Ervaren leefbaarheid en profilering van gebieden met krimpende (kleine) kernen

Transcriptie

1 Masterclass Leefbaarheid Fryslân 10 december 2014 Ervaren leefbaarheid en profilering van gebieden met krimpende (kleine) kernen dr. ir. Sabine Meier Lector Krimp & Leefomgeving

2 Profilering van gebieden Bewoners doen iets met profilering van gebouwde / groene omgeving. Profilering doet iets met bewoners. Middel: Met Leitmotive eigenheid creëren of benadrukken het verleden opnieuw uitvinden (nieuwbouw) cultureel erfgoed als natuurlijke en echte eigenheid (bestaande bouw) Eigenheid oefent aantrekkingskracht uit (wonen, bezoek, aankoop) Profilering creëert altijd een contragebied (het is de bewuste creatie van verschil) Met en door profilering meer controle en veiligheid?

3 Twee tegendraadse trends in de profilering van gebieden. Beide zijn van betekenis voor de ervaren leefbaarheid. 1 e trend: Ruimtelijke professionals en beleidsmakers produceren Leitmotive : verlangen naar esthetisering, controle en onveranderlijkheid; aanbod om ruimte te consumeren, te beleven. 2 e trend: Nieuwe sociale groepen produceren Leitmotive : verlangen naar controle, ontwikkeling en deelname; aanbod om ruimte te consumeren en te (re)produceren (co-productie). Sabine Meier 10 december maart 2014 Lezing Masterclass Leefbaarheid Fryslân, lectoraat Krimp & Leefomgeving Kenniscentrum NoorderRuimte Hanzehogeschool Groningen

4 Sabine Meier 10 december maart 2014 Lezing Masterclass Leefbaarheid Fryslân, lectoraat Krimp & Leefomgeving Kenniscentrum NoorderRuimte Hanzehogeschool Groningen

5 1 e trend: Professionals lanceren Leitmotive Voorbeeld VINEX-wijk Helmond Brandevoort Leitmotiv : het verzonnen verleden Onveranderlijkheid, esthetisering (vestingstad, controle op straatbeeld)

6 1 e trend: Voorbeeld VINEX-wijk Helmond Brandevoort Leitmotiv : Verzonnen verleden Doel: Onveranderlijkheid (het moet mooi blijven) Esthetisering Controle op straatbeeld

7 Gelanceerde Leitmotive en leefbaarheid Voorbeeld VINEX-wijk Helmond Brandevoort Leitmotiv : het verzonnen verleden Leefbaarheid: kerstverlichting, samen mooi maken en houden

8 Gelanceerde Leitmotive en leefbaarheid Voorbeeld VINEX-wijk Helmond Brandevoort Leitmotiv : het verzonnen verleden Leefbaarheid: inventing traditions verhaal van het verleden zelf vertellen

9 Neveneffecten van gelanceerde Leitmotive Voorbeeld Vakantiepark Esonstad bij Anjum Leitmotiv : het verzonnen verleden, referentie naar cultureel erfgoed

10 Profilering van gebieden met krimpende (kleine) kernen: Geen productie van nieuwbouw maar zoektocht naar manieren voor behoud 2 e trend: Nieuwe sociale groepen produceren Leitmotiven Co-productie van overheid en allerlei sociale groepen Cultureel erfgoed als natuurlijk en echt Leitmotiv Zoektocht om die eigenheid aantrekkelijker te maken Sabine Meier 10 december maart 2014 Lezing Masterclass Leefbaarheid Fryslân, lectoraat Krimp & Leefomgeving Kenniscentrum NoorderRuimte Hanzehogeschool Groningen

11 Profilering van gebieden met krimpende (kleine) kernen Voorbeeld Holwerd: beschermd dorpsgezicht Lokaal: meer open ruimte: clusters met eigenheid Regionaal: Hotel Holwerd, Holwerd aan Zee Sabine Meier 10 december maart 2014 Lezing Masterclass Leefbaarheid Fryslân, lectoraat Krimp & Leefomgeving Kenniscentrum NoorderRuimte Hanzehogeschool Groningen

12 2 e trend: Nieuwe sociale groepen produceren Leitmotive Voorbeeld Tuin der Mogelijkheid, Haulerwijk Laag ruimtelijk schaalniveau, alledaagse symboliek Sabine Meier 10 december maart 2014 Lezing Masterclass Leefbaarheid Fryslan, lectoraat Krimp & Leefomgeving Kenniscentrum NoorderRuimte Hanzehogeschool Groningen

13 2 e trend: Nieuwe sociale groepen produceren Leitmotive Voorbeelden van IBA Sachsen-Anhalt in Oost-Duitsland Mecklenburg-Vorpommern Polen Berlin Landeshauptstädte: Schwerin Potsdam Magdeburg Dresden Erfuft Hessen Sachsen-Anhalt Brandenburg Sachsen-Anhalt 2,3 miljoen inwoners krimp na 1989: mensen Sachsen Groningen, Friesland, Drenthe samen: 1,7 miljoen inwoners Thüringen Bron kaart: wikipedia; eigen bewerking Bayern Tschechien

14 19 steden 19 Leitmotive

15 Stad 19 Thema's: steden "Leitbild 19 Leitmotive (LB)" Ascherleben Von aussen nach innen - Konzentration auf den Kern Bernburg ZukunftsBildung - Lernen im Zentrum Bitterfeld-Wolfen 'Netzstadt' Dessau-Rosslau Urbane kerne - landschaftliche Zonen Halberstadt Kultivierung der Leere Költhen Homöopathie als Entwicklungskraft Hansestadt Stendal Zentraler Ort im ländlichen Raum Halle (Saale) & -Neustadt Balanceakt Doppelstadt Lutherstadt Eisleben Gemeinschaftswerk Lutherstadtumbau Lutherstadt Wittenberg Campus Wittenberg Madgeburg Leben an und mit der Elbe Merseburg Neue Milieus-neue Chancen Naumburg (Saale) Stadtbildung- Bürgerschaft und Baukultur Quedlinburg Perspektive Weltkulturerbe Sangerhausen Rating- Für lebenswerte Stadtquartiere Schönebeck (an der Elbe) 1774 Staßfurt Aufheben der Mitte Wanzleben Familie Stadt Weißenfels GründerZeit

16 Voorbeeld Leitmotiv Cultureel (wereld)erfgoed UNESCO: Binnenstad Fachwerk Quedlinburg Bauhaus Dessau Aantal monumenten Martin Luther Dessau Gartenreich

17 2 e trend: Nieuwe sociale groepen produceren Leitmotive Alledaagse symboliek; verlangen naar ontwikkeling en deelname; aanbod om ruimte te consumeren en (re)produceren (co-productie). Magdeburg- Salbke Project Lesezeichen Sabine Meier 10 december maart 2014 Lezing Masterclass Leefbaarheid Fryslân, lectoraat Krimp & Leefomgeving Kenniscentrum NoorderRuimte Hanzehogeschool Groningen

18 2 e trend: Nieuwe sociale groepen produceren Leitmotive Symboliek vastgelegd; aanbod om ruimte te consumeren, te benutten en boeken neer te zetten, te (re)produceren (co-productie). Magdeburg- Salbke Project Lesezeichen Sabine Meier 10 december maart 2014 Lezing Masterclass Leefbaarheid Fryslan, lectoraat Krimp & Leefomgeving Kenniscentrum NoorderRuimte Hanzehogeschool Groningen

19 2 e trend: Nieuwe sociale groepen produceren Leitmotive Symboliek vastgelegd; aanbod om ruimte te consumeren, te benutten en boeken neer te zetten, te (re)produceren (co-productie). Magdeburg- Salbke Project Lesezeichen Sabine Meier 10 december maart 2014 Lezing Masterclass Leefbaarheid Fryslan, lectoraat Krimp & Leefomgeving Kenniscentrum NoorderRuimte Hanzehogeschool Groningen

20 2 e trend: Alledaagse symboliek; aanbod om ruimte te consumeren en (re)produceren (co-productie). Ohrenweide in Lutherstadt Eisleben Originele teksten van Martin Luther worden voorgelezen door de burgers van Eisleben en zijn te beluisteren in de Ohrenweide (plekken waar de buis uit de grond komt) Ontwerp: atelier balto, Berlin Sabine Meier 10 december maart 2014 Lezing Masterclass Leefbaarheid Fryslan, lectoraat Krimp & Leefomgeving Kenniscentrum NoorderRuimte Hanzehogeschool Groningen

21 2 e trend: Alledaagse symboliek; co-productie van Leitmotive, Voorbeeld Nieuw Atlantis het Friese Pingjum

22 Conclusie Profilering en Leitmotive zijn niet per se goed of slecht Leitmotive en symbole spreken, ze drukken iets uit, lokken gevoelens, identificatie of afkeer uit Profilering middels Leitmotive door wie dan ook gelanceerd - heeft altijd bedoelde en onbedoelde neveneffecten Sabine Meier 10 december maart 2014 Lezing Masterclass Leefbaarheid Fryslan, lectoraat Krimp & Leefomgeving Kenniscentrum NoorderRuimte Hanzehogeschool Groningen

23 Conclusie Profilering van gebieden met krimpende kernen: Vraag of profilering wel of niet goed is voor de leefbaarheid is minder relevant. Meer relevant is het werken aan een vitale reproductie en co-productie van ruimtes door uiteenlopende sociale groepen én overheden. Breed gedragen Leitmotive kunnen daarbij helpen! Leefbaarheid verhogen door mogelijkheid om te consumeren én te produceren. Leitmotive zijn goede hulpmiddelen voor communicatie, het aanbrengen van focus en het vinden en het benoemen van doelen voor de leefbaarheid. Sabine Meier 10 december maart 2014 Lezing Masterclass Leefbaarheid Fryslan, lectoraat Krimp & Leefomgeving Kenniscentrum NoorderRuimte Hanzehogeschool Groningen

24 Bedankt voor uw aandacht! Sabine Meier Lectoraat Krimp en Leefomgeving Kenniscentrum NoorderRuimte