Febeliec onderscheidt volgenden meerkosten:

Transcriptie

1 Position Paper: Meerkosten op elektriciteit: toestand 2016 Contact: Emilie Butaye (Federatie van de Glasindustrie) emilie.butaye@vgi-fiv.be Datum: 22/03/2016 Inleiding In deze position paper gaan we dieper in op het luik federale en regionale meerkosten op de kost van elektriciteit. Onder de benaming meerkosten vallen de kosten die voortvloeien uit een bepaald beleid en waarvan de financiering rechtstreeks of onrechtstreeks gebeurt door de elektriciteitsverbruikers. We spreken bijgevolg over een meerkost op de elektriciteitskost wanneer de overheid kiest voor de financiering van een bepaalde doelstelling door middel van een extrakost per eenheid verbruikte elektriciteit in plaats van bijvoorbeeld de algemene belastinginkomsten aan te spreken. Noteer ook dat bepaalde diensten of meerkosten direct doorverrekend worden in de tarieven van de netoperatoren. Deze kosten worden bijgevolg niet gedetailleerd in deze position paper, aangezien zij variëren van de ene tot de andere operator. De prijs die ondernemingen in België betalen voor elektriciteit bestaat uit verschillende componenten, namelijk: - basisprijs of commodity (de prijs voor de productie van elektriciteit, met inbegrip van eventuele windfall profits); - transporttarief: prijs voor het transport van elektriciteit over het Elianet; - distributienettarief: prijs voor de distributie van elektriciteit over de distributienetten (eventueel); - federale meerkosten en heffingen en hun eventuele vrijstellingen; - regionale meerkosten en heffingen en hun eventuele vrijstellingen. Een voorbeeld van dergelijke meerkost is de kost die een elektriciteitsverbruiker betaalt voor de financiering voor offshore groene stroom. Producenten van offshore windenergie krijgen immers groenestroomcertificaten voor hun geproduceerde elektriciteit. Deze certificaten worden opgekocht door Elia, die de last daarvan doorrekent in haar tarief. Een ander voorbeeld is het verlaagd tarief voor beschermde klanten waarbij elke gewone klant een toeslag beschermde klanten betaalt (1,3923 /MWh) zodat beschermde klanten, i.e. klanten met een laag inkomen of in een kwetsbare situatie, niet de marktprijs voor elektriciteit hoeven te betalen. Een eenvoudigere definitie is natuurlijk: alle kosten die de elektriciteitsprijs doen stijgen maar die niet direct gelinkt zijn aan de productie van elektriciteit. Bestaande meerkosten In België bestaan er meerkosten die voortvloeien uit een openbaredienstverplichting die doorverrekend worden op nationaal of regionaal niveau, meerkosten afkomstig van federale of regionale heffingen en tenslotte meerkosten ter financiering van de mechanismen van groenestroomcertificaten. Febeliec onderscheidt volgenden meerkosten: De federale meerkosten: 1. de federale bijdrage. Oorspronkelijk droeg deze bijdrage bij tot de financiering van zes fondsen: werking van de CREG (Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas), sociale maatregelen, Kyoto, denuclearisatie, toeslag beschermde klanten en verwarmingspremie (zie position paper Federale bijdrage op elektriciteit en aardgas ). In 2012 werd de verwarmingspremie afgeschaft en vervolgens ook de financiering van het Kyotofonds; 2. De financiering voor offshore groene stroom via de offshore groenestroomcertificaten en de toeslag verbonden aan de aansluiting van de offshore windturbineparken (zie de position paper offshorewindenergie ); 3. De heffing strategische reserve die moet toelaten de maatregelen te financieren die Elia heeft moeten nemen en moet nemen als gevolg van de risico s voor black-out; 4. De bijdrage energie (accijns op elektriciteit). Deze bijdrage is enkel verschuldigd op laagspanning (<1kV) en wordt bijgevolg niet meer geciteerd en besproken in dit document.

2 De regionale meerkosten: 1. De financiering voor het regionaal beleid van hernieuwbare energie onder de vorm van groenestroomcertificaten en WKK (warmtekrachtkoppeling)-certificaten (in Wallonië zijn WKK-certificaten opgenomen in de groenestroomcertificaten) (zie position paper Certificatensystemen voor groene stroom in Vlaanderen en WKK-certificatensysteem in Vlaanderen en De markt van groenestroomcertificaten in Wallonië ); 2. De meerkost ter financiering van de steunmaatregelen voor hernieuwbare energie in Vlaanderen (HEBheffing) en in Wallonië (Elia ODV 1 tarief). Deze meerkost werd in 2011 ingevoerd in Vlaanderen en in 2012 in Wallonië; 3. De REG-toeslag (rationeel energiegebruik enkel in het Vlaams gewest), zijnde de toeslag ter financiering van de maatregelen ter bevordering van het rationeel energiegebruik; 4. De toeslag voor het gebruik van openbaar domein in Wallonië en Brussel ("wegenisheffing") die dient om het verlies van immaterieel dividend van de gemeenten te vergoeden; 5. De toeslag op de aansluitingsvergoeding op het elektriciteitsnetwerk in Wallonië. 6. De toeslag energie (enkel in het Vlaams gewest). Deze nieuwe toeslag (2015) is van toepassing per afnamepunt. 7. De taks op masten en sleuven in Vlaanderen. Deze taks is toepasbaar sinds 01/01/2016 en is van toepassing op alle spanningsniveaus. Tarief van de meerkosten in 2016 Op federaal niveau: Na een verlaging van de federale bijdrage gedurende 2 jaar kan men begin 2016 opnieuw een stijging waarnemen. Wanneer men de verschillende onderdelen die de federale bijdrage samenstellen meer in detail analyseert, stelt men vast dat het deel voorbehouden aan de beschermde klanten het meest stijgt en het geheel van de bijdrage omhoog trekt. De kost van de offshorecertificaten daalt dit jaar voor de eerste keer. Deze daling is te wijten aan een volumeeffect (er werden minder MWs geïnstalleerd dan gepland) en niet aan het nieuw ingevoerde steunmechanisme. Tenslotte kent de meerkost strategische reserve die in 2015 werd ingevoerd om Elia toe te laten de nodige maatregelen te treffen ter vermijding van black-out, dit jaar een sterke stijging (+63%). Laten we niet vergeten dat deze lineair wordt doorverrekend zonder enig degressiviteits- of plafonneringsmechanisme. Op niveau van het Waals gewest: Opnieuw wordt het GC (groene certificaten)-quota voor het jaar 2016 verhoogd met 1% t.o.v. het niveau dat voorheen vastgelegd werd en dit voor het 3 de opeenvolgende jaar. De 2 de Waalse meerkost die zwaar doorweegt op de energiekost is de meerkost ODV Elia. In 2016 moet een mechanisme van trimestriële terugbetaling opgezet worden, en geen maandelijkse terugbetaling zoals oorspronkelijk voorzien in het decreet, en de 2 de term is toepasbaar voor de hele periode. Noteer dat het tarief van deze tweede term de aan de convenantbedrijven toegekende vrijstellingen verlaagt van 85% naar 69,3% en voor de niet-convenantbedrijven met een verbruik boven 1GWh van 50% naar 40,8%. Op niveau van het Vlaams gewest: Als gevolg van de beslissingen van de Vlaamse regering om beter en sneller de kosten af te bouwen die gelinkt zijn aan groenestroomcertificaten in voorraad bij de netbeheerders, werden verscheidene maatregelen getroffen die een directe impact hebben op de kost van deze post op de factuur. Ten eerste, wat betreft het quota van GSC (groenestroomcertificaten), werd deze herzien en werden de multiplicatoren Btot en de retrobanding afgeschaft. Deze afschaffing vergroot de kostenstijging ten laste van de industrie in Ten tweede werd de bestaande energieheffing gewijzigd en zullen de tarieven van deze heffing vanaf 1 maart sterk worden verhoogd. In plaats van enkele euros te betalen per afnamepunt, zal het tarief in 2016 kunnen stijgen tot wanneer het verbruik hoger is dan 250 GWh op dit afnamepunt. Tot slot komt er een nieuwe meerkost, een taks op masten en sleuven. Deze meerkost wordt lineair doorverrekend aan alle verbruikers, ongeacht hun aansluitingsspanning. 1 ODV: openbaredienstverplichting

3 Kost van de meerkosten in de 3 gewesten Hoeveel meerkosten een bedrijf betaalt op zijn elektriciteitsverbruik varieert in functie van verschillende parameters eigen aan het bedrijf en eveneens aan de locatie ervan. De doorslaggevende factoren zijn het volume van het jaarlijks energieverbruik, het al dan niet deelnemen van het bedrijf aan een vrijwillig energieconvenant (convenant in het Vlaamse gewest / accord de branche in Wallonië) en de aansluitingsspanning. Febeliec gaat uit van de hypothese dat een verbruiker van 100 GWh/jaar aangesloten kan worden hetzij op het distributie-/lokaal transportnet, hetzij op het transmissienet. De verbruiker van 250 GWh/jaar of meer wordt beschouwd als zijnde aangesloten op het transmissienet. Onderstaande tabellen geven bij wijze van voorbeeld de bedragen van de verschillende meerkosten weer voor een jaarlijks elektriciteitsverbruik van resp MWh/j, MWh/j, MWh/j, MWh/j en MWh/j in Tabel 1 geeft de situatie weer in Vlaanderen, tabel 2 in Wallonië en tabel 3 in Brussel. Voor meer informatie over de afzonderlijke meerkosten verwijzen wij u naar de individuele position papers van Febeliec. Vlaanderen Meerkost ( /MWh) Jaarlijks verbruik (MWh/jaar) Aangesloten op het distributienet Aangesloten op het transmissienet Federale bijdrage Geen conv. ondanks mogelijkheid 3,0363 3,0363 3,0363 3,0363 3,0363 3,0363 Degressiviteit convenant 2,2941 1,9770 1,8235 1,8235 1,0000 0,5000 Toeslag strategische reserve 0,9972 0,9972 0,9972 0,9972 0,9972 0,9972 Certificaten offshore Geen conv. ondanks mogelijkheid 3,8261 3,8261 3,8261 3,8261 3,8261 3,8261 Degressiviteit convenant 2,8908 2,4912 2,2978 2,2978 1,0000 0,5000 Aansluiting offshore 0,0629 0,0629 0,0629 0,0629 0,0629 0,0629 GSC** 12,5120 7,7809 6,3342 6,3342 4,8797 2,6353 WKC** 3,2016 2,8320 2,7982 2,7982 2,2046 1,4640 REG-toeslag* 0,0616 0,0616 0,0616 0,0000 0,0000 0,0000 Steunmaatregelen voor hernieuwbare energie* 0,7616 0,2418 0,2155 0,0000 0,0000 0,0000 Toeslag energie 1,3330 0,5000 0,6250 0,0000 0,0000 0,0000 Taks "masten" en "sleuven" 0,1000 0,1000 0,1000 0,1000 0,1000 0,1000 Minimale meerkost ( /MWh) 24, , , , ,2444 6,2594 Maximale meerkost ( /MWh) 25, , , , , ,1218 * Nota 1: meerkost enkel toepasbaar indien aansluiting op het distributienet ** Nota 2: de inschatting van de meerkost te wijten aan hernieuwbare energie (GSC en WKK) is afhankelijk van de aangenomen doorrekeningfactor. In deze simulatie bedraagt die 85%.

4 Wallonië Meerkost ( /MWh) Federale bijdrage Geen convenant 3,0363 3,0363 3,0363 3,0363 3,0363 3,0363 Convenant 2,2941 1,9770 1,8235 1,8235 1,0000 0,5000 Toeslag strategische reserve 0,9972 0,9972 0,9972 0,9972 0,9972 0,9972 Certificaten offshore Geen convenant 3,8261 3,8261 3,8261 3,8261 3,8261 3,8261 Convenant 2,8908 2,4912 2,2978 2,2978 1,0000 0,5000 Aansluiting offshore 0,0629 0,0629 0,0629 0,0629 0,0629 0,0629 GC Geen convenant 21, , , , , ,0600 Convenant 15, , , ,5830 7,3710 5,4756 Openbaar domein* 0,3446 0,3446 0,3446 0,0000 0,0000 0,0000 Steunmaatregelen voor hernieuwbare energie (Elia ODV-taks)* Geen convenant 8,1827 8,1827 8,1827 0,0000 0,0000 0,0000 Convenant 4,2395 4,2395 4,2395 0,0000 0,0000 0,0000 Heffing op aansluiting netwerk Jaarlijks verbruik (MWh/jaar) Aangesloten op het distributienet Aangesloten op het transmissienet 0,3000 0,3000 0,3000 0,3000 0,3000 0,3000 Minimale meerkost 26, , , , ,7311 7,8357 Maximale meerkost 36, , , , , ,2853 * Nota 1: meerkost enkel toepasbaar indien aansluiting op het distributienet of lokaal transportnet ** Nota 2: de inschatting van de meerkost te wijten aan hernieuwbare energie is afhankelijk van de aangenomen doorrekeningfactor van het certificaat aan 65 /certificaat. Brussel Meerkost ( /MWh) Jaarlijks verbruik (MWh/jaar) Federale bijdrage 2,2941 1,9770 1,8235 1,0000 0,5000 Toeslag strategische reserve 0,9972 0,9972 0,9972 0,9972 0,9972 Certificaten offshore Degressiviteit convenant* 2,8908 2,4912 2,2978 1,0000 0,5000 Aansluiting offshore 0,0629 0,0629 0,0629 0,0629 0,0629 Openbaar domein 3,2530 3,2530 3,2530 3,2530 3,2530 Groenestroomcertificaten** 4,3350 4,3350 4,3350 4,3350 4,3350 Meerkost 13, , , ,6481 9,6481 * Nota 1: gezien de afwezigheid van een energieconvenant in Brussel, is de degressiviteit sowieso van toepassing. ** Nota 2: de kost van het GSC bedraagt 85 /GSC zoals vermeld op de website van Brugel.

5 Deze grafiek toont de meerkosten op de elektriciteitskost in 2016 in functie van het jaarlijks elektriciteitsverbruik (GWh/jaar) voor bedrijven in Wallonië, Vlaanderen en Brussel die deelnemen aan een vrijwillig energieconvenant. Op basis van deze grafiek stellen we vast dat de kost van het geheel van de meerkosten vermindert in functie van het verbruiksvolume. Dit is te wijten aan het vrijstellingsniveau dat voordeliger is voor de grote verbruiksschijven voor de bedrijven die een vrijwillig energieconvenant onderschreven hebben. We noteren eveneens dat ondanks het feit dat het voordeel belangrijker is in Vlaanderen, deze onmisbaar zijn om de competitiviteit van de bedrijven in België te vrijwaren.

6 Evolutie meerkosten bij ongewijzigd beleid tot 2020 Onderstaande grafieken geven de evolutie weer van de meerkosten op de elektriciteitskost bij ongewijzigd beleid voor verschillende verbruiksprofielen tot in ,00 Evolutie in /MWh in Vlaanderen 30,00 25,00 20,00 15,00 Distributie : 10 à 100 GWh/jaar 10,00 Transmissie : 100 à GWh/jaar 5, Evolutie in /MWh in Wallonië 35,00 30,00 25,00 Distributie : 10 à 100 GWh/jaar 20,00 15,00 10,00 Transmissie : 100 à GWh/jaar 5,

7 Na constante en jaarlijkse verhogingen van de federale meerkosten, werden reducties en degressiviteits- en plafonneringsmechanismen ingevoerd. Niettemin blijft Febeliec vragen om te onderzoeken of bepaalde uitgaven wel gefinancierd moeten worden door een taks op het elektriciteitsverbruik, bijvoorbeeld, het deel beschermde klanten van de federale bijdrage dat verder blijft stijgen en dat vandaag meer dan een derde van het tarief van de bijdrage bedraagt. Zo pleit Febeliec voor een financiering van sociale en milieumaatregelen op basis van het staatsbudget. Er wordt ook een steeds grotere impact van het beleid inzake groene stroom vastgesteld. Al liep Vlaanderen opnieuw vooruit door de vrijstellingsniveaus en de stijging van de quota s van groene certificaten parallel aan te passen, stelt men in Wallonië vast dat deze kost steeds verder stijgt, door een nieuwe quotaverhoging in 2016, maar zonder bijkomende maatregelen voor industriële verbruikers. Op federaal niveau werd het degressiviteits- en plafonneringsmechanisme voor de offshorecertificaten positief onthaald door Febeliec half Ondanks de algemene stijging in 2016 zijn bepaalde maatregelen duidelijk een stap vooruit naar meer competitieve elektriciteitsprijzen voor onze industrie, en een begin van afbouw van de handicap t.o.v. onze buurlanden. Ter herinnering, volgens de Deloittestudie uitgevoerd sinds 2013 en geüpdatet in 2014 en 2015, betalen de Belgische industriële verbruikers beduidend meer voor hun elektriciteitsprijs (marktprijs, transportkosten, taksen en heffingen) dan hun concurrenten in het buitenland, en dit als gevolg van overheidsmaatregelen in de betrokken landen. In april 2015, toen een update van de Deloitte-studie gepubliceerd werd, varieerde de handicap van 27 tot 73% in functie van het verbruik en van het gewest. De evolutie van de meerkosttarieven zou in de toekomst sterk beïnvloed kunnen worden door een potentiële kwalificatie van de doorrekeningsmechanismen als staatsteun. Indien dit zo blijkt te zijn, zullen de richtlijnen van de Europese commissie inzake staatssteun zoals ze in juni 2014 gepubliceerd werden (EEAG) van toepassing zijn. Deze richtlijnen definiëren de minimumdrempels die alle afnemers moeten betalen om onder andere hernieuwbare energie te steunen. De meerkosten die een impact zouden kunnen ondergaan zijn de kosten die gebonden zijn aan de verschillende mechanismen van groenestroomcertificaten, federaal en regionaal. Gezien de bevoegdheidsverdeling voor deze verschillende mechanismen, zouden, indien een doorrekeningsmechanisme als staatsteun gekwalificeerd zou worden, 3 aparte dossiers moeten worden ingediend door de Belgische overheden. Conclusies en standpunt van Febeliec Febeliec stelde vast dat in de overheid begonnen was maatregelen te treffen om de impact van meerkosten op elektriciteit te beperken, teneinde de competitiviteit van industriële bedrijven in België te vrijwaren. De nieuwe federale en gewestelijke regeringen hebben trouwens geschreven in hun regeerakkoord/-verklaring dat de meerkosten verlaagd zullen worden. Begin 2016 toont de realiteit echter, met een algemene stijging van de meerkosten, het tegenovergestelde. Febeliec vraagt bijgevolg een snelle invoering van een energienorm zodat de energieprijzen in ons land, en in het bijzonder voor elektriciteit, niet hoger zouden liggen dan die in onze buurlanden. Men moet zich blijven inspannen om de blijvende handicap t.o.v. onze buurlanden (Nederland, Frankrijk en Duitsland) te verminderen. Inderdaad, op basis van de Deloitte-studie die op vraag van Febeliec werd uitgevoerd, blijkt duidelijk dat Belgische industriële verbruikers beduidend meer betalen voor hun elektriciteitsprijs (marktprijs, transportkosten, taksen en heffingen) dan hun concurrenten in het buitenland, en dit als gevolg van overheidsmaatregelen in de betrokken landen. De CREG heeft eveneens een studie (A European comparison of electricity and gas prices for large industrial consumers PwC april 2015) laten uitvoeren die de energieprijzen vergelijkt die door de industriële gebruikders worden betaald. Deze studie bevestigt grotendeels de conclusies van de Deloitte-studie, dat onze industrie te kampen heeft met een alarmerende handicap inzake elektriciteitsprijzen t.o.v. onze buurlanden. De invoering van een energienorm is bijgevolg een dringende noodzaak. Zowel het federaal als het Vlaams regeerakkoord, evenals het Plan Marshall 4.0 in Wallonië, voorzien trouwens in de invoering van een dergelijke norm.

8 Febeliec roept de verschillende overheden ertoe op hun beleid inzake meerkosten te blijven herzien: - De invoering van een energienorm om het geheel van de (federale en gewestelijke) meerkosten voor de industriële verbruikers af te stemmen op hun niveau in de buurlanden, om de competitiviteit van de industrie te vrijwaren. - Kerntaken van de overheid dienen te worden gefinancierd uit belastinginkomsten, niet uit heffingen op energieverbruik. - Meerkosten voor groene stroom dienen te worden beperkt door correcte steunmaatregelen en een coherent beleid. - Geen nieuwe meerkosten in te voeren op het verbruik, bijvoorbeeld voor het ondersteunen van investeringen in nieuwe productiecapaciteit. - De invoering van een degressiviteits- en plafonneringssysteem voor de nieuwe toeslag strategische reserve.