Inhoudsopgave. Inleiding... 3

Transcriptie

1

2 CO2footprintverslag VOMSPR3.10NL Inhoudsopgave 1 Inleiding Basisgegevens Beschrijving van de organisatie Verantwoordelijkheden Basisjaar Rapportageperiode Verificatie Afbakening Organisatorische grenzen Emissies van deelnemingen Emissies van Joint Ventures Emissies van aanbieders Wijzigingen in de organisatie Berekeningsmethodiek Actuele berekeningsmethodiek & conversiefactoren Wijzigingen berekeningsmethodiek Uitsluitingen Opname van CO Biomassa Directe en indirecte emissies Herberekening basisjaar & historische gegevens Emissies Emissie 2011 per categorie Directe emissies (scope 1) Indirecte emissies (scope 2) Overige indirecte emissies (scope 3) Emissies van projecten onder gunning van de CO2prestatieladder Onzekerheid...16 Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4 Bijlage 5 Referentietabel...18 Documentenstroom CO2footprint CO2footprintoverzicht 2011 (SAWP # )...22 Herberekening basisjaar (SAWP # )...23 CO2footprint project (SAWP # )...24 SAWP# v43_A_1 CO2Footprintverslag_Van_Oord_Nederland_ van 24

3 CO2footprintverslag VOMSPR3.10NL Inleiding Het duurzaamheidsbeleid van (VON) is in belangrijke mate gericht op onze CO₂uitstoot. Ons doel is om in 2015 de energy efficiency van onze activiteiten met minimaal 5% ten opzichte van het ijkjaar 2010 te verbeteren. Energieefficiencydoelstellingen op dat gebied zijn onderdeel van de jaarplannen van elke afdeling. Dit CO2footprintverslag beschrijft de vaststelling van de organisatorische grenzen (ofwel de organisational boundary) van bv en geeft de directe en indirecte emissies (scope 1, 2 en 3) weer welke binnen deze grenzen veroorzaakt zijn over het jaar Het opstellen van de periodieke rapportage is onderdeel van de stuurcyclus binnen het energiemanagementsysteem dat in het kader van het energiereductiebeleid en de CO 2prestatieladder is ingevoerd. Deze stuurcyclus staat beschreven in het Van Oord Managementsysteem. De systematiek die gebruikt is om tot de footprint te komen is volgens de NENISO en de CO2prestatieladder versie 2.1. Dit rapport dekt de vereisten uit paragraaf 7.3 en een gedeelte van paragraaf 7.4 van de norm. In de bijlage is een referentietabel opgenomen. SAWP# v43_A_1 CO2Footprintverslag_Van_Oord_Nederland_ van 24

4 CO2footprintverslag Basisgegevens 2.1 Beschrijving van de organisatie VOMSPR3.10NL maakt onderdeel uit van een wereldwijd actieve en toonaangevende aannemer van bagger, waterbouwkundige en offshore projecten (olie, gas en wind). Wij zijn een innovatieve partner voor onze opdrachtgevers en dragen al meer dan honderd jaar bij aan de infrastructuur voor de wereld van morgen. De groeiende wereldbevolking heeft behoefte aan meer ruimte en de vraag naar energie stijgt voortdurend. Toenemende wereldhandel vraagt om meer en betere havenfaciliteiten, terwijl klimaatverandering kustgebieden bedreigt. Van Oord biedt innovatieve oplossingen voor deze wereldwijde maritieme uitdagingen; nu en in de toekomst. 2.2 Verantwoordelijkheden De directievertegenwoordiger van bv is eindverantwoordelijke voor de inhoud van dit CO2footprintverslag. De verantwoordelijkheid voor volledige en correcte footprintinformatie van bedrijfsonderdelen en projecten is volgens onderstaande tabel. Tabel 1: Verantwoordelijkheden Bedrijfsonderdeel bv Paans Van Oord bv Mijnster Zand en Grindhandel bv Projecten onder gunning CO2presatieladder Van Oord Dredging & Marine Contractors bv* Van Oord Personeels bv* Van Oord Equipment bv* * Concernaanbieder, zie voor uitleg 2.3 Eindverantwoordelijke Dhr. J. Schaart Dhr. C.A. Paans Dhr. T.J. Groeneveld Projectmanager Dhr. J. de Jong Dhr. A.J.M. van Schaik Dhr. J. de Jong Stuurcyclus en contactpersoon emissieinventaris Dhr. N. Belkadi Dhr. N. Belkadi Dhr. N. Belkadi Dhr. N. Belkadi Dhr. L. Grooten Dhr. L. Grooten Dhr. L. Grooten Basisjaar In 2010 heeft voor het eerst door een certificerende instelling haar footprint laten verifiëren over de uitstoot in In 2009 is voor het eerst op systematische wijze het energieverbruik en de CO2 emissie vastgesteld en wordt gehanteerd als basisjaar waarnaar gerefereerd wordt in de ISO Over voorgaande jaren is de betrouwbaarheid en toegankelijkheid van gegevens te beperkt geweest om de CO 2 emissie met redelijke mate van zekerheid te kunnen vaststellen. 2.4 Rapportageperiode Dit rapport beschrijft de gegevens gebaseerd op het kalenderjaar 2011, dat wil zeggen van 1 januari 2011 tot en met 31 december Wijzigingen in de organisatorische grenzen en de emissieinventaris zullen ten opzichte van 2009 worden gerapporteerd. 2.5 Verificatie Verificatie van de organisatorische grenzen, emissieinventaris en CO2uitstoot vindt jaarlijks plaats door de certificerende instelling Lloyd s Register. De verificatie van de CO 2footprint 2011 staat gepland 10 en 11 september SAWP# v43_A_1 CO2Footprintverslag_Van_Oord_Nederland_ van 24

5 CO2footprintverslag Afbakening 3.1 Organisatorische grenzen VOMSPR3.10NL Bij het bepalen van de organisatorische grenzen is VON als top van de hiërarchie genomen en is voor de operational control benadering conform het GHGprotocol gekozen. In de CO2prestatieladder is deze methode aangeduid als methode 1. De organisatorische grens is in figuur 1 aangegeven met het oranje vlak. De operational controlbenadering betekent dat in de footprint alle CO2bronnen worden meegenomen die onder de operationele controle staan van bv. Figuur 1: Organisatorische grens bv Van Oord nv Van Oord Groep nv Van Oord Marine bv Van Oord Personeels bv Van Oord Offshore bv Van Oord Waterbouw bv Van Oord DMC bv Van Oord Equipment bv bv Mijnster Beheer bv Paans Van Oord bv Zeezand IJmuiden vof Ballast Van Oord Grondstoffen vof Concernaanbieder Deelneming Emissies van deelnemingen bv heeft twee langlopende deelnemingen. Dit zijn Zeezand IJmuiden VOF en Ballast Van Oord grondstoffen VOF. bv is de penvoerder en heeft operationele controle over Zeezand IJmuiden VOF. De emissies van Zeezand IJmuiden VOF zijn daarom meegenomen in de emissiebepaling. Ballast Nedam is penvoerder voor Ballast Van Oord grondstoffen VOF en heeft operationele controle over deze onderneming. Daarom wordt alleen de emissie van Ballast Van Oord grondstoffen VOF die veroorzaakt wordt door bv meegeteld als directe (scope 1) emissie van bv. SAWP# v43_A_1 CO2Footprintverslag_Van_Oord_Nederland_ van 24

6 CO2footprintverslag VOMSPR3.10NL Emissies van Joint Ventures Joint Ventures tussen bv en andere ondernemingen ten behoeve van de uitvoering van projecten zijn niet in de organisatorische grens opgenomen. Deze joint ventures zijn van tijdelijke aard en produceren zelf relatief niet of nauwelijks scope 1 of 2 emissies. De overige indirecte (scope 3) emissies van deze joint ventures, veroorzaakt door bv, worden meegenomen als directe (scope 1) emissies van Van Oord Nederland bv. In figuur 2 is dit weergegeven. Figuur 2: Emissie van Joint Ventures Joint Venture Scope 1 Scope 3 Scope 1 bv Joint Venture partner Emissies van aanbieders Op basis een A/Caanbiedersanalyse1 is vastgesteld dat een aantal onderdelen van het Van Oord concern als concernaanbieders aangemerkt worden. Deze onderdelen kunnen echter niet in hun geheel onder de organisatorische grens van bv worden gebracht i.v.m. met de complexe internationale structuur van deze concernaanbieders. Gekozen is voor de benadering dat de emissie van de concernaanbieders ten behoeve van de projecten, personeel en kantoren van expliciet wordt uitgerekend en als scope 1 en 2 emissies door concernaanbieders wordt weergegeven. In figuur 1 is te zien welke onderdelen concernaanbieders zijn voor bv. De belangrijkste concernaanbieder binnen het Van Oord concern is Van Oord Equipment bv en neemt het grootste deel van de directe (scope 1) emissies van het Van Oord concern voor haar rekening. De emissiestroom wordt bepaald door het brandstofverbruik van het materieel dat op projecten van bv werkt. Het volledige overzicht van concernaanbieders met bijbehorende emissiestromen staan in onderstaande tabel. 1 Een Aaanbieder is een leverancier die behoort tot de grootste leveranciers van het bedrijf die samen verantwoordelijk zijn voor tenminste 80% van de inkoopomzet. Een Caanbieder (concernaanbieder) is een aanbieder die een zeggenschapsrelatie heeft (financiële en of operationele controle) binnen hetzelfde concern als de ontvanger van de aanbieding. Of anders gezegd aanbieder en ontvanger zijn beide geheel of gedeeltelijk lid (in termen van zeggenschap, control, eigendom, etc.) van hetzelfde concern. SAWP# v43_A_1 CO2Footprintverslag_Van_Oord_Nederland_ van 24

7 CO2footprintverslag VOMSPR3.10NL Tabel 2: Concernaanbieders en hun emissiestromen Concernleverancier Van Oord Equipment bv Van Oord Dredging and Marine Contractors bv Van Oord Personeels bv Van Oord Groep nv Emissiestroom Brandstofverbruik van materieel Leaseauto gebruik Vliegtuiggebruik Verbruik van smeeroliën en vetten Zakelijk gebruik privéauto's Woon/werkverkeer Elektriciteit kantoor Gorinchem Scope De concernonderdelen bepalen samen jaarlijks een eigen CO2footprint volgens de ISO norm en presenteren dit separaat om dubbeltelling te voorkomen. 3.2 Wijzigingen in de organisatie In 2011 is door de directie besloten om de drie regiokantoren van in Vlissingen, IJmuiden en Bolsward te sluiten. Alleen de sluiting van het kantoor in IJmuiden heeft daadwerkelijk plaatsgevonden Vanaf de sluitingsdatum in september van dat jaar wordt het kantoor gebruikt als projectkantoor voor het project Onderhoud Vaargeulen (projectnummer ). Dit betekent dat de sluiting geen effect heeft op de totale CO 2footprint 2011 van, echter brengt dit wel een zeer geringe verschuiving teweeg van de emissie van regiokantoren naar de emissie van het betreffende project. Zie bijlage 1 voor een gedetailleerd overzicht van de emissies in De regiokantoren in Vlissingen en Bolsward zijn in de loop van 2012 gesloten. Dit heeft daarom geen invloed op de CO2footprint over het jaar SAWP# v43_A_1 CO2Footprintverslag_Van_Oord_Nederland_ van 24

8 CO2footprintverslag VOMSPR3.10NL 4 Berekeningsmethodiek 4.1 Actuele berekeningsmethodiek & conversiefactoren Omdat deze Periodieke rapportage onderdeel is van een CO2prestatieladder certificaat wordt de methodiek aangehouden zoals voorgeschreven in het Handboek 2.1, geldig m.i.v. 18 juli 2012, zoals uitgegeven door de SKAO. Deze methode schrijft voor om, afwijkend van het GHG protocol, business air travel en personal cars for business travel tot Scope 2 te rekenen (zie figuur 3). De gebruikte conversiefactoren zijn afkomstig uit het SKAO Handboek 2.1 bijlage C Conversiefactoren, geldig m.i.v. 18 juli Figuur 3: Systematiek definitie scope 1, 2 en 3 conform het Handboek CO2 prestatieladder 2.1 van SKAO d.d. 18 juli De methodiek voor het vaststellen van de emissieinventaris en het berekenen van de CO 2 uitstoot is voor VON vastgelegd in de werkinstructie VOMSPR3.10NLIN01 Instructie CO2footprint vaststellen (SAWP# ). Voor de concernaanbieders van Van Oord Nederland is de methodiek voor het vaststellen van de emissieinventaris en het berekenen van de CO2 uitstoot vastgelegd in de werkinstructie VOMSPR3.09IN02 Instruction CO 2 footprint calculation corporate (SAWP# ). Figuur 4 geeft schematisch weer hoe de informatie om tot de CO2footprint te komen wordt verzameld (zie ook bijlage 2). Figuur 4: Overzicht CO2footprint informatiestroom SAWP# v43_A_1 CO2Footprintverslag_Van_Oord_Nederland_ van 24

9 CO2footprintverslag VOMSPR3.10NL In bijlage 2 is op detailniveau te zien welke documenten voor de bovenstaande stappen zijn gebruik voor de CO2footprint van Wijzigingen berekeningsmethodiek Voor het vaststellen van de footprint 2011 zijn een aantal wijzigingen in de berekeningsmethodiek van kracht ten opzichte van het basisjaar. De belangrijkste wijziging heeft betrekking op het verzamelen van de brandstofgegevens van de schepen van Paans Van Oord en. In tegenstelling tot het basisjaar wordt het verbruik van deze schepen niet meer vastgesteld op basis van inkoopfacturen van de brandstof maar op basis van het daadwerkelijk gerapporteerde verbruik. De verbruiksgegevens worden door de bemanning van de schepen wekelijks gerapporteerd aan de afdeling Ship Management welke de gegevens in een centrale brandstofverbruiksdatabase registreert. Vanuit deze database worden vervolgens rapportages gegenereerd om voor het brandstofverbruik over een bepaalde periode te laten zien. Voor Mijnster Zand en Grinthandel is de methodiek ongewijzigd gebleven. Overige wijzigingen ten opzichte van het basisjaar zijn: Smeeroliën en vetten worden gerapporteerd als scope 1 in plaats van scope 3 Brandstofverbruik bedrijfsauto s is apart gerapporteerd binnen scope 1 Conversiefactor grijze stroom is in 2010 gewijzigd t.o.v. het basisjaar Conversiefactoren voor vluchten zijn in 2010 gewijzigd t.o.v. het basisjaar Koelgassen worden uitgesloten van de CO2footprint In het basisjaar is ten onrechte stadsverwarming meegeteld in het kantoor Gorinchem Rapportage van de scope 3 emissies is in 2011 verder uitgebreid en in dit verslag meegenomen De gewijzigde berekeningsmethodes zijn verwerkt in de werkinstructies waar in paragraaf 4.1 naar wordt verwezen. 4.3 Uitsluitingen Koelgassen van airco's worden conform de normering van de CO 2Prestatieladder niet meegenomen in de scope 1 en 2 emissies. Ook wordt er niet gerapporteerd over gasflessen m.n. t.b.v. laswerkzaamheden. Uit een basisonderzoek is gebleken dat de emissie hiervan te gering is om bij te houden. 4.4 Opname van CO2 In de vaststelling van de CO2 footprint is alleen sprake van een bijdrage vanuit bronnen. Afvangen en opslaan van CO2 door middel van sinks en reservoirs zijn niet van toepassing geweest in Biomassa heeft in 2011 geen CO2 uitgestoten door het verbranden van biomassa. SAWP# v43_A_1 CO2Footprintverslag_Van_Oord_Nederland_ van 24

10 CO2footprintverslag VOMSPR3.10NL Directe en indirecte emissies In dit hoofdstuk worden de scope en 1, 2 en 3 emissies van bv gepresenteerd en per scope toegelicht. 5.1 Herberekening basisjaar & historische gegevens Om de CO2footprint van 2011 op een betrouwbare manier te kunnen vergelijken met het basisjaar is de CO2footprint van het basisjaar (2009) opnieuw berekend met de gewijzigde berekeningsmethodieken welke in paragraaf 4.3 zijn beschreven (met uitzondering van de verzameling van brandstofgegevens). Figuur 5 geeft de herberekening met gewijzigde emissies ten opzichte van de historische gegevens per scope weer. In bijlage 3 is een gedetailleerd overzicht van de wijzigingen te vinden. Figuur 5: Herberekening basisjaar (2009) 227, ,639 Directe emissies scope Indirecte emissies scope 2 0 3,023 Overige indirecte emissies scope 3 228, ,056 Totaal 0 50, historisch , , , , herberekening Emissies In tabel 3 is te zien hoe de CO2footprint vanaf het basisjaar in 2009 zich heeft ontwikkeld. In 2011 is begonnen met het rapporteren van de scope 3 emissies en om dit te kunnen vergelijken met het basisjaar zijn voor 2009 met terugwerkende kracht de scope 3 emissies bepaald. Tabel 3: Overzicht CO2 emissies In ton CO2 Direct (scope 1) Indirect (scope 2) Overig indirect (scope 3) Totaal 2009 (basisjaar) * * Geen herberekening gedaan SAWP# v43_A_1 CO2Footprintverslag_Van_Oord_Nederland_ van 24

11 CO2footprintverslag VOMSPR3.10NL Emissie 2011 per categorie Om een sprekend vergelijk te kunnen maken tussen de verschillende CO 2 emitterende activiteiten binnen is de totale CO2emissie in deze paragraaf onderverdeeld in een aantal categorieën, te weten: Brandstof t.b.v. materieel (voornamelijk schepen en drooggrondverzetmaterieel) Smeeroliën t.b.v. materieel Gebouwen (gas en elektraverbruik van gebruikte gebouwen) Zakelijk autogebruik (leaseauto s, bedrijfsauto s en zakelijk gereden kilometers met privéauto s) Vliegtuiggebruik Woon/werkverkeer In figuur 5 is van elke categorie de procentuele bijdrage van de totale CO 2emissie weergegeven. Tussen haakjes is vermeld binnen welke scope de emissie te rekenen is. In bijlage 4 is een totaaloverzicht opgenomen van de CO2 emissies per emissiestroom binnen de organisatorische grenzen van. Figuur 5: Emissies 2011 per emissiestroomcategorie Gebouwen (scope 1 en 2) 0.71% Smeeroliën en vetten t.b.v. materieel (scope 3) 0.74% Zakelijk autogebruik (scope 1 en 2) 0.97% Vliegtuiggebruik (scope 2) 0.10% Woon/werkverkeer (scope 3) 0.24% Brandstof t.b.v. materieel (scope 1) 97.60% Directe emissies (scope 1) In figuur 6 zijn de scope 1 emissies uiteengezet waarbij de brandstof voor materieel, gebouwen en bedrijfsauto s per bedrijfsonderdeel is weergegeven. SAWP# v43_A_1 CO2Footprintverslag_Van_Oord_Nederland_ van 24

12 CO2footprintverslag VOMSPR3.10NL Figuur 6: Scope 1 emissies (in Ton CO2) MGO materieel bv 2,290 2,026 1,644 MGO materieel Paans Van Oord bv 4,318 4,772 MGO materieel Mijnster Zand en Grinthandel bv LPG materieel 5, ,491 58,764 49, ,368 MGO materieel Van Oord Equipment bv* HFO materieel Van Oord Equipment bv* Aardgas werf Werkendam Aardgas kantoor Gorinchem* Aardgas kantoor Vlissingen Brandstof bedrijfsauto's bv Brandstof bedrijfsauto's Paans Van Oord bv Brandstof bedrijfsauto's Mijnster Brandstof leaseauto's* , ,639 TOTAAL (basisjaar) *Concernaanbieding De directe emissies kunnen worden toegeschreven energiestromen: Brandstofverbruik ten behoeve van materieel Brandstofverbruik ten behoeve van gebouwen Leaseauto s aan de volgende groepen Brandstof ten behoeve van materieel De CO2 emissie van het materieel wordt bepaald op basis van het brandstofverbruik van het materieel in eigendom van VON en dochterbedrijven Paans Van Oord en Mijnster. Daarnaast wordt aan de footprint de CO2 emissie door materieel in eigendom van Van Oord Equipment bv op projecten van VON toegerekend. De brandstof wordt berekend op basis van de weekrapportages. De soorten gebruikte brandstof kunnen worden onderverdeeld in: MGO (Marine Gas Oil oftewel diesel) HFO (Heavy Fuel Oil oftewel zware stookolie) LPG (Liquified Petrol Gas) De brandstof wordt voor het grootste deel door onderstaand type materieel gebruikt: : voornamelijk drooggrondverzetmaterieel (graafmachines, kiepauto s en bulldozers) Paans Van Oord: voornamelijk kraanschepen t.b.v. baggerwerk Mijnster Zand en Grinthandel: voornamelijk zandtransportschepen Van Oord Equipment bv: voornamelijk sleephopperzuigers en cutterzuigers SAWP# v43_A_1 CO2Footprintverslag_Van_Oord_Nederland_ van 24

13 CO2footprintverslag VOMSPR3.10NL Brandstofverbruik ten behoeve van gebouwen De uitstoot als gevolg van het gebruik van aardas voor verwarming van gebouwen en koken behoort tot de directe emissies. maakte in 2011 gebruik van een kantoor in Gorinchem, een werf in Werkendam en regiokantoren in IJmuiden, Vlissingen en Bolsward. De emissie ten gevolge van de verbranding van aardgas op de Werf Werkendam en het Regiokantoor Vlissingen zijn gebaseerd op energiefacturen. De regiokantoren in IJmuiden en Bolsward hebben geen of een verwaarloosbaar kleine hoeveelheid aardgas gebruikt. Het kantoor in Gorinchem is in eigendom bij Van Oord Groep nv en het ter beschikking stellen van deze locatie aan VON is een concernleverantie. De emissie ten gevolge van de verbranding van aardgas is gebaseerd op de inkoopfacturen van het hele pand. Deze worden naar rato van de omzet van gebruikers van het pand, voor 44,72% toegerekend aan VON. Leaseauto s Het leaseautoprogramma wordt voor alle Van Oord bedrijfsonderdelen centraal geregeld en uitgevoerd door Van Oord DMC. De uitstoot wordt bepaald aan de hand van opgave door de leasemaatschappij van gebruikte brandstof. Voor leaseauto s worden zakelijke en privékilometers zonder onderscheid meegenomen in de berekening van scope 1 emissie. Naar rato van het aantal leaseauto s in gebruik door VON wordt de uitstoot toegerekend aan VON. In 2011 waren er 128 auto s op een totaal van de 478 leaseauto s in gebruik bij VON. Derhalve is 26,78% van de uitstoot toegerekend aan VON Indirecte emissies (scope 2) In figuur 7 zijn de scope 2 emissies uiteengezet waarbij de ingekochte elektriciteit is onderverdeeld in de locaties waar gebruik van maakt. Figuur 7: Scope 2 emissies (in Ton CO2) Grijze stroom kantoor Gorinchem* Grijze stroom werf Werkendam Grijze stroom regiokantoor IJmuiden Grijze stroom regiokantoor Vlissingen Grijze stroom regiokantoor Bolsward/Drachten Grijze stroom projectkantoor IJmuiden (154302) Zakelijk gebruik privéauto's* Vliegtuiggebruik* TOTAAL (basisjaar) *Concernaanbieding SAWP# v43_A_1 CO2Footprintverslag_Van_Oord_Nederland_ van 24

14 CO2footprintverslag VOMSPR3.10NL De indirecte emissies kunnen worden toegeschreven aan in de volgende energiestromen: Inkoop elektriciteit Zakelijk gebruik privéauto s Vliegtuiggebruik Inkoop elektriciteit maakte in 2011 gebruik van een kantoor in Gorinchem, een werf in Werkendam en regiokantoren in IJmuiden, Vlissingen en Bolsward. Vanuit deze vestigingen werkte VON autonoom met een eigen staf. Zoals in paragraaf 3.2 is beschreven zijn de regiokantoren in de loop van 2011 en 2012 gesloten. Voor de CO2footprint van 2011 heeft dit alleen een kleine invloed gehad op de CO2uitstoot het kantoor in IJmuiden. Kantoor Gorinchem Het kantoor in Gorinchem is in eigendom bij Van Oord Groep nv en het ter beschikking stellen van deze locatie aan VON is een concernleverantie. De emissie ten gevolge van de inkoop van elektriciteit is gebaseerd op de inkoopfacturen van het hele pand. Deze worden naar rato van de omzet van gebruikers van het pand, voor 44,72% toegerekend aan VON. Werf Werkendam De emissie ten gevolge van de inkoop van elektriciteit is gebaseerd op energiefacturen. Regiokantoor IJmuiden De emissie ten gevolge van de inkoop van elektriciteit is gebaseerd op energiefacturen. Het regiokantoor is in september 2011 gesloten en daarna doorgegaan als projectkantoor. Regiokantoor Vlissingen De emissie ten gevolge van de inkoop van elektriciteit is gebaseerd op energiefacturen. Regiokantoor Bolsward/Drachten Het regiokantoor in Bolsward bestaat uit een kamer welke ter beschikking gesteld is binnen het kantoor van zustermaatschappij Wicks. Deze organisatie valt buiten de boundary van VON. Er is slechts één verbruiksmeter voor de gehele locatie (kantoor inclusief werkplaats en magazijn) dus het verbruik van dit regiokantoor is niet apart geregistreerd. Gezien de zeer geringe invloed op de totale CO2 uitstoot is, over 2011 net als in 2010, het verbruik gelijk gesteld aan het kantoor in IJmuiden welke qua oppervlak en gebruik overeenkomt met de ruimte in Bolsward. In het basisjaar stond dit regiokantoor in Drachten. Zakelijk gebruik privéauto s Al het personeel van Van Oord staan op de loonlijst bij Van Oord Personeels bv. Zakelijk gereden kilometers met privé auto s worden daarom door Van Oord Personeels bv doorbelast aan VON. Hier is dus sprake van een concernleverantie vanuit Van Oord Personeels bv. Er wordt periodiek opgave gedaan van de emissies aan de hand van gedeclareerde kilometers. De toerekening van deze uitstoot aan VON gebeurt op basis van de omzet van VON t.o.v. de concernomzet. Vliegtuiggebruik Vliegkilometers worden voornamelijk gemaakt door nietnederlandse bemanningsleden op schepen van Van Oord Equipment bv. Vliegreizen worden geboekt door het externe reisbureau BCD business travel en via Van Oord DMC bv doorbelast aan projecten van VON. Hier is dus sprake van een concernleverantie vanuit Van Oord DMC bv. Er wordt jaarlijks opgave gedaan van de emissie aan de hand van gevlogen afstanden. SAWP# v43_A_1 CO2Footprintverslag_Van_Oord_Nederland_ van 24

15 CO2footprintverslag VOMSPR3.10NL Overige indirecte emissies (scope 3) Er is in 2011 op basis van de lijst met meest materiële emissies is een begin gemaakt met het rapporteren van de scope 3 emissies van. Smeeroliën en vetten werden al eerder gerapporteerd maar als scope 1 emissie. Omdat smeeloliën en vetten niet daadwerkelijk verbrand worden waarbij CO2 vrijkomt worden de emissies die worden veroorzaakt bij de fabricage bij de scope 3 emissies geteld. Ook is over 2011 voor het eerst gerapporteerd over de woon/werkkilometers die werknemers van afleggen. In figuuur 8 zijn de emissies als gevolg van deze energiestromen weergegeven. Figuur 8: Scope 3 emissies (in Ton CO2) Smeeroliën en vetten bv Smeeroliën en vetten Paans Van Oord bv Smeeroliën en vetten Mijnster Smeeroliën en vetten Van Oord Equipment bv* Brandstof voor woon/werkverkeer* TOTAAL , , (basisjaar) *Concernaanbieding Brandstof voor woon/werkverkeer Het aantal kilometers voor woon/werkverkeer van werknemers wordt geregistreerd door de afdeling Personnel & Organisation. Halfjaarlijks worden er voor overzichten gegenereerd uit het personeelssysteem (EBS). Omdat de vorm van woon/werkverkeer niet voor elke werknemer bekend en geregistreerd is wordt voor de CO 2uitstoot de conversiefactor gebruik voor brandstoftype niet bekend (210 gco2/km). Hiermee de meest veilige factor gekozen, ervan uitgaande dat iedereen met een personenauto komt. Verbruik van smeeroliën en vetten De bepaling van de CO2 uitstoot door gebruik van smeeroliën en vetten gebeurt op basis van de hoeveelheid ingekochte smeermiddelen aan boord van schepen. De uitstoot toegerekend aan VON is bepaald op basis van de gerapporteerde hoeveelheden van de schepen van Van Oord Equipment bv en de schepen in het bezit van VON, Paans en Mijnster Emissies van projecten onder gunning van de CO2prestatieladder In 2011 is het meerjarig onderhoudsproject voor vaargeulen en havens (projectnummer ) gestart onder gunning van niveau 3 van de CO2prestatieladder. Deze certificering verplicht ons om voor dit project specifieke inzicht te verschaffen in de CO 2emissies. In figuur 9 zijn de CO2emissies per energiestroom weergegeven. In bijlage 5 is een compleet overzicht te vinden van de emissies per scope voor dit project. SAWP# v43_A_1 CO2Footprintverslag_Van_Oord_Nederland_ van 24

16 CO2footprintverslag VOMSPR3.10NL Figuur 9: Emissies 2011 project Meerjarig onderhoud vaargeulen en havens (in Ton CO2) MGO materieel Van Oord Equipment bv* HFO materieel Van Oord Equipment bv* Brandstof leaseauto's* 0.01 Grijze stroom projectkantoor 3.37 Vliegtuiggebruik <= 700 km* 0.41 Vliegtuiggebruik > 700 km < 2500 km* 0.87 Smeeroliën en vetten Van Oord Equipment bv* TOTAAL 1, *Concernaanbieding 5.3 Onzekerheid Bij het interpreteren van de gegevens moet rekening gehouden worden met een aantal factoren die van invloed kunnen zijn op de betrouwbaarheid van de gegenereerde data. Hierbij moet gedacht worden aan: Nauwkeurigheid van de wekelijkse handmatige brandstofpeilingen Fouten bij de handmatige invoer van gegevens in bestanden Aannames in het brandstofverbruik per draaiuur van droog grondverzet materieel Mogelijk ongecontroleerde leveringen van brandstof aan derden Inschatting i.p.v. vaste gegevens regiokantoren Onbekend in welke vorm en verhouding van en naar het werk gereisd wordt Ad 1 en 2: Deze punten zijn voornamelijk van toepassing op de grote hoeveelheid bunkeringen en rapportagemomenten van de schepen die door Van Oord Equipement bv worden ingezet op de projecten van VON. Dit betreft een bijdrage aan de uitstoot van een concernaanbieder. Interne verificaties worden regelmatig gedaan en op basis hiervan worden corrigerende maatregelen doorgevoerd. Na deze verificaties zijn in ieder geval alle significante omissies en fouten uit de data gehaald. We verwachten dat een nog diepgaandere screening op mogelijke errata in de data niet tot een verdere significante verhoging van de nauwkeurigheid zal leiden. Ad 3: We verwachten hier redelijk betrouwbare aannames te hebben gedaan. Inzicht in het werkelijke brandstofverbruik vanuit metingen zal de nauwkeurigheid voor drooggrondverzetmachines kunnen verbeteren, maar op de totale CO 2 emissie zal dit een zeer geringe invloed hebben omdat het aandeel van de uitstoot van deze machines op het totaal klein is (ca. 1% van de totale uitstoot). Ad 4: Het is theoretisch mogelijk dat brandstof die officieel geleverd is aan onze eigen tanks wordt afgenomen door onderaannemers op projecten zonder dat dit in de administratie zichtbaar wordt. We praten hier echter ook over zeer kleine hoeveelheden die op het totaal niet van SAWP# v43_A_1 CO2Footprintverslag_Van_Oord_Nederland_ van 24

17 CO2footprintverslag VOMSPR3.10NL invloed zullen zijn. Mogelijke overschatting op onze eigen emissies door dit fenomeen ligt in orde grootte van tienden van procenten. Ad 5: Vanwege het ontbreken en niet te kunnen achterhalen van verbruiksgegevens van de kantoren in Bolsward is een inschatting gemaakt op basis van een vergelijkbare situatie. De mogelijke onzekerheid van deze inschatting zal naar verwachting vele malen minder zijn dan tienden van procenten gezien het zeer geringe aandeel van het energieverbruik van kantoren t.o.v. het gasolieverbruik van het materieel. Ad 6: In 2011 is gestart met het opnemen van de uitstoot uit het woon/werkverkeer in de scope 3 emissies. Van elke medewerker die geen gebruik maakt van een leaseauto is een lijst samengesteld met woon/werkafstanden. De totale afstanden zijn over het jaar gecumuleerd om zo de CO2uitstoot te berekenen. Het is echter niet bekend welke vorm van vervoer de betreffende medewerkers kiezen om van en naar het werk te komen. Als conversiefactor is daarom de categorie Personenvervoer conventionele personenauto Brandstoftype niet bekend aangehouden. Hierdoor is de kans dat de berekende CO2uitstoot iets hoger is dan de werkelijkheid omdat medewerkers die met het openbaar vervoer reizen een lagere uitstoot teweeg brengen. Dit heeft echter een minimaal tot geen effect op de totale CO 2footprint. SAWP# v43_A_1 CO2Footprintverslag_Van_Oord_Nederland_ van 24

18 CO2footprintverslag VOMSPR3.10NL Bijlage 1 Referentietabel In onderstaande tabel wordt per eis in 7.3 van de NENISO norm gerefereerd naar de paragraaf van dit verslag. Naam Inleiding Dit verslag 1 ISO p a Basisgegevens Beschrijving van de organisatie 2.1 a Verantwoordelijkheden 2.2 b Basisjaar 2.3 j Rapportageperiode 2.4 c Verificatie 2.5 q Organisatorische grenzen 3.1 d Wijzigingen organisatie 3.2 Afbakening Berekeningsmethodiek Actuele berekeningsmethodiek en conversiefactoren Wijzigingen berekeningsmethodiek 4.1 l, n 4.2 m Uitsluitingen 4.3 h Opname van CO2 (Sinks, reservoirs) 4.4 g Biomassa 4.5 f Herberekening basisjaar & historische gegevens 5.1 j, k Directe en indirecte emissies 5.2 e, i Emissies Emissies projecten onder gunning Onzekerheden g SAWP# v43_A_1 CO2Footprintverslag_Van_Oord_Nederland_2011 o 18 van 24

19 CO2footprintverslag VOMSPR3.10NL Bijlage 2 Documentenstroom CO2footprint 2011 SAWP# v43_A_1 CO2Footprintverslag_Van_Oord_Nederland_ van 24

20 CO2footprintverslag VOMSPR3.10NL Paans Van Oord Mijnster Zand en Grinthandel SAWP# v43_A_1 CO2Footprintverslag_Van_Oord_Nederland_ van 24

21 CO2footprintverslag VOMSPR3.10NL Van Oord DMC SAWP# v43_A_1 CO2Footprintverslag_Van_Oord_Nederland_ van 24

22 SAWP# v43_A_1 CO2Footprintverslag_Van_Oord_Nederland_ van 24 * Concernaanbieding 11,558 kg 2,231 kg 8,703 kg 1,123,858 km 20.23% kwh kwh kwh kwh kwh gco2/kwh gco2/kwh gco2/kwh gco2/kwh gco2/kwh gco2/ gco2/ gco2/ gco2/ gco2/ gco2/ 210 gco2/km 3620 gco2/kg 3620 gco2/kg 3620 gco2/kg Gelijk aan kantoor IJmuiden Laatste 3 maanden van 2011 Eerste 9 maanden van 2011 Emissie berekend in brondocument 236 Toewijzing VON deel a.d.v. omzet Emissie berekend in brondocument 101 Emissie berekend in brondocument Emissie berekend in brondocument Emissie berekend in brondocument 97, Emissie berekend in brondocument 14 4,318 2,026 4, ,491 Emissie berekend in brondocument 49,867 Emissie berekend in brondocument Opmerkingen SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP# SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP# SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # Brondocument Overige indirecte emissies Scope 3 Smeeroliën en vetten Materieel bv Materieel Paans Van Oord bv Materieel Mijnster Zand en Grinthandel bv Materieel Van Oord Equipment bv* Overig Brandstof voor woon/werkverkeer* 196,368 14,827 32,041 22,240 7,413 5,006 1,032 22, , gco2/ gco2/ gco2/ gco2/ 1825 gco2/nm gco2/nm CO2 emissie in ton CO2footprintverslag 2011 Registraties Van Oord Personeels bv* Vliegtuiggebruik Vluchten geboekt door BCD Travel* 9,621 m3 7,596 m3 1,377, ,135 1,522, Conversiefactor ton 67% 33% Hoeveelheid 98,847 Indirecte emissies Scope 2 Inkoop electriciteit Grijze stroom kantoor Gorinchem* Grijze stroom werf Werkendam Grijze stroom regiokantoor IJmuiden Grijze stroom regiokantoor Vlissingen Grijze stroom regiokantoor Bolsward Grijze stroom projectkantoor IJmuiden (154302) Zakelijk gebruik privéauto's Directe emissies Scope 1 Brandstofverbruik materieel MGO materieel bv MGO materieel Paans Van Oord bv MGO materieel Mijnster Zand en Grinthandel bv LPG materieel MGO materieel Van Oord Equipment bv* HFO materieel Van Oord Equipment bv* Brandstofverbruik gebouwen Aardgas werf Werkendam Aardgas kantoor Gorinchem* Aardgas kantoor Vlissingen Voertuiggebruik Diesel bedrijfsauto's Benzine bedrijfsauto's Diesel bedrijfsauto's Paans Van Oord Benzine bedrijfsauto's Paans Van Oord Diesel bedrijfsauto's Mijnster Benzine bedrijfsauto's Mijnster Brandstof leaseauto's* Percentage Totale CO2 emissie: VOMSPR3.10NL Bijlage 3 CO2footprintoverzicht 2011 (SAWP # )

23 SAWP# v43_A_1 CO2Footprintverslag_Van_Oord_Nederland_ van 24 * Concernaanbieding Gegevens in het rood zijn gewijzigd t.o.v. van de historische gegevens 131,458 km 100,606 km 96,635 km gco2/kwh gco2/gj gco2/kwh gco2/kwh gco2/kwh gco2/kwh 270 gco2/km 200 gco2/km 135 gco2/km gco2/ gco2/ gco2/ gco2/ gco2/ gco2/ Werd in 2009 meegeteld als Werd in 2009 meegeteld als Werd in 2009 meegeteld als Werd in 2009 meegeteld als scope 1 emissie scope 1 emissie scope 1 emissie scope 1 emissie Gewijzigde conversiefactor Stadsverwarming ten onrechte meegeteld in 2009 Gewijzigde conversiefactor Gewijzigde conversiefactor Gewijzigde conversiefactor Gewijzigde conversiefactor Gebruik bedrijfsauto's uitgesplitst Gebruik bedrijfsauto's uitgesplitst Gebruik bedrijfsauto's uitgesplitst Gebruik bedrijfsauto's uitgesplitst Geen registraties in , , ,639 SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP# SAWP# SAWP# SAWP# SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP# SAWP # SAWP# SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # Brondocument Overige indirecte emissies Scope 3 Smeeroliën en vetten Materieel bv Materieel Paans Van Oord bv Materieel Mijnster Zand en Grinthandel bv Materieel Van Oord Equipment bv* Overig Brandstof voor woon/werkverkeer Registraties Van Oord Personeels bv* Vliegtuiggebruik Vliegtuiggebruik < 700 km* Vliegtuiggebruik km* Vliegtuiggebruik > 2500 km* kwh GJ kwh kwh kwh kwh Koelgassen zijn uitgesloten Gebruik bedrijfsauto's uitgesplitst binnen scope 1 Gebruik bedrijfsauto's uitgesplitst binnen scope 1 Gebruik bedrijfsauto's uitgesplitst binnen scope 1 Opmerkingen Geen registraties in ,290 1,644 5, , ,368 CO2 emissie in ton ton CO2footprintverslag , ,271 15,324 36,716 16,000 4, , , gco2/ 3135 gco2/ 3135 gco2/ Conversiefactor 228,056 45% 0% 730, ,433 1,808,749 Hoeveelheid Totale CO2 emissie: Indirecte emissies Scope 2 Inkoop electriciteit Grijze stroom kantoor Gorinchem* Stadsverwarming kantoor Gorinchem Grijze stroom werf Werkendam Grijze stroom regiokantoor IJmuiden Grijze stroom regiokantoor Vlissingen Grijze stroom regiokantoor Drachten Zakelijk gebruik privéauto's Directe emissies Scope 1 Brandstofverbruik materieel MGO materieel bv MGO materieel Paans Van Oord bv MGO materieel Mijnster Zand en Grinthandel bv LPG materieel MGO materieel Van Oord Equipment bv* HFO materieel Van Oord Equipment bv* Koelgassen materieel Van Oord Equipment bv* Brandstofverbruik gebouwen Aardgas werf Werkendam Aardgas kantoor Gorinchem* Aardgas kantoor Vlissingen Voertuiggebruik Diesel bedrijfsauto's Benzine bedrijfsauto's Diesel bedrijfsauto's Paans Van Oord Benzine bedrijfsauto's Paans Van Oord Diesel bedrijfsauto's Mijnster Benzine bedrijfsauto's Mijnster Brandstof leaseauto's* Percentage CO2footprint 2009 (herberekend) bv VOMSPR3.10NL Bijlage 4 Herberekening basisjaar (SAWP # )

24 Hoeveelheid Conversiefactor CO2emissie 2011: * Concernaanbieding SAWP # CO2footprintverslag 2011 Geen VON materieel tewerk gesteld Smeerolie omgerekend van naar kg Niet gespecificeerd 1, SAWP # SAWP # Tab '2011 totaal' SAWP # SAWP # SAWP # SAWP # Brondocument Project Baggerwerk GOVa (aanvang: , verwachte oplevering: eind 2014) Opmerkingen Geen VON materieel tewerk gesteld Geen VON materieel tewerk gesteld Omgerekend van m3 naar Omgerekend van Mt naar Niet gespecificeerd Geen gebruik bedrijfsauto's VON Geen gebruik bedrijfsauto's VON 1 van de 478 leaseauto's, 3 maanden in 2011 ton 3.37 Zie tabblad '2011 totaal' Geen zakelijk gebruik privéauto's CO2 emissie in ton 1,342 Project Onderhoud NederRijn en Lek (aanvang: , verwachte oplevering: 2017) Project Meerjaring onderhoud vaargeulen en havens (aanvang: , verwachte oplevering: ) Directe emissies scope 1 MGO materieel bv gco2/ LPG materieel gco2/ MGO materieel Van Oord Equipment bv* 149, gco2/ HFO materieel Van Oord Equipment bv* 266, gco2/ Aardgas projectkantoor 0 m gco2/nm3 Diesel bedrijfsauto's gco2/ Benzine bedrijfsauto's gco2/ Brandstof leaseauto's* 0.002% Indirecte emissies scope 2 Grijze stroom projectkantoor Zakelijk gebruik privéauto's* Vliegtuiggebruik < 700 km* 1,500 km 270 gco2/km Vliegtuiggebruik km* 4,326 km 200 gco2/km Overige indirecte emissies scope 3 Smeeroliën en vetten bv 0 kg 3620 gco2/kg Smeeroliën en vetten Van Oord Equipment bv* 5,916 kg 3620 gco2/kg Brandstof voor woon/werkverkeer* Percentage CO2footprint 2011 Projecten onder gunning van de CO2Prestatieladder SAWP# v43_A_1 CO2Footprintverslag_Van_Oord_Nederland_ VOMSPR3.10NL Bijlage 5 CO2footprint project (SAWP # ) 24 van 24