Burgemeestersoverleg, veiligheid, ruimtelijke ordening, gezamenlijke raadsvergadering, bestuursstructuren

Transcriptie

1 Best practice grensoverschrijdende samenwerking MAHHL-overleg Kandidatuur Maastricht Culturele Hoofdstad Praktische informatie Gemeenten: Maastricht, Aken, Heerlen, Hasselt, Luik (MAHHL). Daarnaast zijn er af en toe nog andere steden/gemeenten bij betrokken, zoals Sittard-Geleen, Genk en Tongeren. Gebied/Euregio: Euregio Maas-Rijn Kernwoorden Burgemeestersoverleg, veiligheid, ruimtelijke ordening, gezamenlijke raadsvergadering, bestuursstructuren Omschrijving Het MAHHL-overleg is ontstaan uit onvrede over het functioneren van de Euregio Maas Rijn (EMR), omdat de steden zich niet goed vertegenwoordigd voelden in het orgaan. Sinds de jaren 90 wordt er tussen de MAHHL-steden al overleg gevoerd op het gebied van ruimtelijke ordening en hadden burgemeesters frequent contact. In 2001 is besloten deze samenwerking te institutionaliseren en te intensiveren en is een gezamenlijke resolutie aangenomen om dit politiek te ondersteunen. Concreet is er toen een structureel burgemeestersoverleg ingesteld. Dit overleg vindt drie à vier keer per jaar plaats en is gekoppeld aan de vergadercyclus van de EMR. Daarnaast zijn er in de loop der jaren verschillende werkgroepen opgezet. Op dit moment zijn er vijf groepen actief: Ruimtelijke Ordening, Kenniseconomie, Klimaat, Grensoverschrijdend Openbaarvervoer en Zorg. Deze hebben als doel om in overleg met de portefeuillehouder samenwerkingsprojecten te ontwikkelen waarvoor eventueel Interreg-subsidie kan worden aangevraagd. Voorbeelden van dit soort projecten zijn: masterclasses Ruimtelijke Ordening over de aanpak van een stationsomgeving en grensoverschrijdende shoppingdagen gecombineerd met cultuur. Daarnaast wordt er jaarlijks een veiligheidsconferentie (over o.a. mensenhandel, grootschalige evenementen en de algemene plaatselijke verordening) en tweejaarlijks een gezamenlijke gemeenteraadsvergadering georganiseerd. Er worden ook gezamenlijk projecten en evenementen opgezet. Een belangrijk gemeenschappelijk project van o.a. de MAHHL-steden was de kandidatuur van Maastricht en de Euregio voor Europese Culturele Hoofdstad 2018 en komend jaar organiseert Heerlen de IBA (Internationale Bau Ausstellung), een van oorsprong Duits concept rond ruimtelijke ordening waarbij ook de culturele en sociaal-maatschappelijke invloeden van belang zijn. Het gaat om conceptueel denken over bouw, ontwikkeling, leegstand en krimp. Dit valt ook nog samen met het Jaar van de Mijnen (2015) in het gebied van de MAHHL-steden. Dit zorgt voor veel activiteit in de regio die ook de grenzen over gaat.

2 Partners/organisatie Het MAHHL-overleg vindt plaats tussen de burgemeesters van Maastricht, Aken, Heerlen, Hasselt en Luik. De veiligheidsconferentie en de gezamenlijke raadsvergadering vinden steeds in één van de MAHHL steden plaats, met een specifiek thema of een gemeenschappelijke resolutie. De gaststad is verantwoordelijk voor de organisatie. De Benelux is vaak betrokken en speelt als partner een belangrijke faciliterende rol van o.a. de vertaling. Voor sommige projecten in de regio sluiten meer steden zich aan. Zo waren bij het project rond de culturele hoofdstad meer partners aangesloten zoals: Sittard-Geleen, Genk, Tongeren, regio Aachen, provincies Limburg (NL), Limburg (Be) en Luik en de Duitstalige gemeenschap in België. Er is voor dit project een bidbook uitgebracht door stichting MCH2018, ook wel VIA2018. Er zijn momenteel vijf werkgroepen, met wisselend succes. Ruimtelijke ordening Deze werkgroep organiseert masterclasses op het gebied van planologische ideeën, de bereikbaarheid van stationsgebieden, veiligheid en architectuur. De werkgroep werkt al lang en goed samen. Kenniseconomie en innovatie Deze werkgroep is ingericht om de steden, universiteiten, kennisinstellingen en ziekenhuizen voor onderzoek en ontwikkeling te koppelen en bij elkaars strategieën en initiatieven te betrekken, waardoor gemeenten dit beter kunnen faciliteren en de samenwerking verbeterd wordt. Klimaat Klimaat is bij uitstek een grensoverschrijdend onderwerp. Op dit gebied zijn veel (Europese) netwerken en één van de prioriteiten van de MAHHL-samenwerking is dat alle steden lid zijn/worden van hetzelfde netwerk. Binnen deze werkgroep draait het dus grotendeels om afstemming. Er zijn ook wel wat concrete voorstellen, maar de bevoegdheden tussen de verschillende steden variëren op het gebied van klimaat. Een voorbeeld waar aan gewerkt wordt is het verduurzamen van historische panden. Grensoverschrijdend openbaar vervoer Dit thema is belangrijk voor alle steden, maar vooral ook voor Maastricht. Er is veel economische potentie in Duitsland en grensoverschrijdend vervoer zorgt niet alleen voor een betere infrastructuur maar tevens voor ontsluiting op o.a. de arbeidsmarkt. De bevoegdheid met betrekking tot openbaar vervoer ligt echter niet bij de steden zelf, maar op regionaal of nationaal niveau en dit vormt een obstakel voor concrete projecten en strategisch beleid. Deels bestaat het werk van deze werkgroep daarom uit het onder de aandacht blijven brengen van het onderwerp op nationaal niveau en bij de vervoersbedrijven (in alle drie de landen). Dit is veelal een kwestie van de juiste mensen op de juiste plek aanschuiven, techniek aansluiten en bespreken, overleg met gedeputeerden en Tweede Kamer en gezamenlijke (MAHHL) lobbystrategieën. Zorg Deze werkgroep kampt met opstartproblemen. De doelstelling is om de diverse onderzoeksresultaten met betrekking tot het langer thuis laten wonen van ouderen, te vermarkten.

3 Doelstellingen Regionale aandacht voor stedenproblematiek en belangen Samenwerking op verschillende grensoverschrijdende thema s Bevordering structurele grensoverschrijdende samenwerking Verschillende specifieke doelstellingen per project zoals de titel Culturele Hoofdstad binnenhalen en een regiobreed cultuurprogramma uitrollen. Resultaat Het burgemeestersoverleg loopt goed, hoewel het soms wat moeite kost om alle steden voor iedere vergadering aangehaakt te houden, vanwege andere verantwoordelijkheden. Een voorbeeld van een gezamenlijke actie is de veiligheid rond evenementen/festivals, zoals Pukkelpop. Dan wordt samen met de betreffende medewerkers de veiligheidscontrole doorgenomen, en gaat het om de koppeling van inhoud en ontmoeting, elkaar informeren, adviseren en de kennis bij elkaar brengen. De werkgroepen hebben wisselend succes. De werkgroep Ruimtelijke Ordening is het meest stabiel. De conferenties zijn wegens de kosten en organisatorische druk wel wat minder vaak, maar worden nog altijd als belangrijk en zinvol ervaren. Er is de ambitie om de gemeenschappelijke raadsvergadering nog uit te breiden en naar het voorbeeld van echte raadsvergadering te organiseren, zodat er daadwerkelijke beslissingen kunnen worden genomen en resoluties op tafel liggen om over te stemmen. Het project rond de Culturele Hoofdstad heeft de grensoverschrijdende samenwerking verder gebrachte en nieuwe energie aangeboord. Succesfactoren De burgemeesters trekken de samenwerking, dat is een voordeel. Ze zitten vaak langer dan wethouders en politiek/bestuurlijk meer op gelijkwaardig niveau (hoewel er ook verschil in bevoegdheden zijn). De inhoudelijke afstemming met, en de betrokkenheid van de wethouders moet nog verder groeien. Cultuur is succesvol onderwerp om grensoverschrijdende samenwerking te verbeteren, het heeft ook spin-off effecten op o.a. economisch gebied De kandidatuur voor de Europese Culturele Hoofdstad was een boost voor GROS in de regio, ook in de samenwerking met andere steden. Met de kandidatuur is een samenwerkingsstructuur opgebouwd, hoewel deze nu wat minder zichtbaar is. Er is wel nog een convenant met acties om op te volgen en budget om een aantal projecten uit te voeren maar er wordt minder intensief aan gewerkt en het is minder bindend nu Maastricht niet de Culturele Hoofdstad is geworden. De samenwerking komt beter van de grond als er een concrete noodzaak is voor beleid, zoals op het gebied van drugshandel en criminaliteitsbestrijding. Het overleg heeft ook een diplomatieke functie en lobbyaspecten. Voor alle steden is het geloof in de samenwerking van belang.

4 De stad moet de kennis en ervaring durven delen, dan levert de samenwerking ook meer op. De burgemeesters kennen elkaar en hebben een netwerk in de regio. Na iedere verkiezingsperiode, vergt dit nieuwe inzet bij de nieuwe wethouders. Door elkaar te kennen en goed op de hoogte te zijn van elkaars beleid en problematiek vergemakkelijkt de samenwerking. De burgemeesters steunen elkaar stadsprojecten en zorgen zo voor meer legitimiteit, herkenbaarheid en publiciteit. Project Culturele Hoofdstad Voor de kandidatuur voor de Culturele Hoofdstad zijn de specifieke succesfactoren: Het geloof dat er echt wat te winnen valt. Het project draaide niet alleen om cultuur, maar ook om de economie en zorgde voor extra impulsen aan de in de regio noodzakelijk geachte economische ontwikkelingen. Binden van de krachten in de regio, geloof was concreet genoeg om politici ook mee te krijgen en het politiek breed gedragen te krijgen. Er werd economische noodzaak gezien in het belang. Culturele hoofdstad was echt een vehicle voor GROS en samenwerking. Valkuilen De talen (Duits/Frans/Nederlands) zijn nog altijd een obstakel en de vertaling is kostbaar en veelomvattend. Luik is moeilijk te betrekken omdat die stad ook veel andere verantwoordelijkheden heeft, waardoor het MAHHL overleg niet altijd prioriteit heeft. Er is wel enthousiasme, maar dat zorgt niet altijd voor navolging. De werkgroepen kennen een wisselend succes. GROS is een kwestie van een lange adem, soms weinig concreet, terwijl over de grens gaan en over de grenzen kijken voor de regio juist heel natuurlijk is. Sittard-Geleen en Genk zouden ook wel lid willen worden, en op sommige punten (zoals kenniseconomie en innovatie) wordt er al samengewerkt. Het wordt hierdoor wel complexer: hoe meer steden, hoe ingewikkelder de samenwerking wordt. Hasselt en Luik hebben moeite zich echt te committeren, dat komt doordat Hasselt niet echt de stadsproblemen kent zoals de andere steden die wel hebben en Luik heeft zoveel andere taken dat MAHHL er vaak bij in schiet.

5 Aandachtspunten De frequentie van de samenwerking staat op een wat lager pitje nu de het project rond de Culturele Hoofdstad is afgelopen. Steden profiteren nu nog maar weinig van de Europese fondsen, ook in de nieuwe financieringsperiode is er maar weinig geld specifiek voor steden beschikbaar. Er worden wel gezamenlijke inspanningen gedaan van de steden bij o.a. de EMR en gremia om meer stedelijke aspecten in de fondsen te krijgen. De samenwerking is vaak nog persoonsafhankelijk (zowel qua netwerk en ingangen als qua toewijding en enthousiasme). Er liggen nog wel meer kansen bij regiobranding : er kan meer aandacht worden gevestigd op de regio als een grenzeloze kansrijke regio, met meer oog voor de mogelijkheden voor werken en wonen over de grens. Er is relatief veel lokaal geld om de economie te stimuleren, maar dit zou ook grensoverschrijdend ingezet moeten kunnen worden. Coördinatoren hebben maandelijks overleg en zijn de continuerende factoren maar de burgemeesters zijn wel doorslaggevend voor het succes. De samenwerking vergt een andere manier van denken van burgers, ambtenaren en bestuurders: denken in de belangen en kansen van de regio in plaats van lokaal of nationaal. Aanbevelingen Onderhoud het netwerk Zorg voor breed bestuurlijk commitment Houd rekening met een proces van lange adem Ondersteun en faciliteer de professionals/deskundige ambtenaren. Als zij met elkaar rond een thema aan tafel komen te zitten ontstaat er altijd wel kruisbestuiving en enthousiasme voor nieuwe ideeën en samenwerking Zorg dat je goed geïnformeerd bent over de subsidiemogelijkheden Respecteer elkaars cultuur en de verschillen tussen de culturen Kies de juiste thema s. Een thema als coffeeshops kan beladen zijn omdat er in Nederland heel ander beleid wordt gevoerd dan in België en Duitsland. Ga op zoek naar de gemeenschappelijke noemer Vergelijk bestaande agenda s en zoek naar (kleine) concrete mogelijkheden om samen te werken (evt. maar met twee partners) Maastricht is voorstander van een grenslandstoets voor nieuwe wetgeving: meer rekening houden met de effecten van nieuw beleid en wetgeving op grenspendelaars (arbeid, scholing, huizen).

6 Budget +/ voor de gemeente Maastricht Looptijd Het structurele MAHHL-overleg loopt sinds 2001 en wordt nog altijd georganiseerd. Contactpersoon Petro Hermans, coördinator MAHHL en het burgemeestersoverleg Gemeente Maastricht T: E: Website dienstverlening/b_e_l_e_i_d_b_e_s_t_e_n_d_n_s_t_v-tonenop/samenwerking-tussen-maastricht- Aken-Heerlen-Hasselt-en-Luik-MAHHL.htm