Visiedocument CJG Parkstad Limburg

Transcriptie

1 Visiedocument CJG Parkstad Limburg Gemeente Brunssum Gemeente Heerlen Gemeente Kerkrade Gemeente Landgraaf Gemeente Nuth Gemeente Onderbanken Gemeente Simpelveld Gemeente Voerendaal

2 Inhoudsopgave pag. 1. Inleiding 3 2. Rol gemeenten en randvoorwaarden 4 3. (Wettelijke) kaders en ontwikkelingen voor het CJG 3.1 Inleiding Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) Wet op de Jeugdzorg Wet Publieke Gezondheid (WPG) Provinciaal en regionaal beleid Tijdelijke regeling CJG Toekomstige wetgeving omtrent CJG 8 4. Waarom een CJG? 9 5. Wat is een CJG? Uitgangspunten CJG voor regio Parkstad Limburg 6.1 Integraal toezicht Jeugd: Implementatieplan Uitgangspunten 21 oktober Vertaling uitgangspunten in regionale samenwerking 7.1 Model voor regionale samenwerking Ketensamenwerking: coördinatie van zorg Opschaling d.m.v. interventies: escalatiemodel en aanwijzing burgemeester Aansluiting bij bestaande structuren en netwerken Bestuurlijk platform Relaties CJG Parkstad Limburg Regionaal virtueel CJG Intake-instrument Logo CJG s Parkstad Limburg Verdere ontwikkeling Samenvatting: (beleids)keuzes voor CJG-ontwikkeling in de regio Parkstad Bijlagen A: Coördinatie van zorg en opschaling. 23 B: Modellen voor regionale samenwerking. 25 Colofon Samenstelling en tekst (In samenwerking met het ambtelijk OOGO jeugd Parkstad Limburg): José op den Camp, beleidsmedewerker Cultuur, Welzijn & Zorg, Provincie Limburg Fion Heiligers, beleidsmedewerker dienst Beleid & Strategie, Gemeente Brunssum Jef Schillings, beleidsmedewerker welzijn, Gemeente Kerkrade In opdracht van Bestuurlijke Regiegroep Jeugd Parkstad Limburg. Visiedocument CJG Parkstad Limburg september

3 1. Inleiding Vanaf 2011 zijn alle Nederlandse gemeenten verplicht om minimaal één Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) in te stellen. Ouders, kinderen, jongeren tot 23 jaar en professionals kunnen bij de centra terecht met hun vragen over opvoeden en opgroeien. De centra bieden advies, ondersteuning en hulp op maat. Gemeenten voeren zelf de regie over de Centra voor Jeugd en Gezin. Daarbij krijgen gemeenten grote vrijheid in het realiseren van de centra. Een gemeente doet dit op basis van de eigen mogelijkheden en wensen, zolang alle centra maar over dezelfde basistaken beschikken. Het staat gemeenten tevens vrij om hierbij, binnen de landelijke kaders, regionaal samen te werken. Parkstad Limburg is een samenwerkingsverband tussen zeven gemeenten. De gemeente Heerlen, Kerkrade, Landgraaf, Brunssum, Onderbanken, Simpelveld en Voerendaal werken samen aan de kansen en mogelijkheden van de regio. Hoewel alle gemeenten afzonderlijk van elkaar verantwoordelijk zijn voor de invulling van het lokale jeugdbeleid, wensen de gemeenten in de regio Parkstad een aantal activiteiten gezamenlijk op te pakken. Ook in het kader van de Centra voor Jeugd en Gezin wensen de Parkstadgemeenten samen te werken om tot een integrale ketensamenwerking te komen. Hierbij sluit tevens de gemeente Nuth aan. Waar in dit visiedocument wordt gesproken over de regio Parkstad wordt aldus ook de gemeente Nuth bedoeld. De komende jaren zal in de regio Parkstad worden geïnvesteerd in het versterken van de samenhang in de jeugdketen, het realiseren van een goed evenwicht tussen preventief, curatief en algemeen jeugdbeleid, het meetbaarder maken van de resultaten van het jeugdbeleid en het beter afstemmen van het aanbod aan maatregelen en voorzieningen op de vraag van jeugdigen en hun ouders. Het Centrum voor Jeugd en Gezin is een belangrijk middel bij het realiseren van deze hoofddoelstellingen van het toekomstige jeugdbeleid. Dit visiedocument is een goede basis voor integrale samenwerking bij de CJG-vorming in de regio Parkstad. Samenwerking waartoe reeds door middel van het implementatieplan Samenwerken voor jeugd, zo doen we dat in Parkstad 1 werd besloten. Deze notitie schetst de visie van de gemeenten in de regio Parkstad op de gezamenlijke activiteiten ten behoeve van de Centra voor Jeugd en Gezin. Belangrijke uitgangspunten voor deze visie zijn voortgekomen uit ambtelijk CJG-overleg op 2 oktober 2008 en 21 april Na een beschrijving van een aantal landelijke algemene kaders en uitgangspunten worden vervolgens de uitgangspunten voor de regio Parkstad beschreven, afgesloten middels de visie op de toekomst. Het is de uitdrukkelijke bedoeling van dit visiedocument dat de besturen van de instellingen uit de jeugdketen en gemeenten van de regio Parkstad de hierin beschreven beleids(keuzes) onderschrijven. Daarom bevat hoofdstuk 9 als samenvatting de desbetreffende beleids(keuzes) voor de CJG-ontwikkeling in de regio Parkstad. 1 Het implementatieplan is het antwoord van de Parkstad-gemeenten op de Nota van bevindingen, onderzoek naar de preventie van dak- of thuisloosheid in Parkstad Limburg van het Integraal Toezicht Jeugdzaken van 6 oktober Visiedocument CJG Parkstad Limburg september

4 2. Rol gemeenten en randvoorwaarden 2. De gemeenten zijn verantwoordelijk voor de ondersteuning aan jeugd en gezin. Daarom hebben zij de bestuurlijke regie over de ontwikkeling en instandhouding van het CJG. De taken uit het basismodel van het CJG zijn nu ook al wettelijk opgedragen aan gemeenten. De jeugdgezondheidszorg in de Wet Publieke Gezondheid. De lokale jeugdzorg in de Wet maatschappelijke ondersteuning. Deze taken hoeven dus niet meer aan gemeenten te worden opgedragen. Wel moeten zij op een logische manier aan elkaar worden verbonden en in de CJG s bijeen worden gebracht. Daarnaast moet de verbinding worden gelegd met de bureaus jeugdzorg en het provinciale aanbod van geïndiceerde jeugdzorg en de zorg- en adviesteams. Dit gebeurt door de inrichting van het CJG als wettelijke plicht voor gemeenten te verankeren. Om de regierol ten aanzien van de lokale jeugdketen te kunnen waarmaken krijgt de gemeente c.q. de wethouder jeugd de volgende instrumenten en randvoorwaarden ter beschikking: wettelijke verplichting voor gemeenten om sluitende afspraken te maken over de totstandkoming van één gezin, één plan en over coördinatie van zorg; wettelijke verplichting voor gemeenten om met de provincies afspraken te maken over de aansluiting met de geïndiceerde jeugdzorg; wettelijke verplichting voor gemeenten om deze sluitende afspraken met alle relevante lokale partijen (o.a. zorg, onderwijs en veiligheid) te maken; wettelijke verplichting voor gemeenten om in deze afspraken een escalatiemodel op te nemen; wettelijke verplichting voor de provincie en andere relevante partijen om mee te werken aan het maken van deze afspraken; wetttelijke verplichting voor gemeenten om in situaties waarin partijen er niet in slagen tot een adequate aanpak te komen, de provincie en andere partijen aan te spreken om alsnog mee te werken aan een oplossing. 2 Bron: Gereedschapskist Centrum voor Jeugd en Gezin van programmaministerie Jeugd en Gezin en de VNG. Visiedocument CJG Parkstad Limburg september

5 3. (Wettelijke) kaders en ontwikkelingen voor het CJG 3.1 Inleiding Gemeenten voeren de regie over het preventief jeugdbeleid. Hierbij gaat het om algemene voorzieningen die voor alle kinderen en hun ouders beschikbaar zijn. Vroegtijdige signalering van problemen met betrekking tot opgroeien en opvoeden is daarbij van essentieel belang. Kinderen dienen snel en effectief geholpen te worden. Goede samenwerking in de jeugdketen is hierbij van essentieel belang. De gemeenten zijn verantwoordelijk voor sluitende samenwerkingsafspraken tussen de instanties die samenwerken in een CJG. 3 Deze samenwerking zal worden vastgelegd in de Wet op de Jeugdzorg. De afspraken hebben een wederkerig karakter. Provincie en alle andere betrokken partijen zijn verplicht zich aan deze afspraken te houden. De navolgende wettelijke kaders spelen bij het CJG een belangrijke rol. 3.2 Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) Op 1 januari 2007 is de WMO in werking getreden. Ingevolge de WMO zijn gemeenten verantwoordelijk voor het voeren van een samenhangend beleid op de terreinen wonen, welzijn en zorg. Het preventief jeugdbeleid is ondergebracht in prestatieveld 2: op preventie gerichte ondersteuning van jeugdigen met problemen met opgroeien en van ouders met problemen met opvoeden. Dit prestatieveld heeft betrekking op de in een gemeente wonende jeugdigen, en in voorkomende gevallen hun ouders, bij wie sprake is van een verhoogd risico als het gaat om ontwikkelingsachterstand of uitval zoals schooluitval of criminaliteit, maar voor wie zorg op grond van de Wet op de Jeugdzorg niet nodig is, dan wel voorkomen kan worden. Dit beleidsterrein geldt als een aanvulling op in andere wetgeving, zoals de WCPV en de Leerplichtwet, vastgelegde taken. Prestatieveld 2 kent de volgende vijf functies: 1. Informatie en advies Bij deze functie gaat het zowel om ongevraagde informatie over opvoeden en opgroeien (voorlichting), als om het beantwoorden van specifieke vragen van ouders en jeugdigen. 2. Signalering Hierbij gaat het om het vroegtijdig signaleren van problemen van jeugdigen en opvoeders, óók als de betrokkenen die problemen zelf wellicht niet goed onderkennen. Duidelijk moet zijn welke afspraken gelden voor het melden van signalen door de verschillende instellingen. 3. Toeleiding naar hulp Nadat een probleem of een vraag is gesignaleerd, hetzij door een jeugdige of een ouder, hetzij door andere betrokkenen, dient zo spoedig mogelijk hulp worden aangeboden. Lokaal dient geregeld te zijn op welke wijze de toeleiding naar hulp plaatsvindt, dat wil zeggen naar lokale en regionale voorzieningen. 4. Licht pedagogische hulp Dit betreft kortdurende advisering en lichte hulpverlening op momenten dat de opvoeding dreigt te stagneren. Deze licht pedagogische hulp dient voor gezinnen en jeugdigen met opvoed- en opgroeiproblemen lokaal aanwezig te zijn. 5. Coördinatie van zorg Hierbij gaat het om hulp aan gezinnen met meervoudige problematiek, die geen greep hebben op hun eigen situatie. Deze gezinnen hebben te maken met diverse instanties en hulpverleners. Het is de verantwoordelijkheid van gemeenten om ervoor zorg te dragen dat de lokale instellingen afspraken 3 Bron: Visiedocument CJG Parkstad Limburg september

6 maken over het bij elkaar brengen van afzonderlijke probleemsignalen van en over het gezin en de hulpverlening onderling op elkaar afstemmen. 3.3 Wet op de Jeugdzorg Op 1 januari 2005 is de Wet op de Jeugdzorg in werking getreden. In deze wet staan de cliënt en zijn hulpvraag centraal. Cliënten zijn kinderen, jongeren tot 18 jaar en hun ouders of opvoeders die ernstige opgroei- en opvoedproblemen hebben en die niet te helpen zijn via de algemene voorzieningen. Elke provincie ontvangt van het rijk middelen om hiermede Bureau Jeugdzorg te financieren en daarmee ook de toegang tot de jeugdhulpverlening, jeugdbescherming, jeugdreclassering en jeugd geestelijke gezondheidszorg (jeugd ggz). Provincies zijn verantwoordelijk voor een goede aansluiting van de afzonderlijke schakels in de jeugdketen en dienen met gemeenten afspraken te maken over de verantwoordelijkheidsverdeling voor jongeren met problemen. Een onderdeel van deze afspraken vormt de inzet van Jeugdzorg in het CJG. De verplichting van gemeenten om vanaf 2011 minimaal één CJG in hun gemeente in te stellen en de daarbij behorende regierol, zal wettelijk worden verankerd in de Wet op de Jeugdzorg. In paragraaf 2.7 zal hier nog verder op worden ingegaan. 3.4 Wet Publieke Gezondheid (WPG) De Wet Publieke Gezondheid is op 1 december 2008 in werking getreden. 4 In de WPG zijn de taken en verantwoordelijkheden van de gemeenten ten aanzien van collectieve preventie op het gebied van volksgezondheid vastgelegd. De WPG onderscheidt drie deelterreinen: collectieve preventie, infectieziektenbestrijding en jeugdgezondheidszorg. Taken op het gebied van jeugdgezondheidszorg zijn in ieder geval: Verwerven van inzicht in de ontwikkelingen in de gezondheidstoestand van jeugdigen en van gezondheidsbevorderende en bedreigende factoren; Ramen van de behoefte aan zorg; Vroegtijdige opsporing en preventie van een aantal specifieke stoornissen en het aanbieden van vaccinaties voortkomende uit het Rijksvaccinatieprogramma; Geven van voorlichting, advies, instructie en begeleiding; Formuleren van maatregelen ter beïnvloeding van gezondheidsbedreigingen. De WPG regelt ook de digitaliseringsplicht voor de jeugdgezondheidszorg. Jeugdgezondheidszorg vormt een belangrijk onderdeel van het integraal jeugdbeleid van gemeenten en heeft hiermede essentiële raakvlakken met de Centra voor Jeugd en Gezin. 3.5 Provinciaal en regionaal beleid Provincie Limburg. Conform de visie van de Provincie Limburg mogen de Centra voor Jeugd en Gezin zich niet tot probleemcentra ontwikkelen. Het dienen vooral laagdrempelige inlooppunten te worden en blijven waar alle ouders en kinderen terecht kunnen met vragen over opgroeien en opvoeden. Het CJG denkt mee, ondersteunt, geeft advies of zorgt voor een verwijzing zonder belemmeringen. Het voorziet er aldus in dat de gestelde vragen zo worden beantwoord dat de ouder, het kind of de jongere in staat wordt gesteld om op eigen kracht verder te gaan. Uiterlijk in de loop van 2011 dient iedere Limburgse gemeenten over een CJG te beschikken. Het CJG heeft een verbinding met de toegangsfuncties van Bureau Jeugdzorg. Het CJG geeft uitvoering aan de vijf jeugdfuncties welke in de WMO zijn verankerd. 4 Bron: Visiedocument CJG Parkstad Limburg september

7 Gemeenten die dat wensen, kunnen ondersteuning krijgen van de Provincie Limburg bij de ontwikkeling van de gemeentelijke Centra voor Jeugd en Gezin. Daartoe hebben Gedeputeerde Staten een ondersteuningsaanbod vastgesteld. Voor deze provinciale ondersteuning aan de gemeenten is een basispakket samengesteld, alwaar gemeenten een beroep op kunnen doen. Indien gemeenten naast het kostenloze basispakket meer ondersteuning wensen, kunnen zij, op eigen kosten, van een pluspakket gebruik maken. Dit pluspakket biedt gemeenten individuele ondersteuning bij het opzetten van Centra voor Jeugd en Gezin. Parkstad Limburg. De hoofdlijnen/ambities van het (preventief) jeugdbeleid van de Regio Parkstad zijn vastgelegd in het implementatieplan Samenwerken voor jeugd, zo doen we dat in Parkstad van april Dit plan is het antwoord van de Parkstadgemeenten op de Nota van bevindingen, onderzoek naar de preventie van dak- of thuisloosheid in Parkstad Limburg van het Integraal Toezicht Jeugdzaken van 6 oktober Voor de komende jaren zijn de volgende ambities geformuleerd: Bestuursketen: Instellen bestuurlijke Regiegroep Jeugd (reeds opgericht begin 2008); Regionale samenwerking bij het opzetten van Centra voor Jeugd en Gezin. Informatieketen: Invoering Verwijsindex in de regio volgens één systematiek; Organiseren regievoering en doorzettingsmacht op uitvoerend niveau. Zorgketen: Vroegtijdig signaleren van alle risicokinderen vanaf de geboorte; Vermindering achterstanden in het onderwijs; Realiseren multidisciplinaire zorgstructuren in het primair onderwijs, het voortgezet onderwijs en het MBO; Realiseren van één loket voor indicatiestelling in het onderwijs; Verminderen van het aantal voortijdig schoolverlaters; Maatwerktrajecten voor jeugdige werklozen, zwerfjongeren en veelplegers; Voorkomen wachtlijsten in de geïndiceerde jeugdzorg. 3.6 Tijdelijke regeling CJG 5 De tijdelijke regeling CJG, welke per 1 januari 2008 in werking is getreden en per 2012 weer vervalt, vormt de wettelijke basis voor het verstrekken van een brede doeluitkering CJG (BDU CJG). De brede doeluitkering bestaat o.a. uit een extra rijksbijdrage voor de realisatie van het CJG. Onder voorwaarde van een landelijke dekking van Centra voor Jeugd en Gezin worden de middelen in 2012 overgeheveld naar een decentralisatie-uitkering van het Gemeentefonds en daarmee structureel. Naast deze specifieke uitkering worden voor de periode ten behoeve van het jeugdbeleid c.q. de ontwikkeling van een CJG via het Gemeentefonds niet geoormerkte rijksbijdragen toegekend ad resp. 25, 50, 75 en 100 miljoen euro landelijk. In het Bestuursakkoord VNG-Rijk is afgesproken, dat deze bedragen een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de ontwikkeling de CJG s. 5 Visiedocument Centrum voor Jeugd en Gezin Gemeente Brunssum augustus 2008 Visiedocument CJG Parkstad Limburg september

8 3.7 Toekomstige wetgeving omtrent CJG Momenteel vindt er een wijziging van de Wet op de Jeugdzorg plaats in verband met het opnemen van een gemeentelijke verantwoordelijkheid voor de jeugdketen. Dit wetsvoorstel is in juni 2009 ter behandeling naar de Tweede Kamer gestuurd 6. Het Kabinet geeft hiermee uitvoering aan het beleidsvoornemen om meer aandacht te geven aan preventieve ondersteuning van jeugdigen en gezinnen en om te komen tot een betere niet vrijblijvende- samenwerking binnen de jeugdketen. Daarvoor moeten gemeenten Centra voor Jeugd en Gezin realiseren. Alle jeugdigen en gezinnen die daar gebruik van willen maken, kunnen via CJG s opvoed- en opgroeiondersteuning krijgen. Daarmee moet de eigen kracht van jeugdigen en hun ouders worden versterkt ten behoeve van een goede ontwikkeling van de jeugdige. Kern van de CJG s wordt alle preventieve functies van opvoed- en gezinsondersteuning en op het terrein van de jeugdgezondheidszorg gebundeld beschikbaar te stellen voor alle jeugdigen van -9 maanden tot 23 jaar en hun ouders. Tevens vindt via het CJG afstemming met Bureau Jeugdzorg en het onderwijs plaats. Het wetsvoorstel gaat er van uit dat gemeenten met provincies kaderstellende afspraken maken voor afstemming met het Bureau Jeugdzorg. Waar ondersteuning of zorg nodig is die te zwaar is om vanuit het CJG te bieden, moet voor een effectieve overdracht naar een relevante voorziening worden gezorgd. Er dient een goede verbinding vanuit het CJG met Bureau Jeugdzorg te zijn. Het wetsvoorstel biedt de mogelijkheid dat afhankelijk van de lokale situatie een voorpost of een deel van Bureau Jeugdzorg ondergebracht kan worden in een CJG. Daarbij moet gekozen worden voor die richting waarmee dienstverlening aan ouders en jeugdigen optimaal is. Tevens dient er een goede verbinding vanuit het CJG te worden gelegd met het onderwijs. Daarvoor komt met name het ZAT (of vergelijkbare samenwerkingsverbanden tussen onderwijs en zorg) in aanmerking. 6 Wijziging van de Wet op de jeugdzorg in verband met het opnemen van een gemeentelijke verantwoordelijkheid voor de jeugdketen: Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 2 Visiedocument CJG Parkstad Limburg september

9 4. Waarom een CJG? De factsheet van het programmaministerie voor Jeugd en Gezin meldt het volgende: 7 Met de Nederlandse jeugd en gezinnen gaat het over het algemeen goed. Er zijn goede basisvoorzieningen aanwezig om jongeren in hun gezondheid en ontwikkeling te stimuleren, om ouders te ondersteunenen bij de opvoeding en om problemen te voorkomen, signaleren en aan te pakken. Toch valt er in hulpverlening jeugd tussen wal en schip, kan meer worden gedaan om vroegtijdig problemen te signaleren en werken instanties nog onvoldoende samen. Het Kabinet wil met de ontwikkeling van Centra Jeugd en Gezin dat snel, goed en gecoördineerd advies en hulp op maat vanzelfsprekend wordt (één gezin, één plan). Een CJG moet bovenal een laagdrempelig en fysiek inlooppunt zijn, waar (aanstaande) ouders, kinderen en jongeren voor alles rond opgroeien en opvoeden terecht kunnen. Kinderen en ouders moeten dicht bij huis terecht kunnen voor informatie en advies over en hulp bij opgroeien en opvoeden. Daarom wordt het aanbod gebundeld via het CJG: samenwerking door diverse instellingen met één of meerdere fysieke herkenbare, laagdrempelige inlooppunten, waar ouders en kinderen kunnen binnenlopen met vragen die snel worden beantwoord. Idealiter bieden deze inlooppunten ouders ook de gelegenheid elkaar te ontmoeten. De opvoedondersteuning die de Centra voor Jeugd en Gezin bieden, versterkt de eigen kracht van de opvoeders. 7 Bron: factsheet programmaministerie voor Jeugd en Gezin Visiedocument CJG Parkstad Limburg september

10 5. Wat is een CJG? 8 Een Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) is een herkenbaar inlooppunt in de wijk/buurt/gemeente. De basisfuncties van een CJG zijn: een inloop voor vragen van ouders en jongeren over opvoeden en opgroeien; laagdrempelig advies en ondersteuning, zodat de gezinnen zichzelf kunnen redden; jeugdigen en gezinnen met risico s en problemen in beeld brengen; op tijd hulp bieden aan gezinnen om het ontstaan (of het uit de hand lopen) van problemen te voorkomen; de zorg aan een gezin coördineren volgens het principe één gezin, één plan : als meer leden van één gezin hulp (nodig) hebben, moet de zorg op elkaar afgestemd zijn. Bij zwaardere problemen of een meer ingewikkelde hulpvraag coördineren de centra: ze nemen contact op met de jeugdgezondheidszorg of de jeugdzorg. Gemeenten zijn vrij om het aanbod aan diensten in een CJG uit te breiden. Het Rijk, VNG, GGD Nederland, Actiz en de MOgroep zijn een basismodel overeengekomen. Hierin worden de functies beschreven welke gebundeld moeten worden om te kunnen spreken van een volwaardig Centrum voor Jeugd en Gezin. Het betreft de volgende onderdelen: 1. Integrale jeugdgezondheidszorg (Consultatiebureaus en GGD); 2. De vijf (eerder vermelde) WMO functies t.b.v. op preventie gerichte ondersteuning bij opvoeden en opgroeien: a. Informatie en advies; b. Signaleren; c. Beoordelen en toeleiden naar hulp; d. Licht pedagogische hulp; e. Coördinatie van zorg; 3. Schakel met Bureau Jeugdzorg; 4. Schakel met Zorg- en Adviesteams. Het basismodel omschrijft de contouren van het CJG. Realisering van en regie op de CJG s is aan de gemeenten. Resultaten die bereikt moeten worden zijn: Kind en ouders staan centraal; Het aanbod is samenhangend, transparant en herkenbaar; Er is voldoende laagdrempelige ondersteuning op het gebied van opvoed- en opgroeiondersteuning voor ouders, jongeren en kinderen; Risicogroepen worden vroegtijdig bereikt; De toegang tot begeleiding en zorg is laagdrempelig; Er wordt gebruik gemaakt van mogelijkheden van het gezin(snetwerk) bij hulpverlening; Samenwerking is verplichtend; Het voorzien in effectieve coördinatie van zorg volgens het beleidsprincipe één gezin, één plan. Een sluitende aanpak. 8 Bron: Wegwijzer en Gereedschapskist Centrum voor Jeugd en Gezin Programmaministerie Jeugd en Gezin en de VNG. Visiedocument CJG Parkstad Limburg september

11 6. Uitgangspunten CJG voor regio Parkstad Limburg 6.1 Integraal Toezicht Jeugd: Implementatieplan In de Nota van Bevindingen, onderzoek naar de preventie van dak- of thuisloosheid in Parkstad Limburg van 6 oktober 2006 komt het Integraal Toezicht Jeugdzaken (De gezamenlijke vijf inspecties Jeugdzorg, Openbare Orde en Veiligheid, Onderwijs, Gezondheidszorg en Werk en Inkomen) tot de volgende conclusies: de instellingen die zorg en hulp bieden aan jeugdigen in Parkstad Limburg kennen elkaar onvoldoende en delen te weinig informatie met elkaar; de nadruk moet meer worden gelegd op preventieve maatregelen en vroegtijdige signalering; er moet bestuurlijke afstemming komen m.b.t. de regievoering en de aanpak van de problemen In reactie hierop is onder leiding van de Bestuurlijke regiegroep jeugd (bestaande uit bestuurlijke vertegenwoordigers van de instellingen, organisaties, de Provincie Limburg en gemeenten uit de jeugdketen in Parkstad) het implementatieplan Samenwerken voor jeugd, zo doen we dat in Parkstad opgesteld. Hierin is een groot aantal verbetermaatregelen en ambities voor de toekomst opgenomen. Eén daarvan betreft de regionale samenwerking bij het opzetten van de Centra voor Jeugd en Gezin. De onderstaande uitgangspunten en dit visiedocument zijn het vervolg daarop. 6.2 Uitgangspunten 21 oktober 2008 In een eerste gezamenlijke bijeenkomst op 21 oktober 2008 met alle ambtenaren van de gemeenten in regio Parkstad verantwoordelijk voor de implementatie van het CJG, ondersteund door de Provincie Limburg en gericht op de regionale samenwerking, is een aantal uitgangspunten geformuleerd. Deze uitgangspunten zijn reeds eind 2008 door de college s van B&W van de afzonderlijke gemeenten onderschreven. Deze uitgangspunten dienen echter voor de volledigheid nogmaals in dit visiedocument te worden genoemd. 1. Algemeen gezamenlijk belang: Samen optrekken in het belang van het kind Doorzettingsmacht organiseren Ketensamenwerking, waarbij instellingsbelang ondergeschikt is Aansluiten bij de bestaande structuren, netwerken en voorzieningen 2. Bestuurlijke organisatie: Gezamenlijke bestuurlijke uitgangspunten formuleren Bestuurlijk platform (Integraal Toezicht Jeugd) Regionaal convenant met de uitvoeringspartners Regionaal visiedocument met strategische uitgangspunten 3. Afstemming regionaal en lokaal: Lokaal wat lokaal kan, regionaal wat regionaal meerwaarde heeft Back-office regionaal en frontoffice lokaal organiseren Visiedocument CJG Parkstad Limburg september

12 A. Inlooppunt Informatie en Advies - Regionaal virtueel CJG met een doorleiding naar de afzonderlijke gemeenten; - Regionaal instrument voor de intake; - Laagdrempelig karakter, CJG niet inrichten als probleemcentra. B. Opvoed en opgroeipraktijken - Processen en informatiestromen voor DD JGZ regionaal uitwerken en uitzetten; - Steun bieden bij opgroei en opvoeding. C. Sluitende aanpak - Cliëntenstromen samenvoegen in fysieke locatie, indien nodig regionaal afstemmen; - Regionale protocollen voor registratie, dossierbewaking en dossiereigenaar, verwijzing; - Regionale zorg- en procescoördinatie; - Werkafspraken samenwerkingsverband CJG regionaal werkbaar houden (praktisch oogpunt); - Managementinformatie regionaal bekend maken. 1. Samen optrekken in het belang van het kind. Het algemene uitgangspunt van de regionale samenwerking moet zijn dat het bijdraagt aan het belang van het kind. Hiervoor is ketensamenwerking belangrijk en wordt het instellingsbelang ondergeschikt aan het belang van het kind. 2. Aansluiten bij de bestaande structuren, netwerken een voorzieningen. Hierbij zijn de volgende uitgangspunten benoemd: Het structureel organiseren van het regionaal overleg. Voordeel hiervan is dat de mensen met meer beslissingsbevoegdheid aanwezig zijn en dat besluiten adequaat genomen kunnen worden. Aansluiting zoeken bij de WMO activiteiten van de gemeenten. 3. Bestuurlijke organisatie. De bestuurlijke samenwerking op regionaal niveau krijgt vorm door een gezamenlijke bestuurlijke visie en uitgangspunten te formuleren. Daarnaast is het belangrijk dat er een bestuurlijk platform komt zoals bij Integraal Toezicht Jeugd. In dit platform kunnen thema s regionaal afgestemd worden. De samenwerking tussen de uitvoeringspartners in de regio is essentieel voor het CJG. Hiervoor kan een convenant afgesloten worden met de uitvoeringspartners. 4. Lokaal wat lokaal kan, regionaal wat regionaal meerwaarde heeft. Daar waar het meerwaarde heeft willen de gemeenten regionale samenwerking. Regionaal worden op gekozen thema s kaders gesteld, waarbinnen de gemeenten en de uitvoeringspartners de thema s verder uitwerken. Belangrijk is dat de afstemming en samenwerking meerwaarde moet hebben voor de doelgroep. De gemeenten willen één aanspreekpunt voor de regio Parkstad en eenduidige werkafspraken voor de gezamenlijke thema s. Aandachtspunt in deze afstemming is de vertraging die veroorzaakt kan worden doordat er eerst regionale afstemming nodig is voordat de gemeenten aan de slag kunnen. Om dit zoveel mogelijk te Visiedocument CJG Parkstad Limburg september

13 voorkomen worden regionale kaders gesteld zodat de gemeenten weten wat regionaal uitgewerkt wordt. De wethouder wordt op tijd betrokken op de momenten dat een bestuurlijk besluit nodig is. De samenwerking op regionaal niveau is onderverdeeld in drie thema s van het CJG. A. Inlooppunt informatie en advies. Uitgangspunten bij dit thema zijn: Het inrichten van een virtueel CJG voor de regio Parkstad, waar een doorleiding plaats vindt naar de afzonderlijke gemeenten van de regio; Het ontwerpen en implementeren van een regionaal instrument voor de intake; Het CJG heeft een laagdrempelig karakter. Het is niet de bedoeling dat het gezien wordt als een probleemcentrum, waar alleen jeugdigen en gezinnen komen die onder de noemer probleemgezinnen vallen. Het CJG heeft een veel bredere doelstelling en wil faciliterend zijn voor alle jeugdigen en gezinnen die zorgvragen hebben. B. Opvoed en opgroeipraktijken. Uitgangspunten bij dit thema zijn: Processen en informatiestromen voor Digitaal Dossier Jeugdgezondheidszorg (DDJGZ) regionaal uitwerken en uitzetten; Steun bieden bij opgroei en opvoeding van kinderen. C. Sluitende aanpak. Uitgangspunten bij dit thema zijn: Cliëntenstromen samenvoegen in fysieke locatie, indien nodig regionaal afstemmen; Regionale protocollen voor registratie, dossierbewaking en dossiereigenaar, verwijzing; Regionale zorg- en procescoördinatie; Werkafspraken samenwerkingsverband CJG regionaal werkbaar houden (praktisch oogpunt); Managementinformatie regionaal bekend maken. Visiedocument CJG Parkstad Limburg september

14 7. Vertaling uitgangspunten in regionale samenwerking 7.1 Model voor regionale samenwerking De regionale samenwerking zal verder vorm worden gegeven volgens het zogenaamde Albert Heijnmodel. Op 4 juni 2009 presenteerde CC Zorgadviseurs tijdens de conferentie Samenwerken voor de jeugd in Parkstad vijf mogelijke samenwerkingsmodellen. Vervolgens konden de aanwezige medewerkers, ambtenaren en bestuurders uit de jeugdketen hun voorkeur uitspreken voor een bepaald model. De meeste sympathie ging uit naar het franchise- en het Albert Heijn-model. Rekening houdend met deze voorkeur en in aanmerking nemend de onderstaande argumenten is gekozen voor het Albert Heijnmodel. Ruimte voor de verschillende gemeenten om aan te sluiten bij de lokale kleur; Balans wordt bewaard tussen lokale kleur en regionale samenwerking; Regionale uitstraling; Eén lokale frontoffice welke herkenbaar is; Belang van herkenbaarheid voor mensen door middel van één gezamenlijk logo, een vergelijkbaar aanbod, één formule met een gezamenlijke marketing; Samenwerking in de backoffice op onderdelen. De gepresenteerde modellen zijn terug te vinden in bijlage B. De samenwerkingsvorm die model staat voor Parkstad Limburg ziet er als volgt uit: Albert Heijn formule: Bij dit model is er sprake van verschillende maten CJG s, met één CJG XL dat alle voorzieningen heeft, CJG s van middelgrootte in de wijken en een bepaald aantal kleine CJG s in dorpskernen etc. De organisatie achter de CJG s is gelijk zodat deze herkenbaar zijn in de regio. Voordelen: Herkenbaarheid in de regio (één formule) Maatwerk mogelijk Grotere synergievoordelen in front- en backoffice Continuïteit Nadelen: Managen verwachtingen klant Visiedocument CJG Parkstad Limburg september

15 7.2 Ketensamenwerking: coördinatie van zorg De uitwerking van regionale samenwerking ten behoeve van coördinatie van zorg is opgedragen aan de Werkgroep Integrale Jeugdketen Parkstad Limburg (dit is een werkgroep die door de Bestuurlijke Regiegroep Jeugd is ingesteld; zie 6.1). Aanleiding hiervoor is de overtuiging dat coördinatie van zorg zonder regionale afstemming en inbedding niet of onvoldoende van de grond zal komen. In dat geval zal ook géén sprake zijn van een sluitende aanpak. Een aantal betrokken instellingen werken immers op regionaal niveau en zijn daarom gebaat bij uniformiteit. Daarnaast is de schaalgrootte van een aantal gemeenten van een dusdanige omvang, dat samenwerking t.b.v. coördinatie van zorg gewenst zoniet noodzakelijk is. Gezien de te verwachten meerwaarde van regionale samenwerking zal de werkgroep de onderstaande drie samenwerkingsmogelijkheden nader uitwerken. Eenheid van taal; Eenheid van zorg- en procescoördinatie; Uitwisseling van kennis en capaciteit (procescoördinatie in het bijzonder) Eenheid van taal Een eenduidige beschrijving van coördinatie van zorg ontbreekt. Instellingen en organisaties hanteren hun eigen definities als gevolg waarvan veelal sprake is van spraakverwarring. Coördinatie van zorg kan op verschillende niveaus en bij een groot aantal hulp- en zorgverlenende organisaties nodig zijn. Dat vraagt om uniformiteit met betrekking tot het gebruik van begrippen en de inhoud daarvan. Tegelijkertijd moeten we ons realiseren, dat het zo goed als zeker onmogelijk zal zijn om binnen de jeugd- en de daaraan gerelateerde ketens (denk aan veiligheid) met één uniform begrippenkader te werken. Daarvoor is het aantal betrokken partijen en de daarvoor geldende interpretaties van coördinatie van zorg te groot. Dit neemt niet weg, dat het voor de Centra van Jeugd en Gezin en de daarin participerende instellingen van grote meerwaarde zou zijn wanneer de coördinatie van zorg in deze centra zoveel mogelijk uniform vorm en inhoud wordt gegeven. Dit geldt zeker voor de bovenlokaal werkzame organisaties Eenheid van zorg- en procescoördinatie Zorgcoördinatie Zorgcoördinatie is de functie, die de uitvoering van zorg ten behoeve van een individuele jeugdige of gezin regelt wanneer daar meerdere instellingen bij betrokken zijn en/of sprake is van een complexe casus (regie op casusniveau). Wanneer meerdere instellingen betrokken zijn bij een jongere en/of een gezin is zorgcoördinatie nodig. Het is wenselijk vooraf gezamenlijk af te spreken welke instelling dan verantwoordelijk is voor de zorgcoördinatie (zie ook 7.3 Opschaling d.m.v. interventies). Dit kan lokaal maar in dat geval zou voorbij worden gegaan aan de omstandigheid dat een groot aantal instellingen bovenlokaal/regionaal werkzaam zijn. Voor deze instellingen is het dan ook van belang dat over de zorgcoördinatie zoveel mogelijk uniforme afspraken worden gemaakt. Inmiddels zijn al afspraken gemaakt in het kader van de Verwijsindex Parkstad. De in dit verband gemaakte keuzes worden ook vertaald naar de zorgcoördinatie binnen de CJG s. Ter verduidelijking hiervan is in bijlage A het schema coördinatie van zorg en opschaling opgenomen. Procescoördinatie Procescoördinatie is de functie die op hoofdlijnen de afstemming coördineert tussen de organisaties/instellingen die zorg en/of hulp verlenen aan een individuele jeugdige en/of gezin (regie over de gehele keten). Visiedocument CJG Parkstad Limburg september

16 7.2.3 Uitwisseling van kennis en capaciteit Bij de invulling van de procescoördinatie is samenwerking op regionaal niveau gewenst. Enerzijds omdat het een nieuwe functie betreft die dus nog volop in ontwikkeling is. Dat betekent, dat we van elkaars kennis gebruik kunnen maken. Anderzijds omdat het vrijwel zeker niet voor alle gemeenten mogelijk zal zijn om zelf een procescoördinator in dienst te nemen. In dat geval kan ervoor gekozen worden om voor een beperkt aantal uren procescoördinatie in te huren bij een gemeente waar wel een procescoördinator werkzaam is. Uiteraard pleit dit dan voor een uniforme invulling van de functie procescoördinatie. Dit eens te meer omdat dit ook weer in het belang is van de instellingen die in meerdere gemeenten werkzaam zijn. 7.3 Opschaling d.m.v. interventies: het escalatiemodel en de aanwijzing door de burgemeester 9 Op grond van de sluitende afspraken moet gezien de noodzaak van niet-vrijblijvende samenwerking altijd helder zijn op welke wijze gekomen wordt tot een doorbraak indien niet, niet goed genoeg of niet snel genoeg gekomen wordt tot een goede en zonodig samenhangende ondersteuning. Bij het maken van sluitende afspraken hoort daarom ook dat de gemeente en de andere instanties met elkaar afspreken wat te doen als er knelpunten optreden in de coördinatie van de zorg voor een individuele jeugdige of gezin en het instanties niet lukt in onderling overleg tot een oplossing te komen. Als er een impasse ontstaat, moet er een doorbraak komen en moet er door de gemeente ingegrepen kunnen worden. De voorgestelde wijziging van de Wet op de jeugdzorg voorziet in twee mogelijke interventies indien knelpunten ontstaan in de coördinatie van de zorg. De eerste interventie is het zogenaamde escalatiemodel: een concrete werkwijze om knelpunten op te lossen. Het escalatiemodel dient onderdeel uit te maken van de samenwerkingsafspraken. Hierbij staat voorop dat gekomen moet worden tot een werkwijze waarmee het college van burgemeester en wethouders zodanig invloed kan uitoefenen op een of meerdere instanties dat de betreffende individuele jeugdige of het gezin daadwerkelijk adequate ondersteuning krijgt. Een in de praktijk goed werkend model is dat instanties op vrijwillige basis bij voorbaat afspreken mee te werken aan door het college aangedragen oplossingen. In sommige gemeenten wordt al op deze manier gewerkt. In andere gemeenten worden hiervoor andere modellen gehanteerd. Hoe dan ook moet altijd snel duidelijk zijn welke instantie de zorgcoördinatie uitvoert en er zonodig zorg voor draagt dat ontstane knelpunten zo spoedig mogelijk worden opgelost. Daarom is in het voorstel een tweede interventie opgenomen. Indien met behulp van het overeengekomen escalatiemodel niet snel tot een adequate oplossing wordt gekomen, kan de burgemeester een instantie zonodig aanwijzen als verantwoordelijk voor de zorgcoördinatie en daarmee voor het oplossen van het geconstateerde knelpunt. Deze aanwijzing kan worden gegeven als instanties ondanks de gemaakte samenwerkingsafspraken de zorgcoördinatie niet goed of snel genoeg beleggen en uitvoeren en een individuele jeugdige of het gezin daar de dupe van dreigt te worden. Deze aanwijzing kan worden gegeven aan een instelling voor (school)maatschappelijk werk, een instelling die jeugdgezondheidszorg uitvoert of aan het bureau jeugdzorg. Zoals hierboven al is vermeld, is het effect van de aanwijzing dat de instantie die aldus wordt belast met de zorgcoördinatie, er voor verantwoordelijk is dat de benodigde zorg daadwerkelijk wordt verleend. Dit kan bijvoorbeeld zover gaan, dat de zorgcoördinator bij zware problemen noodopvang voor een jeugdige regelt als daar in het concrete geval behoefte aan is. De andere instanties die bij de hulpverlening een rol spelen, zijn uiteraard gehouden om vanuit hun eigen professionele rol nauw samen te werken met de zorgcoördinator. 9 Bron: Memorie van toelichting wijziging van de Wet op de jeugdzorg in verband met het opnemen van een gemeentelijke verantwoordelijkheid voor de jeugdketen Visiedocument CJG Parkstad Limburg september

17 7.4 Aansluiting bij bestaande structuren en netwerken Bestaande netwerken en structuren die naar wens functioneren en bijdragen aan een sluitende aanpak zullen deel gaan uitmaken van de CJG-netwerken op lokaal en regionaal niveau. Daarmee kunnen ook de noodzakelijke dwarsverbanden worden gelegd. Uiteraard is het van essentieel belang om het CJGnetwerk goed in beeld te brengen en de functies van de daartoe behorende structuren en netwerken te beschrijven. Daarbij zullen doublures eruit gehaald moeten worden. Ervan uitgaande dat van bestaande structuren en netwerken gebruik wordt gemaakt is het in beginsel niet de bedoeling dat in het kader van de CJG-vorming nieuwe structuren en netwerken worden gevormd. 7.5 Bestuurlijk platform De Bestuurlijke Regiegroep Jeugd (ITJ) met de daaronder vallende drie werkgroepen Monitoring, Integrale Jeugdketen en Verwijsindex, vormen de basis voor de regionale (bestuurs)structuur. Bestuurlijke Regiegroep Jeugd ITJ Secretariaat Regiegroep Jeugd Ambtelijk OOGO Jeugd Werkgroep Monitoring Werkgroep Integrale Jeugdketen Projectgroep Verwijsindex Een nieuwe ontwikkeling is dat alle wethouders vanaf de zomer van 2009 deelnemen in de Regiegroep Jeugd ITJ. Voor de Centra voor Jeugd en Gezin behoeven geen nieuwe overleggen georganiseerd te worden. Er kan aangesloten worden bij de bestaande (casuïstiek)overleggen. 7.6 Relaties CJG Parkstad Limburg In het kader van de ontwikkeling van de Centra voor Jeugd en Gezin in de regio Parkstad en de regionale samenwerking, dient de relatie met betrekking tot andere ontwikkelingen helder te zijn Relatie CJG Parkstad Limburg met Verwijsindex Parkstad (VIP) en Digitaal Dossier JGZ In het verlengde van het instellen van CJG s dienen de gemeenten zorg te dragen voor het organiseren van een sluitende jeugdketen gericht op risicojeugd, waarbij duidelijk afspraken zijn gemaakt over signalering en de zorgcoördinatie. Hiermee wordt de zorg die verschillende hulpverleners bieden afgestemd. Signaleren, registreren en vervolgens adequaat reageren en handelen is de basis van het werk van de CJG s ten behoeve van jeugdigen en gezinnen. Binnen het CJG speelt informatieuitwisseling daarom een belangrijke rol. De Digitale Dossiers JGZ en de VIP vormen belangrijke instrumenten om het kind of de jeugdige te kunnen volgen in de jeugdketen, met dien verstande dat het Visiedocument CJG Parkstad Limburg september

18 Digitaal Dossier JGZ slechts gebruikt mag worden door JGZ-instellingen. Het is de bedoeling dat CJG, Digitaal Dossier JGZ en de VIP in samenhang met en aansluitend op elkaar de infrastructuur gaan vormen waarmee de gemeenten de regiefunctie in het lokale jeugdbeleid kunnen realiseren. Elk instrument heeft eigen duidelijke functies, in onderlinge samenwerking vormen ze een sluitend systeem, dat het volgende mogelijk moet maken: 1. Zo veel mogelijk hulpverlenende instanties melden in de VIP; 2. Bij meervoudige risico s wordt er via de samenwerking in en rondom het CJG zo snel mogelijk een zorgcoördinator per gezin aangewezen; 3. De effecten van de hulp kunnen worden gemonitord via het Digitale Dossier JGZ; 4. Op basis van gegevens uit het digitaal dossier JGZ kan de gemeente een optimaal (preventief) jeugdbeleid ontwikkelen. 10 Veel instanties en professionals werken, vanuit hun eigen invalshoek, aan problemen van of met jeugdigen. Om de effectiviteit van de hulp en zorg voor jeugdigen met problemen te vergroten, moeten professionals hun activiteiten afstemmen en waar nodig samenwerken. De Verwijsindex Parkstad (VIP), aangesloten op de landelijke Verwijsindex Risicojongeren (VIR), moet professionals die een risico signaleren bij één bepaalde jeugdige, samenbrengen. Zo ontvangt de jeugdige de hulp of zorg die hij of zij nodig heeft. De Gemeente Heerlen heeft als centrumgemeente in samenwerking met leverancier Multisignaal een lokaal risicosignaleringssysteem ingevoerd in april 2008, de Verwijsindex Parkstad (VIP). Het functioneel beheer hiervan is ondergebracht bij Bureau Voortijdig Schoolverlaten Parkstad Limburg (Bureau VSV). Bij Bureau VSV zal vanaf 2010 een vaste functioneel beheerder werkzaam zijn. De VIP is een computersysteem. Hierin kunnen leerkrachten, hulpverleners en begeleiders de kinderen en jongeren uit Parkstad van 0 tot 23 jaar waaraan zij hulp bieden, registreren. In de VIP staan alleen de persoons- en adresgegevens van het kind of de jongere en de gegevens van de meldende instantie(s) maar niet wat er met het kind of de jongere aan de hand is. Als er meerdere organisaties bemoeienis hebben met een kind of met een jongere, stelt de VIP de organisaties daarvan op de hoogte. De organisaties kunnen de hulpverlening dan goed op elkaar afstemmen. Dit gebeurt altijd in het belang van het kind of de jongere. Dit ondersteunt het werken volgens Eén gezin, eén plan. Via een wijziging van de Wet op de Jeugdzorg wordt geregeld dat alle gemeenten in Nederland vanaf eind 2009 met de Verwijsindex werken. Inmiddels zijn alle Parkstadgemeenten bij de VIP aangesloten en is de VIP van een lokaal systeem een regionaal systeem geworden. Tot en met 2009 kunnen alleen de regionale hulpverlenende instanties uit de regio Parkstad kinderen en jongeren uit de parkstadgemeenten melden in de VIP. De parkstadgemeenten gaan er gezamenlijk zorg voor dragen dat in 2010 ook de lokale hulpverlenende instanties kunnen gaan melden in de VIP. Het tijdig en integraal aanpakken van problemen bij (risico) kinderen, jeugdigen en gezinnen, begint bij een goede signalering. De VIP is hiervoor een uitermate belangrijk instrument en is daarmee van belang voor de Centra voor Jeugd en Gezin. De VIP is de digitale schakel tussen de verschillende sectoren als zorg, onderwijs, het CJG etc. De VIP heeft echter ook duidelijke beperkingen: het richt zich uitsluitend op signalering, mag nadrukkelijk geen (inhoudelijk) dossier worden en de meldingen mogen dan ook niet langer dan een bepaalde tijd afhankelijk van de meldbron- worden bewaard. Het Digitaal Dossier Jeugdgezondheidszorg vult hierop aan: Het is de logische locatie om gegevens over zorg voor de langere termijn op te slaan. De JGZ heeft namelijk als enige instelling alle kinderen en jeugdigen in de bestanden, het dossier loopt over het hele leeftijdsbereik van 0 tot 19 jaar en heeft bovendien als medisch dossier de hoogste 10 Bron: Factsheet: Ondersteuningstraject invoering digitale dossiers in de Jeugdgezondheidszorg; Samenhang digitaal dossier JGZ met Centrum Jeugd en Gezin en Verwijsindex Visiedocument CJG Parkstad Limburg september

19 privacybescherming. Deze monitoring is aanvullend op eventuele afspraken over zorgcoördinatie en vormt een belangrijke garantie dat geen kind of jeugdige buiten beeld valt. Met andere hulpverlenende instanties kan toch informatie worden gedeeld via casuïstiekoverleggen. Omdat de VIP geen inhoudelijke informatie mag bevatten, moet op grond van meervoudige signalen altijd in een casusoverleg tussen de hulpverlenende instanties een inschatting worden gemaakt van de ernst van de betreffende situatie. Omdat de JGZ verplicht onderdeel is van het CJG en deelneemt in de ZAT s, kan informatie uit het digitale dossier JGZ langs deze weg worden gedeeld met andere instellingen. De tweede functie van het Digitale Dossier JGZ is dat het een instrument biedt om op de lange termijn de gezondheid van kinderen en jeugdigen te volgen. Op basis van de geaggregeerde gegevens uit de JGZ-dossiers kunnen trends zichtbaar worden gemaakt. Dit is van belang voor de beleidsontwikkeling van de gemeenten. 11 In de regio Zuid-Limburg werken GGD en de drie thuiszorgorganisaties Orbis Thuis JGZ, Meander Groep en Groene Kruis Domicura samen aan de implementatie van het Digitaal Dossier JGZ Relatie met de zorg- en adviesteams in het onderwijs Reeds is vermeld dat de CJG s gekoppeld moeten worden aan de zorg- en adviesteams (ZAT s). De afgelopen jaren zijn overal in Nederland zorg- en adviesteams ontstaan vanuit een behoefte van onderwijs, gemeenten, provincies en hulpverleningsinstanties. ZAT s zijn teams waarin professionals die zorg en ondersteuning bieden aan jeugdigen en hun ouders, samenwerken met scholen om problemen van kinderen en jongeren op te lossen. Nieuw is, dat de zorg in en om het onderwijs (waar ZAT s een voorbeeld van zijn) wettelijk wordt geborgd door in de onderwijswetten vast te leggen dat het onderwijs de plicht heeft om samen te werken in de jeugdketen en om ontwikkelings- en opvoedrisico s vroegtijdig te signaleren en te melden, onder andere door het hebben van een meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling en door de bevordering van het gebruik hiervan 12. Ook krijgen het onderwijs en gemeenten de verplichting om samen afspraken te maken over de taakverdeling ten aanzien van zorg in en om de school, waarbij de regierol bij gemeenten ligt. Deze afspraken kunnen een onderdeel vormen van de Lokale/ Regionale Educatieve Agenda. Een aantal algemene elementen uit het wetsvoorstel Centra voor Jeugd en Gezin en regierol van gemeenten in de jeugdketen is eveneens van toepassing op zorg in en om de school. Het betreft de volgende elementen: Gemeenten maken met alle betrokken instellingen en provincies schriftelijke afspraken over de wijze waarop zij met elkaar samenwerken. De gemeente heeft de verantwoordelijkheid om met partijen sluitende samenwerkingsafspraken te maken over hun deelname aan ZAT s en de beschikbaarheid van preventieve inzet en achterliggende zorg op school en gespecialiseerde zorg buiten school; Instellingen zijn verplicht mee te werken aan de totstandkoming van de afspraken en de nakoming daarvan; De afspraken hebben in ieder geval betrekking op de taakverdeling tussen instanties, de deelname aan casusoverleggen (in en rond het onderwijs: ZAT s), afspreken dat indien nodig altijd iemand de coördinatie van zorg heeft en het oplossen van mogelijke knelpunten in de coördinatie van de zorg; Het toezicht op de nakoming van de afspraken valt onder de inspecties die samenwerken in het kader van Integraal Toezicht Jeugdzaken; 11 Bron: Factsheet: Ondersteuningstraject invoering digitale dossiers in de Jeugdgezondheidszorg; Samenhang digitaal dossier JGZ met Centrum Jeugd en Gezin en Verwijsindex 12 Bron: Brief van Staatssecretaris S. Dijksma OC&W aan de voorzitter van de Tweede Kamer inzake wettelijke borging zorg in en om de school d.d. 10 juni Visiedocument CJG Parkstad Limburg september

20 Een aanwijzingsbevoegdheid voor de burgemeester van de woongemeente van de jeugdige richting zorginstellingen indien partijen er op het niveau van een individuele casus niet uitkomen om af te dwingen dat één van hen de coördinatie van zorg op zich neemt. In het geval dat in een individuele casus ook plaatsing op school voor PO, (V)SO of VO een probleem is, biedt de voorgenomen zorgplicht van Passend onderwijs uitkomst; Om de verantwoordelijkheid voor het jeugdbeleid te kunnen waarmaken, zullen gemeenten waar nodig in regionaal verband onderling afspraken moeten maken over de samenwerking. Gelet op de wettelijke verantwoordelijkheden van de gemeenten met betrekking tot de zorg in en om het onderwijs en de noodzakelijke koppeling tussen CJG s en ZAT s en de rol die bovenlokale instellingen daarin dienen te vervullen is een afstemming van de invulling van de zorgstructuur op bovenlokaal niveau gewenst Relatie met Veiligheidshuizen Ook in Veiligheidshuizen werken diverse organisaties samen zodat jongeren zich kunnen ontwikkelen tot kansrijke volwassenen. CJG s en Veiligheidshuizen vervullen in de jeugdketen vergelijkbare functies. Bij de CJG s ligt de nadruk op de laagdrempeligheid en het bieden van steun of hulp.het CJG is er expliciet voor alle kinderen en ouders. Ook voor degenen die geen problemen hebben of geven. Het Veiligheidshuis is daarentegen een voorziening die vanuit de justitieketen criminaliteitsproblemen aanpakt. In deze huizen wordt samengewerkt met onder andere politie, het OM, de Raad voor de Kinderbescherming en zorginstellingen. In de regio Parkstad is sprake van twee Veiligheidshuizen: Heerlen en Kerkrade (werkzaam op de schaal van de politiedistricten Heerlen en Kerkrade). Het is wenselijk/noodzakelijk dat de CJG s en de Veiligheidshuizen hun activiteiten op elkaar afstemmen. Ze kunnen elkaar aanvullen en versterken. De afstemming CJG s-veiligheidshuizen is één van de onderwerpen die in de nabije toekomt nog zal worden uitgewerkt. Daarbij zal o.a. naar de aansluiting op de Verwijsindex Parkstad worden gekeken. Om te voorkomen dat in de tussentijd géén afstemming plaats vindt, is het een praktische oplossing dat de procescoördinatoren van de CJG s en de procesmanagers jeugd van de Veiligheidshuizen de afspraak maken om periodiek afstemmingsoverleg te hebben Relatie met passend onderwijs 13 De term Passend onderwijs staat voor een nieuwe ontwikkeling in het onderwijs: de gezamenlijke schoolbesturen in een regionaal netwerk worden verantwoordelijk om elke leerling van een passend onderwijsaanbod te voorzien. De vorming van regionale netwerken is een belangrijk instrument om wachtlijsten en thuiszitters tegen te gaan. Centraal daarbij staat de verbetering van de kwaliteit van onderwijs aan zorgleerlingen en een betere regionale organisatie van onderwijs en zorg. Ook is het de bedoeling dat er één loket voor geïndiceerde onderwijszorg komt (leerwegondersteunend onderwijs, praktijkonderwijs, rugzakjes en speciaal onderwijs) dat werkt volgens het frontoffice-backoffice principe. Dit betekent dat er voor ouders en scholen één loket is, maar dat daarachter verschillende indicatiecommissies werkzaam zijn. Op een aantal manieren is er sprake van samenhang tussen enerzijds passend onderwijs en anderzijds de ZAT s en CJG. 1. De signalering van problemen Wanneer een kind meerdere problemen heeft, ligt bespreking in een multi-disciplinair netwerk als het ZAT voor de hand. In dit structurele samenwerkingsverband kunnen partijen samen problemen signaleren, multidisciplinaire probleemanalyses bespreken, doorverwijzen naar het regionale loket voor 13 Bron: Brief van Staatssecretaris S. Dijksma OC&W aan de voorzitter van de Tweede Kamer inzake wettelijke borging zorg in en om de school d.d. 10 juni Visiedocument CJG Parkstad Limburg september