Zorg, politie en OM: kennis delen én maken

Transcriptie

1 Zorg, politie en OM: kennis delen én maken Verslag bijeenkomsten Samenwerken met politie en OM, november-december 2016 Jullie mogen mijn collega s best coachen als ze niet precies weten wat de afspraken zijn, aldus een politieman. Het draait allemaal om samenwerking en als jullie ons scherp houden worden we daar allemaal beter van. En als het dan nog niet lukt kun je vanaf nu mij bellen. Daarop verzuchtte een van de zorgmedewerkers in de zaal: Wat ben ik blij dat ik hier ben! Dat is één van de vele momenten waarop zorg, politie en Openbaar Ministerie (OM) elkaar wisten te vinden tijdens de bijeenkomsten die Duidelijk over agressie in het najaar van 2016 organiseerde. Sessieleider Sander Flight doet verslag. 7 november: Ipse de Bruggen in Den Haag, regionale eenheid/arrondissementsparket Den Haag Verspreid over Nederland bezochten in totaal 160 (jeugd)zorgmedewerkers, 10 politiemensen en 10 vertegenwoordigers van het OM de kleinschalige bijeenkomsten Samenwerken met politie en Openbaar Ministerie. In acht regionale eenheden werd bij een zorginstelling op locatie een twee uur durende sessie georganiseerd die in het teken stond van kennis delen én kennis maken. Want juist de kennismaking met de contactpersoon Veilige Publieke Taak bij de politie en de portefeuillehouder Veilige Publieke Taak aan de kant van het OM was voor veel zorgprofessionals een waardevolle opbrengst van de bijeenkomst. De afweging of iets wel of niet door de beugel kan en of het gedrag verwijtbaar is of niet, moet niet door het slachtoffer worden gemaakt, maar door de rechter. -Openbaar Ministerie Met elkaar in gesprek Veel mensen die in de zorg werken hebben zelf nooit contact met de politie, laat staan met het Openbaar Ministerie. Maar ze horen er bij de koffie allemaal weleens iets over van een collega. Bijvoorbeeld dat een aangifte niet werd opgenomen door de politie. Of dat de verdachte werd vrijgesproken terwijl het bewijs toch zo klaar als een klontje was. Dit soort verhalen die mensen van horen zeggen hebben, blijken vaak niet helemaal te kloppen. De acht regionale bijeenkomsten bleken een perfecte gelegenheid om het daar eens met elkaar over te hebben. 1

2 Vooral het kennen van de wijkagent en het hebben van vaste aanspreekpunten wordt als zeer prettig ervaren. -Politie Goede voorbereiding Wat moet je bijvoorbeeld doen als de politie iemand niet wil aanhouden en meenemen naar het bureau omdat hij hier beter op zijn plek is dan in een cel? En wat als de politie een telefoontje naar 112 niet direct serieus neemt? Maak in elk geval duidelijk dat je in de zorg werkt. Beter nog: zeg dat je een VPT er bent. Dat staat voor Veilige Publieke Taak. Werknemers met een publieke taak hebben recht op extra aandacht van politie en justitie. 9 november: Pergamijn in Sittard, regionale eenheid/arrondissementsparket Limburg De afspraken daarover staan in de ELA, nog zo n afkorting die niet iedereen kent: de Eenduidige Landelijke Afspraken. Neem die gewoon mee naar het bureau als je aangifte wilt doen, zei een van de politiemensen. Het kan nooit kwaad als je goed voorbereid naar de politie gaat. Kijk op voor meer informatie over ELA. Als een zorginstelling zegt dat ze informatie niet willen delen vanwege de privacywet, is er vaak wat anders aan de hand. -Politie Maar moeten de mensen uit de zorg dan het werk van de politie doen? Nee, natuurlijk hoeft dat niet. Maar het is wel goed om je te realiseren dat de politie aan de balie maar heel weinig van dit soort VPT-zaken voorbij ziet komen. Logisch dat ze die kennis niet direct paraat hebben. Maak dus altijd een afspraak met iemand bij de politie die je kent vanuit je instelling. Weet wat je verwacht van het strafrecht Andersom hebben politie en Openbaar Ministerie soms ook weleens het gevoel dat zorginstellingen niet precies weten hoe het werkt in het strafrecht. Daar waren de sessies heel geschikt voor: er werd soms stevig gedebatteerd over de vraag wat je als zorginstelling zelf moet regelen voordat je de politie inschakelt. In elk geval is het goed als je heel duidelijk weet wat je verwacht van het strafrecht. Tijdens een van de sessies zei een 14 november in Apeldoorn bij s Heeren Loo, regionale eenheid/arrondissementsparket Oost Nederland officier van justitie dat het altijd goed is om in je aangifte op te laten nemen in welke richting het 2

3 OM zou kunnen denken qua sanctie: Als je denkt dat een taakstraf beter past dan detentie, kun je dat er best bij laten zetten. We geven geen garanties, maar het geeft een goede indruk van de patiënt of cliënt. Persoonlijk vond ik het interessant om weer wat meer te weten te komen over de zorginstellingen en hun ervaringen. Alom leerzaam wat mij betreft! -Openbaar Ministerie Nog zo n praktische tip van het OM: Geef ons een toelichting op je aangifte. Een sfeerschets waarin staat dat jullie interne gedragsregels hebben, dat jullie nauwelijks aangifte doen, maar dat dit voorval voor jullie over de grens ging. Dat laat zien dat het een serieuze kwestie is. De politie kan in het dossier ook andere informatie, zoals meldingen, toevoegen over dezelfde patiënt of cliënt. Op die manier hebben meldingen dus wel degelijk zin. Toerekeningsvatbaar, of niet? Het zal echter altijd aan de rechter zijn om te bepalen of iemand toerekeningsvatbaar is. Daar kunnen de politie en ook het OM ( Wij zijn namelijk een club juristen ) geen beoordeling van maken. De rechter trouwens ook niet, maar die schakelt daar onafhankelijke psychiaters en psychologen voor in maar alleen bij strafbare feiten waar gevangenisstraf op staat, bij lichtere feiten gebeurt dat niet. 21 november bij Abrona, Huis ter Heide: regionale eenheid/arrondissementsparket Midden Nederland Ik hoop dat we de vragen van de aanwezigen hebben kunnen beantwoorden. Wat ons betreft was het een zeer nuttige bijeenkomst. -Openbaar Ministerie. Alternatieven voor aangifte Het kan lang duren voordat er een zitting bij de rechter is en de uitspraak is niet altijd in het belang van alle betrokkenen. Gelukkig zijn er allerlei alternatieven. In een van de sessies ging het over pedagogisch blauw : een wijkagent die langskomt voor een bromsnorgesprek. Dat laat ook meteen zien aan de andere patiënten en cliënten dat de politie heel dichtbij is. Ze komen als ze nodig zijn. Ook bij mensen met een verstandelijke beperking kan dit heel goed werken; niet bij iedereen, maar sluit het vooral niet bij voorbaat uit. Een bromsnorbrief blijkt trouwens ook te kunnen: een brief waarin de politie vertelt dat ze signalen ontvangen dat iemand zich niet aan de regels houdt en dat daar vervelende consequenties aan kunnen zitten als het zo doorgaat. Het blijft lastig dat men veel van de ander verwacht, maar zelf niets wil of durft of kan. Hopelijk zet daar op den duur een nieuwe trend in. Misschien is het handig als we in het nieuwe jaar nog eens afspreken? -Politie 3

4 Gele (waarschuwing) en rode kaarten (pandverbod) zijn ook zo n alternatief voor aangifte bij de politie. Dit soort interne sancties kunnen door instellingen zelf worden opgelegd in een civielrechtelijk kader. Dat mag overigens alleen maar als het in de huisregels staat en als de veroorzaker van de agressie of het geweld daar vooraf over is geïnformeerd. Maar er zijn dus wel degelijk mogelijkheden om de zorg te staken. Kijk ook op voor meer informatie over het stoppen van zorg- en dienstverlening in jouw branche. Sanctie op maat Als al die eigen sancties niet werken, kun je dus een beroep doen op de politie en het OM voor de strafrechtelijke aanpak van agressie en geweld. De uitkomst daarvan is nooit zeker, omdat elk feit afzonderlijk wordt beoordeeld. Sommige zaken kunnen via ZSM worden afgedaan: een snellere werkwijze. Kijk op voor een duidelijke uitleg van ZSM. Maar niet elke zaak leent zich daarvoor. Een alternatief is een sanctie op maat van de verdachte, zoals een therapeutische lik-op-stuk-sanctie : een voorwaardelijke straf die alleen ten uitvoer wordt gebracht als de dader de gemaakte afspraken niet nakomt. Heel nuttig: informatief en een eye-opener voor velen, denk ik. Het blijft belangrijk om met elkaar in gesprek te blijven. -Openbaar Ministerie 1 december bij FIER in Leeuwarden, regionale eenheid/arrondissementsparket Noord Nederland Contactpersoon in iedere instelling Een overkoepelende les van deze bijeenkomsten was dat het goed is om een contactpersoon binnen elke zorginstelling te hebben die zich verdiept in het ingewikkelde strafrecht. Die persoon moet ook het contact onderhouden met politie en Openbaar Ministerie. Dat kost tijd, maar die verdien je dubbel en dwars terug als het echt mis gaat. En nodig de politie uit om kennis te maken. In een van de eenheden heeft de politie het jaarlijkse teamuitje gebruikt om kennis te maken met de zorginstellingen in hun werkgebied. Er was geen stress, geen crisis, geen haast: alle tijd voor een goed gesprek en het kweken van wederzijds begrip. 4

5 Het leek mij een vruchtbare bijeenkomst. Ik kreeg het idee dat niet alle instellingen iemand hebben met specifiek VPT in zijn/haar pakket. Het zou goed zijn als die er wel zouden zijn. Niettemin een geslaagde sessie -Politie Een voorbeeld dat leidde tot actie. Na veel van de acht bijeenkomsten werden direct vervolgafspraken gemaakt: het OM gaat persoonlijk langs bij een aantal grotere instellingen om met eigen ogen te zien wat voor soort problemen daar spelen. En de politie is altijd bereid om de interne afspraken over aangifte doen onder de aandacht van collega s te brengen die wat minder goed op de hoogte zijn. Een interessante bijeenkomst die in zeer prettige sfeer verliep. Je merkte zelfs dat twee uur wat weinig was! Mochten er meer van dit soort bijeenkomsten zijn, dan sluit ik graag aan. -Openbaar Ministerie Als de sessies een ding duidelijk hebben bevestigd is het dat het bij agressie en geweld niet alleen gaat om kennis, maar ook om kennissen. En dat doel is bereikt: er zijn veel nieuwe contacten gelegd. Nu is het aan de zorginstellingen, politie en OM om die contacten in stand te houden en verder uit te breiden. *** Meer informatie De bijeenkomsten Samenwerken met politie en Openbaar Ministerie zijn onderdeel van de campagne Wees duidelijk over agressie van sociale partners uit de zorg en jeugdzorg in het kader van het actieplan Veilig Werken in de Zorg. Initiatiefnemers zijn ActiZ, BTN, CNV Zorg & Welzijn, FBZ, FNV, GGZ Nederland, Jeugdzorg Nederland, NFU, NU 91, NVZ en VGN, met ondersteuning van het ministerie van VWS. Kijk op voor meer informatie over aangifte doen, het omgaan met meldingen en het intern organiseren van de opvolging van incidenten. Op vind je hulpmiddelen, campagnematerialen, good practices, tips over scholing, informatie over de opvolging van incidenten en een verzameling nuttige links. Je leest daar ook hoe in jouw branche wordt omgegaan met het (tijdelijk) stoppen van de zorg- of dienstverlening na agressie van patiënt of cliënt. 5