Cultuurbehoud voor Westfriesland. Startnotitie Hernieuwing Infrastructuur Cultuureducatie Westfriesland

Transcriptie

1 Cultuurbehoud voor Westfriesland Startnotitie Hernieuwing Infrastructuur Cultuureducatie Westfriesland 1

2 Inhoudopgave Voorwoord 3 1. Aanleiding 4 2. Kaders 5 3 Visie 5 4. Concept infrastructuur 7 5. Transitie 8 6. Kosten transitieproces 8 7. Bijdragen gemeenten en provincie 9 Pag. 2

3 Voorwoord Aan: De gemeenten Drechterland, Enkhuizen, Hoorn, Koggenland, Medemblik, Opmeer, StedeBroec De zeven Westfriese gemeenten werken samen aan een visie op de toekomst van cultuureducatie. We vinden het belangrijk dat deze visie en de uitwerking daarvan breed gedragen wordt onder gemeenten en cultureel maatschappelijke instellingen. We gaan uit van de positieve kracht van samenwerking in economisch moeilijke tijden. Daarom leggen wij u deze startnotitie voor. Wat vindt u in deze startnotitie? - De aanleiding voor hernieuwing cultuureducatie beleid - De gemeenschappelijke kaders voor cultuureducatie in brede zin - Een inhoudelijke visie - Een visie op de infrastructuur - Een visie op het transitieproces - Een voorstel voor het creëren van draagvlak Wat vragen wij van u? - In te stemmen met de in deze startnotitie voorgestelde koers. - In te stemmen met de voorbereiding van een projectvoorstel voor de gemeenteraden op grond van de voorgestelde koers. - In te stemmen met de fasering van het projectplan en de betrokkenheid van de culturele instellingen en scholen bij de voorbereidingen. - In te stemmen met een gezamenlijke bijdrage aan de organisatie van Fase I en Fase II (voorbereiding) van ,-- te verdelen naar rato van inwoneraantal en een subsidie aanvraag bij de provincie Noord-Holland van ,-- om de kosten van Fase I te dekken (Kostenindicatie Fase I: ,--). Fasering: Fase I - Vormgeving van de ideeën over de toekomstige 2012 infrastructuur cultuureducatie. - Toetsing van de ideeën met de betreffende stakeholders (scholen, culturele instellingen). Fase II - Opstellen van een projectvoorstel en businessplan voor implementatie. 2012/ Besluitvorming gemeenten (colleges en gemeenteraden). Fase III Implementatie 2013/2014 Fase IV Evaluatie 2015/2016 Met vriendelijke groet, 3

4 De MaDiVo deelnemers Westfriese gemeenten 4

5 1. Aanleiding: Er zijn meerdere redenen voor een hernieuwing van het cultuureducatiebeleid. Economische omstandigheden: toenemende druk op cultuurbudgetten; bezuinigingen. Veranderingen beleid Rijk en Provincie: wegvallen Kunstcompagnie; bezuinigingen en inzet van Rijk op Cultuureducatie met Kwaliteit. Regionale samenwerking en schaalvergroting: schaalvergroting en samenwerking noodzaak. In het gezamenlijk bestuurlijk overleg MaDiVo is opdracht gegeven voor het formuleren van een gezamenlijke regionale visie op de toekomst van cultuureducatie in Westfriesland. Ontwikkel in deze sterk veranderende samenleving een regionale visie op de toekomst van kunst- en cultuureducatie in Westfriesland met de volgende componenten: - Kunsteducatie (inclusief muziekeducatie) - Erfgoededucatie - Media educatie (inclusief bibliotheekwerk) (MaDiVo 16 november 2011) Bij het formuleren van een gezamenlijke visie op cultuureducatie hebben we de volgende uitgangspunten gehanteerd: Cultuurbehoud voor Westfriesland. Gemeenten faciliteren infrastructuur; vragers en aanbieders vinden elkaar rechtstreeks. Kansen door digitalisering. Vraaggerichtheid; grotere verantwoordelijkheid voor de uitvoering van cultuureducatie bij het onderwijs. Bij het formuleren van een visie op cultuureducatie zijn we uitgegaan van een brede visie. Dat wil zeggen: dat we het volledige terrein van cultuureducatie hebben meegenomen: kunst (inclusief muziekonderwijs), erfgoed en media (inclusief bibliotheekwerk); dat we zowel een inhoudelijke visie als een visie op de toekomstige infrastructuur hebben geformuleerd. dat we uitgaan van een verschuiving van middelen om de transitie mogelijk te maken; dat we uitgaan van de inzet van de rijksbijdrage per leerling voor cultuureducatie. Het grootste deel van de kosten wordt veroorzaakt door huisvesting en personeel. Hoe gaan we daar de komende jaren mee om? 5

6 2. Kaders: Het uitgangspunt cultuurbehoud voor Westfriesland en de economische noodzaak om te hervormen hebben geresulteerd in de volgende kaders: Bundeling van kennis, expertise en aanbod Bundeling van kennis, expertise en vraag Marktplaats.nl digitaal shoppen/snelle service Cultuurplein - fysiek shoppen/totaalbeleving Profijtbeginsel Gemeenten faciliteren vraaggericht Aansluiting bij het bestuurlijk kader van Rijk en Provincie N-H Cultuureducatie met Kwaliteit. Toelichting: De gemeenten hebben een regisserende en faciliterende rol in het brede spectrum van cultuureducatie in de regio. Gegeven de economische omstandigheden en de veranderingen in beleid van het Rijk en de Provincie, hebben de Westfriese gemeenten de taak opgepakt om de mogelijkheden van hernieuwing van de infrastructuur te onderzoeken. Wij verwijzen hierbij naar onze brief van de gemeente Hoorn van 30 november 2011 aan de provincie Noord-Holland. Wij willen de ideeën over hernieuwing van de infrastructuur vormgeven en uitwerken samen met het onderwijs en de culturele instellingen. Hun inhoudelijke expertise en hun visie op een toekomstige infrastructuur is van essentieel belang voor een succesvol en efficiënt resultaat. 3. Visie Inhoudelijke visie op cultuureducatie: Cultuureducatie daagt uit, maakt nieuwsgierig, verwondert en prikkelt. Het is een essentieel onderdeel in de vorming van een mens, jong en oud. Door middel van cultuureducatie wordt het bewustzijn van jezelf, van de ander en van de omgeving versterkt. Naast de kennismaking met en verdieping in verschillende cultuuruitingen staan respect en participatie voorop. Educatie in kunst- en cultuuruitingen is daarmee tegelijkertijd een doel en een middel. Maatschappelijke effecten cultuureducatie: Kinderen creëren, bekijken, ervaren en beoordelen spelenderwijs gedurende de gehele basisschoolperiode. Cultuureducatie zorgt ervoor dat kinderen en jeugd de kans krijgen om in een doorlopende leerlijn hun talenten te ontwikkelen. Cultuureducatie draagt ertoe bij dat kinderen opgroeien tot toekomstig cultuurminnend publiek, actief of passief. Cultuureducatie ondersteunt het voorkomen van leerachterstanden. Volwassenen krijgen de kans hun talent te ontwikkelen. Cultuureducatie draagt bij aan versterking van het cultureel bewustzijn en het plezier aan cultuuruitingen van alle inwoners. Cultuureducatie draagt bij aan de sociale en culturele participatie als ook de sociale cohesie in wijken en dorpskernen. 6

7 Doelstellingen cultuureducatie: Het faciliteren van een infrastructuur, waarbij: - Scholen hun eigen keuzes kunnen maken in het lokale en regionale aanbod. - Scholen in staat zijn hun leerlingen gedurende hun gehele basisschoolperiode kennis te laten maken met verschillende cultuuruitingen, waaronder kunst (inclusief muziekonderwijs), erfgoed en nieuwe, sociale media. - Buitenschools aanbod naar draagkracht beschikbaar is voor de cultuuruitingen kunst, erfgoed en nieuwe, sociale media voor jeugd en volwassenen, waarbij de gemeentelijke bijdrage gericht is op de speciale doelgroep jeugd tot en met 18 jaar. Het versterken van respect en cultuurparticipatie door middel van cultuureducatie. Bijdragen aan de sociale cohesie en aantrekkelijkheid van de gemeenten door middel van cultuureducatie in brede zin. In 2011 is ook een inhoudelijke visie op het bibliotheekwerk geformuleerd voor de bibliotheken WEB en WFO. Als uitwerking hiervan vindt in de zomer van 2012 een bestuurlijke discussie plaats over een regionaal basispakket aan producten/programma s. Inhoudelijke visie op bibliotheekwerk: De bibliotheek van de toekomst maakt het voor inwoners van West-Friesland mogelijk om een leven lang te leren en te werken aan de eigen individuele ontplooiing op een kwalitatief hoog niveau en met aandacht voor specifieke doelgroepen. De bibliotheek beoogt als netwerkpartner en als cultureel ondernemer het kennisniveau van mensen te ontwikkelen of op peil te houden en de integratie en participatie aan de samenleving te bevorderen. Maatschappelijke effecten bibliotheekwerk: Mensen uit alle leeftijdscategorieën kunnen zich een leven lang ontplooien. Educatieve achterstanden worden voorkomen De participatie en integratie van burgers wordt bevorderd. Goed geïnformeerde burgers door een betere toegankelijkheid van betrouwbare kennis en informatie. Tegengaan van informatie achterstanden bij bepaalde doelgroepen, waardoor de kans wordt vergroot om blijvend maatschappelijk actief betrokken te zijn. Tegengaan van ontlezen. Stimuleren van leesplezier op educatief en recreatief gebied in iedere levensfase met de bibliotheek als centrum van (recreatief) lezen en literatuur. Doelstellingen bibliotheekwerk: Behoud van de drie kernfuncties. - Ontwikkeling en educatie: de bibliotheek richt zich op de leeftijdscategorie van min negen maanden tot honderd plus, met bijzondere aandacht voor jeugd en ouderen. - Kennis en informatie: de bibliotheek is een belangrijk kennis informatiepunt binnen de gemeente en biedt klantgericht en professioneel toegang tot een veelheid aan betrouwbare kennis en informatie. - Lezen en literatuur: de bibliotheek is de instelling om educatief en recreatief leesplezier te stimuleren en te behouden in iedere levensfase. 7

8 4. Concept infrastructuur Hoe ziet de organisatorische infrastructuur eruit in 2016? Het eindbeeld zou kunnen zijn: Vraag en aanbod vinden elkaar makkelijk in een uitgestrekt landelijk gebied. Er is één digitale plek waar een overzicht te vinden is van de aanbieders met hun producten, productomschrijvingen en prijzen. Er is één digitale plek waar een overzicht is te vinden van de vragende partijen met hun wensen. Op een aantal locaties is ruimte voor een totaalbeleving. Hier wordt het fysieke aanbod getoond en is ruimte voor integrale presentaties. Gebruik wordt gemaakt van multifunctionaliteit van ruimtes. Schematisch: Concept Visie op Westfriese infrastructuur cultuureducatie (MaDivo 24 mei 2012) Schematisch: v r a a g Scholen Zorginstellingen CJG s Dorpshuizen dorpsraden Particulieren Verenigingen Commerciële partijen Cultuurcompagnie Westfries Centrum voor Cultuur digitaal en fysiek (Cultuurpleinen) a a n b o d Bibliotheek Muziekschool Kunstcentrum Musea/erfgoed Theaters enz. Hoe ziet de financiële infrastructuur eruit in 2016? Het eindbeeld zou kunnen zijn: Iedere klant betaalt een nader te bepalen eigen bijdrage. Uitgangspunt is dat de basis voor cultuur gelegd wordt bij de kinderen op de basisschool en in het voortgezet onderwijs. Het aanbod aan commerciële partijen is kostendekkend. De vraag wordt gestimuleerd via bijvoorbeeld een vouchersysteem. Verschuiving van de huidige subsidies naar het nieuwe systeem. Aanbieders hebben een productbegroting waarmee het aanbod en kostprijs voor de verschillende klanten inzichtelijk is gemaakt (voorbeeld -> productbegroting bibliotheek WEB en WFO). 8

9 5. Transitie De transitie van de huidige situatie naar de eindsituatie verloopt in fasen: Fasering: Fase I - Vormgeving van de ideeën over de toekomstige infrastructuur cultuureducatie. - Toetsing van de ideeën met de betreffende stakeholders (scholen, culturele instellingen). Fase II - Opstellen van een projectvoorstel en businessplan voor implementatie. - Besluitvorming gemeenten (colleges en gemeenteraden) /2013 Fase III Implementatie 2013/2014 Fase IV Evaluatie 2015/2016 Toelichting Fase I: Instemming koers en ideeën in MaDiVo 24 mei e Presentatie koers en ideeën aan instellingen en scholen in juni Bespreking en verdere vormgeving en detaillering koers en ideeën, zowel inhoudelijk als financieel, met de instellingen in de 2 e helft van Opstellen projectvoorstel voor implementatie en een businessplan voor de structurele exploitatie in de 2 e helft van 2012/1 e kwartaal Besluitvorming door gemeenteraden in het eerste kwartaal Kosten transitieproces: Het transitieproces bestaat uit twee elementen: - de voorbereiding op het uiteindelijke projectvoorstel voor transitie. - de implementatie c.q. uitvoering zelf. Het ontbreekt de gemeenten aan ambtelijke capaciteit en middelen om het transitieproces projectmatig en professioneel geheel zelfstandig te kunnen begeleiden. Hiervoor is externe ondersteuning noodzakelijk. Wij hebben het bureau Longus verzocht om in ieder geval een offerte uit te brengen voor de voorbereidingen en begeleiding van Fase I en II tot en met het opstellen van een projectplan en businessplan (zie bijlage) in samenwerking met de werkgroep en Plein C. De kosten voor implementatie en exploitatie (Fase III) kunnen nu nog niet worden ingeschat. 9

10 Begrote kosten Fase I en II (tot en met opstellen projectplan en businessplan): Offerte Longus ,-- Post Coördinatie, PR en onvoorzien ,-- Totale begrote kosten ,-- Dekking Fase I en II: Gezamenlijke bijdrage gemeenten ,-- Subsidie aanvraag Provincie Noord-Holland ,-- Kostenverdeling gemeenten naar rato inwoneraantal: Naam: Inwoners per Kosten begeleiding Fase I en II Beschikbare dekking Gemeenten (25%) Drechterland , ,-- Enkhuizen , ,-- Hoorn , ,-- Koggenland , ,-- Medemblik , ,-- Opmeer ,-- 687,-- StedeBroec , ,-- Totaal , ,-- Tekort ,-- 7. Bijdragen provincie en gemeenten: Rijk en provincie hebben hun beleid ten aanzien van cultuureducatie gewijzigd. Provincies nemen in dit nieuwe beleid de verantwoordelijkheid voor de 2 e lijnstaken. Gemeenten hebben in het verleden kunnen rekenen op provinciale financiële steun in de organisatie van de 1 e lijnstaken, maar zullen in de toekomst de verantwoordelijkheid moeten nemen voor een dusdanige hernieuwing van de infrastructuur dat vraag en aanbod elkaar zelfstandig kunnen vinden in hun streven naar een doorgaande leerlijn cultuureducatie. Om dit te kunnen realiseren zijn we in gesprek met de provincie Noord-Holland om een subsidie aan te vragen in het kader van het budget regionale agenda s/regionale samenwerking cultuur. Het doel is dat de uitkomsten van Fase I en II de input leveren voor een subsidie aanvraag door de instellingen op grond van de op handen zijnde regeling Cultuureducatie met Kwaliteit. Het Fonds voor Cultuurparticipatie presenteert de definitieve regeling Cultuureducatie met Kwaliteit in augustus De instellingen dienen voor 1 december 2012 een aanvraag in te dienen. Er is een matchingsregeling van toepassing. Bestaande middelen kunnen hiervoor worden aangewend. Om de aansluiting met de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit qua planning te kunnen realiseren, is een post Coördinatie en PR en onvoorzien opgenomen van ,--. 10

11 11