie

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. Faculteit der Filosofie, Theologe en Religiewetenschappen. Deel 2 (opleidingsspecifiek deel): Bachelor Theologie

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. Faculteit der Filosofie, Theologe en Religiewetenschappen. Deel 2 (opleidingsspecifiek deel): Bachelor Theologie ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING 2016-2017 Faculteit der Filosofie, Theologe en Religiewetenschappen Deel 2 (opleidingsspecifiek deel): Deze onderwijs- en examenregeling (OER-FFTR) treedt in werking op 1 september

Nadere informatie

WELKOM! Inleiding op het NT Vier getuigenissen over Jezus. NT-les 1 ETS-jaar 1

WELKOM! Inleiding op het NT Vier getuigenissen over Jezus. NT-les 1 ETS-jaar 1 WELKOM! Inleiding op het NT Vier getuigenissen over Jezus NT-les 1 ETS-jaar 1 Programma Welkom en opening Kennismaking en informatie ETS Historische achtergrond van het NT Pauze De vier Evangeliën Doelen

Nadere informatie

SOLA SCRIPTURA VERKONDIGING 5 FEBRUARI Zusters en broeders, gemeente van onze Heere Jezus Christus

SOLA SCRIPTURA VERKONDIGING 5 FEBRUARI Zusters en broeders, gemeente van onze Heere Jezus Christus SOLA SCRIPTURA VERKONDIGING 5 FEBRUARI 2017 Zusters en broeders, gemeente van onze Heere Jezus Christus Aan het eind van zijn leven schreef Maarten Luther: 1 "Alles wat ik gedaan heb, is het Woord van

Nadere informatie

Voor christenen is de Bijbel met name een geloofsboek. Dat betekent

Voor christenen is de Bijbel met name een geloofsboek. Dat betekent De Bijbel Een geloofsboek EWe kunnen vele wegen gaan met de Bijbel. De één ervaart het vooral als een mooi kunstobject. Vele kunstenaars hebben er inspiratie in gevonden om een kunstwerk te maken. We kennen

Nadere informatie

Geworteld leven. Je weg gaan in de Geest van Jezus 14 JANUARI 2015

Geworteld leven. Je weg gaan in de Geest van Jezus 14 JANUARI 2015 Geworteld leven Je weg gaan in de Geest van Jezus 14 JANUARI 2015 Psalm 1 Gelukkig de mens Die vreugde vindt in de wet van de HEER en zich verdiept in zijn wet, dag en nacht. Hij zal zijn als een boom,

Nadere informatie

Stichting Sint Paulus Instituut. Plan. De Lepelaar MT, Dronten KvK:

Stichting Sint Paulus Instituut. Plan. De Lepelaar MT, Dronten KvK: Stichting Sint Paulus Instituut Plan De Lepelaar 8 8251 MT, Dronten KvK: 65263820 Inhoudsopgave Algemene gegevens 3 Inleiding 3 Aanleiding en belang 3 Missie 4 Doelgroepen 4 Rechtsvorm 5 Projecten 5 2

Nadere informatie

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen

ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING. Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen ONDERWIJS- EN EXAMENREGELING 2016-2017 Faculteit der Filosofie, Theologie en Religiewetenschappen Master Filosofie () Deze onderwijs- en examenregeling (OER-FFTR) treedt in werking op 1 september 2016.

Nadere informatie

Chronische pijn en zingeving

Chronische pijn en zingeving ksgv-studiebijeenkomst Chronische pijn en zingeving Leuven, dinsdag 19 mei 2015, 13.00 17.00 uur Provinciehuis, Provincieplein 1, 3010 Leuven Pijn heeft een impact op je ganse zijn. Pijn beïnvloedt je

Nadere informatie

Thomas van Aquino ( )

Thomas van Aquino ( ) Thomas van Aquino (1225-1274) inhoudsopgave Personalia Thomas van Aquino Uit het leven van Tegenstellingen Scholastiek Basis denken en wetenschap Meer Thomas van Aquino Tijdgenoten Hedendaagse toepassing

Nadere informatie

Gereformeerd onderwijs 2.0

Gereformeerd onderwijs 2.0 Gereformeerd onderwijs 2.0 Eindrapport werkgroep Toekomst gereformeerd onderwijs Noord-Nederland Opdrachtgever: bestuur Noorderbasis, bestuur GBS De Wierde, bestuur GBS Eben Haëzer, bestuur VGSO, bestuur

Nadere informatie

R E L I G I O U S J O U R N A L I S M C O M M U N I T Y O F P R A C T I C E T I L B U R G C O B B E N H A G E N C E N T E R

R E L I G I O U S J O U R N A L I S M C O M M U N I T Y O F P R A C T I C E T I L B U R G C O B B E N H A G E N C E N T E R R E L I G I O U S J O U R N A L I S M C O M M U N I T Y O F P R A C T I C E T I L B U R G C O B B E N H A G E N C E N T E R 1 R E L I G I O U S J O U R N A L I S M C O M M U N I T Y O F P R A C T I C E

Nadere informatie

A. Algemene gegevens. B. Samenstelling bestuur

A. Algemene gegevens. B. Samenstelling bestuur Format voor in het kader van de ANBI-transparantie te publiceren gegevens door een Religieus Instituut behorende tot de Rooms Katholieke Kerk in Nederland. A. Algemene gegevens Naam: Congregatie Zusters

Nadere informatie

LEZING (in het Nederlands en in het Engels) π Donderdag 18 maart 2010 π Universiteit Antwerpen π Hof van Liere

LEZING (in het Nederlands en in het Engels) π Donderdag 18 maart 2010 π Universiteit Antwerpen π Hof van Liere Als westerlingen en christenen voelen we ons soms sterk aangetrokken tot het mysterieuze Oosten. Wat trekt ons daar zo aan, waarom, en wat zijn de consequenties voor ons eigen geloof en cultuur? LEZING

Nadere informatie

GODSDIENSTWETENSCHAPPEN

GODSDIENSTWETENSCHAPPEN GODSDIENSTWETENSCHAPPEN Het programma Godsdienstwetenschappen omvat drie onderdelen en is als volgt verdeeld over de jaren 1 en 2: Jaar1: - Nieuwe spiritualiteit grensverkeer tussen Oosterse en Westerse

Nadere informatie

CURSUSMAP 1 (NBG) Discipelen van Jezus. Leren leven in de kracht van Jezus. Dr. Bob Gordon Kees de Vlieger. Een Kerygma cursus

CURSUSMAP 1 (NBG) Discipelen van Jezus. Leren leven in de kracht van Jezus. Dr. Bob Gordon Kees de Vlieger. Een Kerygma cursus CURSUSMAP 1 (NBG) Discipelen van Jezus Leren leven in de kracht van Jezus Dr. Bob Gordon Kees de Vlieger Een Kerygma cursus Copyright Stichting Kerygma Nederland Baron van Nagellstraat 9a 3781 AP Voorthuizen

Nadere informatie

2. Selectie van studenten geschiedt op basis van een oordeel over de volgende kerncompetenties van belangstellenden:

2. Selectie van studenten geschiedt op basis van een oordeel over de volgende kerncompetenties van belangstellenden: Opleidingsspecifieke deel OER, 2017-2018 Opleiding / programma: Theologie en Religiewetenschappen Programma: Religie en Samenleving Artikel Tekst 2.1 Toelatingseisen opleiding 1. Voor toelating tot de

Nadere informatie

EEN SPIRITUELE TOCHT NAAR BINNEN. Br. René Stockman

EEN SPIRITUELE TOCHT NAAR BINNEN. Br. René Stockman EEN SPIRITUELE TOCHT NAAR BINNEN Br. René Stockman s-hertogenbosch 2019 5 Inhoud Voorwoord 7 Onze roeping tot heiligheid 11 1. Iedere mens is geroepen tot heiligheid 11 2. Een gebroken harmonie die naar

Nadere informatie

De drie-engelenboodschap, ACTUEEL!

De drie-engelenboodschap, ACTUEEL! De drie-engelenboodschap, ACTUEEL! Missie De missie van de Kerk van de Zevende-dags Adventisten is de verkondiging van het eeuwig evangelie zoals verwoord in de drieengelenboodschap van Openbaring 14:6-12.

Nadere informatie

Samen Eucharistie vieren

Samen Eucharistie vieren Samen Eucharistie vieren Presentatie 23 november 2017 Methode OPSTAP 1 Situatieschets catechese 2 Omvorming De Kerk die erop uitgaat is de gemeenschap van missionaire leerlingen die initiatief nemen, die

Nadere informatie

Profiel missionair werker (M/V) Project Licht op Zuid. Protestantse gemeente te Rotterdam Zuid. Hervormde wijkgemeente Maranathakerk

Profiel missionair werker (M/V) Project Licht op Zuid. Protestantse gemeente te Rotterdam Zuid. Hervormde wijkgemeente Maranathakerk Profiel missionair werker (M/V) Project Licht op Zuid Protestantse gemeente te Rotterdam Zuid Hervormde wijkgemeente Maranathakerk 2013 2018 Protestantse gemeente te Rotterdam Zuid Hervormde wijkgemeente

Nadere informatie

Pepdagen 2015: De tucht, hoe gaan we daarmee om? 22 augustus en 5 september De Lichtkring Meppel en De Bron Hardinxveld-Giessendam

Pepdagen 2015: De tucht, hoe gaan we daarmee om? 22 augustus en 5 september De Lichtkring Meppel en De Bron Hardinxveld-Giessendam Pepdagen 2015: De tucht, hoe gaan we daarmee om? DATUM: LOCATIE: 22 augustus en 5 september De Lichtkring Meppel en De Bron Hardinxveld-Giessendam Welkom Doel Pepdagen Kennis opdoen Ervaringen delen Bezinning

Nadere informatie

Doel van Bijbelstudie

Doel van Bijbelstudie Bijbelstudie Hebreeën 4:12 Want het woord Gods is levend en krachtig en scherper dan enig tweesnijdend zwaard en het dringt door, zó diep, dat het vaneen scheidt ziel en geest, gewrichten en merg, en het

Nadere informatie

Inhoudsopgave VOORWOORD ONDERZOEKSMOTIVATIE ALGEMENE INLEIDING 8 HOOFDSTUK 1 HET MOEDERSCHAP VAN GOD, HET GEESTELIJKE MOEDERSCHAP

Inhoudsopgave VOORWOORD ONDERZOEKSMOTIVATIE ALGEMENE INLEIDING 8 HOOFDSTUK 1 HET MOEDERSCHAP VAN GOD, HET GEESTELIJKE MOEDERSCHAP Inhoudsopgave VOORWOORD V ONDERZOEKSMOTIVATIE VIII ALGEMENE INLEIDING 8 HOOFDSTUK 1 HET MOEDERSCHAP VAN GOD, HET GEESTELIJKE MOEDERSCHAP EN MYSTAGOGIE: EEN STAND VAN HET ONDERZOEK 12 1.0 Het moederschap

Nadere informatie

PUBLIEKE LEZINGEN (in het Engels) π Dinsdag 25 augustus en donderdag 27 augustus 2015 π Universiteit Antwerpen π Hof van Liere π Prinsstraat 13 2000

PUBLIEKE LEZINGEN (in het Engels) π Dinsdag 25 augustus en donderdag 27 augustus 2015 π Universiteit Antwerpen π Hof van Liere π Prinsstraat 13 2000 2015 PUBLIEKE LEZINGEN (in het Engels) π Dinsdag 25 augustus en donderdag 27 augustus 2015 π Universiteit Antwerpen π Hof van Liere π Prinsstraat 13 2000 Antwerpen In augustus 2015 vindt de negende editie

Nadere informatie

Abdijweekend met Erik Borgman

Abdijweekend met Erik Borgman Abdijweekend met Erik Borgman vrijdag 19 oktober 2006 zondag 21 oktober 2007 Norbertijnerabdij Postel, Abdijlaan 16, 2400 Mol Abdijweekend te Postel: Lectuur en verdieping van Metamorfosen. Over religie

Nadere informatie

San Damiano, weg naar het heiligdom

San Damiano, weg naar het heiligdom God, onze Leidsman, de eeuwen spreken van Uw stem, die gehoord werd door mensen die vanuit de diepte van hun hart uitzagen naar Uw licht. Uw roepstem hebben wij verstaan en onbevreesd zijn wij op weg gegeaan.

Nadere informatie

Sint Franciscuscentrum Programmaoverzicht voorjaar 2016 (versie november 2015)

Sint Franciscuscentrum Programmaoverzicht voorjaar 2016 (versie november 2015) Sint Franciscuscentrum Programmaoverzicht voorjaar 2016 (versie november 2015) Voor informatie en opgave E opgave@sintfranciscuscentrum.nl of T 076 5223444 (alleen ochtenden) Beste lezer, VOORWOORD Voor

Nadere informatie

Cursussen 2015-2016. Inschrijven. winterwerk 2015-2016. Waarom mee doen? Moet ik lid van de Hervormde gemeente Garderen zijn om mee te mogen doen?

Cursussen 2015-2016. Inschrijven. winterwerk 2015-2016. Waarom mee doen? Moet ik lid van de Hervormde gemeente Garderen zijn om mee te mogen doen? Pagina 1 winterwerk 2015-2016 winterwerk 2015-2016 Waarom mee doen? Paulus schreef in de brief aan de Romeinen: Alles wat vroeger is geschreven, is geschreven om ons te onderwijzen, opdat wij door te volharden

Nadere informatie

Het sacrament van. Het huwelijk. Sacramenten

Het sacrament van. Het huwelijk. Sacramenten Het sacrament van Het huwelijk Sacramenten Sacramenten IIn de Bijbel Deze geloofsboekjes gaan over de In het evangelie willen Farizeeën Jezus op de proef stellen zeven sacramenten. Sacramenten met een

Nadere informatie

WERKDOCUMENT MISSIE, APOSTOLAAT EN ENGAGEMENT

WERKDOCUMENT MISSIE, APOSTOLAAT EN ENGAGEMENT WERKDOCUMENT MISSIE, APOSTOLAAT EN ENGAGEMENT A. In de statuten van de aangesloten leden: Hoofdstuk I: Natuur, charisma en doelstelling Aangesloten Leden bij de Broeders van Liefde zijn christengelovigen,

Nadere informatie

Beleidsplan. Sint-Vincentiusregio Inzetten op zorgzaam omgaan met wie we zijn als Broeders van Liefde en Aangesloten Leden

Beleidsplan. Sint-Vincentiusregio Inzetten op zorgzaam omgaan met wie we zijn als Broeders van Liefde en Aangesloten Leden Sint-Vincentiusregio 2013-2018 Inzetten op zorgzaam omgaan met wie we zijn als Broeders van Liefde en Aangesloten Leden actieplan aangesloten leden Sint-Vincentiusregio 2013-2018 domein 1: Spiritueel leven

Nadere informatie

COMPENDIUM VAN DE SOCIALE LEER VAN DE KERK

COMPENDIUM VAN DE SOCIALE LEER VAN DE KERK COMPENDIUM VAN DE SOCIALE LEER VAN DE KERK INHOUDSTAFEL INLEIDING Een integraal en solidair humanisme a) Bij het aanbreken van het derde millennium 1 b) De betekenis van dit document 3 c) Ten dienste van

Nadere informatie

Spiritualiteit, meeervoudige religieuze betrokkenheid en zingeving. Groningen, Joantine Berghuijs,

Spiritualiteit, meeervoudige religieuze betrokkenheid en zingeving. Groningen, Joantine Berghuijs, Spiritualiteit, meervoudige religieuze betrokkenheid en zingeving Joantine Berghuijs 6-03-2015 Overzicht presentatie Trends in religiositeit/spiritualiteit in Nederland Breedte van het begrip spiritualiteit

Nadere informatie

Geloven in Scholen met de Bijbel

Geloven in Scholen met de Bijbel Geloven in Scholen met de Bijbel Inleiding Wij willen in onze scholen samenwerken met Gereformeerde Scholen zijn opgericht door ouders vanuit christenen die, net als wij, willen leven naar de Gereformeerde

Nadere informatie

Waarom doet Hij dat zo? Om de diepste bedoeling van Gods geboden aan te geven. Daar kom ik straks op terug. Hij geeft in de Bergrede de beloften en

Waarom doet Hij dat zo? Om de diepste bedoeling van Gods geboden aan te geven. Daar kom ik straks op terug. Hij geeft in de Bergrede de beloften en 1 De Bijbel open 2013 5 (02-02) Vandaag bespreken we een vraag over de betekenis van de Wet die God aan Israel gaf voor de christelijke gemeente van het Nieuwe Testament en dus voor ons. Is het zo dat

Nadere informatie

Religie, christendom en politiek vanuit filosofisch perspectief

Religie, christendom en politiek vanuit filosofisch perspectief Religie, christendom en politiek vanuit filosofisch perspectief - Het christelijke belemmert de politiek niet, maar maakt haar juist mogelijk en waardevol - Pieter Jan Dijkman Vereniging voor Wijsbegeerte

Nadere informatie

Tom Wright & Hermeneutiek. Hans Burger

Tom Wright & Hermeneutiek. Hans Burger Tom Wright & Hermeneutiek Hans Burger 2014 09 18 Welkom Romeinen 12,1-2 1 Broeders en zusters, met een beroep op Gods barmhartigheid vraag ik u om uzelf als een levend, heilig en God welgevallig offer

Nadere informatie

Curriculum voor het behalen van canonieke graden in de Sacra Theologia en Scientiae Religiosae

Curriculum voor het behalen van canonieke graden in de Sacra Theologia en Scientiae Religiosae Curriculum voor het behalen van canonieke graden in de Sacra Theologia en Scientiae Religiosae Inleiding De Tilburg School of Catholic Theology (TST) is een door de Heilige Stoel erkende theologische faculteit.

Nadere informatie

Stichting Freedom in Christ Ministries Nederland. Beleidsplan

Stichting Freedom in Christ Ministries Nederland. Beleidsplan Beleidsplan 2017-2019 Stichting Freedom in Christ Ministries Nederland 15-8-2017 Inhoud Achtergrond stichting... 2 Bestuur & Directie... 2 Missie en Visie... 3 Missie... 3 Visie... 3 Strategische doelstellingen...

Nadere informatie

Locatie Zaal CC 4 van het Collegezalencomplex van de Radboud Universiteit, Mercatorpad 1, 6525 HS Nijmegen.

Locatie Zaal CC 4 van het Collegezalencomplex van de Radboud Universiteit, Mercatorpad 1, 6525 HS Nijmegen. Teresa van Avila In 2015 is het precies 500 jaar geleden dat Teresa van Avila (1515-1582) geboren werd. Zij behoort nog steeds tot de maatgevende auteurs van de mystiek in de Moderne Tijd. Tot op vandaag

Nadere informatie

Liefde. De sociale leer van de Kerk

Liefde. De sociale leer van de Kerk Liefde De sociale leer van de Kerk De sociale leer van de Kerk Over de liefde Het evangelie roept ons op om ons in te zetten voor onze naasten. Maar hoe weet je nu wat er gedaan moet worden, zeker in een

Nadere informatie

Hersteldenken en zinzorg

Hersteldenken en zinzorg ksgv-studiebijeenkomst Hersteldenken en zinzorg dinsdag 3 juni 2014, 12.30 17.00 uur Vormingscentrum Guislain Jozef Guislainstraat 43 9000 Gent België In de gezondheidszorg legt het hersteldenken de klemtoon

Nadere informatie

Het sacrament van. Het huwelijk. Sacramenten

Het sacrament van. Het huwelijk. Sacramenten Het sacrament van Het huwelijk Sacramenten Sacramenten Deze geloofsboekjes gaan over de zeven sacramenten. Sacramenten zijn tekens, in woord en gebaar, die we in Jezus Naam in de gemeenschap van de Kerk

Nadere informatie

GRIEKSE EPIGRAFIE OP LOCATIE (MA/PhD)

GRIEKSE EPIGRAFIE OP LOCATIE (MA/PhD) N e d e r l a n d s I n s t i t u u t A t h e n e Ολλανδικό Ινστιτούτο Αθηνών Netherlands Institute at Athens NIA INTERUNIVERSITAIRE CURSUS GRIEKSE EPIGRAFIE OP LOCATIE (MA/PhD) Nederlands Instituut in

Nadere informatie

De Kerk op weg naar een gemeenschappelijke visie

De Kerk op weg naar een gemeenschappelijke visie De Kerk op weg naar een gemeenschappelijke visie Faith and Order Paper 214 Opzet Waarom willen we deze tekst bespreken? Uitleg over het ontstaan van deze tekst Presentatie van enkele grondgedachten van

Nadere informatie

WEEK ÉÉN JOHN MAIN OSB, MONASTERY WITHOUT WALLS P.115

WEEK ÉÉN JOHN MAIN OSB, MONASTERY WITHOUT WALLS P.115 WEEK ÉÉN De reis is eenvoudig. Het vereist een bepaalde visie op het belang, een zekere nederigheid om te beginnen, en een zekere trouw en moed om vol te houden. Vóór alles echter de bereidheid om je te

Nadere informatie

Vooruit met de BasisSt.Jansgemeente Gouda

Vooruit met de BasisSt.Jansgemeente Gouda Nieuw Jaarthema Vooruit met de basis beleid Vorming &Toerusting Missionair Team Bijbelstudiecoördinatie als handreiking vanuit beleidsplan kerkenraden St. Jan Gouda 2017-2018 De kerkenraden A en B hebben

Nadere informatie

Kerk in Actie zoekt enthousiaste theologen

Kerk in Actie zoekt enthousiaste theologen Kerk in Actie zoekt enthousiaste theologen Geloof jij in de kracht van Bijbelverhalen? Vind je het een uitdaging te ontdekken wat Bijbelverhalen betekenen voor mensen in een ander land? Heb je visie om

Nadere informatie

Cursusaanbod

Cursusaanbod Cursusaanbod 2018-2019 Inhoud Studieweek Mystiek : In de leerschool van Titus Brandsma... 2 De geestelijke weg... 3 Spiritualiteit in sociale actie... 4 Geestelijke begeleiding... 6 De gemeenschap als

Nadere informatie

1 Johannes. - Kringleiderhandeleiding -

1 Johannes. - Kringleiderhandeleiding - 1 Johannes - Kringleiderhandeleiding - Beste kringleider, Hieronder vind je per hoofdstuk een aantal aanvullende gedachten bij het kringmateriaal over 1 Johannes. Met name wordt beschreven wat het doel

Nadere informatie

Profielbeschrijving Voorzitter College van Bestuur. Pagina 1

Profielbeschrijving Voorzitter College van Bestuur. Pagina 1 Profielbeschrijving Voorzitter College van Bestuur Pagina 1 Contactgegevens Stichting Hervormde Scholen De Drieslag Lange Voren 88 3773 AS Barneveld info@dedrieslag.nl www.dedrieslag.nl Datum 28-01-2015

Nadere informatie

CURSUSMAP 1 (HSV) Discipelen van Jezus. Leren leven in de kracht van Jezus. Dr. Bob Gordon Kees de Vlieger. Een Kerygma cursus

CURSUSMAP 1 (HSV) Discipelen van Jezus. Leren leven in de kracht van Jezus. Dr. Bob Gordon Kees de Vlieger. Een Kerygma cursus CURSUSMAP 1 (HSV) Discipelen van Jezus Leren leven in de kracht van Jezus Dr. Bob Gordon Kees de Vlieger Een Kerygma cursus Copyright Stichting Kerygma Nederland Kerkstraat 24-3 3781 GB Voorthuizen Tel.

Nadere informatie

Descartes schreef dat er geen ander land was "où l'on puisse jouir d'une liberté si entière" (waar men een zo volledige vrijheid kan genieten)

Descartes schreef dat er geen ander land was où l'on puisse jouir d'une liberté si entière (waar men een zo volledige vrijheid kan genieten) Verslag 25 mei 2018, Salon der Verdieping: Spinoza s politieke filosofie De bespreking van de politieke filosofie doe ik aan de hand van zijn belangrijkste politieke werk, te weten het Theologisch-politiek

Nadere informatie

DE REFORMATIE DEEL 1. Vijf inleidende vragen: Naar Nathan Busenitz (Grace Ministries Seminary)

DE REFORMATIE DEEL 1. Vijf inleidende vragen: Naar Nathan Busenitz (Grace Ministries Seminary) DE REFORMATIE DEEL 1 Vijf inleidende vragen: Naar Nathan Busenitz (Grace Ministries Seminary) Vijf inleidende vragen: 1. Wanneer is de Reformatie begonnen? Vijf inleidende vragen: 1. Wanneer is de Reformatie

Nadere informatie

Profielbeschrijving Raad van Toezicht. Pagina 1

Profielbeschrijving Raad van Toezicht. Pagina 1 Profielbeschrijving Raad van Toezicht Pagina 1 Contactgegevens Stichting Hervormde Scholen De Drieslag Lange Voren 88 3773 AS Barneveld info@dedrieslag.nl www.dedrieslag.nl Datum 28-01-2015 Pagina 2 Inhoud

Nadere informatie

Geachte collega's, beste studenten,

Geachte collega's, beste studenten, College van Bestuur Geachte collega's, beste studenten, Na de hectische weken met de bezetting van het Bungehuis en het Maagdenhuis, hebben we een moment van bezinning ingelast. Wij hebben tijd genomen

Nadere informatie

De Linkeroever. werkplaats voor levende spiritualiteit. Vier avonden over de vraag wat dat is, en wat ervoor nodig is om een spiritueel mens te zijn

De Linkeroever. werkplaats voor levende spiritualiteit. Vier avonden over de vraag wat dat is, en wat ervoor nodig is om een spiritueel mens te zijn Spiritualiteit? [Ralf Grossert] M1 Iets voor mensen die graag zweverig doen? Of moet je met je beide benen op de grond staan om spiritueel te kunnen zijn? En welke spiritualiteit past bij mij? Er is zoveel

Nadere informatie

Wanneer we de redding accepteren die Christus aan het kruis heeft aangeboden, zijn we verenigd in Hem in een verbond. We zijn verzoend met God en met

Wanneer we de redding accepteren die Christus aan het kruis heeft aangeboden, zijn we verenigd in Hem in een verbond. We zijn verzoend met God en met Wanneer we de redding accepteren die Christus aan het kruis heeft aangeboden, zijn we verenigd in Hem in een verbond. We zijn verzoend met God en met mensen. Onze levens zijn getransformeerd. De gelovigen

Nadere informatie

WERKVERSLAG 2015 Dineke Houtman PThU vestiging Amsterdam

WERKVERSLAG 2015 Dineke Houtman PThU vestiging Amsterdam Leerstoel Judaïca met bijzondere aandacht voor de verhouding van Jodendom en christendom (bijzonder hoogleraarschap vanwege de Stichting tot Bevordering van het Wetenschappelijk Onderwijs in de Judaïstiek)

Nadere informatie

Inleiding. Utrecht, mei Het bestuur van het Franciscaans Studiecentrum, Dr. E.P. de Jong, voorziwer

Inleiding. Utrecht, mei Het bestuur van het Franciscaans Studiecentrum, Dr. E.P. de Jong, voorziwer Jaarverslag 2015-2016 Inleiding Het Franciscaans Studiecentrum doet iedere twee jaar verslag van zijn ac>viteiten voor zijn externe rela>es en zijn achterban. In dit verslag komen allereerst de zaken aan

Nadere informatie

Minor Filosofie en Wetenschap Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2013-2014

Minor Filosofie en Wetenschap Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2013-2014 Minor Filosofie en Wetenschap Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2013-2014 Vrije Universiteit Amsterdam - Onderwijscentrum VU - Minoren - 2013-2014 I Inhoudsopgave Vak: Filosofische

Nadere informatie

Franciscus van Assisi ( )

Franciscus van Assisi ( ) Franciscus van Assisi (1182-1226) Franciscus, waarom loopt iedereen achter jou aan? Je bent maar klein, niet mooi en je bent niet geleerd. En toch lopen massa s mensen achter je aan. Hoe krijg je dat voor

Nadere informatie

Griekse en Latijnse taal en cultuur. Je wordt een all-round classicus met een brede blik én diepgang.

Griekse en Latijnse taal en cultuur. Je wordt een all-round classicus met een brede blik én diepgang. Griekse en Latijnse taal en cultuur Je wordt een all-round classicus met een brede blik én diepgang. Griekse en Latijnse taal en cultuur In de bachelor Griekse en Latijnse taal en cultuur word je opgeleid

Nadere informatie

Inleiding door vicaris Albert Van De Kerkhove

Inleiding door vicaris Albert Van De Kerkhove ZIE, IK MAAK IETS NIEUWS! (Js 43, 19-19) Vormingsdag voor dekenale ploegen Gent, zaterdag 19 november 2016 Inleiding door vicaris Albert Van De Kerkhove Open en trouw Een vitale Kerk, open op de wereld

Nadere informatie

Beleidsplan van de Protestantse Tweestromengemeente te Rossum Heerewaarden Hurwenen

Beleidsplan van de Protestantse Tweestromengemeente te Rossum Heerewaarden Hurwenen 14 november 2017. Beleidsplan van de Protestantse Tweestromengemeente te Rossum Heerewaarden Hurwenen 2018-2021. INLEIDING. De ProtestantseTweestromengemeente te Rossum Heerewaarden - Hurwenen (PT )is

Nadere informatie

De hartslag van ons leven Beleidsplan

De hartslag van ons leven Beleidsplan De hartslag van ons leven Beleidsplan 2015-2019 inleiding De is een veelkleurige gemeente. Jezus Christus verbindt ons. Hij is de hartslag van ons leven. Rondom Zijn Evangelie komen we telkens weer samen.

Nadere informatie

Nederlands. Ons Heer Hemelvaart B. Van leven naar eucharistie. Eerste lezing Handelingen 1,1-11

Nederlands. Ons Heer Hemelvaart B. Van leven naar eucharistie. Eerste lezing Handelingen 1,1-11 Nederlands Ons Heer Hemelvaart B Gij zult kracht ontvangen van de heilige Geest, om mijn getuigen te zijn tot het einde der aarde. (Hnd 1,8) Van leven naar eucharistie De diepe bron van ieder dynamisme,

Nadere informatie

praktijkseminarie de operationele aanpak valorisatieproblematiek

praktijkseminarie de operationele aanpak valorisatieproblematiek praktijkseminarie de operationele aanpak valorisatieproblematiek SBO maatschappelijke finaliteit Prof. Dr. Ann Jorissen (UA) IWT, 11 januari 2010 1 Effective Governance of Private Enterprises: the influence

Nadere informatie

Werkgroep Spirituele Zorg binnen de Palliatieve Zorg Regio Zuid-Gelderland

Werkgroep Spirituele Zorg binnen de Palliatieve Zorg Regio Zuid-Gelderland September 2011 Werkgroep Spirituele Zorg binnen de Palliatieve Zorg Regio Zuid-Gelderland Beleidsplan : Samenwerken aan Spirituele Zorg binnen de Palliatieve Zorg I. Achtergrond De palliatieve zorg ontwikkelt

Nadere informatie

Startzondag 14 september 2014 Vieren en Verbinden

Startzondag 14 september 2014 Vieren en Verbinden Startzondag 14 september 2014 Vieren en Verbinden Hoera, voor altijd verbonden. Het zou een reclame voor de kerk kunnen zijn. Voor altijd verbonden met God, met elkaar, van jong tot oud. U begrijpt natuurlijk

Nadere informatie

MASTERCLASS INSPIREREN EN DIENEN

MASTERCLASS INSPIREREN EN DIENEN MASTERCLASS INSPIREREN EN DIENEN Een leergang voor sociaal-spiritueel leiderschap. De masterclass is bedoeld voor personen met een (bege)leidinggevende rol. Hierbij valt te denken aan schoolleiders, leidinggevenden

Nadere informatie

Formulier 31-05-2012. 1. Persoonlijke gegevens

Formulier 31-05-2012. 1. Persoonlijke gegevens Nederlandse Onderzoekschool voor Theologie en Religiewetenschap Netherlands School for Advanced Studies in Theology and Religion (NOSTER) Aanmeldingsformulier promovendi Promovendi die verbonden zijn aan

Nadere informatie

Onderwijs voor de hele mens

Onderwijs voor de hele mens Onderwijs voor de hele mens De sociale leer van de Kerk De sociale leer van de Kerk Over onderwijs Het evangelie roept ons op om ons in te zetten voor onze naasten. Maar hoe weet je nu wat er gedaan moet

Nadere informatie

Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid

Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid History Christiane Simone Stadie Op reis door het rijk der Letteren en der Godgeleerdheid Herinneringen van mijne academiereis in 1843 (Abraham Des Amorie van der Hoeven Jr.) Seminar paper Christiane

Nadere informatie

opdat u ten volle zou kunnen begrijpen met alle heiligen, wat de breedte en lengte en diepte en hoogte is, en u de liefde van Christus zou kennen,

opdat u ten volle zou kunnen begrijpen met alle heiligen, wat de breedte en lengte en diepte en hoogte is, en u de liefde van Christus zou kennen, Zending verbindt opdat u ten volle zou kunnen begrijpen met alle heiligen, wat de breedte en lengte en diepte en hoogte is, en u de liefde van Christus zou kennen, die de kennis te boven gaat, opdat u

Nadere informatie

F r a n c i s c u s. v a n. Leven met aandacht. w e g D e. Erfgoed Congregatie Zusters Franciscanessen van Oirschot

F r a n c i s c u s. v a n. Leven met aandacht. w e g D e. Erfgoed Congregatie Zusters Franciscanessen van Oirschot Leven met aandacht Erfgoed Congregatie Zusters Franciscanessen van Oirschot w e g D e v a n F r a n c i s c u s 2 Leven met aandacht Inhoud 1 De weg van Franciscus 9 2 De oprichting van de congregatie

Nadere informatie

ACADEMISCHE VRIJHEID NU

ACADEMISCHE VRIJHEID NU De Leidse Studenten Ekklesia en het Studium Generale Universiteit Leiden organiseren het symposium: ACADEMISCHE VRIJHEID NU Wat is academische vrijheid en waar en hoe wordt die gerealiseerd? Geen discussie

Nadere informatie

Beleidsplan

Beleidsplan Beleidsplan 2016-2020 s Gravendeel, april 2018 Inhoudsopgave 1. Aanpak bepalen 1-3 2. Huidige situatie 4 3. Missie & Visie 5-12 4. Geestelijke doelstellingen 13 5. Geestelijke actiepunten 14-15 6. Organisatorische

Nadere informatie