Rijkswaterstaat Water, Verkeer en Leefomgeving Contactpersoon Datum Bijlage(n) Aanleiding

Transcriptie

1 Zuiderwagenplein AD Lelystad Postbus AA Lelystad T F Contactpersoon Emiel Boerma Trainee T emiel.boerma@rws.nl Omschrijving Workshop Piping 2013 bespreking 19 december 2013 Deelnemers Zie deelnemerslijst Bijlage(n) Deelnemerslijst Donderdag 19 december 2013 vond de Workshop Piping plaats in het Rijkswaterstaatkantoor Smedinghuis te Lelystad. De workshop was georganiseerd door Rijkswaterstaat Water. Aanleiding Vorig jaar, donderdag 20 december 2012, vond de Workshop Piping plaats in het GeoFort in Herwijnen. Die workshop was goed bezocht. Dit toonde de grote betrokkenheid met en interesse voor piping. Sindsdien is het nodige gebeurd, mede als gevolg van de uitkomsten van de vorige workshop: Er is vanuit het nieuw Hoogwaterbeschermingsprogramma (nhwbp) een projectoverstijgende verkenning (POV) Piping gestart. Er is een Expertteam Piping ingesteld dat het opstellen van de Werkwijzer Piping begeleidt, dat adviseert over de schematisering en modellering van piping en dat geconsulteerd kan worden over lokale pipingvraagstukken. Er is een eerste versie opgesteld van de Werkwijzer Piping onder begeleiding van het Expertteam Piping en ondersteund door casussen. STOWA doet onderzoek naar piping bij regionale waterkeringen. Het Verticaal Zanddicht Geotextiel (VZG) en de DMC-buis (Dijk Monitoring en Conditionering) zijn geïntroduceerd als innovtieve pipingmaatregel en de toepasbaarheid wordt onderzocht in proefvakken. Beschikbare drainagetechnieken zijn geïnventariseerd en de toepassingmogelijkheden zijn geëvalueerd. In het onderzoeksprogramma WTI2017 (Wettelijk ToetsInstrumentarium) wordt onderzoek gedaan naar verschillende aspecten van piping. Bovenstaande opsomming is niet volledig. Er gebeurt meer. Pagina 1 van 8

2 In de parallelle sessie werd ingegaan op de hierboven genoemde onderwerpen. Opzet van de workshop De workshop begon met openingswoorden van Rijkswaterstaats topadviseur Waterveiligheid Harold van Waveren en door Chris Griffioen, Strategisch Adviseur bij het Waterschap Groot Salland en projectleider van de Projectoverstijgende Verkenning Piping. Hierop volgend gaf Peter Blommaart, senior adviseur bij Rijkswaterstaat, een introductie van het Expertteam Piping. Na een korte pauze ging de groep aanwezigen uiteen in drie parallelle workshopsessies met de volgende onderwerpen 1. Werkwijzer Piping + casussen 2. POV Piping 3. Pipingonderzoek De presentaties bij deze parallelle sessies zijn beschikbaar via internet op de Helpdesk Water. Hieronder zijn korte beschrijvingen opgenomen van de presentaties en van de eventuele terugkoppelingen en discussies. 1. De Werkwijzer Piping De Werkwijzer Piping door Martin van der Meer en Bas Berbee van Fugro. Een casus bij de Werkwijzer Piping door Rimmer Koopmans van of Ruud Bouw van Witteveen en Bos. Op basis van de laatste kennis omtrent piping is recent de Werkwijzer Piping opgesteld. De Werkwijzer is niet bedoeld als kant-en-klaar receptenboek waarmee een waterkering kan worden beoordeeld of ontworpen ten aanzien van piping. Uit de presentatie van Martin van der Meer en Bas Berbee (beide van Fugro) komt sterk naar voren dat vooral (zelf) nagedacht moet blijven worden. Het op een juiste wijze schematiseren van een situatie, maar ook de verwerking en interpretatie van data en resultaten valt niet in een keurslijf te vatten. Wat de Werkwijzer wel biedt is een stappenplan dat helpt om informatie te ordenen en op basis daarvan de aard en omvang van een pipingvraagstuk in te kaderen, beslissingen te maken en indien nodig maatregelen uit te voeren. In de presentatie worden aanwijzingen gegeven hoe met het op juiste wijze toepassen van de schematiseringsfactor tot een scherp, maar toch veilig, ontwerp kan worden gekomen. Binnen de verschillende stappen kan gebruik worden gemaakt van een rekenwijzer, formuleblad en checklist die als onderdeel van de Werkwijzer zijn opgenomen. De toepassing van de Werkwijzer is door middel van een drietal casussen toegelicht: de casus Waaldijk bij Hurwenen in het rivierengebied is uitgewerkt door, de casus Zwolsedijk bij Hasselt in de IJsseldelta is uitgewerkt door Royal HaskoningDHV en de casus Zeedijk om de Molenpolder in Zeeuws Vlaanderen is uitgewerkt door Pagina2van8 2 8

3 Witteveen en Bos. Deze casussen zijn als bijlage bij de Werkwijzer gevoegd. Om redenen van tijd zijn tijdens de parallelle sessies slechts twee casussen gepresenteerd. De casus Hurwenen werd gepresenteerd door Rimmer Koopmans (), waarbij in dit geval de nieuwe rekenregel van Sellmeijer de waargenomen wellen beter leek te voorspellen dan de oude regels. Tijdens de presentatie werd ook duidelijk dat het lastig blijkt/blijft om voor bepaalde parameters, zoals de D 70, een representatieve waarde te kiezen. Verschillende formules zijn voorhanden, maar welke nu te gebruiken? In de tweede case werd door Steven te Slaa (Witteveen en Bos) ingegaan op de tijdsafhankelijke invloed van de belasting op het pipingvraagstuk in de zuidwestelijke delta. In de presentatie kwamen de gevoeligheden van de verschillende parameters en het effect op de beoordeling aan bod. De definitieve versie van de Werkwijzer Piping, inclusief een beschrijving van de casussen, komt in januari 2014 beschikbaar. Schematiseringsfactor. Het werken met een schematiseringfactor is relatief nieuw. Hier is nog weinig ervaring mee. In het kader van de nieuwe toetsronde vanaf 2017 wordt wellicht een vereenvoudiging van het werkproces voorgedragen om te komen tot een schematiseringsfactor. Faalkansboekhouding. De huidige rekenregels focussen op de schematisatie van het probleem en het fysische gedrag. De werkgang verandert niet onder nieuwe normering. Alleen de partiële veiligheidsfactoren, binnen de nieuwe regels, kunnen wijzigen. Vakbekwame mensen (kennis van zaken). Naast een algemene opmerking of deze mensen nog wel in Nederland zijn te vinden en een positief antwoord hierop, wordt de vraag gesteld hoe dit in de toekomst en in de huidige aanbestedingen kan worden geborgd. Algemene opvatting is dat kwaliteit een (nog) belangrijke(re) plaats moet krijgen. Reststerkte / robuustheid. De focus van de huidige rekenregels ligt op het proces waarbij een zandmeevoerende wel ontstaat. De reststerkte van de waterkering wordt volgens sommigen onderbelicht. Daarnaast komt de vraag naar boven hoe robuust getoetst moet worden. Het uitvoeren van een gevoeligheidsanalyse aan de hand van de schematiseringsfactor kan helpen om inzicht te krijgen in de robuustheid van de gekozen parameterwaarden. 2. POV Piping Tijdens deze sessie gaf Stefan van den Berg, van Waterschap Rivierenland, een toelichting op de Projectoverstijgende Verkenning (POV) Piping. Om de omvang van de benodigde maatregelen te verkleinen worden verkenningen gedaan naar het gebruik en de toepassing van de rekenregels (de theorie) en naar de koppeling van theorie en praktijk. In pilots wordt onderzoek gedaan naar de werking, haalbaarheid en efficiëntie van nieuwe (innovatieve) pipingmaatregelen. Pagina3van8 3 8

4 In de eerste ronde van de parallelle sessies werd ingegaan op de aansluiting met gebiedsontwikkelingen door Menno te Heggeler van de provincie Overijssel In een aantal gevallen zijn of worden dijkverbeteringsprojecten onderdeel van gebiedsprocessen waarbij overheden (rijk, provincie, gemeente en waterschap) samen met de bewoners en gebruikers proberen slimme koppelingen te maken met de ruimtelijke ontwikkelingen en tegelijk proberen zoveel mogelijk aan te sluiten bij maatschappelijke wensen. Vooral bij stedelijke ontwikkelingen zijn er kansen om het pipingprobleem door multifunctioneel gebruik op te lossen of door handige en gedragen keuzes te maken bij de aanleg, het beheer en het onderhoud (levensduurbenadering, beheersmaatregelen). In de tweede ronde van de parallelle sessies werd door Marco Veendorp van ingegaan op het betrekken van de markt bij het oplossen van piping. Om de enorme opgave van het nhwbp sneller, beter en goedkoper uit te voeren dan in het huidige versterkingsprogramma moet de mogelijkheden van de gouden driehoek overheid-markt-kennisinstellingen optimaal benut worden. De Taskforce Deltatechnologie (TFDT) van de Topsector Water zorgt voor toegang tot de kennis en expertise van het bedrijfsleven met de focus op projecten en kan hiermee een bijdrage leveren aan het beperken van maatschappelijke kosten, overhead, waardecreatie en ruimte voor innovatie. Voeg kennis samen met het STOWA-pipingonderzoek bij regionale waterkeringen. Laat onderzoeksresultaten beter aansluiten aan de praktijk en veranker dit in goede beheer(s)maatregelen. Stem de oplossing af op de locatie (maatwerk) en neemtijd voor het proces. Er zijn, en blijven zorgen omtrent de levensduur van de innovaties. Besteed aandacht aan monitoring. 3. Pipingonderzoek Tijdens deze sessie zijn drie presentaties gehouden die hieronder worden toegelicht Piping in WTI2017 door Ulrich Förster van en Peter Blommaart van Rijkswaterstaat Water,. Deze presentatie toonde de opzet van het onderzoeksprogramma Wettelijk Toets- Instrumentarium 2017 (WTI 2017) met speciale aandacht voor cluster 3 Toetsregels Piping. In het kader van het WTI2017 wordt kennis ontwikkeld voor het opstellen van toetsregels voor een overstromingskansenbenadering, zoals die toegepast gaan worden in de 4 e toetsronde vanaf Ingegaan wordt op wat gedaan is, wat nog gaat gebeuren en wat dit betekent voor de toetsing. Een eis die aan het ToetsInstrumentarium gesteld moet worden, is dat de toetsregels zijn verbonden aan de praktijk (beheerder en beheerdersoordeel). Het gedetailleerd in kaart brengen van de ondergrond kost veel geld. Afweging: wellicht beter om te investeren in meer grondonderzoek. Na 1995 zijn veel dijkversterkingen uitgevoerd met zandkernen. Wordt dit meegenomen in het piping onderzoeksproces? Pagina4van8 4 8

5 Antwoord: Niet binnen het cluster Piping. Uitspoelen van zand uit de kern van de dijk komt aan bod in het toetsspoor micro-instabiliteit (STMI). Piping bij regionale waterkeringen door Henk van Hemert namens STOWA Presentatie van het pipingonderzoek bij regionale waterkeringen door STOWA, wat nog aan onderzoek in de planning staat en wat dit opgeleverd heeft en op gaat leveren. Vraag: Hoe dik moet de sliblaag op de waterbodem zijn, om een gunstig effect tegen piping te hebben? Antwoord: Een laagje van zo n 20 cm kan al een weerstand van 10 dagen opleveren. Een slib- of kleilaag kan ook aangebracht worden. Een heel dun laagje geeft al een groot effect. Dit wordt reeds gedaan om beekjes door te laten stromen. Drinkwaterbedrijven hebben veel ervaring met het onstaan van sliblaagjes op hun infiltratiebekkens. Hier is vast veel kennis van het effect van een sliblaag op de intrede weerstand. Bij regionale keringen wordt toetspeil af en toe benaderd. Bewezen sterkte zou hierbij dus van wezenlijk belang kunnen zijn. Evaluatie drainagetechnieken door Hans Niemeijer van Presentatie van de resultaten van de evaluatie die is uitgevoerd naar de beschikbaarheid en toepasbaarheid van drainagetechnieken als anti-pipingmaatregel. DMC is geschikt bij bebouwing, omdat deze gestuurd geboord wordt ingebracht. In het gepresenteerde kostenoverzicht is de eventuele grondaankoop verwerkt, De getoonde prijzen zijn zeer globaal. Dit kan voor specifieke situatie enorm afwijken. Aanbeveling: Betrek geohydrologen bij het ontwerp van drainagesystemen. Vooral 3D-grondwatermodellering geeft veel inzicht voor het dimensioneren en in de effectiviteit van drainagesystemen. Onderhoudskosten van de diverse systemen zijn (nog) niet geïnventariseerd. Vraag: Wordt er ook nog gekeken naar de faalkansen van de systemen? Antwoord:niet binnen dit project, maar dit hoort wel thuis in een ontwerp. Volgens Harry Bos van VolkerWessels zijn deze analyses al wel gemaakt. Grindkoffers kunnen erg lastig te onderhouden zijn. Bij goed ontwerp gaan ze echter zeer lang mee. Aandachtspunt:bij het ontwerpen van DMC en horizontale drainage moeten ook de normen voor leidingen in waterkeringen betrokken worden. Pagina5van8 5 8

6 Hoe nu verder? De ontwikkelingen rond piping gaan door. U wordt op de hoogte gehouden van deze ontwikkelingen via artikelen in vakbladen, internet en andere communicatiekanalen. Dit verslag van de Workshop Piping, de presentaties en meer informatie over piping kunt u vinden op de Helpdesk Water: projecten/piping/. Ook kunt u voor informatie contact opnemen met: Peter Blommaart, peter.blommaart@rws.nl,telefoon Pagina6van8 6 8

7 Bijlage: Deelnemerslijst Naam Organisatie / Bedrijf Claudia van Ackooij Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden Martin Arends Bas Berbee Fugro GeoServices Stefan van den Berg Waterschap Rivierenland Henk-Jan Beukema Rijkswaterstaat GPO Joop de Bijl Waterschap Aa en Maas Erik Bijlsma Rijkswaterstaat GPO Cor Bisschop Greenrivers Peter Blommaart Emiel Boerma Rijkswaterstaat CD Joost Borgers Waterschap Vallei en Veluwe Harry Bos VolkerWessels Telecom Marcel Bottema Ruud Bouw Witteveen en Bos Bas de Bruijn - Gerrit Dortland Ten Cate Geosynthetics Michelle van Duin Waterschap Peel en Maasvallei Wijbren Epema Epema Advies John van Esch Martin Evers Waterschap Hollandse Delta Ulrich Förster Gert-Ruben van Goor Fugro GeoServices Jan van de Graaff Technische Universiteit Delft, CiTG Chris Griffioen Waterschap Groot Salland Eduard Gustin Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier Arjan van Hal Waterschap Peel en Maasvallei Menno ten Heggeler Provincie Overijssel Kenrick Heijn Hoogwaterbeschermingsprogramma Henk van Hemert STOWA Marieke Hollebek Waterschap Hollandse Delta Hans Hoogerbrugge VolkerWessels Telecom Ria Janzen Wetterskip Fryslân Gert de Jonge Waterschap Rijn en IJssel Jes Kaihatu Waterschap Zuiderzeeland Wim Kanning Sander Kapinga Waterschap Rivierenland Matthijs Kok Technische Universiteit Delft, CiTG Rimmer Koopmans Gerard Kruse Leo Kwakman Peter Lalkens Waterschap Noorderzijlvest Kees-Jan Leuvenink Waterschap Aa en Maas Roelof van Loenen Martinet Gelders Natuur en Milieu Federatie Jacoline van Loon Hogeschool Van Hall Larenstein Bastiaan Los Waterschap Hollandse Delta Martin van der Meer Fugro Water Services John Meyberg Waterschap Vallei en Veluwe Sanne Mispelaar Waterschap Groot Salland Hans Niemeijer Martin Nieuwjaar Waternet Pagina7van8 7 8

8 Anouk te Nijenhuis Paul Nijenhuis Cees Henk Oostinga Rianne Oudkerk Sander van Poorten Durk Riedstra Peter van der Scheer Ralf Schielen Remco Schrijver Timo Schweckendiek Henk Senhorst Robert Slomp Steven te Slaa Derk-Jan Sluiter Jaap Sonnevijlle Goose Jan Steendam Reindert Stellingwerf Ad Stolk Ron Stroet Marco Veendorp Hans van de Velde Jack Vessies Leo Voogt Robert Vos Wout de Vries Harold van Waveren Ludolph Wentholt Henk Wiering Alphons van Winden Wouter Zomer Ministerie van Infrastructuur en Milieu, DGRW Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden Waterschap Rijn en IJssel Royal HaskoningDHV Hoogwaterbeschermingsprogramma Witteveen en Bos Waterschap Groot Salland Provincie-Brabant Infram Waterschap Vallei en Veluwe Rijkswaterstaat ZD Royal HaskoningDHV Provincie Zuid Holland Infram/ STOWA STOWA Landindustrie Bureau Stroming Stichting IJkdijk Pagina8van8 8 8