Aan de leden van de Vaste kamercommissie Voor VWS. Plaats en datum: Utrecht, 31 oktober Onderwerp: Begroting VWS

Transcriptie

1 Aan de leden van de Vaste kamercommissie Voor VWS Churchilllaan 11, 4 e etage Postbus GB Utrecht Telefoon Fax cso@ouderenorganisaties.nl Plaats en datum: Utrecht, 31 oktober 2011 Kenmerk: B 6454 Z&W/AV/HS Onderwerp: Begroting VWS Geachte leden van de vaste Kamercommissie voor VWS, De begrotingsbehandeling van VWS is een belangrijk moment voor inhoudelijke reflectie over de koers van het kabinet. De ouderenorganisaties Unie KBO, PCOB, NVOG en NOOM, verenigd in de Koepel CSO, vinden dat deze koers op een aantal punten bijgesteld moet worden. Met deze brief willen wij onze reactie op de VWS begroting in een aantal hoofdpunten met u delen. We verzoeken u deze punten in het begrotingsdebat aan de orde te stellen. 1. Behoud de stem van de ouderen in het beleid Het is belangrijk dat de stem en visie van ouderen zelf meetellen in de initiatieven om de ouderenzorg toekomstbestendig te maken en duurzaam te verbeteren. (Robbert Huijsman, blog 17 oktober 2011) De komende jaren staan een groot aantal voor ouderen relevante wijzigingen in het zorgstelsel op stapel. Om er enkele te noemen: Er vinden in 2012 voorbereidingen plaats voor decentralisatie van begeleiding en kortdurend verblijf; de overdracht van de uitvoering van de AWBZ naar de zorgverzekeraars; het scheiden van wonen en zorg en de start van het Kwaliteitsinstituut. Daarnaast start de uitwerking en uitvoering van het Convenant Langdurige Zorg. En het Nationaal Programma Ouderenzorg kan uiteraard niet draaien zonder inbreng vanuit de stem van de georganiseerde ouderen zelf. De realiteit is dat ouderen grootverbruikers zijn in de zorg. 75 % van de cliënten met een indicatie voor AWBZ zorg is 50-plus, 60 % is 65-plus 1. Ook in de curatieve zorg zijn ouderen oververtegenwoordigd en vaak zijn ze voor meerdere aandoeningen tegelijk onder behandeling. Bij (grote) verandertrajecten in de zorg mag de inbreng van ouderen zelf daarom niet gemist worden. Met vertegenwoordiging via aandoeningspecifieke patiëntenverenigingen hoe deskundig ook- wordt aan de (kwetsbare) oudere met meerdere aandoeningen geen recht gedaan. 1 Basisrapportage CIZ 2011

2 De PGO financiering van de CSO, die de georganiseerde en representatieve stem van de ouderen vormt, mag daarom niet zomaar beëindigd worden. Inbreng organiseren en faciliteren van de 3 e partij binnen ons zorgstelsel is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van alle partijen. Wij vragen u om de staatssecretaris en minister te verzoeken: om het afbouwen van de subsidie van de CSO in 2 jaar te parkeren. en de subsidie niet eerder af te bouwen, dan nadat het ministerie, zorgverzekeraars en ouderenorganisaties gezamenlijk een plan uitgewerkt hebben, waarmee op landelijk niveau de inbreng van georganiseerde ouderen in belangrijke discussies in ons zorgstelsel geborgd is. om de inbreng van ouderen bij de uitwerking van het convenant langdurige zorg te borgen. 2. Versterk eerstelijnszorg en preventie Als we naar een verpleeghuis moeten, kosten we duizenden euro s. Daar wint toch niemand wat mee. (echtpaar G., 90 en 84 jaar) De begroting van VWS kiest voor de dure vormen van zorg. De uitgaven voor de ziekenhuiszorg stijgen in 2012 met 400 miljoen, maar op de eerstelijnszorg wordt 250 miljoen bespaard. De extra investeringen in de langdurige zorg, ongeveer 800 miljoen, komen terecht in de instellingszorg, zoals verpleeg- en verzorgingshuizen, maar tegelijkertijd wordt op de extramurale PGB s fors bezuinigd. Preventie bij ouderen is een zaak voor burgers zelf, gezond ouder worden is volgens de bewindslieden geen thema. Deze keuzes stroken niet met de opvattingen van de ouderenorganisaties. Ouderen zelf hechten juist aan zo lang mogelijk zelfstandig blijven en (integrale) zorg in de eigen omgeving. Preventie (bijvoorbeeld rond thema s vallen en vermijdbare oogaandoeningen ) is voor ouderen wel een thema. Vanuit dit perspectief zijn de huisartsenzorg en de zorg in de buurt belangrijke voorzieningen, die zeker niet moet verschralen. Huisartsen hebben een belangrijke rol bij o.a. vroegsignalering van kwetsbaarheid en screening op polyfarmacie. De coördinerende rol van de huisartsenzorg bij oudere patiënten behoeft juist versterking. Zowel de huisarts als geriatrisch geschoolde praktijkondersteuners en verpleegkundigen kunnen hierin een rol vervullen. Het is een misverstand dat preventie zich vooral op jongeren zou moeten richten. Juist ouderen, die al te maken hebben met functieverlies, lopen een verhoogd risico op bepaalde aandoeningen. Preventie en screening bijvoorbeeld voor vermijdbare oogaandoeningen, vallen of delier levert winst op in termen van gezondheid en van financiën. Wij wijzen in dit verband ook op de brief van de minister van 14 oktober j.l. over zorg in de buurt. De ouderenorganisaties ondersteunen in principe de gekozen koers en de voorstellen in de brief. Echter wij vinden wel dat investeringen in zorg in de buurt niet alleen een verantwoordelijkheid van gemeenten is, maar ook inclusief de sturing- van de landelijke overheid. We verzoeken u om de minister te vragen om: Versterking van de huisartsenzorg voor geriatrische patiënten en geen bezuinigingen hierop door te voeren. De ontwikkeling van Zorg in de buurt zowel qua sturing als financiering onderdeel van de taak van het ministerie te laten zijn.

3 Te komen met een nadere uitwerking van het thema preventie bij ouderen en daarbij aan te geven hoe het kabinet preventieve interventies gericht op ouderen ondersteunt. 3. Red de onafhankelijke indicatiestelling en het PGB Onder de noemer vereenvoudiging van de indicatiestelling krijgen de zorgaanbieders een steeds grotere rol in het indicatieproces. Aanvankelijk via mandatering, waarbij het CIZ een toetsende rol had, maar inmiddels ook door afschaffing van de rol van het CIZ bij 80- plussers, die opteren voor intramurale zorg. De CSO is tegen uitholling van de onafhankelijke objectieve indicatiestelling, omdat: a. aanbieders bij het indiceren voor zorg een eigen belang kunnen hebben. b. een zorgvuldige toegangscontrole aan de poort van de AWBZ met onafhankelijke indicatiestelling bijdraagt aan keuzevrijheid en eigen regie bij cliënten en bovendien misbruik van AWBZ gelden voorkomt. De ouderenorganisaties pleiten voor behoud van het PGB en het opschorten van de PGB maatregelen. 2 Hier ligt een duidelijke relatie met de onafhankelijke, objectieve indicatiestelling. Deze vorm van indiceren is een belangrijke voorwaarde voor een adequate uitvoering van het PGB. Als er sprake is van onbedoeld gebruik van het PGB, dan gaat dat over onbedoelde aanspraken op AWBZ-zorg. De geëigende aanpak ligt dan op het vlak van de indicatiestelling: de beleidsregels moeten aangescherpt of verhelderd worden. Het ontnemen van de keuzevrijheid tussen PGB en Zorg In Natura is hiervoor niet het geëigende middel. De CSO vraagt u om bij de staatssecretaris te pleiten voor: Behoud van de objectieve en onafhankelijke indicatiestelling voor alle doelgroepen en te stoppen met verdere vereenvoudiging (mandatering en afschaffing) van de indicatiestelling. Het terugdraaien van de 80+ maatregel. Behoud van de keuzemogelijkheid voor het PGB en evt. onbedoeld gebruik van de AWBZ aan te pakken via de indicatieregels. 4. Vernieuwende initiatieven in de zorg verdienen steun en consistent beleid Innovatief zorgaanbod, zoals dagopvang voor ouderen in zorgboerderijen en nieuwe vormen van verblijfszorg (bijvoorbeeld Herbergiers en logeeropvang) hebben een grote meerwaarde als aanvulling op het traditionele zorgaanbod. Ouderen hebben behoefte aan zorg die aansluit op hun leefstijl en daarvoor is variëteit in wonen, zorg en welzijn nodig. Veel aanbieders van vernieuwende zorg kampen momenteel met grote onzekerheid door de opeenvolging en stapeling van overheidsmaatregelen. Zo waren er de pakketmaatregelen AWBZ en zijn er nu de ingrepen in het PGB en binnenkort de overheveling van begeleiding en kortdurend verblijf naar de Wmo. Vernieuwing in de zorg dreigt hierdoor te stagneren. De achterban de CSO maakt zich hierover veel zorgen. Op dit moment heerst er bovendien onduidelijkheid over een aantal voorgenomen overhevelingen: a. Kortdurend verblijf, waarvan ook ouderen (bijvoorbeeld met dementie) gebruik maken, lijkt ook naar de gemeenten over te gaan. In de relevante stukken wordt hieraan echter nauwelijks aandacht besteed. We hebben zorgen of de transitie goed geregeld gaat worden. 2 Zie PGB-brief Maatschappelijke Coalitie Eigen Regie 25 oktober 2011

4 b. Het voornemen om de lichtere ZZP s, ZZP 1 en ZZP 2, per 2014 af te schaffen heeft effect op extramurale begeleiding. Het betekent dat meer mensen bij de gemeenten een beroep zullen doen op extramurale begeleiding en dat de berekeningen hierop aangepast moeten worden. Ook moet er onderzoek plaatsvinden naar de aard van de welzijnsvragen van deze groep, om te voorkomen dat zij straks tussen wal en schip vallen. c. De overheveling van hulpmiddelen 3 We verzoeken u om: Vast te houden aan het overhevelen van de middelen die vanuit de AWBZ worden naar de Wmo in de vorm van een doeluitkering (geoormerkte middelen). Bij de staatssecretaris aan te dringen op zorgvuldige communicatie over de omvang en inhoud van het transitietraject, met name waar het betreft kortdurend verblijf en het omzetten van ZZP s in extramurale zorg. Te pleiten voor het opschorten van de overheveling van kortdurend verblijf en omzetten van lichtere ZZP s in intramurale zorg, wanneer er voor deze wijzigingen geen haalbaar en zorgvuldig transitietraject beschikbaar is. 5. Houdt ouderen en mensen met beperkingen mobiel In de begroting staat een korting op het aantal kilometers Valys van 750 naar 450 per jaar. Dit betekent dat burgers die niet zelf met het openbaar vervoer kunnen reizen fors gekort worden in hun mogelijkheden tot participatie. De CSO denkt dat er alternatieven zijn voor het korten op de kilometers voor Valys. De belangrijkste is dat er een aparte indicatiestelling moet komen. Er zijn gemeenten waar inwoners boven een bepaalde leeftijd automatisch voor Wmo-vervoer in aanmerking komen, en dus ook automatisch voor Valys. Gericht indiceren zal de instroom beperken, waardoor de korting op het aantal kilometers niet nodig is. Tevens zou onderzocht kunnen worden of een deel van het Valys vervoer uitgevoerd kan worden door een pool van vrijwillige (geschoolde) chauffeurs. Onder de 3 e generatie ouderen zijn veel uitstekende chauffeurs, die zich hiervoor wellicht willen inzetten. Wij verzoeken u om bij de minister aan te dringen op: Onderzoek naar alternatieven voor de verlaging van het aantal Valys kilometers. En tot de uitkomsten daarvan bekend zijn het aantal kilometers te handhaven op 750 kilometer per jaar. 3 Zie hiervoor de afzonderlijke brief over hulpmiddelen van CG-Raad en ZN, ondersteund door CSO

5 We vertrouwen er op dat u met uw inbreng bij de begrotingsbehandeling aandacht zult besteden aan deze voor de ouderen belangrijke punten. En de CSO is graag bereid om nader mee te denken of te ondersteunen bij het herformuleren van bovenstaande punten in moties. We wensen u een goed debat. Hoogachtend, Drs. G. van Soest voorzitter