EED Factsheet keurmerk: Milieuthermometer Zorg. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken

Transcriptie

1 EED Factsheet keurmerk: Milieuthermometer Zorg In opdracht van het ministerie van Economische Zaken

2 Factsheet keurmerk: Milieuthermometer Zorg Samenvatting Deze factsheet maakt onderdeel uit van een reeks. In iedere factsheet uit deze reeks wordt aangegeven in hoeverre het betreffende keurmerk voldoet aan de EED-criteria van een energieaudit. Hier wordt bedoeld de vierjaarlijkse audit die wordt opgelegd aan grote ondernemingen door artikel 8 van het Energy Efficiency Directive (EED, 2012/27/EU van 25 oktober 2012) en de ministeriële regeling IENM/BSK-2015/ van 10 juli In één oogopslag: groen: voldoet aan de criteria van EED. wit: het EED-criterium valt niet onder het keurmerk, maar gezien hetgeen waarop het keurmerk is gericht, is dat criterium daarvoor niet relevant. geel: voldoet deels aan de criteria van EED, of voldoet vanaf een bepaald niveau van het keurmerk aan de criteria. In het geval van het deels voldoen aan de criteria is het aan het bevoegd gezag te beoordelen of dat in voldoende mate is. In 4 wordt daarover advies gegeven. rood: voldoet niet aan de criteria van een EED-audit. Dit hoeft niet altijd problematisch te zijn. De Milieuthermometer Zorg voldoet aan de volgende criteria: Het keurmerk omvat een energie-audit voor ziekenhuizen. Het keurmerk wordt gecontroleerd door een onafhankelijke partij. Het keurmerk omvat een audit voor utilities. Het keurmerk omvat een audit voor gebouwen. Het keurmerk omvat een audit voor transport. Er is een opgave van energieverbruiken. De audit omvat alle energiedragers. De audit omvat verbruiksprofielen voor gebouwen, utilities en transport. Het auditverslag bevat een overzicht van besparingsmaatregelen. De audit bevat een plan voor uitvoering. Het keurmerk heeft een ambitieniveau voor energie. Het keurmerk maakt een koppeling met wettelijke verplichtingen. Er vindt borging van het keurmerk plaats. Het keurmerk voldoet deels of niet aan de volgende criteria: Het keurmerk omvat niet per se een energie-audit voor andere zorginstellingen dan ziekenhuizen. Het keurmerk omvat geen audit voor productieprocessen. De audit bevat meestal geen belastingprofielen. De audit omvat geen verbruiksprofiel voor productieprocessen. De levenscyclusmethode voor rentabiliteit wordt niet toegepast. Samenvattend oordeel: Milieuthermometer zorg niveau brons: acceptabel. EED energie-audit factsheet: Milieuthermometer Zorg versie 11 juli 2016 blz. 1

3 Milieuthermometer zorg niveau zilver: acceptabel. Milieuthermometer zorg niveau goud: acceptabel. Zie 4 voor details van de beoordeling en advies over aanvullingen. 1 Introductie en gebruik factsheet Deze factsheet maakt onderdeel uit van een reeks. In iedere factsheet uit deze reeks wordt aangegeven in hoeverre het betreffende keurmerk voldoet aan de EED-criteria van een energieaudit. Hier wordt bedoeld de vierjaarlijkse audit die wordt opgelegd aan grote ondernemingen door artikel 8 van het Energy Efficiency Directive (EED, 2012/27/EU van 25 oktober 2012) en de ministeriële regeling IENM/BSK-2015/ van 10 juli Het gaat bij deze reeks factsheets om keurmerken die een certificaat afgeven en in ieder geval een energieaudit omvatten. De factsheet geeft aan op welke punten het keurmerk wel of niet in voldoende mate voldoet aan de EED-criteria. Als extra werkzaamheden nodig zijn om te voldoen aan de EED-criteria dan is aangeven hoe dit het beste kan. De factsheet geeft zo een beoordeling van het keurmerk in het licht van de EED-criteria en aanbevelingen aan bevoegd gezag en certificaathouders over aanvullende werkzaamheden. Deze aanbevelingen zijn richtinggevend voor het bevoegd gezag en hebben geen juridische status. Bevoegd gezag wordt echter wel sterk aangemoedigd de aanbevelingen op te volgen. Daarmee wordt een duidelijke lijn ten aanzien van het keurmerk gevolgd. Dit geeft uniformiteit in de uitvoering waarmee de uitvoeringslasten voor de EED-richtlijn worden gereduceerd en het bedrijfsleven wordt aangemoedigd om op structurele wijze aan energiebesparing en duurzaamheid te werken door het gebruiken van een gecertificeerd keurmerk. Als een bedrijf in het bezit is van dit keurmerk, stuurt het bedrijf een kopie van het certificaat aan het bevoegd gezag op. Het bevoegd gezag bepaalt of het inzage wil krijgen in de onderliggende informatie. Keurmerkbeheerders kunnen de factsheet gebruiken om naar aanleiding van de bevindingen een keurmerk aan te passen. De factsheet zal geactualiseerd worden na relevante en substantiële aanpassingen. Leeswijzer: 2 geeft een korte beschrijving van het keurmerk en het toepassingsgebied. 3 geeft detailinformatie over elk EED-criterium en de mate waarin het keurmerk daaraan voldoet. 4 geeft het oordeel, inclusief een praktisch advies over eventuele aanvullingen. 5 bevat contactgegevens en referenties. Links naar de factsheets op de website van RVO worden op de volgende websites gepubliceerd EED energie-audit factsheet: Milieuthermometer Zorg versie 11 juli 2016 blz. 2

4 2 Inleiding Milieuthermometer Zorg De Milieuthermometer Zorg is een certificeerbare methodiek voor het verduurzamen van de bedrijfsvoering van ziekenhuizen en zorginstellingen. Het is een instrument om milieuzorg en de milieuprestatie, inclusief energie, structureel te verbeteren. Het aantoonbaar maken hiervan aan personeelsleden, cliënten, bezoekers, zorgverzekeraars, gemeenten en bevoegde gezagen is hiervan een integraal onderdeel. De Milieuthermometer Zorg is ontwikkeld door MPZ, Milieuplatform Zorg in samenwerking met SMK, Stichting Milieukeur. De Milieuthermometer is met betrokkenheid van de branche ontwikkeld. Deze sluit goed aan op de cultuur, en is opgezet om beleid op directieniveau inhoudelijk te ondersteunen. Aandachtsgebieden binnen de Milieuthermometer zijn onder andere: Milieu- en Energiemanagement, Energie efficiency, Bodem, Lucht, Afval, Voeding en Vervoer. Energiemanagement maakt deel uit van de Milieuthermometer. In het certificatieschema komt Energie op de volgende plaatsen aan bod: Milieu- en energiemanagement Energie. Onderverdeeld in 21 energieaspecten zoals isolatie, airconditioning en warmte- koudeopslag Milieu- en energiemanagement (dit is voor locaties met minder dan 30 bewoners) Energie (idem). Instellingen die werken met de Milieuthermometer Zorg moeten bij keuring de erkende maatregelen hebben uitgevoerd. Andere maatregelen waarvoor investeringen nodig zijn, dienen binnen 2 jaar na keuring uitgevoerd te zijn. Grote investeringen mogen 5 jaar duren. Dit vraagt een door de directie goedgekeurd investeringsplan. Bij de jaarlijkse controle van het keurmerk wordt dit nagekeken. Deze aanpak is aangescherpt door de deelname van het keurmerk aan de pilot van EPK, Energie Prestatie Keur. Momenteel (mei 2016) zijn er ca. 50 certificaathouders. Deze zijn met naam en toenaam te vinden op Niveaus Er zijn 3 niveaus van het certificaat Milieuthermometer Zorg. Het niveau goud is geaccrediteerd: Brons (voldaan aan de verplichte criteria van het keurmerk en 15 extra keuzemaatregelen). Doel van het bronzen niveau is het motiveren van instellingen om structureel met milieumanagement bezig te zijn. Het biedt een systematiek waarbij een vast aantal milieumaatregelen gehaald moeten worden. Het is dus laagdrempelig. Het betreft eisen welke voortkomen uit wetgeving aangevuld met overwegend kostenbesparende milieumaatregelen. Zilver (voldaan aan de verplichte criteria + duurzaam inkopen + duurzaam bouwen + 20 extra keuzemaatregelen). Doel van het zilveren niveau is dat instellingen die al een aantal jaar gestructureerd bezig zijn met milieumanagement verder richting geven aan hun milieuprogramma. Dit omvat tevens het thema duurzaam inkopen. Goud. Dit niveau is gekoppeld aan het keurmerk Milieukeur. Voldoen aan alle verplichte criteria + duurzaam inkopen + duurzaam bouwen + milieujaarverslag + 25 EED energie-audit factsheet: Milieuthermometer Zorg versie 11 juli 2016 blz. 3

5 extra s naar keuze Doel van het gouden niveau is het bieden van een ambitieus normkader waarmee instellingen zich kunnen onderscheiden van de overige instellingen die met milieumanagement bezig zijn. Draagvlak en commitment van de directie zijn nodig voor het behalen van dit hoogste niveau. 3 Samenhang tussen Milieuthermometer Zorg en de EEDauditcriteria Onderstaande beschrijving gaat in op details van de Milieuthermometer Zorg in relatie tot de auditplicht voor grote ondernemingen volgens artikel 8 EED. RVO heeft deze analyse gedaan in overleg met betrokkenen vanuit bevoegd gezag Wm en in overleg met de keurmerkbeheerder. Per EED auditcriterium: 1. Bevat keurmerk een energie-audit? Ja voor ziekenhuizen. Onderdeel , Milieu- en energiemanagement, vereist onder punt 6 een energiebesparingsplan voor ziekenhuizen voor alle niveaus van het keurmerk. De elementen die in een energiebesparingsplan aan de orde komen, komen in voldoende mate tegemoet aan de criteria van een EED auditverslag. Voor andere instellingen dan ziekenhuizen, is het hebben van een energiebesparingsplan volgens het keurmerk niet verplicht. Momenteel is er geen overzicht of register beschikbaar waaruit het bevoegd gezag kan opmaken welke instellingen dit betreft. 2. Controle keurmerk door onafhankelijke partij? Voor brons en zilver huurt MPZ een auditor in. Voor goud c.q. Milieukeur, worden de audits uitgevoerd door het Keurmerkinstituut, dat door de Raad van Accreditatie is geaccrediteerd. 3. Omvat audit productieprocessen? Niet relevant. Gezien de afkadering van de Milieuthermometer ligt het niet voor de hand dat bij certificaathouders productieprocessen plaatsvinden. 4. Omvat audit utilities? Ja. Energieaspecten van utilities staan in het certificatieschema , Energie. Van sommige is de uitvoering verplicht vanaf niveau brons, andere vanaf niveau zilver of goud. Voor de EED-audit is echter relevant of utilities een audit hebben ondergaan. Zie verder onder punt 1, bevat keurmerk een energie-audit? 5. Omvat audit gebouwen? Ja. Energiebesparing in gebouwen valt onder H , Energie, van het certificatieschema van het keurmerk. EED energie-audit factsheet: Milieuthermometer Zorg versie 11 juli 2016 blz. 4

6 6. Omvat audit transport? Ja eisen schoon en zuinig vervoer Deze aanpak levert minstens een gelijkwaardig effect op als een EED-audit omdat de aanpak naast de inventarisatie van maatregelen ook de uitvoering van maatregelen inhoudt. 7. Is er opgave van: a. actuele energieverbruiken? b. gemeten verbruiken? c. traceerbare verbruiken? d. herleidbare verbruiken? Ja. Certificatieschema H : voor ziekenhuizen is een energiebesparingsplan met een overzicht van energieverbruikers en energieverbruiken op jaarbasis een verplicht onderdeel van het keurmerk vanaf het laagste niveau, brons. Voor andere instellingen is het een facultatief onderdeel. 8. Omvat audit belastingprofielen? Meestal niet. Bij eerdere energieonderzoeken zijn belastingprofielen bepaald. Daarbij is gebleken dat dit voor zorginstellingen en ziekenhuizen weinig extra waarde heeft. Dat heeft te maken met het 24-uurs karakter van de bedrijvigheid en de vereiste gelijkmatigheid van de grootste energieverbruikers verwarming, verlichting en klimatisering. 9. Bevat audit alle energiedragers? Ja. 10. Bevat audit verbruiksprofielen? a. voor processen? b. voor gebouwen? c. voor utilities? d. voor transport? Binnen het keurmerk wordt expliciet aandacht besteed aan de energieverbruiken en besparingsmaatregelen van gebouwen, utilities en transport: Certificatieschema en Tevens is uit onderzoek van TNO gebleken dat de meeste zorginstellingen een vrijwel identiek verbruiksprofiel hebben. Dat levert voldoende inzicht op in het verbruiksprofiel van zorginstellingen. Voor die instellingen heeft een uitwerking van de verbruiksprofielen geen praktische meerwaarde. Het gemiddeld verbruiksprofiel voor niet-ziekenhuizen is: Aardgas: Verwarming 95% Tapwater 5% Elektriciteit: Verlichting 65% Klimatisering 20% EED energie-audit factsheet: Milieuthermometer Zorg versie 11 juli 2016 blz. 5

7 Anders 15% Vervoer: < 1%. 11. Is levenscyclusmethode rentabiliteit gebruikt? In het kader van het keurmerk wordt de rentabiliteit van maatregelen meestal volgens de eenvoudige terugverdientijd berekend. 12. Omvat audit overzicht besparingsmaatregelen? Ja. Om in aanmerking te komen voor het keurmerk, dienen alle erkende maatregelen voor energiebesparing te zijn genomen of in het huisvestingsplan ingepland te zijn. 13. Omvat audit een plan voor de uitvoering van maatregelen? Ja. Het plan voor de uitvoering staat in het Huisvestingsplan. Een plan van aanpak voor de uitvoering van maatregelen is geen verplicht onderdeel van een EED audit. 14. Heeft keurmerk een ambitieniveau voor energie? Ja. De algemene ambitie van het keurmerk Milieuthermometer Zorg is het verkrijgen van een hoger certificaat, via brons naar zilver en goud. Energie maakt daar een integraal en onlosmakelijk onderdeel van uit. Energiemaatregelen tellen relatief zwaar mee bij de beoordeling van het keurmerk. Om voor een gouden certificaat in aanmerking te komen, dient een aantoonbare ambitie voor CO 2-reductie aanwezig te zijn. 15. Maakt het keurmerk een koppeling met wettelijke verplichtingen? Ja. De Milieuthermometer wordt tussentijds aangepast aan eventueel nieuwe wetgeving. Momenteel wordt gewerkt aan een nog betere aansluiting aan de EED-auditcriteria. 16. Vindt borging van de resultaten van het keurmerk plaats? Ja. Een certificerende instelling voert de audit en de jaarlijkse controles uit. Er zijn regels voor non-compliance. Die kunnen er toe leiden dat een instelling zijn certificaat verliest. 4 Oordeel en advies. Het algemeen oordeel kent drie niveaus: 1. Acceptabel 2. Acceptabel met aanvullingen 3. Onacceptabel in de huidige vorm Het oordeel heeft betrekking op deze eerste ronde van de EED energieaudit. En betreft dus ook een overgangssituatie waarbij het Rijk graag ziet dat keurmerken deze uitdaging positief oppakken. Als er nu het oordeel acceptabel wordt gegeven betekent dat niet per definitie dat het keurmerk voldoet aan de EED-criteria, maar meer dat het al goed op weg is. Het Rijk verwacht dat de keurmerkbeheerders de uitdaging oppakken om hun keurmerk in de komende EED energie-audit factsheet: Milieuthermometer Zorg versie 11 juli 2016 blz. 6

8 jaren geheel EED-proof te maken. In de volgende ronde (december 2019) zal de beoordeling van een keurmerk dus automatisch strenger zijn: dan moet men voldoen aan alle dan geldende criteria. Het huidige oordeel hangt af van het aantal gele en rode vakjes en het belang van die criteria. Bij dit oordeel wordt meegenomen dat de keurmerken nog in een leerproces zijn en wordt enige coulance betracht bij de huidige beperkingen. Minder dan 5 gele en rode vakjes betekent automatisch acceptabel (uitgaande van de aanwezigheid van een energieaudit). Meer dan 8 rode vakjes betekent automatisch onacceptabel. Daartussenin betekent maatwerk voor RVO. Bevoegd gezag en de keurmerkhouder hebben deze teksten kunnen becommentariëren. De eindverantwoordelijkheid voor het eindoordeel van elk keurmerk ligt bij het Ministerie van Economische Zaken. Oordeel: Milieuthermometer Zorg niveau brons: acceptabel. Milieuthermometer Zorg niveau zilver: acceptabel. Milieuthermometer Zorg niveau goud: acceptabel. Advies: Het bevoegd gezag wordt geadviseerd het Milieuthermometer Zorg-certificaat te accepteren als equivalent aan de EED-auditplicht en geen aanvullingen te vragen. Aanvullend advies: De EED-plichtige instellingen moeten in de toekomst van het Keurmerk verplicht worden tot het uitvoeren van Voor dit moment kan de certificaathouder dit vrijwillig doen. De eisen van de Milieuthermometer Zorg zijn geldig tot 1 oktober 2018 en bij toekomstige herziening zal nader worden onderzocht hoe verdere aansluiting met de EED kan plaatsvinden. 5 - Referenties Contactpersonen Milieuthermometer Zorg: Mevr. I. Vlot, SMK. Dhr. A. van Engelen, Milieuplatform Zorgsector. De Milieuthermometer Zorg is te downloaden via: def.pdf Nieuwsberichten: Links naar de factsheets op de website van RVO worden op de volgende websites gepubliceerd EED energie-audit factsheet: Milieuthermometer Zorg versie 11 juli 2016 blz. 7

9 Dit is een publicatie van: Rijksdienst voor Ondernemen Nederland Croeselaan BJ Utrecht Postbus RE Utrecht T +31 (0) F +31 (0) E klantcontact@rvo.nl Deze publicatie is tot stand gekomen in opdracht van het ministerie van Economische Zaken. Rijksdienst voor Ondernemend Nederland augustus 2016 Publicatienummer: RVO /FS-DUZA De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) stimuleert duurzaam, agrarisch, innovatief en internationaal ondernemen. Met subsidies, het vinden van zakenpartners, kennis en het voldoen aan wet- en regelgeving. RVO.nl werkt in opdracht van ministeries en de Europese Unie. RVO.nl is een onderdeel van het ministerie van Economische Zaken.