NATIONALE BEOORDELINGSRICHTLIJN VOOR HET KOMO -PRODUCTCERTIFICAAT GEMODIFICEERD HOUT

Transcriptie

1 NL/SfB BRL 0605 d.d NATIONALE BEOORDELINGSRICHTLIJN VOOR HET KOMO -PRODUCTCERTIFICAAT GEMODIFICEERD HOUT Op aanvaard door de Harmonisatie Commissie Bouw van de Stichting Bouwkwaliteit Uitgave: Certificatie-instelling SKH Nadruk verboden

2 Gemodificeerd hout, d.d Pagina 2 van 17 ALGEMENE INFORMATIE BIJ DEZE UITGAVE Deze nationale beoordelingsrichtlijn is op door de certificatie-instelling SKH conform het SKH Reglement voor Certificatie bindend verklaard en zal per worden gehanteerd voor het uitgeven van een SKH-KOMO -productcertificaat "Gemodificeerd hout". Uitgever: Certificatie- en Attesteringsinstelling SKH Postbus AD Wageningen Telefoon: (0317) Fax: (0317) mail@skh.org Website Certificatie-instelling SKH Niets uit dit drukwerk mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van SKH, noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd.

3 Gemodificeerd hout, d.d Pagina 3 van 17 INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding Procedure ter verkrijging van een productcertificaat Eisen te stellen aan het productieproces Eisen te stellen aan het product Eisen met betrekking tot het kwaliteitssysteem Controle door de certificatie-instelling Eisen m.b.t. het merken, herkenbaarheid en traceerbaarheid Lijst van vermelde documenten Bijlage 1 Productspecificaties gemodificeerd hout Bijlage 2 Model kwaliteitsverklaring... 17

4 Gemodificeerd hout, d.d Pagina 4 van INLEIDING 1.1 Onderwerp De in deze nationale beoordelingsrichtlijn opgenomen eisen worden door de certificatie-instellingen, die hiervoor erkend zijn door de Raad voor Accreditatie, gehanteerd bij de behandeling van een aanvraag voor c.q. de instandhouding van een KOMO -productcertificaat "Gemodificeerd hout". 1.2 Algemeen Naast de eisen die in deze beoordelingsrichtlijn zijn vastgelegd, stelt de certificatie-instelling aanvullende eisen, in de zin van algemene procedure-eisen van certificatie, zoals vastgelegd in het algemeen certificatiereglement van de betreffende instelling. De af te geven kwaliteitsverklaring wordt aangeduid als KOMO -productcertificaat. 1.3 Definities Gemodificeerd hout: Hout dat een behandeling heeft ondergaan waarbij celwandmateriaal op moleculair niveau is veranderd, zodanig dat, afhankelijk van de toegepaste modificatietechnologie, bepaalde eigenschappen van het hout, zoals duurzaamheid en vormstabiliteit worden verbeterd. Houtmodificatie: Houtmodificatie is een verzamelnaam voor technologieën die zijn gericht op de verandering van fysische en chemische eigenschappen van celwandmateriaal in hout, anders dan die technologieën waarbij gebruik wordt gemaakt van biociden. De wijze waarop het celwandmateriaal wordt gemodificeerd is afhankelijk van de methode. Bij de huidige stand der techniek kunnen de methoden worden onderverdeeld in thermische, chemische, biologische en enzymatische behandelingen. 2. PROCEDURE TER VERKRIJGING VAN EEN PRODUCTCERTIFICAAT 2.1 Toelatingsonderzoek De certificatie-instelling onderzoekt of de in het productcertificaat op te nemen uitspraken in overeenstemming zijn met de beoordelingsrichtlijn. 2.2 Beoordeling van het kwaliteitssysteem van de aanvrager De certificatie-instelling onderzoekt of het kwaliteitssysteem van de aanvrager in overeenstemming is met hoofdstuk Afgifte van het productcertificaat Het productcertificaat wordt in overeenstemming met de door de Harmonisatie Commissie Bouw vastgestelde modellen conform het algemeen reglement van de certificatie-instelling afgegeven wanneer de beoordeling van het kwaliteitssysteem van de aanvrager en de eisen zoals in de hoofdstukken 3 en 4 van de beoordelingsrichtlijn zijn geformuleerd in positieve zin zijn afgerond. 2.4 Externe kwaliteitscontrole Na afgifte van het productcertificaat wordt door de certificatie-instelling controle uitgeoefend zoals beschreven in hoofdstuk 6.

5 Gemodificeerd hout, d.d Pagina 5 van EISEN TE STELLEN AAN HET PRODUCTIEPROCES 3.1 Algemeen De certificaathouder dient te beschikken over productiemiddelen, waarmee producten van een constante kwaliteit vervaardigd kunnen worden. De eisen te stellen aan het vervaardigde product staan vermeld in hoofdstuk Grondstoffen De producent dient vast te leggen waaraan grondstoffen dienen te voldoen. Aspecten van de grondstoffen die van invloed zijn op procesparameters of eindproduct dienen te worden benoemd. Tevens zal de invloed van deze variabelen moeten worden vastgelegd ten behoeve van het instellen van bepaalde productieprocessen. 3.3 Registratie Alle relevante gegevens betreffende het productieproces dienen schriftelijk vastgelegd te worden middels een automatische registratie.ten behoeve van de traceerbaarheid moet iedere charge een uniek nummer hebben, terwijl door bundelnummering de traceerbaarheid gewaarborgd blijft tot het opheffen van de bundel of de verpakkingseenheid. 3.4 Productieproces Uniformiteit productieproces De producent dient de uniformiteit van het productieproces zeker te stellen door aan te tonen dat de procescondities in de installatie overal gelijk zijn Reproduceerbaarheid productieproces De producent moet aantonen dat het proces reproduceerbaar is. Hiertoe wordt ten minste één houtsoort onderworpen aan onderzoek naar de duurzaamheid tegen aantasting door basidiomyceten en zachte rot veroorzakende schimmels. Aantasting door basidiomyceten wordt in dit kader bepaald volgens de combinatie van NEN-EN 84 en NEN-EN 113, conform de beschrijving in paragraaf 4.1.Aantasting door zachte rot veroorzakende schimmels wordt bepaald volgens NVN-ENV 807. Daarnaast dienen proefstukken te worden onderworpen aan bepalingen van buigsterkte, Janka-hardheid en elasticiteitsmodulus ( ), volumieke massa en evenwichtsvochtgehalte ( 4.7) en krimpgedrag ( 4.3.1) 1. Na het uitvoeren van de duurzaamheidsbeproeving volgens NEN-EN 113 (voorafgegaan door NEN-EN 84) wordt voor iedere run en voor iedere schimmel de zogenoemde x-waarde berekend door de gemiddelde aantasting van de behandelde monsters te delen door de gemiddelde aantasting van de referentiemonsters (grenen spint bij gemodificeerd naaldhout en beuken bij gemodificeerd loofhout). Het proces kan als reproduceerbaar worden beschouwd als de resultaten voldoen aan de volgende criteria (zie ook het schema op pagina 6): 1 Ten behoeve van het reproduceerbaarheidsonderzoek worden per onderdeel 45 proefstukken getest. Ten behoeve van het duurzaamheidsonderzoek betreft dit 45 proefstukken per schimmelsoort. De proefstukken worden vervaardigd uit gemodificeerde planken afkomstig uit minimaal 9 bomen met 5 herhalingen per boom. De proefstukken worden verdeeld over 3 verschillende runs. N.B. Indien de duurzaamheid van het gemodificeerde hout in de onderscheiden risicoklassen op uitdrukkelijk verzoek van de producent niet als prestatie wordt vermeld in de kwaliteitsverklaring, behoeven de desbetreffende duurzaamheidsonderzoeken niet te worden uitgevoerd

6 Gemodificeerd hout, d.d Pagina 6 van 17 bij de sterkst aantastende schimmel is de x-waarde van alle runs kleiner dan 0,15 of bij de sterkst aantastende schimmel is het quotiënt van de grootste gevonden x-waarde en de kleinste gevonden x-waarde kleiner dan 2. X max < 0,15? ja nee X max / X min < 2? ja Reproduceerbaar nee Niet reproduceerbaar 4. EISEN TE STELLEN AAN HET PRODUCT In de paragrafen 4.1 tot en met 4.11 worden de algemene eisen en de eventuele beoordelingsgrondslagen en normatieve referenties aangegeven. Afhankelijk van de toepassing van het gemodificeerde hout wordt in samenspraak met de certificerende instelling vastgesteld welke eigenschappen van het materiaal moeten worden getest. De productspecificaties worden opgenomen in de kwaliteitsverklaring (zie bijlage 1). De productspecificaties worden vermeld als absolute dan wel als relatieve waarden (d.w.z. ten opzichte van het uitgangsmateriaal). 4.1 Duurzaamheid De producent van het gemodificeerde hout geeft aan voor welke toepassingen het hout zal worden geproduceerd. De duurzaamheid van gemodificeerd hout dient in overeenstemming te zijn met de omstandigheden waaronder het wordt toegepast, e.e.a. conform NEN-EN 460. De omstandigheden, ook wel aangeduid als risicoklassen voor biologische aantasting, zijn gedefinieerd in NEN-EN De testmethoden, waarmee een gemodificeerde houtsoort binnen de gedefinieerde risicoklassen kan worden ingedeeld in een duurzaamheidsklasse, dienen te worden uitgevoerd conform NEN-EN , met dien verstande dat voorafgaande aan de uitvoering van NEN-EN 113 een uitloogtest conform NEN-EN 84 wordt uitgevoerd en dat in plaats van Serpula lacrymans de testschimmel Coniophora puteana 3 wordt gebruikt voor alle te testen gemodificeerde houtsoorten. Desgewenst kan voor de bepaling van de duurzaamheid voor toepassing in geveltimmerwerk de methode worden toegepast die in de SKH-Publicatie staat beschreven. Wanneer van een houtsoort in de praktijk zowel gemodificeerd spint als kernhout wordt toegepast, dient ten minste de duurzaamheid van het gemodificeerde spint te worden vastgesteld. In aanvulling op NEN-EN moet gemodificeerd hout bestemd voor toepassing in risicoklasse 3 tevens worden getest conform NEN-EN 330, de zogenaamde L-joint test Houtvochtgehalte 2 De proefblokjes dienen te worden vervaardigd uit gemodificeerde planken, minimaal 500 mm vanaf de kopse kanten. Bij het testen van kernhout worden de proefblokjes gezaagd rondom de halve dikte van de planken. 3 Coniophora puteana wordt als verplichte testschimmel genoemd in NEN-EN De L-Joint test is van toepassing wanneer gemodificeerd hout in de praktijk zal worden toegepast in risicoklasse 3, waarbij vochtintreding kan plaatsvinden in houtverbindingen, zoals bijvoorbeeld bij openstaande kozijnverbindingen.

7 Gemodificeerd hout, d.d Pagina 7 van Evenwichtsvochtgehalte In de kwaliteitsverklaring dient het evenwichtsvochtgehalte van het gemodificeerde hout bij een RV van 65% en een temperatuur van 20 o C te worden opgenomen, te bepalen volgens de droogstoofmethode zoals beschreven in NEN Het evenwichtsvochtgehalte wordt uitgedrukt in een waarde (%) met een tolerantie van +/- 2%.(zie ook paragraaf 4.3.2) Wateropname Bij toepassing van gemodificeerd hout in contact met (hemel-) water dient de snelheid en mate van wateropname te worden bepaald aan de hand van proefstukken (afmetingen 20 x 20 x 20 mm) welke op het kopse en longitudinale vlak worden geplaatst op met water verzadigde sponzen in een geklimatiseerde ruimte van 65% RV en 20 o C tot een evenwichtssituatie is bereikt. 4.3 Dimensiestabiliteit Het krimp- en zwelgedrag van gemodificeerd hout zal, afhankelijk van de toepassing in meerdere of mindere mate een rol spelen. Indien de dimensiestabiliteit van ondergeschikt belang is bij de toepassing van gemodificeerd hout dan volstaat het de test uit te voeren waaraan in paragraaf wordt gerefereerd. Wanneer de dimensiestabiliteit een essentieel aspect vormt bij de toepassing van gemodificeerd hout dan is tevens paragraaf van toepassing. Wanneer sprake is van watercontact door blootstelling aan weer en wind en/of door plaatsing in water is van toepassing Dimensiestabiliteit als ondergeschikte eigenschap De krimp wordt bepaald overeenkomstig DIN Hierbij dient de tangentiale krimp te worden vastgesteld alsmede het verschil tussen tangentiale en radiale krimp aan proefstukken van bij voorkeur 50 x 50 mm (minimaal 20 x 20 mm). De waarden worden bepaald op monsters in het vochttraject van 'nat' (dit is boven het vezelverzadigingspunt bereikt door onderdompelen) tot een evenwichtssituatie bij een RV van 65% Dimensiestabiliteit als essentiële eigenschap Monsters van gemodificeerd hout dienen te worden getest conform het standaard werkvoorschrift WVS-SHR-049. Bij het uitvoeren van deze methode wordt simultaan het evenwichtsvochtgehalte bepaald volgens standaard werkvoorschrift WVS-SHR-047. Hierbij dienen de volgende klimaten doorlopen te worden: ovendroog, 25% RV, 35% RV, 50% RV, 65% RV, 80% RV, 90% RV en waterverzadigd (in deze en omgekeerde volgorde). Uit de zwel- en krimpgegevens kan vervolgens de ASE (anti shrink / swelling efficiency) berekend worden volgens standaard werkvoorschrift WVS-SHR Lijmbaarheid Niet-dragende toepassingen De eisen alsmede de vereiste beproevingsmethoden met betrekking tot lijmbaarheid moeten voldoen aan SKH-Publicatie Houtsoorten voor toepassing in geveltimmerwerk; eisen en bepalingsmethoden Kozijnhoekverbindingen De beproeving en de eisen zijn overeenkomstig BRL 2339.

8 Gemodificeerd hout, d.d Pagina 8 van Gevingerlast hout De beproeving en de eisen zijn overeenkomstig BRL Gelamineerd hout Met betrekking tot de weerstand tegen delamineren, gelden de beproevingen en de eisen vermeld in BRL Aanvullende eisen Indien de testen zoals genoemd in de paragrafen t/m met goed gevolg zijn uitgevoerd, dient per lijmsysteem te worden vastgesteld dat de lijmbaarheid van gemodificeerd hout voor nietdragende toepassingen voldoet aan het toetsingsmodel zoals beschreven in BRL Dragende constructies Voor dragende houten bouwconstructies gelden de beproevingen en de eisen zoals omschreven in BRL 2338 en DIN Afwerking Om na te gaan of gemodificeerd hout geschikt is voor bepaalde afwerksystemen gelden de volgende, in SKH-Publicatie beschreven beproevingen en eisen: 4.6 Kleur - uittreden van vluchtige inhoudsstoffen (bepaling droge hechting overeenkomstig ASTM D 3359); - blarentest (overeenkomstig ISO ); - droge en natte hechting (hechting visueel conform ASTM D 3359). Ten behoeve van het onderzoek op de afwerkbaarheid van gemodificeerd hout komen de volgende afwerksystemen in aanmerking: - systemen die zijn toegelaten op basis van de resultaten van het onderzoek volgens de Beoordelingsgrondslag voor de toepassing van verf op hout, SKH Publicatie systemen die zijn toegelaten op basis van de resultaten van het onderzoek volgens de Beoordelingsgrondslag transparante filmvormende coatings op hout, SKH-Publicatie De kwaliteitsverklaring vermeldt de toe te passen verfsystemen Gevoeligheid voor UV-straling De UV-gevoeligheid moet worden vastgesteld indien gemodificeerd hout onbehandeld of transparant afgewerkt wordt gebruikt. De testmethode en beoordeling van de resultaten staan beschreven in de SKH-Publicatie Kleurwaarde In situaties waarin belang wordt gehecht aan de kleur van het gemodificeerde hout, kan de kleurwaarde worden bepaald met behulp van een colorimeter. Hierbij heeft wit de waarde 100 en zwart de waarde Spreiding in de volumieke massa De volumieke massa wordt bepaald overeenkomstig ISO 3131 bij een evenwichtsvochtgehalte behorend bij 65% RV. Ten aanzien van de spreiding in de proefresultaten geldt een maximum van +/- 25% ten opzichte van de gemiddelde volumieke massa.

9 Gemodificeerd hout, d.d Pagina 9 van Mechanische eigenschappen Indien mechanische eigenschappen van het gemodificeerde hout afwijken van de eigenschappen van het onbehandelde hout, dienen deze in de kwaliteitsverklaring te worden benoemd en gekwantificeerd Niet-constructieve toepassingen Voor niet-constructieve toepassingen worden aan het gemodificeerde hout geen eisen gesteld aan de buigsterkte, elasticiteitsmodulus en Janka-hardheid. Een eventuele wijziging van deze eigenschappen ten opzichte van die van het onbehandelde hout zal in de kwaliteitsverklaring worden opgenomen Constructieve toepassingen Toepassing in geveltimmerwerk Door middel van laboratoriumonderzoek moet worden aangetoond dat de mechanische eigenschappen van gemodificeerd hout voldoen aan de voorkeurniveaus zoals omschreven in SKH-Publicatie De voorkeurniveaus van deze SKH publicatie hebben betrekking op: - buigsterkte (N/mm 2 ), bepaald aan de hand van een vierpuntsbuigproef overeenkomstig NEN-EN 408; - Janka-hardheid (N), bepaald volgens ASTM D 143; - elasticiteitsmodulus (N/mm 2 ), bepaald volgens NEN-EN Toepassing in dragende constructies Voor dragende constructies moet de sterkteklasse volgens NEN-EN 338 worden vastgesteld Toepassing met schokbelasting Indien gemodificeerd hout wordt toegepast in situaties waarin sprake is of kan zijn van schokbelasting, dient de breukslagarbeid te worden vastgesteld volgens DIN Bewerkbaarheid Om de bewerkbaarheid van het gemodificeerde hout te bepalen worden aan minimaal 2 timmerfabrikanten monsters ten behoeve van de bewerkbaarheid aangeboden. Van deze timmerfabrikanten moet bekend zijn met welke specificaties zij werken, zoals die van de machines en van de snijgereedschappen. De monsterafmetingen, de voorgeschreven bewerkingen alsmede de beoordelingscriteria staan beschreven in SKH-Publicatie De resultaten van de bewerkingen dienen te worden gerapporteerd en ter beoordeling aan de certificerende instelling te worden overgelegd Brandgedrag Voor eisen te stellen aan het brandgedrag van gemodificeerd hout wordt verwezen naar het Bouwbesluit, waarin functionele eisen en prestatie-eisen worden onderscheiden. De klasse van bijdrage tot brandvoortplanting van het gemodificeerde hout wordt voor toepassing in vloeren en trappen bepaald overeenkomstig NEN 1775; voor de overige toepassingen overeenkomstig NEN De rookdichtheid van de rookproductie van het gemodificeerde hout wordt bepaald overeenkomstig NEN Afgifte schadelijke stoffen Indien hiertoe aanleiding bestaat moet de certificatie-instelling verlangen dat door middel van onderzoek wordt aangetoond dat emissies van stoffen uit gemodificeerd hout naar de compartimenten lucht, water en bodem geen schadelijke (neven-)effecten opleveren.

10 Gemodificeerd hout, d.d Pagina 10 van EISEN MET BETREKKING TOT HET KWALITEITSSYSTEEM 5.1 Interne kwaliteitszorg van de producent In de navolgende paragrafen zijn eisen geformuleerd waaraan het kwaliteitssysteem van de aanvrager dient te voldoen in het kader van een productcertificaat Algemeen Verantwoordelijkheid De verantwoordelijkheid voor het fabricageproces van het product, voor de interne kwaliteitsbewaking en voor het gerede product ligt bij de producent Melding van veranderingen Alle veranderingen binnen het kwaliteitssysteem, zoals procedures, IKB-schema, productiewijze, etc., dienen vooraf schriftelijk aan de certificatie-instelling te worden gemeld Interne kwaliteitsbewaking De in het kader van het kwaliteitssysteem te volgen procedures voor keuring, beproeving en registratie moeten zijn vastgelegd in een intern kwaliteitsbewakingsschema (IKB-schema). Dit IKB-schema dient te voldoen aan de in paragraaf opgenomen eisen Directieverantwoordelijkheid Algemeen De verantwoordelijkheid voor het totale kwaliteitsbeleid berust bij de directie. De directie moet dientengevolge dit beleid en de kwaliteitsdoelstellingen omschrijven, alsmede de verplichtingen dienaangaande. Een en ander in overeenstemming met andere bedrijfsdoelstellingen Organisatie Van de medewerkers, die betrokken zijn bij de productie, de keuring en de beproevingen, dienen de verantwoordelijkheden en bevoegdheden, de onderlinge verhoudingen en hun plaats binnen de organisatie (bijvoorbeeld in een organogram) te zijn omschreven. Zij dienen over een passende ervaring c.q. opleiding te beschikken. De bedrijfsvoering moet geschieden onder verantwoordelijkheid van een persoon, waarvan is aangetoond dat hij/zij vakbekwaam is. Vakbekwaamheid ter beoordeling van het certificerende instituut Kwaliteitsfunctionaris Er dient een directievertegenwoordiger te worden aangewezen, die ongeacht zijn overige verantwoordelijkheden, welomschreven verantwoordelijkheden en bevoegdheden heeft voor het bewerkstelligen van de invoering en het op peil houden van het kwaliteitssysteem Beoordeling van het kwaliteitssysteem Het kwaliteitssysteem, dat is opgezet met het doel een waarborg te verkrijgen dat producten van een constante kwaliteit worden geproduceerd, moet regelmatig door de kwaliteitsfunctionaris worden geëvalueerd en zo nodig, in overleg met de directie worden bijgesteld. Van de beoordeling dient een schriftelijke rapportage aanwezig te zijn die op verzoek beschikbaar is Behoud van eigenschappen van het product Productie, intern transport en opslag van gerede producten moeten op zodanige wijze beheerst plaatsvinden dat de meegegeven eigenschappen behouden blijven. Het externe transport moet zodanig plaatsvinden dat er geen beschadiging of blijvende vormveranderingen kunnen optreden.

11 Gemodificeerd hout, d.d Pagina 11 van Keuring en beproeving Kwaliteitssysteem Het kwaliteitssysteem met betrekking tot het voortbrengingsproces moet schriftelijk vastgelegde procedures omvatten voor de keuring en de uitvoering van de beproevingen, zoals vastgelegd in het IKB-schema Beheersing van documenten De beheersing van documenten moet bewerkstelligen, dat alleen geldige documenten bij de keuring en beproeving beschikbaar zijn Registratie Van elke keuring of beproeving, zoals omschreven in het IKB-schema en uitgevoerd conform de vastgestelde procedures, dient een goede registratie te worden bijgehouden. Tevens dient een verificatie plaats te vinden aan de hand van reeds eerder uitgevoerde keuringen en beproevingen om na te gaan of aan de gestelde eisen wordt voldaan Kalibreren Keuringsmiddelen, meet- en beproevingsapparatuur dienen periodiek te worden gekalibreerd en onderhouden volgens een vastgesteld kalibreersysteem en op een toegankelijke wijze te worden geregistreerd Herkenbaarheid beproevingsmonsters Monsters, bedoeld voor keuring en beproeving, dienen duidelijk herkenbaar te zijn. Tevens dient, zo nodig, de beproevingsvolgorde herkenbaar te zijn Producten met tekortkomingen Producten met tekortkomingen dienen duidelijk gekenmerkt te zijn. Tevens dient men te beschikken over een procedure voor de behandeling van deze producten en een herkenbare (aparte) opslag respectievelijk een aanvullend registratiekenmerk (bijvoorbeeld in geval van foutieve fabricage of assemblage). Zo nodig dienen corrigerende maatregelen te worden genomen Toelevering Grondstoffen, halfproducten en andere producten of bewerkingen dienen bij ontvangst te worden gecontroleerd conform het IKB-schema Laboratorium Voor het verrichten van laboratoriumwerkzaamheden dient men te beschikken over een goed uitgeruste (aparte) ruimte en over de meet- en beproevingsapparatuur. Bij gebruikmaking van een extern laboratorium dient dit door de certificatie-instelling te zijn goedgekeurd Interne controle Als aanvulling op de keuringen en beproevingen van de toegeleverde producten, het productieproces en het gerede product dient aantoonbaar te zijn, dat alle vereiste keuringen zijn uitgevoerd. Men dient te beschikken over een passende en toegankelijke registratie van de uitgevoerde keuringen en beproevingen en deze op peil houden om aan de hand hiervan aannemelijk te kunnen maken, dat voldaan is aan de gestelde eisen. Daar, waar nodig, dienen statistische technieken te worden toegepast op de onderzoeksresultaten.

12 Gemodificeerd hout, d.d Pagina 12 van Externe controle De producent dient medewerking te verlenen aan de door de certificatie-instelling uit te voeren controlewerkzaamheden door toegang tot de fabriek te verlenen en desgevraagd inzage te verschaffen in alle relevante documenten. Zo nodig dienen monsters ter beschikking te worden gesteld Klachtenbehandeling De producent (houder van het productcertificaat) dient aantoonbaar te beschikken over een goede klachtenregistratie en de behandeling hiervan met betrekking tot het product, waarop productcertificaat betrekking heeft. Per klacht dient te worden aangegeven hoe de klacht is geanalyseerd en afgehandeld Interne Kwaliteitsbewaking De producent dient een interne kwaliteitsbewaking te hanteren; hierin dienen minimaal de volgende onderdelen te zijn opgenomen en schriftelijk te zijn vastgelegd: - een ingangscontrole op de grondstoffen; - werkplekinstructies; - controle op het productieproces; - controle op het eindproduct; - de controle op de meetapparatuur; - klachtenregistratie. 5.2 Externe kwaliteitsbewaking Algemeen De externe kwaliteitsbewaking wordt door de certificatie-instelling vastgelegd conform het Productcertificatie Reglement van de certificatie-instelling Toelatingsonderzoek Bij het toelatingsonderzoek controleert de certificatie-instelling of het betreffende bedrijf voldoet aan de gestelde eisen zoals weergegeven in deze Beoordelingsrichtlijn.Van het toelatingsonderzoek wordt een rapportage opgesteld op basis waarvan het KOMO -productcertificaat al dan niet onder bepaalde voorwaarden wordt verleend. 6. CONTROLE DOOR DE CERTIFICATIE-INSTELLING De certificatie-instelling controleert 4x per jaar of de producten aan de technische specificaties voldoen, of de productie in overeenstemming is met de door de producent vastgelegde en met de certificatie-instelling overeengekomen specificaties en of het interne kwaliteitsbewakingssysteem van de producent aan de in paragraaf 5 vastgelegde eisen voldoet. Zonodig kan, op advies van het College van Deskundigen, bovengenoemde controlefrequentie op grond van argumenten bijgesteld worden.

13 Gemodificeerd hout, d.d Pagina 13 van EISEN MET BETREKKING TOT HET MERKEN, HERKENBAARHEID EN TRACEERBAARHEID Het gemodificeerde hout moet per bundel of verpakkingseenheid worden gemerkt door: 1. Het aanbrengen van het KOMO -beeld of woordmerk. 2. Het aanbrengen van het certificaatnummer en/of de naam van de producent van het gemodificeerde hout. 3. Het aanbrengen van een uniek productie/chargenummer. 4. Vermelding voor welke toepassing het gemodificeerde hout geschikt is door middel van een kleuren lettercodering, gebaseerd op de risicoklassen volgens NEN-EN (zie tabel). 5. Vermelding van de oorspronkelijke houtsoort Risicoklasse Omschrijving Kleur Lettercode 1 Bovengronds, niet in weer en wind zwart L 2 Bovengronds, met risico van nat worden oranje L 3 Bovengronds en periodiek in contact met regenwater blauw L 4 Grondcontact en grondwatercontact wit G Permanent in contact met zoet water groen W 5 Permanent in contact met brak of zout water rood Z

14 Gemodificeerd hout, d.d Pagina 14 van LIJST VAN VERMELDE DOCUMENTEN * ASTM D143:1994 Standard Methods of testing small clear specimens of Timber. ASTM D3359:2002 Standard Test Methods for Measuring Adhesion by Tape Test. BRL 1704** Gevingerlast hout en verlengd plaatmateriaal, maart 1998, uitgave SKH BRL 2338** Lijmen voor dragende houten bouwconstructies, november 1998, uitgave SKH. BRL 2339** Lijmen voor niet-dragende toepassingen, februari 1999, uitgave SKH. DIN 52184:1979 Prüfung von Holz; Bestimmung der Quellung und Schwindung. DIN deel 1:1981 Prüfung von Holz; Schlagbiegeversuch - Bestimming der Bruchschlagarbeit DIN 68141:1995 Holzklebstoffe Prüfung der Gebrauchseigenschaften von Klebstoffen für tragende Holzbauteile. ISO 3131 :1975 Wood - Determination of density for physical and mechanical tests. NEN-ISO :1989 Paints and varnishes Evaluation of degradation of paint coatings Designation of intensity, quantity and size of common types of defects. Part 2: Designation of degree of blistering. NEN-EN 84: 1997 Houtverduurzamingsmiddelen Versnelde veroudering van behandeld hout voorafgaande aan biologische beproevingen Uitloogmethode, 1 e druk, februari 1997 NEN-EN 113:1996 Houtverduurzamingsmiddelen Beproevingsmethode voor de bepaling van de preventieve werking tegen houtaantastende basidiomyceten Bepaling van de giftgrenswaarden, 2 e druk, oktober NEN-EN 330:1994 Houtverduurzamingsmiddelen - Beproevingsmethode in het veld voor de bepaling van de relatieve beschermende werking van een houtverduurzamingsmiddel voor gebruik onder een beschermlaag en niet in contact met de grond - L-constructie-methode, 1 e druk, februari NEN-EN 335-1:1992 Duurzaamheid van hout en op hout gebaseerde produkten - Definitie van risicoklassen voor biologische aantasting - Deel I: Algemeen, 1 e druk, december NEN-EN 338:1996 Hout voor constructieve toepassingen Sterkteklassen. 1 e druk, juli NEN-EN 350-1:1994 Duurzaamheid van hout en op hout gebaseerde produkten - Natuurlijke duurzaamheid van massief hout - Deel I: Richtlijn voor de principes van het beproeven en het classificeren van de natuurlijke duurzaamheid van hout, 1 e druk, oktober NEN-EN 408:1996 Houtconstructies - Hout voor houtconstructies en gelijmd gelamineerd hout - Bepaling van een aantal fysische en mechanische eigenschappen, 1 e druk, juli 1996 NEN-EN 460:1994 Duurzaamheid van hout en op hout gebaseerde produkten- Natuurlijke duurzaamheid van massief hout Richtlijn voor de eisen aan de duurzaamheid van hout voor toepassing in risicoklassen, 1 e druk, september 1994 NVN-ENV 807: 2001 Houtverduurzamingsmiddelen Bepaling van de werking tegen zachtrotschimmels en andere grondbewonende micro-organismen, juni, NEN 1775:1991/A1:1997 Bepaling van de bijdrage tot brandvoortplanting van vloeren, 2 e druk, november 1991, inclusief wijzigingsblad A1, mei 1997 NEN 5461:1999 Kwaliteitseisen voor hout - Gezaagd hout en rondhout - Algemeen gedeelte, 2 e druk 1999, maart NEN 6065:1991/A1:1997 Bepaling van de bijdrage tot brandvoortplanting van bouwmateriaal (combinaties), 1 e druk, november 1991, inclusief wijzigingsblad A1, mei NEN 6066:1991/A1:1997 Bepaling van de rookproduktie bij brand van bouwmateriaal (combinaties),1 e druk, november 1991, inclusief wijzigingsblad A1, mei 1997 SKH 97-04:2000 SKH-Publicatie Beoordelingsgrondslag Houtsoorten voor toepassing in geveltimmerwerk; eisen en bepalingsmethoden, februari 2000.

15 Gemodificeerd hout, d.d Pagina 15 van 17 SKH 99-02:2001 SKH-Publicatie Beoordelingsgrondslag voor de toepassing van verf op hout, juni, SKH 00-01:2001 SKH-Publicatie Beoordelingsgrondslag voor transparante filmvormende coatings op hout, juni WVS-SHR-047 Bepaling van het evenwichtsvochtgehalte van massief hout; M.E. van der Zee; 23 juli 2002; SHR Houtresearch; Wageningen. WVS-SHR-048 Bepaling van ASE uit krimp- en zwellingsgegevens; W.J. Homan; 18 juli 2002; SHR Houtresearch; Wageningen. WVS-SHR-049 Bepaling van krimp en zwelling van massief hout; M.E. van der Zee; 23 juli 2002; SHR Houtresearch; Wageningen. Bouwbesluit Stb. 2001, 410; Stb. 2002, 203, 516, 518, 582 en de Ministeriële 2003 Regeling Stcrt. 2002, 241. * ** Indien achter het nummer van een gecorrigeerde of aangevulde norm een jaartal is geplaatst, betreft dit het jaar waarin de laatst gepubliceerde correctie of aanvulling is uitgegeven. Voor de juiste datum van deze BRL wordt verwezen naar het Overzicht van kwaliteitsverklaringen in de bouw van SBK.

16 Gemodificeerd hout, d.d Pagina 16 van 17 Bijlage 1 - Productspecificaties gemodificeerd hout Afhankelijk van de toepassing van het gemodificeerde hout wordt in samenspraak met de certificerende instelling vastgesteld welke eigenschappen van het materiaal moeten worden getest en gedocumenteerd. De productspecificaties worden opgenomen in de kwaliteitsverklaring (zie onderstaande tabel). De productspecificaties worden vermeld als absolute dan wel als relatieve waarden (d.w.z. ten opzichte van het uitgangsmateriaal). Producteigenschap Houtsoort Type houtmodificatie Duurzaamheidsklasse Toe te passen in risicoklasse(-n) Volumieke massa + spreiding Evenwichtsvochtgehalte bij 65% RV en 20 o C Wateropname, snelheid Wateropname, mate van Krimp- en zwelgedrag radiaal conform DIN Krimp- en zwelgedrag tangentiaal conform DIN Krimp- en zwelgedrag radiaal conform WVS-SHR-049 Krimp- en zwelgedrag tangentiaal conform WVS-SHR-049 Lijmen niet-dragende toepassingen Lijmen dragende toepassingen Afwerking Kleurwaarde UV-bestendigheid Buigsterkte Janka-hardheid Elasticiteitsmodulus Sterkteklasse Breukslagarbeid Bewerkbaarheid Klasse van bijdrage tot brandvoortplanting Rookdichtheid van de rookproductie Afgifte schadelijke stoffen Waarde

17 Gemodificeerd hout, d.d Pagina 17 van 17 BIJLAGE 2 - Model KOMO productcertificaat KOMO productcertificaat Naam (CI) Adres (CI) Telefoonnummer (CI) Telefaxnummer (CI) Logo (CI) Logo RvA GEMODIFICEERD HOUT Nummer: Uitgegeven: Vervangt:. d.d... Producent Productie locatie Importeur VERKLARING VAN (CI) Dit productcertificaat is op basis van BRL 0605 Gemodificeerd hout afgegeven door (CI) conform het (CI) Reglement voor certificatie (CI) verklaart dat het door (producent) vervaardigde gemodificeerde hout aan de in dit productcertificaat vastgelegde technische specificatie voldoet, mits het voorzien is van het hieronder afgebeelde KOMO -merk op een wijze zoals aangegeven in dit productcertificaat. Voor de relatie van de uitspraken van dit productcertificaat met de voorschriften van het Bouwbesluit wordt verwezen naar het Overzicht van kwaliteitsverklaringen in de bouw zoals dat door de Stichting Bouwkwaliteit (SBK) te Rijswijk wordt gepubliceerd. Voor (CI):. directeur Gebruikers van dit productcertificaat wordt geadviseerd om bij (CI) te informeren of dit document nog geldig is. Afbeelding van het KOMO -beeldmerk. is een collectief merk van Stichting Bouwkwaliteit (SBK) Dit productcertificaat bestaat uit... bladzijden. Nadruk verboden Copyright Stichting Bouwkwaliteit (SBK)

18 SKH-Protocol d.d Geschiktheid van gemodificeerde houtsoorten voor toepassing in geveltimmerwerk (interpretatie document BRL 0605) Uitgever: Certificatie-instelling SKH Postbus AD Wageningen Telefoon: (0317) Fax: (0317) Website

19 SKH-Protocol d.d Geschiktheid van gemodificeerde houtsoorten voor toepassing in geveltimmerwerk (interpretatie document BRL 0605) IINHOUDSOPGAVE 1. Principe Uitgangspunten Uitgangsmateriaal, houtkwaliteit Duurzaamheid, resistentie tegen schimmelaantasting Dimensiestabiliteit Evenwichtsvochtgehalte Wateropname en afgifte Volumieke massa Sterkte-eigenschappen voor niet-dragende toepassingen Afwerkbaarheid Verlijmbaarheid Inbraakwerendheid Literatuur...12 Pagina 2 van 12

20 SKH-Protocol d.d Geschiktheid van gemodificeerde houtsoorten voor toepassing in geveltimmerwerk (interpretatie document BRL 0605) 1. Principe In de BRL 0605 gemodificeerd hout wordt in hoofdstuk 4 gesteld dat afhankelijk van de toepassing van het gemodificeerde hout in samenspraak met de certificerende instelling wordt vastgesteld welke eigenschappen van het materiaal moeten worden getest. Om voor de toepassing van kozijnen ramen en deuren volgens de BRL 0801 en de BRL 0803 hierover duidelijkheid te geven is in dit protocol een overzicht gemaakt welke eigenschappen aangetoond dienen te worden. Daar waar in de BRL 0605 onduidelijkheid is over het uitvoeren van de testen wordt in dit protocol een aanvulling gegeven om deze onduidelijkheid weg te nemen. 2. Uitgangspunten Voor de toepassing van kozijnen ramen en deuren volgens de BRL 0801 en de BRL 0803 dienen de volgende eigenschappen te worden bepaald: 2.1 Uitgangsmateriaal, houtkwaliteit De kwaliteit van het gemodificeerde hout hangt behalve van het proces ook af van de kwaliteit van het uitgangsmateriaal. Overeenkomstig onbehandeld hout gelden voor gemodificeerd kozijn-, raam- en deurhout de eisen zoals omschreven in de SKH-Publicatie Indien er sprake is van een sorteerklasse met minder toelaatbare gebreken als omschreven in de SKH-Publicatie dient deze te worden vastgelegd in het KOMO -attestmet-productcertificaat 1. 1 Om te komen tot betere producteigenschappen (zoals bijvoorbeeld de sterkteklasse) kan er voor gekozen worden om minder gebreken toe te laten. 2.2 Duurzaamheid, resistentie tegen schimmelaantasting In aanvulling op paragraaf 4.1 van de BRL 0605 dient de duurzaamheid van het gemodificeerde hout te worden bepaald op 45 proefstukken per schimmel afkomstig van 45 balken / planken uit 3 onafhankelijke productie batches. Is het proces eenmaal als reproduceerbaar beoordeeld zoals is omschreven in paragraaf van de BRL 0605, dan wordt de duurzaamheid van andere, vergelijkbare, houtsoorten bepaald aan 15 proefstukken per schimmel. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen naaldhout en loofhout. Is de duurzaamheid van naaldhout bepaald op basis van 3 productiebatches, dan moet dit voor loofhout opnieuw worden aangetoond en omgekeerd. Eisen aan de duurzaamheid Voor de toepassing in kozijnen, ramen en deuren dient de duurzaamheid van gemodificeerd hout klasse 1 of 2 te bedragen. Gemodificeerd hout vallend in duurzaamheidsklasse 3 en 4 kan worden toegepast in kozijnen, ramen en deuren mits de wateropname laag is (zie eisen bij wateropname). 2.3 Dimensiestabiliteit De dimensiestabiliteit voor GVT wordt bepaald aan proefstukken die zuiver radiaal en tangentiaal zijn gezaagd en deze te conditioneren bij verschillende klimaten tot een evenwicht is bereikt. De proefstukken zijn bij voorkeur 50 x 50 mm groot maar tenminste 20 x 20 mm groot met een lengte van 10 mm. Er worden minimaal 15 proefstukken gebruikt afkomstig van 15 verschillende planken of balken, bij voorkeur behandeld in 3 verschillende productie batches. Pagina 3 van 12

21 SKH-Protocol d.d Geschiktheid van gemodificeerde houtsoorten voor toepassing in geveltimmerwerk (interpretatie document BRL 0605) De dimensiestabiliteit wordt bepaald over een traject van 50% RV tot 90% RV. Voor het bepalen van de afmetingen bij 50% RV worden de proefstukken geklimatiseerd bij 50 ± 5% RV, 20 ± 2 C. Na bereiken van het evenwicht (maximale gewichtsverandering 0,1% in 24 uur) worden de afmetingen bepaald met minimale nauwkeurigheid 0,02 mm. Vervolgens worden de proefstukken geklimatiseerd bij 90 ±5%, 20 ± 2 C. tot een evenwicht bereikt is. De afmetingen worden opnieuw bepaald met minimale nauwkeurigheid 0,02 mm. De zwelling wordt berekend als: en Met St 50-90% tangentiale zwelling over een gebied van 50% tot 90% RV [%] Sr 50-90% radiale zwelling over een gebied van 50% tot 90% RV [%] Dt 50 tangeniale afmetingen bij 50% RV [mm] Dt 90 tangeniale afmetingen bij 90% RV [mm] Dr 50 radiale afmetingen bij 50% RV [mm] radiale afmetingen bij 90% RV [mm] Dr 90 Eisen aan de zwelling Tabel 2 geeft de eisen aan die worden gesteld aan gemodificeerd hout voor de toepassing in kozijnen, ramen en deuren. Tabel 2: eisen aan de zwelling van gemodificeerd hout over het traject van 50% tot 90% RV. Oriëntatie Eis Gem. tangentiale zwelling Gemiddeld 4%, standaard deviatie 1% Gem. tangentiale zwelling /gem. 2,3 radiale zwelling 2.4 Evenwichtsvochtgehalte In aanvulling op paragraaf van de BRL 0605 dient het evenwichtsvochtgehalte te worden bepaald aan proefstukken die zijn geconditioneerd bij 65 ± 5%RV en 20 ± 2 C tot een evenwicht is bereikt. De proefstukken hebben een afmeting van 50 x 50 mm tot 20 x 20 mm met een lengte van 10 mm. De jaarringoriëntatie is hierbij niet van belang Er worden minimaal 15 proefstukken gebruikt afkomstig van 15 verschillende planken of balken, bij voorkeur behandeld in 3 verschillende productie batches (5 per batch). Voor het bepalen van het evenwichtsvochtgehalte worden de proefstukken geklimatiseerd bij 65 ± 5%RV en 20 ± 2 C tot steeds een evenwicht is bereikt. Een evenwicht is bereikt bij een maximale gewichtsverandering van 0,1% in 24 uur. Na klimatiseren worden de proefstukken gedurende uur gedroogd in een oven bij 103 ± 2 C en het gewicht, na afkoelen in een exsiccator, bepaald. Het gewicht van de proefstukken wordt bepaald met een minimale meetnauwkeurigheid van 0,02 gram. Pagina 4 van 12

22 SKH-Protocol d.d Geschiktheid van gemodificeerde houtsoorten voor toepassing in geveltimmerwerk (interpretatie document BRL 0605) Het evenwichtsvochtgehalte wordt berekend als: Met EMC i% Evenwichtsvochtgehalte bij een relatieve luchtvochtigheid van i% RV [%] m i gewicht na klimatiseren bij i% RV [g] drooggewicht [g] m od Eisen aan het evenwichtsvochtgehalte. Overeenkomstig paragraaf van de BRL 0605 dient in de kwaliteitsverklaring het evenwichtsgehalte van het gemodificeerde hout bij een RV van 65% en een temperatuur van 20 C te worden opgenomen. Het evenwichtsgehalte wordt uitgedrukt in procenten met een tolerantie van ± 2%. Opmerking: Voor de controle van het houtvochtgehalte van het gemodificeerde hout voor of tijdens de productie van houten gevelelementen dient: een ijklijn te zijn vastgesteld overeenkomstig paragraaf van de SKH-Publicatie of, een alternatieve methode te zijn vastgelegd op welke wijze het evenwichtshoutvochtgehalte kan worden gemeten behorende bij het klimaat 65 ± 5%RV en 20 ± 2 C. Er dient met een nauwkeurigheid van ± 2% houtvochtgehalte te kunnen worden vastgesteld of aan de eis van het evenwichtsvochtgehalte is voldaan. 2.5 Wateropname en afgifte Op basis van gelijkwaardigheid met de bepalingsmethode zoals omschreven in paragraaf van de BRL 0605 kan voor de wateropname onderstaande bepalingsmethode worden gehanteerd: Voor de bepaling van de wateropname worden van iedere behandelde houtsoort of type proces 15 staken met afmetingen 20 x 20 x 400 mm gebruikt afkomstig van 3 verschillende productiebatches (5 per batch). Als referentie worden 15 staken grenen spint met dezelfde afmetingen meegenomen. De staken worden geklimatiseerd bij 65% ± 5% RV, 20 ± 2 C tot constant gewicht. Alle staken worden gewogen op 0,2 gram nauwkeurig. Twaalf staken, vier van iedere batch, worden in een afsluitbare bak van ca 300 x 300 x 600 mm in 5 10 mm water gezet. Drie staken, de vijfde staak van ieder batch, worden in dezelfde bak geplaatst maar niet in het water. Zorg ervoor dat de staken vrij staan en elkaar niet raken. Het gewicht van de staken wordt bepaald na 1 en 24 uur en vervolgens na 2, 3, 7, 14 en 21 dagen. Na de wateropname periode wordt de vochtafgifte bepaald. De staken worden daarvoor in een klimaat gelegd van 65% ± 5% RV, 20 ± 2 C en gewogen na 1 en 24 uur en na 2, 3, 7 en 14 dagen. De wateropname wordt bepaald door het opzuigen van het vloeibare water en door de hygroscopiciteit door het ontstaan van een hoge luchtvochtigheid in de afgesloten bak. Pagina 5 van 12

23 SKH-Protocol d.d Geschiktheid van gemodificeerde houtsoorten voor toepassing in geveltimmerwerk (interpretatie document BRL 0605) De wateropname en -afgifte worden bepaald als: Met: W i m wi m w0 m di m d0 Wateropname en -afgifte op tijdstip i [g] massa water-opname staken op tijdstip i [g] massa water-opname staken op tijdstip 0 [g] massa waterdamp-opname staken op tijdstip i [g] massa waterdamp-opname staken op tijdstip 0 [g] Eisen aan de wateropname en afgifte. Gemodificeerd hout met een duurzaamheidsklasse 3 of 4 kan alleen worden toegepast in kozijnen, ramen en deuren indien er geen sprake is van een hoge wateropname in combinatie met een lage waterafgifte (zie ook de eisen aan de duurzaamheid). Er is sprake van een hoge wateropname in combinatie met een lage waterafgifte wanneer: de maximale wateropname (gemiddeld) na 21 dagen 0,4 x de maximale wateropname (gemiddeld) van grenen spint bij de vochtafgifte, het gemiddelde begin-vochtgehalte na 14 dagen klimatiseren niet is bereikt. 2.6 Volumieke massa In aanvulling op de bepaling van de volumieke massa overeenkomstig paragraaf 4.7 van de BRL 0605 dient de beproeving uitgevoerd te worden op minimaal 45 delen, bij voorkeur afkomstig uit 3 verschillende productiebatches 2.7 Sterkte-eigenschappen voor niet-dragende toepassingen In aanvulling op paragraaf van de BRL 0605 dienen de sterkte eigenschappen te worden bepaald. De sterkte wordt bepaald op gemodificeerd hout dat is gesorteerd volgens een vooraf vastgestelde houtkwaliteit en een volumieke massa dat voldoet aan de eisen van paragraaf 4.7 van de BRL Er wordt een steekproef genomen van minimaal 40 delen, bij voorkeur afkomstig uit 3 verschillende productiebatches, welke beproefd worden middels een vierpuntsbuigproef volgens NEN-EN 408. De afmetingen van de delen zijn: 50 x 150 x 3000 mm (breedte x hoogte x lengte ). Voor de overspanning wordt 18 x de hoogte = 18 x 150 = mm aangehouden. Met behulp van NEN-EN 384 worden de volgende eigenschappen bepaald: - De karakteristieke (gemiddelde) elasticiteitsmodulus (E 0,mean ) in N/mm 2. - De karakteristieke buigsterkte (f m,k ) in N/mm 2. Eisen aan de sterkte eigenschappen De gevonden sterktewaarden zijn van toepassing op de geteste houtsoort met dezelfde kwaliteit ingangsmateriaal als hetgeen is geteste en dat is behandeld in één het hetzelfde modificatieproces. Voor toepassing van kozijnen dient voor tussenstijlen en dorpels de maximale overspanning te worden bepaald. 1 De sterkte van gemodificeerd hout hangt af van de kwaliteit van het ingangsmateriaal en van de procesomstandigheden. Voor gebruik in kozijnen wordt ervan uitgegaan dat één en dezelfde kwaliteit onbehandeld hout wordt gebruikt dat dus in één bepaalde sterkteklasse kan worden ingedeeld. Pagina 6 van 12

24 SKH-Protocol d.d Geschiktheid van gemodificeerde houtsoorten voor toepassing in geveltimmerwerk (interpretatie document BRL 0605) Door de behandeling kan de sterkte veranderen. Omdat er nog onvoldoende bekend is over het effect van modificatieprocessen op de verschillende sterkte waarden (buigsterkte, afschuiving elasticiteit etc.) is het niet mogelijk gemodificeerd hout in een sterkte klasse conform NEN-EN 338 in te delen. Het is wel mogelijk sterktewaarden te bepalen en deze waarden te gebruiken om bijvoorbeeld maximale kozijnafmetingen te bepalen, mits van hetzelfde beginmateriaal wordt uitgegaan en hetzelfde modificatieproces wordt toegepast. 2.8 Afwerkbaarheid In aanvulling op paragraaf 4.5 van de BRL 0605 dient het gemodificeerde hout voor de dekkende afwerkbaarheid te worden getest aan de hand van drie verfsystemen die zijn gecertificeerd conform BRL 0814 of BRL De keuze van het verfsysteem wordt bepaald door de instelling die het onderzoek uitvoert, zo nodig in overleg met de industrie (verf en hout). Hierbij gebruik gemaakt van drie normale dekkende (grond)verfsystemen (kleur RAL 9010), bij houtsoorten zonder bloedende inhoudsstoffen of drie isolerende dekkende (grond)verfsystemen (kleur RAL 9010), bij houtsoorten waarbij gebleken is dat ze wateroplosbare en mobiele inhoudsstoffen bevatten. Facultatief zijn testen met drie transparante systemen (in meest kritische toegelaten kleur). Het bepalen van de afwerkbaarheid van een gemodificeerde houtsoort dient plaats te vinden volgens de in paragraaf t/m omschreven testmethoden. Niet al deze testen zijn altijd noodzakelijk om de afwerkbaarheid van een gemodificeerde houtsoort te bepalen. De beoordeling op het bloeden van het hout, geslotenheid verflaag, hechting en uittreden inhoudsstoffen (paragraaf t/m 2.8.4) moeten altijd worden uitgevoerd. Afhankelijk van de resultaten van deze testen en het wateropnamegedrag, dienen aanvullend de volgende testen uitgevoerd te worden: a. Indien de wateropname laag is, er een gesloten verflaag in normale systeemopbouw aan te brengen is en er geen doorbloeden van vluchtige inhoudsstoffen optreedt hoeven er geen verdere testen uitgevoerd te worden. b. Indien de wateropname hoog is of er een extra laag nodig is voor verkrijgen van gesloten verflaag dient aanvullend de blarentest uitgevoerd te worden. c. Indien een extra laag noodzakelijk is voor verkrijgen van gesloten verflaag of de houtsoort bloedend is dient aanvullend de vocht-vorst test uitgevoerd te worden. Omschrijving testmethoden Beoordeling bloedend of niet bloedend aan de hand van benatting met water De beoordeling wordt uitgevoerd aan één standaard dekkend afwerksysteem aan 15 monsters, bij voorkeur afkomstig uit 3 modificatie batches. Bij het aanbrengen van het gecertificeerd standaard dekkend grondverf- of voorlaksysteem conform BRL 0814 of BRL 0817 worden alle proefstukken, met een minimale afmeting van 12 x 70 x 300 mm, voorzien van twee (grond)lagen, aangebracht door middel van airless-spuiten of door middel van een andere applicatiemethode volgens het verwerkingsvoorschrift van de leverancier. Pagina 7 van 12

25 SKH-Protocol d.d Geschiktheid van gemodificeerde houtsoorten voor toepassing in geveltimmerwerk (interpretatie document BRL 0605) Na applicatie vindt conditionering van de afgewerkte monsters plaats gedurende 7 dagen bij 65% ± 5% RV en 20 ± 2 C. Na conditionering wordt in de afwerklaag van de proefstukken volgens SKH- Publicatie insnijdingen gemaakt en hierop wordt gedurende 1 uur nat filtreer papier gelegd. Na 1 uur wordt de verkleuring buiten het ingesneden patroon beoordeeld. Eisen aan bloeden van het gemodificeerde hout Het gemodificeerde hout wordt als niet-bloedend beoordeeld wanneer er bij een vergroting van 10x geen verkleuring buiten het ingesneden patroon zichtbare is. Is het gemodificeerde hout wel bloedend (buiten de insnijdingen vindt wel verkleuring plaats), dan moet worden overgestapt op 3 isolerende verfsystemen voor de onderdelen van paragraaf en verder Applicatie verfsystemen en beoordeling geslotenheid verflaag De geslotenheid van de verflaag wordt uitgevoerd per afwerksysteem aan 15 proefstukken met een minimale afmeting van 12 x 70 x 300 mm. Bij het aanbrengen van een dekkend systeem worden alle proefstukken voorzien van twee (grond)lagen van een gecertificeerd grondverf- of voorlaksysteem conform BRL 0814 of BRL 0817, aangebracht door middel van airless-spuiten of door middel van een andere applicatiemethode volgens het verwerkingsvoorschrift van de leverancier. Bij het aanbrengen van transparante voorlaksystemen, worden alle proefstukken voorzien van een gecertificeerd transparant voorlaksysteem conform BRL 0817, aangebracht door middel van airless-spuiten of door middel van een andere applicatiemethode volgens verwerkingsvoorschrift van de leverancier. Na applicatie vindt conditionering van de afgewerkte monsters plaats gedurende 7 dagen bij 65% ± 5% RV en 20 ± 2 C en de geslotenheid van de verflaag beoordeeld volgens SKH publicatie Eisen aan de geslotenheid van de verflaag. Conform SKH publicatie dient de verflaag gesloten te zijn. Is dit niet het geval, dan dient er een extra laag tot minimaal 140 µm totale droge verflaagdikte te worden aangebracht. Blijkt het dan nog niet mogelijk een gesloten verflaag te verkrijgen, dan wordt de gemodificeerde houtsoort niet vrijgegeven voor toepassing in geveltimmerwerk Beoordeling hechting droog en nat na 7 dagen drogen De natte hechting wordt uitgevoerd per afwerksysteem aan 15 proefstukken. De droge hechting wordt uitgevoerd per afwerksysteem aan 3 proefstukken, tenzij de variatie in natte hechting een groter aantal vereist. Minimale afmeting van de proefstukken bedraagt 12 x 70 x 300 mm. Aanbrengen van de verflaag en de conditionering dient plaats te vinden zoals is omschreven in paragraaf van dit protocol. Het bepalen van de natte en droge hechting van de verf dient plaats te vinden overeenkomstig SKH- Publicatie Eis aan de natte en droge hechting Het gemiddelde van de metingen van de natte en droge hechting dient te voldoen aan maximaal klasse 1 en ten minste 13 van de 15 monsters dienen te voldoen aan klasse 0 of 1 conform SKH publicatie Pagina 8 van 12