Cultuur- en gemeenschapscentra in een tijdperk van culturele overvloed

Transcriptie

1 Cultuur- en gemeenschapscentra in een tijdperk van culturele overvloed Hans Mommaas Universiteit van Tilburg "The New World Order is in a Disney Mode" (Baudrillard 1996)

2 inhoud paradigmawisseling in de vrije tijd drijvende krachten consequenties uitdaging

3 paradigmawisseling in de vrije tijd: de sector van de vrije tijd ondergaat sinds een aantal jaren een belangwekkende paradigma-wisseling die paradigma-wisseling betreft de overgang van de vrije tijd als publieke voorziening naar de vrije tijd als privaat goed daarmee wordt de vrije tijd van een object van nationaallokale opvoeding in toenemende mate (ook) tot een object van mondiaal-lokale marktbeweging (tussen cultuur en economie)

4 elementen paradigma-wisseling (naar Humphreys 1996) doorbreking publieke monopolies (media, cultuur, sport) commodificering van vt-voorzieningen: vrijetijd als economische sector omkering relatie publieke en commerciële vt-voorzieningen concurrentie publieke doctrine door doctrine consumenten soevereiniteit verminderde effectiviteit publieke vt-diensten onzekere toekomst publieke vt-diensten (legitimiteit, financiering, plaats en oriëntatie binnen nieuw meer hybride context)

5 drijvende krachten toenemende mobiliteit (econ., soc., cult., fysiek) mediatisering/digitalisering van de cultuur liberalisering wereldmarkt mondiale expansie 'vrijetijdsindustrie' opgeschaalde concurrentie om aandacht toenemende vluchtigheid van gedrag

6 300 tijd en geld voor vrije tijd uren geld spullen (SCP, 2004)

7 veranderingen in de huishoudensamenstelling Kostwinners Alleenstaanden Tweeverdieners Source: CBS, 2004

8 verdeling van de vrije tijd 65,0 60,0 Hours per week 55,0 50,0 45, ,0 35, Source: SCP, 2004

9

10 consequenties strijd om de tijd horizontalisering van verhoudingen omkering informatie- en organisatieketens thematisering (van ruimtelijke contexten, programma's) spectakularisering (van ratio/functie naar emotie/ambiance) poly-centrische en poly-culturele stad opschaling catchementarea's (schaal, infrastructuur, concurrentie) domeinoprekking en multi-functionaliteit (combinaties entertainment, kunst, retail / fysiek, virtueel / economie, cultuur, sociaal)

11 De 'leisure' kaart: de markt van 'belevenissen' media games sport (cons. electronics) retail fitness entertainment (food & stimulants) events wellness gambling hotel & catering resorts (traffic & transport) nature & recreation tourism art & culture (vervlechtingsmodel vrijetijdsindustrie Mommaas, 2003)

12 externe vervlechtingen: retail landbouw zorg vrijetijd landschap woningbouw maakindustrie

13 het culturele industrie landschap: de Time Warner case Consumer Products Portal Provider Comics Video Netscape Theater Pictures Television Magazines Pay television Cartoon Network CNN Bookpublishers New media Cinema Television Music Music Home entertainment

14 institutionele neerslag van verticaliteit en 'functie' informatie, vorming, opvoeding, ontwikkeling, canon naar horizontaliteit en 'beleving authenticiteit, emotie, identiteit, comfort, spectakel, ervaring

15 dimensies van culturele ervaring (Pine&Gilmore) Source: B. Joseph Pine II and James H. Gilmore, The Experience Economy: Work Is Theatre & Every Business a Stage, (Boston: Harvard Business School Press, 1999)

16 grote wereld globalisering conflicterende wereldbeelden... (RIVM scenario's) mondiale markt mondiale solidariteit efficiency nemen veilige regio zorgzame regio solidariteit geven regionalisering kleine wereld

17 mogelijke toekomsten scenario 1: de markt gaat zorgdragen voor een voldoende differentiatie en vernieuwing, in lijn met een algehele post-materialisering en postnationalisering van cultuur en samenleving scenario 2: er gaat een revival plaatsvinden van de oorspronkelijke opvoedkundige waarden en instellingen scenario 3: de culturele en gemeenschapscentra gaan vanuit hun oorspronkelijke opgave een hernieuwde relatie aan met de hedendaagse leefwereld van haar doelgroepen

18 tips