20. OPGAAND METSELWERK opgaand metselwerk - algemeen binnenspouwblad - algemeen binnenspouwblad - baksteen / vol

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "20. OPGAAND METSELWERK... 6 20.00. opgaand metselwerk - algemeen... 6 20.10. binnenspouwblad - algemeen... 23 20.11. binnenspouwblad - baksteen / vol"

Transcriptie

1 DEEL 2 BOVENBOUW INHOUDSOPGAVE 20. OPGAAND METSELWERK opgaand metselwerk - algemeen binnenspouwblad - algemeen binnenspouwblad - baksteen / vol FH m binnenspouwblad - baksteen / geperforeerd FH m binnenspouwblad - baksteen / isolerend FH m binnenspouwblad - kalkzandsteen FH m dragende binnenmuren - algemeen dragende binnenmuren - baksteen / vol FH m dragende binnenmuren - baksteen / geperforeerd FH m dragende binnenmuren - baksteen / isolerend FH m dragende binnenmuren - cellenbeton FH m dragende binnenmuren - kalkzandsteen FH m supplementen - algemeen supplementen - wapening metselwerk / horizontaal FH m supplementen - wapeningen metselwerk / verticaal VH kg supplementen - ingewerkte verankeringen PM supplementen - voegen / zichtbaar metselwerk FH m anticapillaire membranen - algemeen anticapillaire membranen - folies / PE PM anticapillaire membranen - folies / PIB PM anticapillaire membranen - butylrubber PM anticapillaire membranen - bitumenglasvlies PM antcapillaire membranen epdm banen renovatie & invulmetselwerk - algemeen vochtisolatie bestaande muren - algemeen vochtisolatie bestaande muren - injectie FH m vochtisolatie bestaande muren - andere FH m NIET DRAGEND METSELWERK niet dragend metselwerk - algemeen scheidingswanden - algemeen scheidingswanden - baksteen / vol FH m scheidingswanden - baksteen / geperforeerd FH m scheidingswanden - baksteen / isolerend FH m scheidingswanden - gipsblokken FH m scheidingswanden - cellenbeton FH m scheidingswanden - kalkzandsteen FH m sokkels in metselwerk - algemeen sokkels metselwerk - bad- & doucheranden sokkels metselwerk - keukensokkels supplementen - algemeen supplementen - wapening metselwerk FH m supplementen - ingewerkte verankeringen PM supplementen - voegen zichtbaar metselwerk FH m anticapillaire membranen - algemeen anticapillaire membranen - folies / PE PM anticapillaire membranen - EPDM PM renovatie & invulmetselwerk - algemeen MUURISOLATIES BOVENBOUW muurisolatie bovenbouw - algemeen spouwisolatie / thermisch - algemeen spouwisolatie / thermisch - minerale wol (MW) FH m spouwisolatie / thermisch - resolschuim (PF) FH m spouwisolatie / thermisch - Kurk FH m spouwisolatie / akoestisch - algemeen B hc - BOVENBOUW - definitief - na

2 spouwisolatie / akoestisch - minerale wol (MW) FH m drukvaste isolatie - algemeen drukvaste isolatie - cellulair glas (CG) FH m drukvaste isolatie - cellenbetonblokken FH m isolatie in houtskeletbouw - algemeen isolatie in houtskeletbouw cellulose / ingeblazen FH m³ isolatie in houtskeletbouw cellulose / dekens FH m isolatie in houtskeletbouw - vlas FH m isolatie in houtskeletbouw hennep FH m isolatie in houtskeletbouw houtvezel /zacht FH m isolatie in houtskeletbouw houtvezel / half hard FH m isolatie in houtskeletbouw - schapenwol FH m isolatie in houtskeletbouw geëxpandeerde kurk FH m GEVELMETSELWERK gevelmetselwerk - algemeen parement - algemeen parement - handvormsteen / machinaal FH m parement - strengperssteen / vol FH m parement - strengperssteen / geperforeerd FH m parement - kalkzandsteen FH m parement - recuperatiesteen / renovatie FH m parement - gelijmd metselwerk / dunne voeg FH m massieve buitenmuren - algemeen massieve buitenmuren - handvormsteen / machinaal FH m massieve buitenmuren - strengperssteen / vol FH m massieve buitenmuren - strengperssteen / geperforeerd FH m massieve buitenmuren - kalkzandsteen FH m massieve buitenmuren - recuperatiesteen / renovatie FH m supplementen - algemeen supplementen - wapening parement FH m supplementen - ingewerkte verankeringen PM supplementen - bijzonder voegwerk FH m supplementen - schoorsteen buitendaks FH st vochtisolatie / spouw - algemeen vochtisolatie / spouw - folies / PE PM vochtisolatie spouw - EPDM membraan PM glasbouwstenen - algemeen glasbouwstenen - losse elementen FH st glasbouwstenen - prefabpanelen FH m GEVELELEMENTEN / BOUWSTEEN gevelelementen / bouwsteen - algemeen algemeen - blauwe steen algemeen - beton algemeen - vezelcement raam- & deurdorpels - algemeen raam- & deurdorpels - blauwe steen FH m raam- & deurdorpels - vezelcement FH m raam- & deurdorpels - gevelsteen FH m garagedeurdorpels - algemeen garagedeurdorpels - blauwe steen FH m garagedeurdorpels - vezelcement FH st gevelplinten - algemeen gevelplinten - blauwe steen FH m gevelplinten - vezelcement FH m omkaderingselementen - algemeen omkaderingselementen - blauwe steen FH m omkaderingselementen - vezelcement FH m bekledingsplaten - algemeen B hc - BOVENBOUW - definitief - na

3 bekledingsplaten - natuursteen /... FH m bekledingsplaten - vezelcement FH m muurdekstenen - algemeen muurdekstenen - blauwe steen FH m muurdekstenen - prefabbeton FH m muurdekstenen - vezelcement FH m muurdekstenen - kleideeg / geglazuurd FH m schoorsteendekplaten - algemeen schoorsteendekplaten - blauwe steen FH st schoorsteendekplaten - vezelcement FH st ROOK- & VERLUCHTINGSKANALEN rook- & verluchtingskanalen - algemeen schoorsteenboezems - algemeen schoorsteenboezems - metselwerk / baksteen FH m schoorsteenelementen - algemeen schoorsteenelementen - schouwpotten / gebakken klei FH m schoorsteenelementen - buizen / vezelcement FH m schoorsteenelementen - buizen / roestvast staal (RVS) FH m dakdoorgang - algemeen dakdoorgang - kraagplaat & mantel / metselwerk FH st dakdoorgang - roestvast staal (RVS) FH st trekregelaars - algemeen trekregelaars - vezelcement FH st trekregelaars - roestvast staal (RVS) FH st trekregelaars - rookgasventilatoren FH st toebehoren - algemeen toebehoren - veegluiken & roetschuiven PM toebehoren - condensvang PM STRUCTUURELEMENTEN GEWAPEND BETON structuurelementen gewapend beton - algemeen algemeen - betonstudie PM algemeen - referentienormen PM algemeen - betonkwaliteit PM algemeen - wapeningsstaal FH kg algemeen - bekistingen PM stortklaar beton - algemeen stortklaar beton - staande vlakken FH m stortklaar beton - pijlers & kolommen FH m stortklaar beton - balken / gordingen / sokkels / sloffen FH m stortklaar beton - ring- & verdeelbalken FH m stortklaar beton - balken met afwijkend bekistingsprofiel FH m stortklaar beton - trappen & bordessen FH m stortklaar beton - uitkragende elementen FH m stortklaar beton - kapspanten / portalen / bogen FH m geprefabriceerd beton - algemeen geprefabriceerd beton - staande vlakken FH m geprefabriceerd beton - pijlers & kolommen FH m geprefabriceerd beton - balken / gordingen / sokkels / sloffen FH m geprefabriceerd beton - deur-& raamlateien PM geprefabriceerd beton - balken met afwijkend bekistingsprofiel FH m geprefabriceerd beton - trappen & bordessen FH m geprefabriceerd beton - uitkragende elementen FH m geprefabriceerd beton - kapspanten / portalen / bogen FH m supplementen - algemeen supplementen - architectonisch beton FH m supplementen - waterdicht beton FH m supplementen - nabehandeling beton FH m supplementen - chemische verankeringen PM B hc - BOVENBOUW - definitief - na

4 26.35 supplementen - wapeningskorven / thermische onderbreking FH m betonrenovatie - algemeen betonrenovatie - voorbehandeling betonrenovatie - herstelling / handmatig te plaatsen mortel betonrenovatie - herstelling / gietmortel betonrenovatie - herstelling / spuitbeton - natte methode betonrenovatie - herstelling / injecteren van scheuren FH m betonrenovatie - herstelling / coating betonrenovatie - herstelling / corrosieinhibitor betonversterking - uitwendig gelijmde wapening / algemeen betonversterking - uitwendig gelijmde wapening / stalen platen betonversterking -uitwendig gelijmde wapening / composietlaminaten STRUCTUURELEMENTEN STAAL structuurelementen staal - algemeen structuurelementen staal - verbindingen structuurelementen staal - stabiliteitsstudie liggers - algemeen liggers - profielstaal / blank FH kg liggers - profielstaal / gemetalliseerd FH kg liggers - profielstaal / verzinkt FH kg liggers - profielstaal / roestvast (RVS) FH kg lintelen - algemeen lintelen - profielstaal / blank PM lintelen - profielstaal / gemetalliseerd PM lintelen - profielstaal / thermisch verzinkt PM lintelen - profielstaal / roestvast (RVS) PM lintelen - regelbare consoles PM kokerprofielen - algemeen kokerprofielen - profielstaal / blank FH kg kokerprofielen - profielstaal / gemetalliseerd FH kg kokerprofielen - profielstaal / verzinkt FH kg kokerprofielen - profielstaal / roestvast (RVS) FH kg vlakke spanten - algemeen vlakke spanten - profielstaal / blank FH kg vlakke spanten - profielstaal / gemetalliseerd FH kg vlakke spanten - profielstaal / thermisch verzinkt FH kg ruimtevakwerken - algemeen hulpstukken - algemeen hulpstukken - oplegstukken FH st hulpstukken - voetstukken FH st hulpstukken - spankabels FH m corrosiebescherming - algemeen corrosiebescherming - thermisch verzinken PM corrosiebescherming - metallisatie PM corrosiebescherming - roestwerende verfsystemen PM corrosiebescherming - duplexsysteem PM brandbeveiliging - algemeen DRAAGVLOEREN GEWAPEND BETON draagvloeren gewapend beton - algemeen algemeen - stabiliteitsstudie PM algemeen - referentienormen PM algemeen - betonkwaliteit PM algemeen wapeningsstaal FH kg algemeen bekistingen PM niet-gespecifieerde gewapende vloer - algemeen draagvloeren stortklaar beton - algemeen draagvloeren stortklaar beton - gewone bekisting FH m draagvloeren stortklaar beton - verloren bekisting FH m B hc - BOVENBOUW - definitief - na

5 geprefabriceerde elementen / welfsels - algemeen geprefabriceerde elementen / welfsels - zonder druklaag FH m geprefabriceerde elementen / welfsels - met druklaag FH m geprefabriceerde elementen / welfsels spanbeton - algemeen geprefabriceerde elementen / welfsels spanbeton - zonder druklaag FH m geprefabriceerde elementen / welfsels spanbeton - met druklaag FH m geprefabriceerde elementen / cellenbeton - algemeen FH m geprefabriceerde elementen / predallen - algemeen FH m balken & vulblokken - algemeen balken & vulblokken - vulblokken / gebakken klei FH m betonvloeren / staalplaat - algemeen FH m STRUCTUURELEMENTEN HOUT structuurelementen hout algemeen structuurelementen hout draagsystemen & verbindingen structuurelementen hout stabiliteitsstudie liggers / hout algemeen liggers / hout vol hout liggers / hout - gelamelleerd liggers / hout I liggers kolommen / hout - algemeen houtbouw / massiefbouw algemeen houtbouw / skeletbouw algemeen houtbouw / skeletbouw constructieprincipe houtbouw / skeletbouw binnenwandconstructies binnenwandconstructies, houten regels houtbouw / skeletbouw buitenwandconstructies FH m² houtbouw / skeletbouw buitenwandconstructies wind- en waterdichting / plaat houtbouw / skeletbouw buitenwandconstructies wind- en waterdichting / folie houtbouw / skeletbouw buitenwandconstructies houten stijl structuur houtbouw / skeletbouw buitenwandconstructies I liggers structuur houtbouw / skeletbouw buitenwandconstructies luchtdichting / plaat houtbouw / skeletbouw buitenwandconstructies luchtdichting / folie houtbouw / skeletbouw buitenwandconstructies luchtdichting / doorboring houtbouw / skeletbouw vloerconstructies houtbouw / skeletbouw vloerconstructies isolatie / cellulose houtbouw / skeletbouw vloerconstructies luchtdichting houtbouw / industriële geraamten algemeen houtbouw / portaalsysteem algemeen bevestigingen - algemeen brandbeveiliging - algemeen brandbeveiliging richtlijnen voor alleenstaande of gegroepeerde eengezinswoningen B hc - BOVENBOUW - definitief - na

6 20. OPGAAND METSELWERK opgaand metselwerk - algemeen Omschrijving De post "opgaand metselwerk" omvat alle elementen, werken en leveringen m.b.t. de bovengrondse metselwerken, dewelke noch met de grond in aanraking komen, noch aan weersinvloeden zijn blootgesteld. Hierin begrepen zijn alle dragende binnenmuren, binnenspouwbladen (het langs binnengelegen deel van de buitenmuren), alsook de massieve buitenmuren, welke worden voorzien van een gevelbepleistering. In overeenstemming met de bepalingen van het bijzonder bestek, dienen de onder deze post begrepen eenheidsprijzen, hetzij volgens expliciete uitsplitsing in de samenvattende opmeting, hetzij in hun globaliteit, steeds te omvatten de voorbereiding van de werken, het plaatsen van de nodige stellingen,...; de levering en voorbereiding van de stenen of blokken en de metselmortels,...; de eigenlijke uitvoering van het metselwerk en de nodige beschermingsmaatregelen,...; de nodige vochtisolaties/-folies tegen capillair vocht; de prefab deur- & raamlateien, alsook prefab verdeelbalkjes, voorzover niet afzonderlijk verrekend onder hoofdstuk 26 en/of 27; de nodige klossen voor de bevestiging van het binnen- en buitenschrijnwerk; de verbindingselementen en/of -wapeningen voor kruisende muren, alsmede alle verankeringen aan niet ingebonden achterliggende muren of van achterliggende muren aan een betonskelet; het meegaand voegwerk van alle zichtbaar blijvend metselwerk (desgevallend verrekend als supplement zie rubriek 20.30). een eventuele mortelbepleistering op de buitenzijde van het binnenspouwblad (betonsteen); het verwijderen van de voor de werken nodige beschermingen, stellingen, afdekzeilen,...; het opruimen en schoonmaken van de bouwplaats. Let wel De respectievelijke vochtisolaties voor de afwatering van regen- en condensatiewater in spouwenmuren zijn inbegrepen in hoofdstuk 23 - gevelmetselwerk, maar worden geplaatst in coördinatie met de uitvoering van het binnenspouwblad. De kostprijs voor de spouwhaken wordt inbegrepen in hoofdstuk 23 - gevelmetselwerk, maar de plaatsing dient te gebeuren in coördinatie met de uitvoering van de binnenspouwbladen. Voorzover niet begrepen in de standaard voorgeschreven verbindings- en/of verankeringsmethoden voor het metselwerk of de aanvullende uitvoeringsvoorwaarden afhankelijk van het type metselsteen, kan de eventuele bijkomende wapening van het metselwerk als afzonderlijk supplement worden verrekend (zie rubriek 20.30). Voorzover lateien en/of ingewerkte structuurelementen in gewapend beton of staal, niet expliciet afzonderlijk staan verrekend in de samenvattende opmeting onder hoofdstuk 26 (beton) en/of hoofdstuk 27 (staal), worden deze verondersteld te zijn inbegrepen in de eenheidsprijs van het opgaand metselwerk. Zichtbaar binnenmetselwerk uitgevoerd in gevelsteen kan afzonderlijk worden beschreven volgens hoofdstuk 23 - gevelmetselwerk. Meting Overeenkomstig de aard van het opgaand metselwerk, de specifieke aanduidingen in het bijzonder bestek en/of de samenvattende opmeting wordt de meting steeds als volgt opgevat : meeteenheid : per m3, uitgesplitst volgens muurdikte, aard en toepassing (binnenspouwblad, dragende binnenmuren,...). meetcode : de metselwerken wordt gemeten volgens hun geometrische vorm, alle afmetingen uitgedrukt in cm. De lengte van de muren wordt gemeten in de as van het onderdeel, bij ontmoetingen en kruisingen wordt de dikkere muur doorgemeten. Geen enkel volume wordt tweemaal in rekening gebracht. Openingen of geïncorporeerde bouwelementen met een ingenomen muuroppervlakte groter dan 0,30 m2 worden afgetrokken (bv. sommige lateien en ringbalken, voor zover zij althans afzonderlijk in rekening worden gebracht in hoofdstuk 26 en/of hoofdstuk 27). De opleg van draagvloeren op het dragend binnenspouwblad wordt afgetrokken; de dragende binnenmuren worden gemeten tussen de vloerlagen (cfr. meetcode draagvloeren gewapend beton - algemeen). Het metselwerk rond rook- & verluchtingskanalen wordt als volle muur gemeten voor kokeropeningen tot 0,12 m2 (zie ook hoofdstuk 25). B hc - BOVENBOUW - definitief - na

7 Let wel : deze meetcode wijkt af van de meetcode, zoals beschreven in de vroegere B2001! aard van de overeenkomst : Forfaitaire Hoeveelheid (FH) Materialen A. METSELSTENEN REFERENTIENORMEN NBN B Gevelbaksteen (met erratum) + addenda 1&2 - Vorstproef (1986) -> zie hoofdstuk 23 NBN B Baksteen voor niet-decoratief metselwerk + addendum - Vorstproef (1991) NBN B Metselstenen - Specificaties voor betonmetselstenen + addendum (1988) NBN B Metselstenen - Specificaties voor geautoclaveerde cellenbetonmetselstenen (1989) NBN B Metselstenen - Specificaties voor metselstenen van kalkzandsteen (1988) NBN B Metselstenen - Terminologie (1981) NBN B Metselstenen - Algemene begripsomschrijvingen (1986) NBN B t/m Proeven op metselstenen + addenda (1974) NBN B Keramische producten voor wand- en vloerbekledingen - Vorstbestandheid : Vorst/dooicyclussen (addendum 2 = vorstproef voor baksteen) (1996) NBN B Vorstbestandheid - Vermogen tot wateropslorping door capillariteit (1983) NBN B Prestatiecriteria + addendum (1987) NBN EN deel 1 t/m 6 - Voorschriften voor metselstenen (2003) NBN EN deel 1 t/m 20 - Proeven op metselstenen (2000) NBN EN deel 1 t/m 11 - Voorschriften voor metselwerktoebehoren (2001) NBN EN t/m 11 - Beproevingswijzen voor metselwerktoebehoren (2000) NBN B Maatafstemmingen voor gebouwen - Basisbegrippen - Gebruiksprincipes - Voorkeursmodulen (1981) NBN S t/m 20 - Brandbeveiliging in de gebouwen met errata en addenda (1980) NBN Beveiliging tegen brand - Gedrag bij brand van bouwmaterialen en bouwelementen - Weerstand tegen brand van bouwelementen (met erratum + addenda) Brandveiligheid van gebouwen : KB van 7/7/1994, aangevuld met KB van 31/12/96 en vervangen door bijlagen 1 tot 5 van KB van 19/12/1997 prnbn S Akoestiek - Maatstaven voor geluidswering (1991) NBN S Akoestiek - Grenswaarden voor de geluidsniveaus om het gebrek aan comfort in gebouwen te vermijden (1987) NBN ISO Geluidsleer - Bepaling van de geluidsisolatie in gebouwen en van gebouwdelen - Deel 1 : Luchtgeluidsisolatie (1997) NBN ISO Geluidsleer - Bepaling van de geluidsisolatie in gebouwen en van gebouwdelen - Deel 2 : Kopgeluidsisolatie (1997) NBN B Berekening van warmtedoorgangscoëfficiënten van wanden van gebouwen (1987) + addendum 1 (2001) NBN B Bepaling in droge toestand van de thermische geleidbaarheid of van de thermische permeantie van de bouwmaterialen : Algemeenheden (1977) NBN B Bepaling in droge toestand van de thermische geleidbaarheid of van de thermische permeantie van de bouwmaterialen door de methode van de verwarmingsplaat met schutring (1977) NBN B Bepaling van de warmtetransmissiecoëfficient van bouwdelen (1979) -> vervangen door NBN EN ISO 8990 Nota aan de ontwerper Voor meer informatie en een praktisch overzicht van normen en definities raadpleeg ook het "Handboek Snelbouwbaksteen" en de publicaties "Bouwen met baksteen" uitgegeven door de Belgische Baksteenfederatie. BENOR-betonproducten en hun verwijzingsspecificaties METSELSTENEN - INDELING VOLGENS GEOMETRISCHE VORM Binnen de Belgische norm NBN B Metselstenen - Terminologie (1980) onderscheidt men drie soorten "metselsteen" volgens hun geometrische vorm : B hc - BOVENBOUW - definitief - na

8 Volle metselsteen : Als volle metselsteen wordt beschouwd de steen waarvan de gaten of perforaties minder dan 20% van het totale volume beslaan. Deze steen kan dus zonder gaten zijn of met perforaties, op voorwaarde dat deze minder dan 20% van het volume uitmaken. Volle blokken in beton zijn gebruikelijk voor ondergronds funderingsmetselwerk. Volle (bak-)steen voor opgaand metselwerk, wordt doorgaans enkel toegepast in geval van het op niveau brengen van funderingsmetselwerk, renovatiewerken met invulmetselwerk en/of dunne scheidingswanden waar een zekere draagkracht en/of akoestiek wordt vereist. Volle baksteen wordt gemaakt in diverse afmetingen, het grootste, meest gebruikelijke formaat is 190x90x65 mm. Geperforeerde metselsteen : Als geperforeerde metselsteen wordt beschouwd de steen of blok waarvan de perforaties minstens 20% van het volume beslaan. De perforaties zijn verticaal, waarbij iedere perforatie, individueel gemeten, een sectie heeft die hoogstens 6 cm2 bedraagt en waarvan de korte zijde niet groter is dan 2 cm. Vingergaten met een grotere afmetingen om het vastgrijpen te vergemakkelijken zijn wel toegelaten. Geperforeerde (bak-)steen, waarvan het legvlak groter is dan 2dm2 en de hoogte groter of gelijk aan 90 mm, wordt in de handel snelbouw (SB) genoemd. Het meest courant toegepaste formaat voor opgaand metselwerk, waaraan geen bijzondere esthetische eisen gesteld worden en/of bestemd om te worden bepleisterd, is 290x140x140 mm. Holle metselsteen : Als holle metselsteen of kanaalsteen wordt beschouwd de steen of blok waarvan de perforaties of holten meer dan 20% van het totale volume beslaan. De perforaties zijn horizontaal, waarbij de sectie van elke holte afzonderlijk 6 cm2 overschrijdt. In België worden holle metselstenen uiterst zelden toegepast. METSELSTENEN - INDELING VOLGENS GEBRUIKSBESTEMMING Traditioneel onderscheidt men twee hoofdgroepen : Metselstenen (baksteen / betonsteen / kalkzandsteen / cellenbetonsteen /... ) voor gewoon metselwerk (niet-decoratief metselwerk) : deze stenen voldoen voor wat betreft maattoleranties, vormeigenschappen, uitzicht en perforaties, aan de voorschriften van de Belgische norm (NBN B ). De courante geperforeerde baksteen, wordt ook wel snelbouw of tralieblok genoemd. Metselstenen voor gevelmetselwerk (gevel(bak-)steen - decoratief metselwerk) : een gevelsteen is een steen die als zodanig door de fabrikant wordt verkocht, hetgeen impliceert dat deze de garantie biedt dat de onder deze benaming verkochte steen inderdaad voldoet aan de Belgische norm NBN B (zie hoofdstuk 23 gevelmetselwerk). Let wel Men kan vaststellen dat de productnormen (NBN B ) wel criteria vermelden maar geen waarden opgeven, waaraan de producten moeten voldoen. Voor berekend dragend metselwerk dient de ontwerper dienaangaande voor de criteria die in de norm vermeld staan, zoals gewicht, druksterkte, e.d.... zelf de cijferwaarden en prestatieklassen vast te leggen volgens de beoogde toepassing. In alle andere gevallen of bij het ontbreken van duidelijke criteria, dient de aannemer rekening te houden met de maximale en toelaatbare spanningen in metselwerk voor gebouwen tot vier niveaus, zoals vermeld in Bijlage I, Tabel I & II van STS 22 (uitgave 1987). METSELSTENEN - MECHANISCHE & FYSISCHE EIGENSCHAPPEN De metselstenen voor dragend opgaand metselwerk voldoen aan de in het bijzonder bestek opgegeven specificaties volgens onderstaande criteria. Bij iedere levering van stenen worden dienaangaande de nodige attesten en een certificaat van oorsprong bijgevoegd. De respectievelijke mechanische en fysische eigenschappen van de metselstenen of van het metselwerk waartoe ze behoren, staan volgens functie van het metselwerk aangegeven in de samenvattende tabel 1, van NBN B Karakteristieke druksterkte (f'bk) : het betreft de druksterkte die door minstens 95% van de metselstenen uit een partij worden bereikt of overschreden. De vereiste karakteristieke druksterkte wordt in principe enkel opgegeven voor berekend dragend metselwerk, waarbij de vereiste f- klasse bepaald wordt op basis van NBN B en de berekeningsresultaten volgens NBN B Ontwerp en berekening van metselwerk (1980). De vereiste druksterkte is in overeenstemming met de verscheidene vloerbelastingen, muurdikten, belastingswijze, volumemassa van het metselwerk en het voorziene aantal bouwlagen. De maximale en toelaatbare spanningen in metselwerk voor gebouwen tot vier niveaus staan vermeld in Bijlage I, Tabel I & II van STS 22 (1987). Klasse Karakteristieke druksterkte (f'bk) Klasse Karakteristieke druksterkte (f bk) f 2 f'bk > 2 N/mm2 (MPa) f 25 f'bk > 25 N/mm2 (MPa) B hc - BOVENBOUW - definitief - na

9 f 4 f'bk > 4 N/mm2 (MPa) f 30 f'bk > 30 N/mm2 (MPa) f 6 f'bk > 6 N/mm2 (MPa) f 40 f'bk > 40 N/mm2 (MPa) f 8 f'bk > 8 N/mm2 (MPa) f 50 f'bk > 50 N/mm2 (MPa) f 10 f'bk > 10 N/mm2 (MPa) f 60 f'bk > 60 N/mm2 (MPa) f 15 f'bk > 15 N/mm2 (MPa) f 70 f'bk > 70 N/mm2 (MPa) f 20 f'bk > 20 N/mm2 (MPa) f 80 f'bk > 80 N/mm2 (MPa) de klassen f 2 en f 4 zijn enkel toegelaten voor niet-dragend metselwerk (scheidingswanden) voor dragend metselwerk tot 2 bouwlagen kunnen klassen f 6 tot f 8 volstaan. Bij grotere overspanningen of bij meer dan 2 bouwlagen wordt minimum klasse f 10 of meer aanbevolen. voor funderingsmetselwerk kan klasse f 10 of f 15 als een minimum worden beschouwd Let wel : Voor gebouwen vanaf vier bouwlagen is het aangewezen een stabiliteitsberekening te laten opmaken door een studiebureau. Gemiddelde druksterkte (f'bm) : Het betreft het rekenkundig gemiddelde van de gemeten individuele druksterkten voor een monstername van meerdere metselstenen - meestal 20 stuks. In de toekomstige Europese norm Eurocode 6 wordt hiermee rekening gehouden bij de berekening van het metselwerk. Gecorrigeerde karakteristieke druksterkte f'bk-corr) : Het betreft de karakteristieke druksterkte gedeeld door een vormfactor 'c', gezien ook de vorm van een proefstuk een belangrijke invloed heeft op het resultaat van de drukproeven. De norm NBN B bevat tabellen om aan de hand van de druksterkte van de metselstenen en van de mortel, de karakteristieke druksterkte van het metselwerk te kunnen aflezen. Zo worden de proeven op volledige muren overbodig. Indien de f-klasse niet bepaald wordt in het bijzonder bestek moeten de snelbouw(bak-)stenen behoren tot volgende klassen : Volumemassa f-klasse (*) klasse ρ 1 (ρ < kg/m3) f 6 (* f 4 indien de verhouding hoogte/breedte van de steen > 1,5) klasse ρ 1,6 (ρ < kg/m3) f 8 (* f 6 indien de verhouding hoogte/breedte van de steen > 1,5) Schijnbare droge volumemassa van de metselstenen ρ (rho), volgens NBN B Proeven op metselstenen - Schijnbare volumemassa van de metselsteen (1976) klasse ρ (rho) 1,0 ρ < 1000 kg/m3 (enkel isolerende steen) klasse ρ (rho) 1,1 klasse ρ (rho) 1,6 ρ < 1100 kg/m3 ρ < 1600 kg/m3 klasse ρ (rho) 1,6+ ρ > 1600 kg/m3 (enkel volle metselstenen) Vormstabiliteit volgens NBN B Proeven op metselstenen - Hygrometrische krimp en opzwelling (1974) : De respectievelijke criteria volgens materiaal staan weergegeven in onderstaande tabel : Materiaal Thermische uitzetting Hygrometrische uitzetting εr Verhardingskrimp Baksteen < 0,005 mm/mk εr < 0,1mm/m Geen Betonsteen < 0,01 mm/mk εr < 0,4 of 4,0 < ερ < 6,0 mm/m 0,2 tot 0,7 mm/m Cellenbeton < 0,012 mm/mk εr < 0,4 of 4,0 < ερ < 6,0 mm/m 0,2 tot 0,7 mm/m Kalkzandsteen < 0,012 mm/mk εr < 0,4 mm/m 0,5 tot 1,1 mm/m de thermische uitzetting betreft de vormverandering die optreedt in functie van temperatuurschommelingen. de hygrometrische krimp en uitzetting betreft de vormverandering tengevolge van het vastgehouden water, ook wel 'krimp' of 'kruip' genoemd. de verhardingskrimp is de vormverandering die een materiaal ondergaat gedurende een ruime tijd na de vervaardiging Vorstbestendigheid : de metselstenen worden volgens NBN B add.1 (1996) geklasseerd in 3 klassen, overeenkomstig de bekomen GC-waarden bij de capilariteitsproef volgens NBN B en de rechtstreekse vriesproef (20 cyclussen op -15 C) volgens NBN B add. 2 : De stenen mogen niet gebruikt worden voor zichtbaar Niet - vorstbestand (-) buitenmetselwerk Gewoon - vorstbestand (+) (~ klasse 4 volgens NBN B ) De stenen mogen overal gebruikt worden met uitzondering van toepassingen, waarvoor "zeer vorstbestand" vereist is. B hc - BOVENBOUW - definitief - na

10 Zeer - vorstbestand (++) (~ klasse 5 volgens NBN B ) Vereist voor blootgestelde onbeschermde buitenmuren, buitenblad van niet verluchte spouwmuren, grondkeermuren, horizontale vlakken Let wel Voor metselstenen / blokken uit cellenbeton, kalkzandsteen en betonblokken kunnen aangepaste eisen worden gesteld (zie respectievelijke artikels). Snelbouwstenen gebruikt voor buitenmetselwerk (bestemd voor gevelbepleistering) dienen minstens gewoon vorstbestand te zijn. Warmteweerstand : de warmtedoorgangscoëfficient k (W/m2K) van een wand is afhankelijk van de gekozen wandopbouw en wordt berekend volgens NBN B /A1 - Berekening van warmtedoorgangscoëfficiënten van wanden van gebouwen /+ addendum 1 (2001). De wamtegeleidingscoëfficient λ (W/mK) van het metselwerk is afhankelijk van de volumemassa, vochtgehalte en het formaat van de steen, aangevuld met de eigenschappen van de mortel of lijm en is enkel op te geven bij warmteisolerend metselwerk (cellenbeton, isolerende baksteen,...). Soortgelijke warmtecapaciteit (C) : De C- warmtecapaciteit per volume-eenheid dient enkel te worden vastgelegd voor warmtecapacitief metselwerk. De eis die aan C gesteld wordt is afhankelijk van het ontwerp. Brandweerstand (Rf) : De brandweerstand Rf-klasse (volgens KB van 19 december 1997) is de tijd gedurende dewelke het bouwdeel zijn functies in het gebouw volledig blijft vervullen. De brandweerstand van metselwerk is afhankelijk van de gekozen wandopbouw en mag niet verward worden met de brandreactie van de metselstenen. Vereiste brandweerstand Rf (min) Laagbouw (h < 10m) Structurele bouwdelen (dragende wanden, kolommen, hoofdbalken) Middelhoog (10<h<25 m) Hoogbouw (h > 25m) - één bouwlaag 30 - meerdere bouwlagen ondergrondse lagen Compartimenten / Technische lokalen - tussenwanden 30 tot binnentraphuizen 30 tot tot wanden van evacuatiewegen Wanden van lokalen met nachtbezetting, archieflokalen 30 tot Wanden van stortkokers, afvallokalen, leidingkokers, liftten, roltrappen Wanden van hydraulische liften, parkeergarages, stookplaatsen, technische lokalen in parkeergarages 30 tot Scheidingswanden tussen aangrenzende gebouwen Volgens de norm ENV (bijlage B van eurocode 6) worden onderstaande minimum dikten gehanteerd overeenkomstig het type metselsteen of -blok : Minimum dikte van metselwerk (mm) voor standaard brandwerendheid (uitgedrukt in minuten) Brandweerstand (minuten) Bakstenen (volgens NBN EN 771-1) Vereiste minimum dikte van het metselwerk (mm) groep 1 stenen ñ >= 1000 kg/m groep 1 massieve stenen ñ >= 1200 kg/m groep 2a stenen ñ >= 700 kg/m Kalkzandsteen (volgens NBN EN 771-2) groep 1 stenen ñ > 1000 kg/ m groep 1 massieve stenen ñ >= 1600 kg/m Cellenbeton (volgens NBN EN 771-4) groep 1 stenen 500 <= ñ <= 1500 kg/m Betonstenen (volgens NBN EN 771-3) groep 1 stenen 500 <= ñ <= 1500 kg/m B hc - BOVENBOUW - definitief - na

11 Nota aan de ontwerper Gezien een ongepleisterde bakstenen wand in principe aan alle criteria voldoet (Rf 2 h voor een onbepleisterde wand van 14 cm), is de vereiste brandweerstand enkel op te geven ingeval van scheidingswanden bij hoogbouw (Rf 4h bepleisterde wand 14 cm of onbepleisterde wand 19 cm - Rf 6h) en eventuele speciale eisen. De zwakke plekken in de brandbeveiliging zijn vooral de dragende kolommen uit staal of beton. Om de stabiliteit van het gebouw te verzekeren dienen deze kolommen soms van een brandwerende bekleding te worden voorzien. Baksteenmetselwerk is hiervoor uitermate geschikt. Geluidsverzwakkingsindex (I-categorie) : De geluidsverzwakkingsindex (categorie volgens NBN S ) is enkel te bepalen voor geluidsisolerend metselwerk (woningscheidende wanden en wanden tussen appartementen) en is afhankelijk van de gekozen wandopbouw. Genormaliseerde bruto akoestische isolatie in situ (NBN S ) - Eisen voor luchtgeluid Woongebouw Vertrekken van een woning A Slaapkamer Woonkamer Keuken Badkamer, WC Scheidingswanden Gevelelementen, gevels Interne wanden woning A Vertrekken van een woning B IIa/b IIa/b IIa/b IIa/b Trappenhuis, liftkoker Ia/b IIa/b IIIa/b IIIa/b Categorie 2 : L A,eq > 55 en < 65 db(a) Categorie 3 : L A,eq > 65 en < 75 db(a) Vb/c Vc/d Vd/- Vd/- Va/b Vb/c Vc/d Vc/d Categorie 4 : L A,eq > 75 db(a) Va/a Va/b Vc/d Vc/d Badkamer, WC IIIa/b IIa/b IVa/b Keuken IIa/b IIIa/b Leefruimte Slaapkamer IIa/b IIIa/b Nota aan de ontwerper De indeling volgens equivalent geluidsniveau in categorieën beantwoordt aan onderstaande beschrijvingen Categorie 2 : Landelijke of voorstedelijke residentiële wijken, gelegen op meer dan 500 m van elke belangrijke verkeersweg en op meer dan m van elke baan met groot verkeer. Categorie 3 : Wijken met een bestemming die tegelijk residentieel en commercieel is, wijken gelegen langs een belangrijke verkeersweg en op meer dan 200 m van elke baan met groot verkeer. Categorie 4 : Stadscentra, wijken gelegen op minder dan 200 m van een baan met groot verkeer, zones met zware industrie. BAKSTEEN - INDELING VOLGENS ISOLERENDE EIGENSCHAPPEN In de praktijk onderscheidt men twee soorten bakstenen volgens de schijnbare volumemassa : Gewone snelbouw met normale volumemassa (SB) : met ρ ( rho) tussen 1000 en kg/m3 Isolerende snelbouw met verlaagde volumemassa (ISO-SB) : met ρ (rho) meestal < 1.000kg/m3 Nota aan de ontwerper Het soortelijk gewicht van de scherf (keramische massa) kan verlaagd worden door voor het bakken zagemeel en/of andere stoffen in de klei te mengen. Deze stoffen verbranden tijdens het bakproces, waardoor er een grotere poriënvorming met ingesloten stilstaande lucht ontstaat. Vergeleken met gewone snelbouw hebben deze 'lichte' snelbouwbakstenen een lager gewicht en lagere warmtegeleiding, maar tegelijk ook een lagere drukweerstand (deze stenen dragen vaak merknamen met het prefix "poro-", "iso-" of "thermo-"). De wat lagere drukweerstand blijft echter meestal voldoende bij toepassing als dragend binnenspouwblad in lage tot middelhoge gebouwen. Het is niet de architect die het scherfgewicht kiest. Aan de hand van het scherfgewicht en het perforatiepercentage van de baksteen samen met de volumemassa van de mortel, moet evenwel de wamtegeleidingscoëfficient λ (W/mK) van het metselwerk worden berekend volgens add 1 bij NBN B In de praktijk is het gebruik van isolerende baksteen vooral zinvol voor binnenspouwbladen. In dragende binnenmuren is het gebruik overbodig en in woningscheidende wanden minder gunstig naar akoestiek toe. De respectievelijke criteria voor betonsteen, cellenbetonblokken en kalkzandsteen zijn opgenomen in de afzonderlijke artikels. B hc - BOVENBOUW - definitief - na

12 BAKSTEEN - FORMAAT, VORM & UITZICHT De bakstenen worden bij voorkeur aangeduid aan de hand van hun technische coördinatiematen volgens NBN B Elke fabricageafmeting is gelijk aan de technische coördinatiemaat min 12 mm, deze 12 mm komt respectievelijk overeen met de dikte van de mortelvoeg of pleisterlaag. De te gebruiken afmetingen stemmen overeen met de formaten (mm) opgegeven in het bijzonder bestek en/of de aangegeven muurdikten op de plannen (modulaire dikte van 15 cm voor dragend metselwerk). Bij afwezigheid van duidelijke specificaties worden de formaatkeuze m.b.t. de hoogte en lengte overgelaten aan het initiatief van de aannemer, na goedkeuring van de architect. De aannemer legt vooraf de nodige stalen ter goedkeuring voor aan het bestuur. Metselstenen die in lucht ontbindbare of zwelbare stoffen, oplosbaar zouten, ijzerdeeltjes, ijzerhoudende of ongebluste kalkpitten bevatten, die oppervlaktebeschadiging kunnen veroorzaken, mogen niet worden gebruikt. De vormkenmerken worden bepaald volgens de voorschriften van NBN B De eisen gesteld aan de geometrische kenmerken zijn niet van toepassing op de ribben en de hoeken van de niet vlakke koppen en strekken van stenen met geribde oppervlakken. De vlakheid van de oppervlakken is dusdanig dat de pijl van een hol of bol gebogen vlak niet groter is dan 2% van de diagonaal van dat vlak. De rechtheid van de hoeken is dusdanig dat de tangens van de hoekafwijking kleiner of gelijk is aan 0,025. De stenen vertonen geen gebreken die hun mechanische en/of fysische karakteristieken kunnen aantasten. Voor het bepalen van de toelaatbare beschadigingen en fouten geldt NBN B Worden als beschadiging beschouwd : elke gebroken steen, elke baksteen die hoek of randbreuken vertoont waarvan het volume groter is dan 20 cm3. Een levering mag niet meer dan 5 % beschadigde stenen bevatten. Worden als fouten beschouwd : de aanwezigheid, in beide koppen of in beide strekken, van één of meerdere scheuren die langer zijn dan 1/3 van de hoogte van de steen en de aanwezigheid van insluitsels die door zwelling aanleiding kunnen geven tot afschilferingen in het oppervlak (afschilferingen met een diameter kleiner dan 20 mm worden niet beschouwd als fout). Het aantal bakstenen met fouten mag niet groter zijn dan 10% van de levering. Voor te bepleisteren metselwerk kunnen de stenen geribd of ruw zijn om een beter aanhechting van het pleisterwerk te verzekeren. Ze zijn goed recht en vertonen geen uitsteeksels, zodat de afwerking in één laag binnenbepleistering kan gebeuren. Voor zichtbaar metselwerk mogen uitsluitend onbeschadigde stenen, zonder zichtbare fouten, met een grote maatvastheid, volledig glad en goed recht gebruikt worden. De aannemer voert ze in zo groot mogelijke hoeveelheden aan en sorteert ze voor verwerking, zodat zo min mogelijk verschillen in kleur en textuur in de zichtvlakken merkbaar zijn. In geval een levering wordt geweigerd, kan de aannemer de steen op de bouwplaats sorteren; de afgekeurde stenen verwijdert hij van de bouwplaats. B. METSELMORTELS REFERENTIENORMEN NBN B Metselmortel (1985) NBN B t/m Proeven op mortel ( ) NBN EN Specificaties voor mortels - Deel 2 : Metselmortel (2003) NBN EN Beproevingswijzen voor metselwerkmortel (1999) NBN EN Metselcement - Deel 1: Samenstelling, specificaties en conformiteitscriteria (2004) NBN ENV Metselcement - Deel 2 : Beproevingsmethoden (1995) NBN EN Toeslagmaterialen voor mortel (2002) NBN EN Beproevingsmethoden voor algemene eigenschappen van toeslagmaterialen - Deel 1 : Methoden voor monsterneming (1996) NBN EN Beproevingsmethoden voor geometrische eigenschappen van toeslagmaterialen - Deel 1 : Bepaling van de korrelverdeling - Zeefmethode (1997) NBN EN Toeslagmaterialen voor mortel (2002) NBN EN Cement - Deel 1 : Samenstelling, specificatie en overeenkomstigheidscriteria voor gebruikelijke cementsoorten (2000) (vervangt NBN B ) NBN EN Cement - Deel 2 : Overeenkomstigheidsbeoordeling (2000) NBN EN Bouwkalk - Deel 1 : Definities, specificaties en conformiteitscriteria (1995) B hc - BOVENBOUW - definitief - na

13 NBN EN Bouwkalk - Deel 2 : Beproevingsmethoden (1995) NBN EN Hulpstoffen voor beton, mortel en injectiemortel - Deel 3: Hulpstoffen voor metselmortel - Definities, eisen, overeenkomstigheid, markering en etikettering (2004) NBN EN Hulpstoffen voor beton, mortel en injectiemortel - Beproevingsmethoden (2002) Nuttige informatie : 'Memento - Cement / Beton' van Febelcem en 'Handboek Snelbouwbaksteen' van de Belgische Baksteenfederatie. BESTANDDELEN Het cement beantwoordt aan de voorschriften van NBN EN 197-1&2 en draagt het BENORkeurmerk. Er zal geen cement gebruikt worden dat sulfaten bevat teneinde uitbloeiingen te voorkomen. De aanduiding van een cement moet de genormaliseerde benaming en de sterkteklasse bevatten. De norm onderscheidt 4 cementsoorten volgens type en benaming in onderstaande tabel : Type Benaming Huidige benaming Oude benaming I Portlandcement CEM I P II Portland Composietcement CEM II/A-M CEM II/B-M PPz PPz Hoogovencement 36/65 CEM III/A HK III Hoogovencement 66/80 CEM III/B HL Hoogovencement 81/95 CEM III/C LK V Composiet Cement CEM V/A Er worden drie sterkteklassen voorzien: 32,5-42,5-52,5. De norm voorziet in een gewone versie (N-versie) en in een R-versie voor elke sterkteklasse. Bij de R-versie is de initiële druksterkte hoger en bijgevolg geschikt voor vroegtijdig ontkisten en voorspannen van beton. De poederkalk (kalkhydraat Ca(OH)2 of gebluste kalk) beantwoordt aan de voorschriften van NBN ENV 459-1&2. Met betrekking tot een verhoogd radongehalte valt het gebruik van hoogovencement af te raden. Het zand beantwoordt aan de voorschriften van: NBN EN Beproevingsmethoden voor algemene eigenschappen van toeslagmaterialen - Deel 1 : Methoden voor monsterneming (1996) NBN EN Lichte toeslagmaterialen - Deel 1: Lichte toeslagmaterialen voor beton en mortel (2002) NBN EN Toeslagmaterialen voor mortel (2002) De mortel moet met scherp zand (klassen A, B of C met zandfractie van 0,08 tot 2 mm) worden aangemaakt (vet of leemhoudend zand, alsook fijn zand of zavel zijn ten zeerste af te raden en absoluut verboden bij ondergronds metselwerk). Het zand mag niet meer dan 0,05% organische bestanddelen bevatten en moet vrij zijn van oplosbare en niet-oplosbare substanties zoals kleiresten, sulfaten, ijzerzouten. Het moet bovendien zodanig worden opgeslagen dat het niet kan worden bevuild wordt door vreemde bestanddelen. Let wel : Voor baksteenmetselwerk is de fijnheidmodulus van het zand begrepen tussen 1 en 1,9 (afhankelijk van o.a. het Hallergetal van de baksteen); indien het Hallergetal groter dan of gelijk is aan 50, moet de fijnheidmodulus van het zand tenminste gelijk zijn aan 1,4. De klassen volgens korrel verdeling en opgehoopte zeefresten in % worden weergegeven in onderstaande tabel : Maaswijdte (mm) A - middelgrof zand B - middelgrof zand C - grof zand D - grof zand 2 0% 0% 0% 0% 1 0% 0% 5 tot 25% 25 tot 55% 0,5 0 tot 15% 15 tot 30% 20 tot 50% 50 tot 80% 0,25 30 tot 90% 50 tot 95% 50 tot 80% 80 tot 95% 0, tot 90% 90 tot 100% 85 tot 100% 100% 0,08 100% 100% 100% 100% B hc - BOVENBOUW - definitief - na

14 Het aanmaakwater bedraagt 30 tot 35 % van het te verwerken volume en mag niet verontreinigd zijn door organische stoffen, zuren, zouten, alkaliën, suikers, industriële afvalstoffen of andere stoffen die de sterkte of de duurzaamheid van de mortel kunnen schaden. Hulpstoffen (luchtbelvormers, plastificeerders, dispersiemiddelen,...) worden enkel onder voorbehoud toegelaten na voorafgaandelijk akkoord van de architect. Het gebruik en de juiste dosering moeten beantwoorden aan de richtlijnen van de leverancier en normen van de reeks NBN T 61 - Hulpstoffen voor mortel en beton. Bindingsvertragers (suiker en afgeleiden) zijn verboden. SAMENSTELLING De aannemer past de mortelsamenstelling en keuze van toeslagstoffen aan in functie van de eigenschappen (druksterkte, porositeit, hardheid,...) van de metselsteen en de vereiste sterkte van het type metselwerk. In verband hiermee draagt hij alle verantwoordelijkheid. De invloed van de kwaliteit van de mortel op de metselwerksterkte is daarbij des te belangrijker, naarmate de verhouding tussen de voeg- en baksteendikte hoog is. In twijfelgevallen omtrent de globale draagkracht van het metselwerk als geheel, kan deze worden getest door proeven op muurtjes volgens NBN B De proeven gebeuren op kosten van ongelijk. De dosering van de cement in de mortel moet nauwkeurig gebeuren : te weinig cement levert een poreuze en niet-samenhangende mortel, overdosering leidt tot een sterk krimpende en slecht hechtende mortel. Het is een misvatting dat wat meer cement de mortel alleen maar sterker kan maken. Te veel water is nadelig voor de kwaliteit, de mortel wordt poreuzer en verhardt langzamer. De mortels worden onderverdeeld in genormaliseerde klassen volgens NBN B (1985) : CATEGORIE M1 (cementmortel) met een verbeterde karakteristieke sterkte (f'bk)corr groter dan 20 N/mm2. M2 (cementmortel) met een verbeterde karakteristieke sterkte (f'bk)corr tussen 12 en 48 N/mm2. M3 (bastaardmortel) met een verbeterde karakteristieke sterkte (f'bk)corr tussen 8 en 32 N/mm2. M4 (bastaardmortel) met een verbeterde karakteristieke sterkte (f'bk)corr tussen 5 en 20 N/mm2. M5 (bastaardmortel) met een verbeterde karakteristieke sterkte (f'bk)corr tussen 2,5 en 10 N/mm2. SAMENSTELLING Minimum 400 kg cement (sterkteklasse 32,5) per m3 droog zand (= 1 deel cement voor 3 delen zand) Minimum 300 kg cement (sterkteklasse32,5) per m3 droog zand (= 1 deel cement voor 4 delen zand) 250 kg cement (sterkteklasse32,5) en 50 kg vette poederkalk per m3 droog zand (= 2 delen cement en 1 deel poederkalk voor 9 delen zand). 200 kg cement (sterkteklasse32,5) en 100kg vette poederkalk per m3 droog zand (= 1 deel cement en 1 deel poederkalk voor 6 delen zand) 150 kg cement en 150 kg vette poederkalk per m3 droog zand (= 1 deel cement en 2 delen poederkalk voor 8 delen zand) Nota aan de ontwerper Cementmortels hebben een hogere druksterkte dan bastaardmortel, bovendien bindt hij ook sneller, anderzijds is hij sterker onderhevig aan krimp. Bastaardmortels hebben het voordeel elastischer en beter verwerkbaar te zijn dan zuivere cementmortel en krimpt bovendien beduidend minder. De kalk speelt de rol van plastificeerder en houdt het aanmaakwater beter vast. Hierdoor wordt bastaardmortel aanbevolen bij warm weer of het vermetselen van poreus materiaal. Nadeel van bastaardmortel is evenwel de relatief langere verhardingstijd. Mortel in contact met aantastende omgevingen (zuiver water, aantastend water, afvalwater, aarde, zeewater,...) behoort steeds tot de categorie M1. Bij gewapend metselwerk is alleen de mortelcategorie M1 of M2 toegelaten. MORTELBEREIDING Behoudens specifieke eisen in het bijzonder bestek heeft de aannemer de keuze tussen : mortels, mechanisch bereid op de werf. voorgemengde fabrieksmortels van het droge type : zij worden op de werf aangemaakt overeenkomstig de voorschriften van de fabrikant. Indien het mengsel naast kalk en zand ook het cement bevat wordt de mortel enkel als droog mengsel in een waterdichte verpakking worden aangevoerd. In bulk aangevoerde mengsels zijn enkel toelaatbaar mits deze bij levering in gesloten silo's opgeslagen zijn. voorgemengde fabrieksmortels van het natte type : gedoseerd en klaargemaakt zonder dat nog water wordt toegevoegd. De aannemer dient de leveringsbons met vermelding van herkomst en samenstelling aan de architect voor te leggen. De bons vermelden de geleverde mortelcategorie, de gebruikte cementklasse, de onderscheiden verhoudingen van de verschillende bindmiddelen B hc - BOVENBOUW - definitief - na

15 voor bastaardmortel, de maximale verwerkingsduur en de aanwezigheid van hulpstoffen (bindingsvertragers). De aannemer verwerkt de bereide mortels binnen de 1,5 uur (1 uur bij een temperatuur hoger dan 20 C) na het aanmaken met water en in elk geval vooraleer de binding optreedt. Mortel die een begin van binding heeft ondergaan, mag niet opnieuw aangemaakt of verwerkt worden en wordt afgevoerd. Er wordt gebruik gemaakt van nagespoelde kuipen. Het gebruik van bindingsvertragers (suiker en afgeleiden) in op de werf aangemaakte mortels wordt niet toegestaan. De aannemer beschermt de mortel tegen weersinvloeden. Het gebruik van bastaardmortel bij vriesweer is verboden. Enkel dan is een matig, juist gedoseerd gebruik van zogenaamde schuimvormers toegelaten. LIJMMORTELS (VOOR CELLENBETON / KALKZANDSTEEN / BAKSTEEN) De kleefmortels (of mortellijmen) bestaan uit een compleet mengsel, dat voor de mortelbereiding enkel toevoeging van zuiver water vergt en tot een smeuïge massa wordt vermengd. De samenstelling van het mengsel bestaat hoofdzakelijk uit Portlandcement, gewassen wit zand, desgevallend aangevuld met microvezelige bewapening en toevoegingproducten bestemd om de aanhechting van de mortel tussen de blokken te verbeteren. De aannemer dient vooraf de verenigbaarheid van de mortellijm met de te verwerken blokken/stenen na te gaan, dienaangaande volgt hij de voorschriften van de fabrikant. De lijmen moeten over een doorlopende technische goedkeuring beschikken. Bij de verwerking van de kleefmortels dient men erover te waken dat de omgevingstemperatuur minimaal 5 C en maximaal 35 C bedraagt. De klaargemaakte hoeveelheid moet binnen de 3 uur worden verwerkt. C. VOEGMORTELS (VOOR ZICHTBAAR METSELWERK) Voor alle meegaand opvoegwerk in binnenruimten wordt gebruik gemaakt van de metselmortel. Indien naderhand wordt opgevoegd, worden de voegen eerst uitgekrabd en zal de aannemer, onder zijn verantwoordelijkheid, de verenigbaarheid van beide mortels nagaan. D. SPOUWHAKEN (ZIE OOK HOOFDSTUK 23 - GEVELMETSELWERK) De spouwhaken beantwoorden aan NBN EN 845 en zijn overeenkomstig de bepalingen in het bijzonder bestek vervaardigd uit verzinkt staal / verzinkt staal voorzien van een epoxy-bekleding / roestvast staal (RVS) 18/8 of 18/10. Model voor te leggen aan de architect. De diameter bedraagt minimaal 4 mm, de lengte is derwijze dat zij dragen tot in het midden van het binnenspouwblad en het parementvlak. Ze zijn steeds voorzien van een druipplooi die zich in de luchtruimte van de spouw bevindt en bij een gedeeltelijke spouwvulling bijkomend voorzien van een kunststofplaatje (rozet) dat voldoende stevig op de ankers bevestigd wordt om de spouwisolatie goed op haar plaats te houden. Gezien binnenspouwblad / isolatie / gevelmetselwerk dient opgetrokken in drie afzonderlijke fasen kan, mits voorafgaandelijke goedkeuring door de ontwerper, ook gebruik worden gemaakt van aangepaste spouwanker, dewelke naderhand met behulp van pluggen in het metselwerk worden bevestigd. Let wel De spouwhaken voor de verbinding van het parementvlak aan het binnenspouwblad worden in coördinatie met de uitvoering van het binnenspouwblad geplaatst, de kostprijs wordt evenwel verrekend in de post gevelmetselwerk. Bij verlijmd metselwerk dienen aangepaste spouwhaken te worden gebruikt overeenkomstig de eisen van de systeemleverancier. REFERENTIENORMEN STS 22 - Deel 3 - metselwerk voor laagbouw (1987) NBN B Maatafstemming voor gebouwen : basisbegrippen - gebruiksprincipes - voorkeursmodulen (1981) NBN B Proeven op metselwerk - Druk op muurtje + addendum (1978) NBN B Proeven op metselwerk - Druk op muur + addendum (1976) NBN B Ontwerpen en berekening van metselwerk (met erratum) (1980) B hc - BOVENBOUW - definitief - na

16 NBN B van metselwerk (1981) NBN B Berekening van de warmtedoorgangscoëfficiënt van wanden van gebouwen (1987) NBN ENV Eurocode 6 - Ontwerp van metselwerk - Deel 1-1 : Algemene regels voor gebouwen - Regels voor gewapend en ongewapend metselwerk, samen met Belgische toepassingsrichtlijn (gehomologeerde versie + NAD) (2002) NBN ENV Eurocode 6 - Ontwerp van metselwerk - Deel 1-2 : Algemene regels - Brandbeveiligend ontwerp, samen met Belgische toepassingsrichtlijn (gehomologeerde versie + NAD) (2002) NBN ENV Eurocode 6 - Berekening van metselwerk - Deel 1-3 : Algemene regels voor gebouwen - Bijzondere regels voor zijdelingse belasting (NAD) (2001) NBN ENV Eurocode 6 - Berekening van metselwerk - Deel 2 : Ontwerp, keuze van bouwstoffen en uitvoering van metselwerk (2002) NBN ENV Eurocode 6 - Ontwerp van metselwerk - Deel 3 : Vereenvoudigde rekenwijzen en eenvoudige regels voor metselwerk (1999) STUDIE - BEREKENING DRAGEND METSELWERK De vereiste druksterkten van de metselstenen en mortels staan steeds in overeenstemming met de verscheidene vloerbelastingen, muurdikten, belastingswijze, volumemassa van het metselwerk en het voorziene aantal bouwlagen, zoals berekend volgens NBN B Ontwerp en berekening van metselwerk (1980). De maximale en toelaatbare spanningen in metselwerk voor gebouwen tot vier niveaus staan vermeld in Bijlage I, Tabel I & II van STS 22 (1987). Overeenkomstig het bijzonder bestek en/of bij het ontbreken van eenduidige prestatiecriteria, zal de aannemer op eigen verantwoordelijkheid, doch in overleg met de fabrikant van de stenen en de architect, instaan voor de juiste keuze van het type steen, overeenkomstig de aard van het toepassingsgebied. LEVERING & OPSLAG MATERIALEN Inzake bevoorrading, ouderdom, vervoer en opslag gelden de voorschriften van NBN B De blokken/stenen worden geleverd op paletten en zijn verpakt in een kunststoffolie. De aannemer treft de nodige voorzorgen om de stenen op een vlakke ondergrond en droog op te slaan. Hij verwijdert de verpakking zo kort mogelijk voor het vermetselen. In het winterseizoen moet absoluut vermeden worden, dat niet vorstbestendige stenen nat zouden worden. BESCHERMINGSMAATREGELEN De nodige maatregelen worden genomen om het uitgevoerd metselwerk te beschermen tegen mechanische beschadigingen en tegen weersinvloeden : Om een voldoende hechting tussen mortel en steen te verkrijgen moet de vereiste van een voorafgaandelijke bevochtiging worden onderzocht in functie van de kenmerken van de steen, de mortel en de weersomstandigheden. In aanhoudende droge perioden worden de stenen de dag voor de verwerking bevochtigd. Nat maken door onderdompeling is evenwel verboden. Bij zeer warm en droog weer of felle bezonning, wordt het vers metselwerk regelmatig maar licht besproeid om uitdroging van de mortel, voor hij volledig verhard, is te voorkomen. Bij vriesweer zal de aannemer zich houden aan de voorschriften van het WTCB. Teneinde uitbloeiïngen te voorkomen dekt de aannemer, op het einde van elke werkdag en bij regenperioden, de bovenste lagen van het metselwerk af, zodat er zich geen water kan opstapelen in de steenholten. De bedekking moet minstens een hoogte van 60 cm beschermen, gerekend vanaf de top van de muur. Bij regenachtig weer moet vers gegoten beton overdekt worden met een waterdichte laag om te vermijden dat vrije zouten uit het beton gespoeld worden en in de bakstenen dringen, hetgeen achteraf uitbloeiingen kan veroorzaken. Inzake verharding van het metselwerk neemt men een termijn van minstens 16 uur in acht vooraleer vloeren op te leggen, minstens 24 uur voor het aanbrengen van puntlasten. VERWERKINGSMODALITEITEN Standaarduitvoering De metselstenen en mortel worden verwerkt overeenkomstig NBN B en NBN B De metselstenen worden vol en zat in de mortel gelegd, horizontale en verticale voegen worden vol gemetseld, waarbij de kopse voegen over hun hele hoogte goed opgevuld worden. De uit de voegen puilende mortel wordt met het truweel afgeschraapt. De dichtheid van de voegen is bij woningscheidende wanden belangrijk voor een doeltreffende akoestische isolatie (STS ). De voegen moeten horizontaal zijn en overal dezelfde dikte hebben. De gemiddelde voegdikte bedraagt nominaal 10 à 12 mm, rekening houdend met de toleranties op de gebruikte steen. B hc - BOVENBOUW - definitief - na

17 Alle nodige voorzorgen worden genomen om aan het metselwerk een verzorgd en onbesmeurd uitzicht te geven en dit te behouden. Nesten van aarde of andere materialen in het metselwerk moeten worden voorkomen. Bij iedere gebeurlijke werkonderbreking verwijdert de aannemer, alle gebonden mortel boven een laatste laag stenen of blokken. Zichtbaar blijvend metselwerk De zichtvlakken van het zichtbaar blijvend metselwerk worden zoveel mogelijk samengesteld uit hele en/of halve metselstenen. Het gebruik van gebroken elementen of elementen met een onregelmatige vorm of uitzicht wordt niet toegestaan. Het delen van hele stenen gebeurt door mechanisch verzagen, zodat nergens sporen van gekapte stenen zichtbaar zijn. Hoeken worden steeds in verband gemetseld. Ingewerkte muurklossen zijn niet zichtbaar in het dagvlak van het metselwerk. Bij het optrekken van zichtbaar blijvend metselwerk dienen elektriciteitsleidingen bij voorkeur gelijktijdig met het metselen ingewerkt te worden. In het zichtvlak van het metselwerk worden de nodige uitsparingen voor contactdozen voorzien of zorgvuldig uitgezaagd (zie ook hoofdstuk 70). Behoudens andere voorschriften worden de voegen achter de hand platvol (meegaand) gevoegd met de gebruikte metselmortel. Bij metselwerk dat naderhand gevoegd, bepleisterd of betegeld wordt, krabt de aannemer de voegen uit tot circa 10 à 12 mm achter het dagvlak. De voegen worden geborsteld en alle op de steen klevende mortelresten zorgvuldig verwijderd, de zichtvlakken van de stenen worden gereinigd en beschermd tegen verdere verontreiniging. Let wel : De meerprijs voor de eisen gesteld aan zichtbaar blijvend metselwerk en het meegaand voegwerk kan als afzonderlijk supplement worden verrekend in artikel supplementen - voegen zichtbaar metselwerk. Gelijmd metselwerk Bij gelijmd metselwerk (baksteen, cellenbeton of kalkzandsteen) wordt eerst een aanzetlaag in traditionele mortel voorzien. De aanmaak en de verwerking van de lijm gebeurt volgens de voorschriften van de fabrikant. Te lijmen blokken worden nooit bevochtigd. De lijm wordt met behulp van een aangepast getand truweel of speciale rol aangebracht, overeenkomstig de voorschriften van de fabrikant. De gemiddelde voegdikte bedraagt 2 à 3 mm, uitpuilende lijmvoegen worden afgestoken met een metalen spaan. METSELWERKVERBAND - MAATVOERING - TOLERANTIES Alle regels der kunst worden in acht genomen om aan het metselwerk een regelmatig en verzorgd uitzicht te geven, waarbij : alle muren loodrecht, haaks en goed vlak worden uitgevoerd : alle randen en muuropeningen staan volkomen in het lood, het dagvlak is goed effen. Per laag zal met de koord gemetseld worden. Het werk zal worden afgekeurd wanneer de toleranties inzake de venster- en deuropeningen niet nageleefd zijn. alle voegen overal even dik, horizontaal en rechtlijnig zijn. De gemiddelde voegdikte bedraagt nominaal 10 à 12 mm, rekening houdend met de toleranties op de gebruikte metselsteen. De gemiddelde voegdikte wordt gecontroleerd op 10 lagen metselwerk. alle stootvoegen verspringen. Behoudens andere bepalingen in het bijzonder bestek worden de muren opgetrokken in halfsteensverband (snelbouw). alle zichtvlakken van het zichtbaar blijvend metselwerk uitsluitend worden uitgevoerd met elementen met een lengte groter dan een halve metselsteen. Passtenen worden mechanisch verzaagd en niet gekapt. WONINGSCHEIDENDE WANDEN Woningscheidende wanden worden ontdubbeld en mechanisch onafhankelijk gescheiden door een spouw, zodat nergens spouwhaken of -ankers, noch vloerplaten ter plaatse van de fundering of tussen twee vloeren, de twee delen koppelen. Voor de thermische isolatie is een spouwmuur van 2x14 cm in principe voldoende om aan de eis k < 1 W/m2K te voldoen. Om akoestische redenen wordt steeds een bijkomende geluidswerende isolatie voorzien volgens rubriek spouwisolatie / akoestisch - algemeen. Dergelijke wandopbouw vermindert het risico op geluidslekken door mogelijk contact van mortelresten in de spouw. Voor een doeltreffende akoestische isolatie dient er tevens op gelet, dat bij het inslijpen van leidingen en plaatsing van wandcontactdozen, deze nergens symmetrisch t.o.v. elkaar worden voorzien. Nota aan de ontwerper Voor een scheidingswand tussen twee appartementen binnen eenzelfde gebouw gelden in principe dezelfde regels. Wanneer een appartement gescheiden dient te worden van een dienstruimte waar veel lawaai kan B hc - BOVENBOUW - definitief - na

18 voorkomen, kan een verbeterde geluidswering worden bekomen door het voorzien van een spouwmuur waarvan de spouwbladen een verschillende dikte hebben. Door de verschillende dikte hebben de spouwbladen immers hun optimale geluidswering bij andere frequenties. Ingeval gewerkt wordt met voorzetwanden, waarbij de naburige appartementen zich op dezelfde vloerplaat bevinden, worden steeds zwevende vloeren voorzien, en wordt met het oog op het weren van contactgeluiden, een aangepaste akoestische isolatie voorzien volgens rubriek akoestische vloerisolaties - algemeen. SPOUWOPVATTING - GEVELOPENINGEN De spouwen moeten volledig vrij blijven van mortelresten, steenbrokken en ander afval. Hiertoe wordt de spouwmuur verplicht in drie afzonderlijke fasen opgetrokken (zie hoofdstuk 23 - gevelmetselwerk), zodat een vlotte controle op de goede uitvoering mogelijk blijft. Bij het traditioneel parementwerk, wordt ter hoogte van raam- en deuropeningen een standaard aanslag van 50 mm voorzien, met een maximale afwijking van 5 mm. De aanslagen laten toe de raamkaders tot circa 20 à 30 mm achter de dagkant van de ruwbouw te plaatsen en bijkomend te isoleren. Rechtstreeks contact tussen binnenspouwblad en parament wordt niet toegestaan. Aan de deur- en raamopeningen wordt overeenkomstig de aanduidingen op de plannen : geen retour voorzien. Er wordt steeds en vochtisolatie voorzien, dewelke tegen het buitenspouwblad wordt aangedrukt d.m.v. een extra isolatielaag. De vochtisolatie wordt minstens 50 mm breder voorzien dan de eventuele contactzone. Het tussen te plaatsen isolatiemateriaal moet verenigbaar zijn met de voegvulling van het buitenschrijnwerk. een retour voorzien. De aanslagen tussen binnen- en buitenspouwblad mogen enkel worden aangemetst mits tussenplaatsing van een vochtisolatie en isolatiestrook (bv. geëxtrudeerd polystyreen met een minimum dikte van 3 cm). De vochtisolatie wordt minstens 50 mm breder voorzien dan de eventuele contactzone. Het tussen te plaatsen isolatiemateriaal moet verenigbaar zijn met de voorziene voegvulling van het buitenschrijnwerk. VOCHTWERENDE LAGEN Overeenkomstig de regels van goed vakmanschap en/of volgens aanduiding op plans of detailtekeningen, worden overal waar nodig waterdichte lagen aangebracht, tegen opstijgend vocht en de afvoer van regen- of condensatiewater, d.w.z. aan de basis van de spouwmuren, overal waar de spouw wordt onderbroken en bij elke overgang van het buitenspouwblad van een binnen naar een buitenomgeving (hoger opgaande muren, dakdoorsteken van schouwen). Als regels van goed vakmanschap worden de richtlijnen en typedetails van het Informatieblad van het BUtgb Geïsoleerde spouwmuren met gevelmetselwerk (2003/1) in aanmerking genomen. Aan de basis van alle opgaand metselwerk worden anticapillaire membranen aangebracht. De folies worden geplaatst op alle funderingsmuren, zowel binnen- als buitenmuren, op een laag boven de pas van het gelijkvloers, hetzij minimum 2 cm tot maximum 6 cm. Behoudens specifieke bepalingen in het bijzonder bestek, heeft de aannemer inzake de materiaalkeuze voor de anticapillaire membranen vrije keuze uit rubriek anticapillaire membranen - algemeen. De folies worden aangebracht over de volledige dikte van de muren en tussen 2 lagen rivierzandcementmortel gelegd. In de lengterichting worden de folies zoveel mogelijk in één stuk gelegd, naden zijn voorzien van een overlapping overeenkomstig de respectievelijke plaatsingsvoorschriften van de aangewende folie. Boven alle raam- en deurlateien wordt een waterdichte folie Z-vormig in de spouw aangebracht om binnengedrongen vocht af te voeren. De vochtisolatie dekt steeds de volledige breedte van het buitenspouwblad af en wordt geplooid met de afwatering naar buiten toe. Zijdelings wordt de vochtwerende laag opgeplooid om te verhinderen dat binnengedrongen vocht in de spouw loopt. De overlappende naden worden steeds gekleefd of met koudlasstroken bevestigd. Teneinde de vochtafvoer uit de spouw mogelijk te maken, worden de nodige verticale stootvoegen in de horizontale lagen boven de vochtkerende laag open gelaten à rato van circa 2 voegen per lopende meter en dit over hun gehele hoogte (tot onder de lintvoeg). Per twee bouwlagen wordt de Z-vormige spouwvochtafwatering niet enkel boven de lateien aangebracht maar doorgetrokken over het gehele gevelvlak. Bij ter plaatse gegoten balken boven deur- en raamopeningen, worden tussen de balk en het buitenspouwblad aangepaste isolatiestroken (bv. geëxtrudeerd polystyreen, dikte 3 cm) voorzien, met tussenvoeging van een vochtscherm. De bevestigingsankers van stalen lintelen worden door deze isolatie gestoken. Aan de voet van de spouwmuren wordt ter hoogte van het maaiveld bovendien een dubbele vochtwering geplaatst waarvan de bovenste in het binnenspouwblad wordt opgetrokken. Daar waar het buitenniveau niet horizontaal is, wordt de vochtisolatie trapsgewijze gelegd door boven elkaar geplaatste overlappende lagen. De plaatsing en plooiing van de lagen verzekeren een B hc - BOVENBOUW - definitief - na

19 trapafwaartse afwatering. Desgevallend dient de vochtisolatie in de spouwen te steunen op een afgeschuinde, niet capillaire isolatiestrook (bv. geëxtrudeerd polystyreen, dikte 3 cm). Ook zal een vochtisolatie voorzien worden tussen alle contactpunten van de spouwmuren, onder het draagvlak van de gewelven, boven de kelders en de kruipruimten, boven alle betonlateien in buitenwanden, in de schoorsteenpijpen bij de dakdoorgangen (waarbij men trapsgewijze in de spouwmuur de helling van het dak volgt ), bij de aansluiting van de aanbouw tegen een hoger gelegen gevel (tegen het zakwater), en overal waar enig gevaar van waterinfiltratie (doorslaand regenwater, opstijgend grondwater, zakwater, enz.) kan bestaan. Bij bestaande muren wordt de dichtingslaag samen met het opgaand metselwerk geplaatst waarbij de slabben de volledige dikte van het parament overspannen en achteraan minstens 5 cm tegen het gevelvlak omhoog geplooid worden. De slabben worden in een voeg van de binnenspouwmuur gelegd en komen een paar lagen lager door het spouwblad naar buiten. Om het afvoeren van het binnengedrongen water mogelijk te maken, worden enkele stootvoegen opengelaten in de eerste laag parement metselwerk boven de slabben à rato van circa 2 voegen per lopende meter en dit over hun gehele hoogte. Let wel : De levering en plaatsing van bovenvermelde vochtisolaties maken geen deel uit van een afzonderlijke post, maar zijn inbegrepen in het opgaand metselwerk en/of het gevelmetselwerk. De aan te wenden materialen voor vochtwerende folies voor afvoer van regen- of condensatiewater in spouwmuren worden nader beschreven in rubriek vochtisolaties / spouw - algemeen. HORIZONTALE BELASTINGEN - VERBINDINGEN & VERANKERINGEN Om aan horizontale krachten te weerstaan zullen de bouwonderdelen zelf buigstijf zijn en moeten de verbindingen tussen horizontale en verticale onderdelen de schuifkrachten kunnen overbrengen. In de twee loodrechte richtingen dienen hiertoe een voldoende aantal dragende wanden voor te komen, die organisch met elkaar verbonden zijn. De daartoe vereiste verbindingen en verankeringen van het metselwerk, onderling en/of in samenhang met andere bouwelementen, dienen te beantwoorden aan de uitvoeringsprincipes zoals uiteengezet in STS De nodige stalen van de voorziene verbindings- en verankeringsmaterialen worden vooraf ter goedkeuring voorgelegd aan de architect. De onderlinge verbindingen en bijkomende verankeringen worden als volgt opgevat : Alle muren die een geheel vormen, worden tezelfdertijd opgetrokken. Verbindingen tussen gelijkaardig metselwerk moeten tot stand komen door de continuïteit van het steensverband. Haakse muren worden in verband in elkaar gewerkt (indien onmogelijk: om de laag verankeren met omgeplooide wapeningsstaven). Kruisende muren worden voorzien van een verbindingswapening bestaande uit 2 staven betonstaal diameter 6 mm in de voegen ingewerkt over een afstand van 50 cm ten opzichte van het kruispunt van beide muren. Er worden minstens 2 wapeningen per meter hoogte voorzien. Achterliggende of haakse muren worden overeenkomstig de voorziene metselstenen in metselverband aan de doorgaande muren gekoppeld (standaard werkwijze). met verbindingswapeningen uit betonstaal, diameter 6 mm, in de voegen van de doorgaande muur ingewerkt. De wapeningen worden om de 60 cm geplaatst over een lengte van minimum 50 cm in beide muurdelen. In de doorgaande muur verlopen ze afwisselend links en rechts. verbonden d.m.v. een doorlopende dwarswapening in diagonaalvorm, bestaande uit een geprefabriceerd netwerk samengesteld uit 2 geprofileerde langsdraden of een gelijkwaardig systeem ingewerkt in de voegen van de doorgaande muur. Een gelijkaardige wapening wordt in de voeg van de doorgaande muur geplaatst. Ten opzichte van het verbindingspunt heeft de wapening een lengte van 50 cm in elke richting. Er worden minstens 2 wapeningen per meter hoogte voorzien. verbonden aan de doorgaande muur d.m.v. gegalvaniseerd bandijzers 40 x 2 mm van circa 35 cm lengte, die om de 60 cm met gegalvaniseerde nagels van 8 cm lengte per kant worden genageld in de langsvoeg. Betonkolommen worden om de 60 cm mechanisch met het metselwerk verbonden. De muren worden tegen het betonskelet aangesloten met bandijzer 40x2 mm om de 60 cm hoogte bevestigd aan de betonstructuur en over een afstand van 50 cm ingewerkt in het metselwerk. Andere structuurelementen worden verbonden met het metselwerk d.m.v. aangepaste ankers. De tussenafstand ervan bedraagt ten hoogste 60 cm. Verankeringen van muren aan bestaande constructies : in principe worden de muren verankerd door het inwerken in verband in de bestaande muren. Is dit niet mogelijk dan wordt om de 50 cm een voegband in het metselwerk ingewerkt en aan de bestaande constructie verankerd. Analoge verankeringen worden aangebracht om de 50 cm horizontaal en verticaal tussen de twee gedeelten van een muur, samengesteld uit twee maal een halve steen. B hc - BOVENBOUW - definitief - na

20 Bij de verbinding van niet-dragende muren met vloeren wordt, indien gevaar bestaat tot scheuren en barsten, rekening gehouden met de mogelijke maatregelen zoals voorgesteld in STS Vrijstaande muren worden geschoord tegen inwerking van de wind. Nota aan de ontwerper Teneinde de belastingen te spreiden, differentiële zettingen op te vangen en eventuele dakstructuren te verankeren kan de toepassing van ringbalken aangewezen zijn, bij gebouwen met meer dan twee niveaus, alsook ingeval van losliggende vloerplaten bij toepassing van metselwerk in cellenbeton. De aanvullende uitvoeringsvoorschriften dienen steeds afzonderlijk te worden gespecificeerd in het bijzonder bestek, hetzij in uitvoeringscoördinatie met de lateien (bv. doorlopend bij muren met brede openingen), hetzij in coördinatie met het opstorten van de druklagen van de vloerplaten (zie STS ). De uitvoering van deze werken wordt begrepen in hoofdstuk 26. VERTICALE BELASTINGEN - OPLEG WELFSELS & LATEIEN De opleg van vloeren en lateien gebeurt volgens de bepalingen van STS en STS De muren mogen niet worden belast vooraleer het metselwerk een voldoende sterkte bereikt heeft De wachttermijn vooraleer het metselwerk mag worden belast door een gelijkvormig verdeelde belasting bedraagt 16 uur (onder normale omstandigheden van de metselmortel). De wachttermijn vooraleer het metselwerk mag worden belast door een puntlast bedraagt 24 uur (onder normale omstandigheden van de metselmortel). Niet-dragende muren mogen niet worden gebruikt als bekisting voor dragende delen. Ze mogen pas worden gemetseld nadat de dragende delen ontkist zijn. De opleglengte van (al dan niet geprefabriceerde) deur- & raamlateien is aangepast aan de belasting en bedraagt minimum 15 cm. De rand van de oplegging blijft minimum 40 mm verwijderd van de slag van de opening (zie ook hoofdstukken 26 & 27). Lateien op metselwerk van cellenbeton en kalkzandsteen worden los opgelegd door tussenvoeging van bv. een laag bitumenvilt. De opleg wordt uitgevoerd met een voeg in elastisch materiaal dat vochtongevoelig en rotbestendig is. Bij zware puntlasten en/of bij oplegging van balken loodrecht op de muur dient de geconcentreerde belasting doelmatig in het metselwerk gespreid te worden, door het voorzien van een verdeelbalk, ofwel door holle stenen op te vullen of te vervangen door volle of geperforeerde stenen. De vloerbelastingen worden gecentreerd in de aslijn van het oplegvlak, de opleglengte van geprefabriceerde welfsels bedraagt daartoe minimum 7 cm, hetzij minstens de halve dikte van de gewapende vloer. De opleglengte van breedvloerplaten bedraagt minimum 5 cm. De steundiepte wordt vermeerderd met 2 cm bij overspanningen van meer dan 5 meter en/of te verwachten doorbuiging op lange termijn, oplegging op muren van lichte metselstenen. MAATREGELEN TEGEN SCHEUREN - UITZETTINGSVOEGEN Overeenkomstig STS en NBN B van metselwerk (1981), zijn de nodige uitzettingsvoegen te voorzien voor het opvangen van differentiële zettingen en hygrothermische bewegingen in het metselwerk. De afstand tussen de vereiste uitzettings- of dilatatievoegen is afhankelijk van de aangewende metselsteen : Metselsteen Hygrometrische uitzetting (mm/m) Dikte van het metselwerk d < 140 mm d > 140 mm Baksteen < 0,1 mm/m 30 m 30 m Betonsteen < 0,4 mm/m 8 m 12 m Kalkzandsteen < 0,4 mm/m 8 m 12 m Cellenbeton 0,4 < Δr < 0,6 mm/m 6 m 8 m Voor baksteen metselwerk zijn uitzettingsvoegen vereist op tussenafstanden van maximum 30 meter. Voor betonstenen en kalkzandsteen zijn uitzettingsvoegen vereist op tussenafstanden van max. 8 m. Voor cellenbeton zijn uitzettingsvoegen vereist op tussenafstanden van maximum 8 m voor muurdikten kleiner dan 150 mm en maximum 12 m voor muurdikten groter dan 150 mm. Voor gewapende muurdelen worden deze afstanden groter een berekeningsnota overeenkomstig de gegevens van de fabrikant van de wapeningen, dient aan de architect te worden voorgelegd. De juiste plaats van de voegen wordt aangegeven op de plannen en/of gebeurt volgens de stabiliteitsstudie, overeenkomstig het gebruikte type steen of -blok. B hc - BOVENBOUW - definitief - na

renovatie/uitbreiding van een tehuis voor niet-werkenden/nursing

renovatie/uitbreiding van een tehuis voor niet-werkenden/nursing DEEL 2 BOVENBOUW ART. OMSCHRIJVING EENHEID HOEV. EENH.PRIJS TOTAAL 20,00 METSELWERKEN 20,01 METSELWERKEN - TER PLAATSE GEMETST 20,10 MATERIALEN 20,11 MATERIALEN - METSELMORTEL 20,11,10 MATERIALEN - METSELMORTEL

Nadere informatie

Beschrijving keramische prefab wandelementen BRIXALL

Beschrijving keramische prefab wandelementen BRIXALL Beschrijving keramische prefab wandelementen BRIXALL Keramische prefab wandelementen opgebouwd uit keramische snelbouwstenen Omschrijving De keramische muurelementen zijn uitgevoerd uit geperforeerde,

Nadere informatie

5. Producteigenschappen

5. Producteigenschappen 84 5. Producteigenschappen 5.1 Blokken en lateien 5.1.1 Blokken Cellenbetonblokken behoren tot de categorie van zeer lichte en extra lichte betonsoorten, volgens de norm NBN B 21-002: Metselstenen Specificaties

Nadere informatie

20. OPGAAND METSELWERK

20. OPGAAND METSELWERK 20. OPGAAND METSELWERK 20.00. opgaand metselwerk - algemeen Omschrijving De post "opgaand metselwerk" omvat alle elementen, werken en leveringen m.b.t. de bovengrondse metselwerken, dewelke noch met de

Nadere informatie

thermobloc BESCHRIJVING TOEPASSINGEN

thermobloc BESCHRIJVING TOEPASSINGEN Ploegsteert kiest resoluut voor een zware steen. De volledig doorbakken klei geeft geen krimp. Dankzij de dikke wand en kleine cellen bevestig je zelfs de zwaarste hangkasten als een veertje aan de muur.

Nadere informatie

Support gevelstenen CE SPECIFICATIEFORMULIER UITLEG

Support gevelstenen CE SPECIFICATIEFORMULIER UITLEG Support gevelstenen CE SPECIFICATIEFORMULIER UITLEG Per 1 april 2006 dient de Europese productnorm NEN-EN 771-1 Specificaties voor metselstenen Deel 1: Baksteen gehanteerd te worden. De invoering van Europese

Nadere informatie

MEETSTAAT STERKERK OFFERTE - AANVRAAG R 30/12/99 l b h m2 m3 st EH subtot TOT TSSTOTAAL TOTAALPRIJS

MEETSTAAT STERKERK OFFERTE - AANVRAAG R 30/12/99 l b h m2 m3 st EH subtot TOT TSSTOTAAL TOTAALPRIJS MEETSTAAT STERKERK datum 14/12/2015 project kadastrale gegevens projectverantwoordelijke opdrachtgever BOUWEN VAN EEN SCHOOLGEBOUW Jules Sellekaertsstraat 9 1930 Zaventem 0 afdeling 22, sectie B, nr 292g4

Nadere informatie

B.1 Bestekteksten. B.1.1 Blokken

B.1 Bestekteksten. B.1.1 Blokken B1 Bestekteksten B1 bestekteksten 35 B.1 Bestekteksten In dit hoofdstuk zijn alle beschikbare bestekteksten opgenomen. Voor meer informatie verwijzen we naar hoofdstukken B3 Verwerking en B.4 Technische

Nadere informatie

5/02/2015 dossier nr.13.004 - Bouwen van 8 koopwoningen en 6 garages -deel 2 p. 1 / 55

5/02/2015 dossier nr.13.004 - Bouwen van 8 koopwoningen en 6 garages -deel 2 p. 1 / 55 5/02/2015 dossier nr.13.004 - Bouwen van 8 koopwoningen en 6 garages -deel 2 p. 1 / 55 20. METSELWERK... 3 20.00. metselwerken - algemeen...3 20.01. metselwerken ter plaatse gemetst...4 20.10. materialen

Nadere informatie

U- waardeberekening klik op wand nr Wandtype

U- waardeberekening klik op wand nr Wandtype Samenvatting modulair handboek centrale verwarming Bouwheer : Naam : Janssens Pieter Janssens Kerkstraat 134 a Voornaam: Adres : Pieter 9300 Aalst Kerkstraat 134 b Werfadres: Pieter Janssens Tel.: Kerkstraat

Nadere informatie

9. Overzicht van de eigenschappen en de voordelen van cellenbeton

9. Overzicht van de eigenschappen en de voordelen van cellenbeton 114 9. Overzicht van de eigenschappen en de voordelen van cellenbeton Belangrijkste eigenschappen Prestaties voordelen Structuur uiterst kleine gesloten cellen (max. Ø 2 mm) die 80% van het volume uitmaken

Nadere informatie

Binnenbepleistering: algemeen

Binnenbepleistering: algemeen Seminarie 15 juni 2017 Inge Dirkx WTCB Labo Materialen : algemeen : Algemeen Inhoud Soorten pleisters Referentiedocumenten Types Functies Beoordeling van pleisterwerk 15/06/2017 - Pagina 1 15/06/2017 -

Nadere informatie

4. Fysische en mechanische eigenschappen

4. Fysische en mechanische eigenschappen 4.1 Uiterlijk en structuur De structuur van cellenbeton wordt bepaald door de aanwezigheid van een groot aantal uiterst kleine cellen. Cellenbeton wordt in verschillende volumemassa s vervaardigd, variërend

Nadere informatie

BRENG RUST EN COMFORT MET DEZE THERMISCHE EN AKOESTISCHE ISOLATIE

BRENG RUST EN COMFORT MET DEZE THERMISCHE EN AKOESTISCHE ISOLATIE BRENG RUST EN COMFORT MET DEZE THERMISCHE EN AKOESTISCHE ISOLATIE Er zijn appartementen waar je alles hoort. En er zijn appartementen met ISOBET-PLUS Isobet is een gebruiksvriendelijke isolerende mortel

Nadere informatie

Verkrijgbaar met een druksterkte van 15 N/mm² en 25 N/mm²

Verkrijgbaar met een druksterkte van 15 N/mm² en 25 N/mm² Uitgekiend perforatiepatroon Aangepaste kleimengeling EPB aanvaard Verkrijgbaar met een druksterkte van 15 N/mm² en 25 N/mm² 2 3 K Blok: omschrijving en bestektekst Omschrijving De K Blok van Dumoulin

Nadere informatie

20. OPGAAND METSELWERK opgaand metselwerk - algemeen binnenspouwblad - algemeen binnenspouwblad - baksteen /

20. OPGAAND METSELWERK opgaand metselwerk - algemeen binnenspouwblad - algemeen binnenspouwblad - baksteen / DEEL 2 - BOVENBOUW INHOUDSOPGAVE 20. OPGAAND METSELWERK... 3 20.00. opgaand metselwerk - algemeen... 3 20.10. binnenspouwblad - algemeen... 3 20.12. binnenspouwblad - baksteen / geperforeerd FH m3... 3

Nadere informatie

de enige draagmuur van 12 cm

de enige draagmuur van 12 cm de enige draagmuur van 12 cm Barrybloc, Thermobloc, Lambdabloc, Staltonlatei Het XS wall concept is het summum van massief! Een sterke snelbouwsteen die toch even zwaar is als een standaard SB van 14 cm?

Nadere informatie

DE IDEALE OPLOSSING BIJ KOUDEBRUGGEN!

DE IDEALE OPLOSSING BIJ KOUDEBRUGGEN! nano en R nano DE IDEALE OPLOSSING BIJ KOUDEBRUGGEN! connecting insulations 1.0 WAT IS MARMOX THERMOBLOCK? Marmox THERMOBLOCK is een gepatenteerde isolerende bouwblok en bestaat uit een isolerend deel,

Nadere informatie

Porotherm Poriso binnenmuurstenen

Porotherm Poriso binnenmuurstenen Porotherm Poriso binnenmuurstenen Technische informatie Baksteen. Voor mensen gemaakt. Porotherm Poriso, pure kwaliteit Porotherm vormt hét wereldmerk voor keramische binnenmuurstenen van Wienerberger.

Nadere informatie

DEEL 2 - BOVENBOUW INHOUDSOPGAVE 20. OPGAAND METSELWERK...

DEEL 2 - BOVENBOUW INHOUDSOPGAVE 20. OPGAAND METSELWERK... DEEL 2 - BOVENBOUW INHOUDSOPGAVE 20. OPGAAND METSELWERK... 2 20.00. opgaand metselwerk - algemeen... 2 20.10. binnenspouwblad - algemeen... 15 20.14. binnenspouwblad - betonsteen VH m3... 15 20.20. dragende

Nadere informatie

Brandveiligheid Brandwerende bouwelementen

Brandveiligheid Brandwerende bouwelementen Brandveiligheid Brandwerende NBN 713-020 1968 Beveiliging tegen brand - Gedrag bij brand bij bouwmaterialen en - Weerstand tegen brand van ) (met erratum) NBN 713-020/A1 1982 Beveiliging tegen brand -

Nadere informatie

Project: School de Kring

Project: School de Kring Speciale specificaties School de Kring Renovatie school Jozef Pierrestraat 58 3010 Kessel-Lo B16-021 Stabiliteit AB ASSOCIATES BELGIUM BVBA GENKERSTEENWEG 444 B-3500 HASSELT 1 DEEL 2 - BOVENBOUW INHOUDSOPGAVE

Nadere informatie

Bouwheer. Werf. Algemeen verwijzingsbestek. Tel: Fax: Gsm: Deel: 2 Bovenbouw

Bouwheer. Werf. Algemeen verwijzingsbestek. Tel: Fax: Gsm:   Deel: 2 Bovenbouw ARPA architecten bv ovv bvba Architecten Arnold Duiverman & Dirk Gijsemans Vrijheidslaan 15 9000 Gent Tel: 09-233 70 79 Fax: 09-233 88 71 Email: info@arpa.be Bouwheer Tel: Fax: Gsm: Email: Werf Algemeen

Nadere informatie

10. GRONDWERKEN ONDERBOUW... 2 10.00. grondwerken onderbouw - algemeen... 2 10.60. bronbemaling - algemeen... 2 10.70. wederaanvullingen -

10. GRONDWERKEN ONDERBOUW... 2 10.00. grondwerken onderbouw - algemeen... 2 10.60. bronbemaling - algemeen... 2 10.70. wederaanvullingen - DEEL 1 - ONDERBOUW INHOUDSOPGAVE 10. GRONDWERKEN ONDERBOUW... 2 10.00. grondwerken onderbouw - algemeen... 2 10.60. bronbemaling - algemeen... 2 10.70. wederaanvullingen - algemeen... 2 10.72. wederaanvullingen

Nadere informatie

II.2 - CLAUSES TECHNIQUES TECHNISCHE BEPALINGEN PARTIE I ARCHITECTURE - TOME 02 SUPERSTRUCTURE SECTIE I ARCHITECTUUR DEEL 02 BOVENBOUW

II.2 - CLAUSES TECHNIQUES TECHNISCHE BEPALINGEN PARTIE I ARCHITECTURE - TOME 02 SUPERSTRUCTURE SECTIE I ARCHITECTUUR DEEL 02 BOVENBOUW REGION BRUXELLES-CAPITALE BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST COMMUNE D ANDERLECHT GEMEENTE ANDERLECHT Objet / Onderwerp : STADE JESSE OWENS CONSTRUCTION D UNE INFRASTRUCTURE MULTIFONCTIONNELLE BOUWEN VAN EEN

Nadere informatie

De oplossing voor koudebruggen in het metselwerk

De oplossing voor koudebruggen in het metselwerk FOAMGLAS PERINSUL S FOAMGLAS PERINSUL HL De oplossing voor koudebruggen in het metselwerk www. foamglas.be FOAMGLAS Isoleer met visie voor de toekomst 45 cm 5 cm of 10 cm 9 11 14 19 cm of 11,5 17,5 24

Nadere informatie

Bestekteksten Conform systematiek Neutraal Bestek

Bestekteksten Conform systematiek Neutraal Bestek DEEL 8 LOT 86 AFWERKINGEN VLOERAFWERKING 86.80. DIVERSE AFWERKINGEN 86.82.00. VLOERPLINTEN 86.82.50. 4. Vloerafwerkingen, plinten, metalen / alg. (43) Hh.10. OMVANG.12. De werken omvatten: - Het leveren

Nadere informatie

voor elke toepassing een BELBLOCK betonmetselsteen

voor elke toepassing een BELBLOCK betonmetselsteen voor elke toepassing een BELBLOCK betonmetselsteen BELBLOCK Betonmetselstenen worden in honderden varianten gefabriceerd, zodat er voor elke toepassing een geschikte betonmetselsteen bestaat. Het uitgebreide

Nadere informatie

Porotherm Eco-Brick warmtewandstenen

Porotherm Eco-Brick warmtewandstenen Building Value Porotherm Eco-Brick warmtewandstenen Technische informatie. Baksteen. Voor mensen gemaakt. Porotherm Eco-Brick. Keramische warmtewandstenen. 1. Porotherm vormt hét wereldmerk voor keramische

Nadere informatie

PROBETON vzw Aarlenstraat 53/B9 1040 Brussel Tel.: +32 (0)2 237 60 20 Fax : +32 (0)2 735 63 56 mail@probeton.be www.probeton.be

PROBETON vzw Aarlenstraat 53/B9 1040 Brussel Tel.: +32 (0)2 237 60 20 Fax : +32 (0)2 735 63 56 mail@probeton.be www.probeton.be PROBETON vzw Beheersorganisme voor de controle van de betonproducten PROBETON vzw Aarlenstraat 53/B9 1040 Brussel Tel.: +32 (0)2 237 60 20 Fax : +32 (0)2 735 63 56 mail@probeton.be www.probeton.be TECHNISCHE

Nadere informatie

51. BINNENPLAATAFWERKINGEN

51. BINNENPLAATAFWERKINGEN 51. BINNENPLAATAFWERKINGEN 51.00. binnenplaatafwerkingen algemeen 51.20. voorzetwanden - algemeen meeteenheid : m2, opgesplitst volgens wanddikte en samenstelling. meetcode : netto wandoppervlakte. Openingen

Nadere informatie

de enige draagmuur van 12 cm

de enige draagmuur van 12 cm de enige draagmuur van 12 cm loc, b y r r Ba ob loc, rm c, The dab lo b tei Lam ltonla Sta Het XS wall concept is het summum van massief! Een sterke snelbouwsteen die toch even zwaar is als een standaard

Nadere informatie

XELLA Bouwknopen eenvoudig oplossen

XELLA Bouwknopen eenvoudig oplossen XELLA Bouwknopen eenvoudig oplossen Bouwdetails in de praktijk CeDuBo VDAB Hamme 1 oktober 2015 Geteste luchtdichtheid Silka kalkzandsteen Dragende Silka muur blokken of elementen Zeer kleine maattoleranties

Nadere informatie

EEN DUURZAAM TOTAALCONCEPT DRAAGT 3 VERDIEPINGEN!

EEN DUURZAAM TOTAALCONCEPT DRAAGT 3 VERDIEPINGEN! loc, b y r r Ba ob loc,c, ermdab lo Thm b tei La ltonla Sta Het XS wall concept is het summum van massief! Een sterke snelbouwsteen die toch even zwaar is als een standaard SB van 14 cm? Dat kan enkel

Nadere informatie

Inhoudstafel. Functie Beschrijving Materiaalkeuze Voordelen Gebruik Berekening + ontwerp Speciale spouwhaken Foto s projecten PLAKABETON

Inhoudstafel. Functie Beschrijving Materiaalkeuze Voordelen Gebruik Berekening + ontwerp Speciale spouwhaken Foto s projecten PLAKABETON Inhoudstafel Functie Beschrijving Materiaalkeuze Voordelen Gebruik Berekening + ontwerp Speciale spouwhaken Foto s projecten PLAKABETON Functie Opvanging van gevelmetselwerk boven raam- en deuropeningen

Nadere informatie

EERSTE HULP. Bij afbraak- en stabiliteitswerken. I I Oei, het was toch een dragende muur!?!

EERSTE HULP. Bij afbraak- en stabiliteitswerken. I   I Oei, het was toch een dragende muur!?! EERSTE HULP Bij afbraak- en stabiliteitswerken Oei, het was toch een dragende muur!?! Inhoudsopgave Inleiding Een stabiliteitsingenieur beter vroeg dan laat? Screening van uw woning: Inspectie van woning/appartement

Nadere informatie

Samenvattende meetstaat ARTIKEL IND HOEV ARCH HOEV AANN EENHEIDSPR SOM OPMERKINGEN

Samenvattende meetstaat ARTIKEL IND HOEV ARCH HOEV AANN EENHEIDSPR SOM OPMERKINGEN HOOFDSTUK 00 : INRICHTING VAN DE BOUWPLAATS. werfkast elek. te voorzien HOODSTUK 01 : VOORBEREIDENDE WERKZAAMHEDEN. 01.1 : Schoonmaak van de werf. uitgraven van stronken 4 stuks HOOFDTSUK 02 : GRAAFWERKEN.

Nadere informatie

Porotherm Eco-Brick warmtewandstenen

Porotherm Eco-Brick warmtewandstenen Porotherm Eco-Brick warmtewandstenen Technische informatie Baksteen. Voor mensen gemaakt. Porotherm Eco-Brick, keramische warmtewandstenen 1. Porotherm vormt hét wereldmerk voor keramische binnenmuurstenen

Nadere informatie

HANDBOEK SNELBOUWBAKSTEEN

HANDBOEK SNELBOUWBAKSTEEN HANDBOEK SNELBOUWBAKSTEEN Uitgave van de VZW Bouwen met Baksteen Visverkopersstraat 13 bus 22 1000 Brussel Tel.: 02/511.25.81 Fax: 02/513.26.40 E-mail: pub02424@innet.be Internet: http://www.baksteen.be

Nadere informatie

TERRANOVA bestekvoorschriften 1 BEIGE 1.1 OVERZICHT 1.2 VOORSCHRIFT. HTE 250 Waalformaat 210 x 100 x 50. beige. Beige. : genuanceerd, fijn bezand

TERRANOVA bestekvoorschriften 1 BEIGE 1.1 OVERZICHT 1.2 VOORSCHRIFT. HTE 250 Waalformaat 210 x 100 x 50. beige. Beige. : genuanceerd, fijn bezand TERRANOVA bestekvoorschriften 1 BEIGE 1.1 OVERZICHT Beige beige genuanceerd, fijn bezand HTE 250 Waalformaat 210 x 100 x 50 HTE 265 Waaldikformaat 210 x 100 x 65 1.2 VOORSCHRIFT Het gevelmetselwerk wordt

Nadere informatie

Bijzonder bestek STABILITEIT

Bijzonder bestek STABILITEIT Bijzonder bestek STABILITEIT Houtskeletbouw Studiebureau stabiliteit S.E.C. bvba Ten Bosse 106 9800 Deinze 4/12/2009 2 BOVENBOUW Pg 2/68 23 Gevelmetselwerk 23.30 Supplementen 23.31 Buitenlateien in gewapend

Nadere informatie

ARGILO VERDO bestekvoorschriften 1 BEIGE 1.1 OVERZICHT 1.2 VOORSCHRIFT. HVE 50 Module x 65 x 48. beige HVE 250 Waalformaat 210 x 65 x 50.

ARGILO VERDO bestekvoorschriften 1 BEIGE 1.1 OVERZICHT 1.2 VOORSCHRIFT. HVE 50 Module x 65 x 48. beige HVE 250 Waalformaat 210 x 65 x 50. ARGILO VERDO bestekvoorschriften 1 BEIGE 1.1 OVERZICHT HVE 50 Module 50 190 x 65 x 48 Beige beige genuanceerd, fijn bezand HVE 250 Waalformaat 210 x 65 x 50 HVE 265 Waaldikformaat 210 x 65 x 65 1.2 VOORSCHRIFT

Nadere informatie

attest-met-productcertificaat

attest-met-productcertificaat KOMO attest-met-productcertificaat Nummer Uitgegeven Geldig tot Onbepaald Pagina 1 van x Keramische prefab wand- en gevelelementen VERKLARING VAN CI Dit attest-met-productcertificaat is op basis van BRL

Nadere informatie

Technische Details. 1) Detail: muur met spouw - betonplaat op cellumat latei. www.cellumat.be. Binnenbepleistering. Blok CELLUMAT. Cellufor.

Technische Details. 1) Detail: muur met spouw - betonplaat op cellumat latei. www.cellumat.be. Binnenbepleistering. Blok CELLUMAT. Cellufor. 1) Detail: muur met spouw - betonplaat op cellumat latei Spouwanker type droge muur Mortel Samendrukbaar materiaal Chape en afwerking Slab waterkering Gevelmetselwerk Neopreen Betonvloer Thermische scheiding

Nadere informatie

Dimensionale toleranties op betonconstructies

Dimensionale toleranties op betonconstructies Dimensionale toleranties op betonconstructies Jörg Wijnants Afdeling Technisch Advies WTCB NBN EN 13670 en prnbn B15-400: Toleranties 06/11/2013 - Pagina 1 Inleiding Bij de bepaling van de toleranties

Nadere informatie

ARTISAN bestekvoorschriften 1 MIDDELEEUWEN 1.1 OVERZICHT 1.2 VOORSCHRIFT. HMM 12 Vechtformaat 210 x 100 x 40

ARTISAN bestekvoorschriften 1 MIDDELEEUWEN 1.1 OVERZICHT 1.2 VOORSCHRIFT. HMM 12 Vechtformaat 210 x 100 x 40 ARTISAN bestekvoorschriften 1 MIDDELEEUWEN 1.1 OVERZICHT HMM 12 Vechtformaat 210 x 100 x 40 Middeleeuwen rood-zalmkleurig genuanceerd, grof bezand HMM 250 Waalformaat 210 x 100 x 50 HMM 265 Waaldikformaat

Nadere informatie

B-1342 Limelette, avenue P. Holoffe 21 B-1932 Sint-Stevens-Woluwe, Lozenberg 7 B-1000 Brussel, Lombardstraat 42 STUDIEVERSLAG

B-1342 Limelette, avenue P. Holoffe 21 B-1932 Sint-Stevens-Woluwe, Lozenberg 7 B-1000 Brussel, Lombardstraat 42 STUDIEVERSLAG WETENSCHAPPELIJK EN TECHNISCH CENTRUM VOOR HET BOUWBEDRIJF INRICHTING ERKEND BIJ TOEPASSING VAN DE BESLUITWET VAN 30 JANUARI 1947 Proefstation Kantoren Maatschappelijkezetel B-1342 Limelette, avenue P.

Nadere informatie

Bijzonder beschrijvend bestek. STABILITEIT Deel 1

Bijzonder beschrijvend bestek. STABILITEIT Deel 1 Bijzonder beschrijvend bestek STABILITEIT Deel 1 Datum :2014/08/08 Plakoni Eikelaarstraat 21 A B- 3600 Genk www.plakoni.be Tel. : 0032 (0)89 323 517 Fax : 0032 (0)89 355 003 constructions@plakoni.be Voor

Nadere informatie

P Inleiding tot bestekteksten, plaatsingsvoorschriften en uitvoeringsdetails

P Inleiding tot bestekteksten, plaatsingsvoorschriften en uitvoeringsdetails vloerplaten 65 P.3.0.12 Inleiding tot bestekteksten, plaatsingsvoorschriften en uitvoeringsdetails De plaatsingsvoorschriften en uitvoeringsdetails in deze documentatie zijn enkel bedoeld als handleiding

Nadere informatie

technische fiche gewapende holle gladde welfsels

technische fiche gewapende holle gladde welfsels technische fiche gewapende holle gladde welfsels Bestekomschrijving Elementen in gewapend beton met een gladde onderzijde met een hoogte van 13cm of 17cm en 60cm breed. Na plaatsing worden de voegen gevuld

Nadere informatie

Meetstaat ruwbouw. hoogte / diepte. breedte

Meetstaat ruwbouw. hoogte / diepte. breedte Architect Dieter Grevendonck Leopoldsburgsesteenweg 48 bus 1 3971 Heppen gsm. 0479/288971 email. info@dietergrevendonck.be Opdrachtgever : Werfgegevens : Dhr. en Mevr. Grevendonck Vandermeeren 2016HQ Grevendonck

Nadere informatie

Geboorde blokken 62.5x20 et 62.5x25

Geboorde blokken 62.5x20 et 62.5x25 Geboorde blokken 62.5x20 et 62.5x25 TOEPASSING Isolerende verloren bekisting voor de realisatie van elementen in gewapend beton in dragende muren voor individuele woningbouw, appartementen, utiliteits-

Nadere informatie

BELBLOCK betonmetselstenen & thermische isolatie samen wordt het goed

BELBLOCK betonmetselstenen & thermische isolatie samen wordt het goed De eerste parameter voor het comfortgevoel binnen een gebouw is de binnentemperatuur. Om deze zomer en winter op een economische wijze op een aangenaam peil te houden is een samenwerking tussen de en de

Nadere informatie

In het huidig artikel geven we wat meer duiding bij het gebruik van akoestische bouwconcepten. Het gebruik van bouwconcepten als mogelijke oplossing

In het huidig artikel geven we wat meer duiding bij het gebruik van akoestische bouwconcepten. Het gebruik van bouwconcepten als mogelijke oplossing 16 BOUWEN MET BAKSTEEN TECHNIEK Akoestiek Inleiding In ons artikel in BMB 145 over akoestiek hebben wij de belangrijkheid van een correcte detaillering, voor het behalen van een goede akoestische prestatie

Nadere informatie

Gevels. 4.1. Inleiding. 4.2. Massieve gevel. 4.3. Spouwmuren. functie van de gevel prestatie-eisen van toepassing op gevels

Gevels. 4.1. Inleiding. 4.2. Massieve gevel. 4.3. Spouwmuren. functie van de gevel prestatie-eisen van toepassing op gevels Gevels 4.1. Inleiding 4.2. Massieve gevel 4.3. Spouwmuren functie van de gevel prestatie-eisen van toepassing op gevels traditionele gevel, isolerende blokken binnen- en buitenisolatie 4.1. Inleiding GEVELS

Nadere informatie

U- Blokken 62.5x25 TECHNISCHE FICHE. TOEPASSING OMSCHRIJVING VOORDELEN

U- Blokken 62.5x25 TECHNISCHE FICHE.   TOEPASSING OMSCHRIJVING VOORDELEN U- Blokken 62.5x25 TOEPASSING Verloren isolerende bekisting voor de realisatie van elementen in gewapend beton in dragende muren voor individuele woningbouw, appartementen, utiliteits- en industriebouw.

Nadere informatie

GEAUTOCLAVEERDE CELLENBETONMETSTELSTENEN. Indeling en toepassingsvoorschriften

GEAUTOCLAVEERDE CELLENBETONMETSTELSTENEN. Indeling en toepassingsvoorschriften Voor de beste betonproducten Pour les meilleurs produits en béton TECHNISCHE VOORSCHRIFTEN PTV 21-002 Uitgave 3 2016 GEAUTOCLAVEERDE CELLENBETONMETSTELSTENEN Indeling en toepassingsvoorschriften www.probeton.be

Nadere informatie

BELBLOCK Betonmetselstenen als het ook stil moet zijn

BELBLOCK Betonmetselstenen als het ook stil moet zijn akoestiek 4 Het akoestische comfort is een essentieel aspect van de kwaliteit van een ruimte. Terwijl onze leefomgeving luidruchtiger wordt, stellen we steeds hogere eisen, ook wat de geluidshinder betreft.

Nadere informatie

Editie september 2009 Memento verpakt cement

Editie september 2009 Memento verpakt cement Editie september 2009 Memento verpakt cement tv@enci.nl - www.enci.nl Overzicht ENCI verpakt cement Cementbenaming Portlandcement 42,5 N Portlandcement 52,5 R Wit portlandcement Wit portlandkalksteencement

Nadere informatie

HALFEN TEPLO SPOUWHAAK TEPLO 16 - BV GEVELS

HALFEN TEPLO SPOUWHAAK TEPLO 16 - BV GEVELS HALFEN TEPLO SPOUWHAAK TEPLO 16 - BV GEVELS DUURZAAM EN ENERGIE-EFFICIËNT BOUWEN HALFEN Teplo spouwhaak met lage thermische geleidbaarheid De HALFEN Teplo composiet spouwhaak, samengesteld uit gepultrudeerde

Nadere informatie

Staltonlatei Voorgespannen composiet latei

Staltonlatei Voorgespannen composiet latei Voorgespannen composiet latei omschrijving Een Staltonlatei is een geprefabriceerde latei in voorgespannen beton, met een rand in gebakken aarde. De Staltonlatei is verkrijgbaar in 3 breedtes, in alle

Nadere informatie

GEEF EEN PLATDAK WAAR HET RECHT OP HEEFT!

GEEF EEN PLATDAK WAAR HET RECHT OP HEEFT! GEEF EEN PLATDAK WAAR HET RECHT OP HEEFT! Waasland Shoppingcenter - 25000 m 2 Pirotherm als ondergrond voor parkeerdak. Er zijn platte daken met problemen. En er zijn platte daken met Pirotherm. Pirotherm

Nadere informatie

SHADES OF GREY bestekvoorschriften 1 SILEX 1.1 OVERZICHT 1.2 VOORSCHRIFT. HSS 12 Vechtformaat 210 x 100 x 40. licht- en bruingrijs.

SHADES OF GREY bestekvoorschriften 1 SILEX 1.1 OVERZICHT 1.2 VOORSCHRIFT. HSS 12 Vechtformaat 210 x 100 x 40. licht- en bruingrijs. SHADES OF GREY bestekvoorschriften 1 SILEX 1.1 OVERZICHT Silex licht- en bruingrijs genuanceerd HSS 12 Vechtformaat 210 x 100 x 40 HSS 250 Waalformaat 210 x 100 x 50 1.2 VOORSCHRIFT Het gevelmetselwerk

Nadere informatie

Calduran producteigenschappen

Calduran producteigenschappen Calduran producteigenschappen Bouwtechniek en Voorlichting Postbus 97 NL 3840 AB Harderwijk Telefoon +31 341 464 004 Kalkzandsteen is een steenachtig materiaal voor het opbouwen van dragende en niet-dragende

Nadere informatie

FOAMGLAS PERINSUL S (Standard) FOAMGLAS PERINSUL HL (High load)

FOAMGLAS PERINSUL S (Standard) FOAMGLAS PERINSUL HL (High load) Speciale isolatiesystemen FOAMGLAS PERINSUL S (Standard) FOAMGLAS PERINSUL HL (High load) Dragend thermisch isolerend element voor metselwerk Opbouw Systeem 5.2 1 Draagstructuur 2 Oplopend bitumineus waterdicht

Nadere informatie

OPLEIDINGENSTRUCTUUR METSELAAR

OPLEIDINGENSTRUCTUUR METSELAAR OPLEIDINGENSTRUCTUUR METSELAAR RSO/LW/EXT/DOC/037bijl25 1 1. BESCHRIJVING Referentiekader: Nota WELZIJN OP HET WERK (SERV oktober 2004) Beroepsprofielen in de bouwnijverheid METSELAAR (SERV/FVB 1998) Instapcompetenties

Nadere informatie

Heikestraat 20 - ruwbouw

Heikestraat 20 - ruwbouw Heikestraat 20 - ruwbouw De funderingszool in beton (60 x 65 cm) wordt door de bouwheer aangebracht (eventueel dramix staalvezelbeton, 30 kg/m3 wapening) Metselwerken buiten (alle oppervlakten zijn netto

Nadere informatie

De oplossing voor koudebruggen in het metselwerk

De oplossing voor koudebruggen in het metselwerk FOAMGLAS PERINSUL S FOAMGLAS PERINSUL HL De oplossing voor koudebruggen in het metselwerk www.foamglas.nl FOAMGLAS Isoleren met aandacht voor de toekomst 45 cm 5 cm of 10 cm 11 15 19 cm FOAMGLAS PERINSUL

Nadere informatie

OPLEIDINGENSTRUCTUUR METSELAAR. Specifiek uitvoeringswerk

OPLEIDINGENSTRUCTUUR METSELAAR. Specifiek uitvoeringswerk OPLEIDINGENSTRUCTUUR METSELAAR 1. BESCHRIJVING Referentiekaders: WELZIJN OP HET WERK Beroepsprofielen (SERV, oktober 2004) METSELAAR Beroepsprofielen in de bouwnijverheid (SERV/FVB, 1998) METSELAAR Instapcompetenties

Nadere informatie

VERWERKINGS- VOORSCHRIFTEN

VERWERKINGS- VOORSCHRIFTEN WALL LB VERWERKINGS- VOORSCHRIFTEN PRINCIPE WALL LB 1. SAFE-R WALL LB 2. Binnenspouwblad 3. Isolatieplug 4. Draagstructuur van gevelbekleding 5. Geventileerde spouw 6. Gevelbekleding DE GEISOLEERDE GEVENTILEERDE

Nadere informatie

FOAMGLAS PERINSUL S (Standard) FOAMGLAS PERINSUL HL (High load) Systeem 5.2. met Bestekom - schrijving vanaf pagina 3. Speciale isolatiesystemen

FOAMGLAS PERINSUL S (Standard) FOAMGLAS PERINSUL HL (High load) Systeem 5.2. met Bestekom - schrijving vanaf pagina 3. Speciale isolatiesystemen Speciale isolatiesystemen FOAMGLAS PERINSUL S (Standard) FOAMGLAS PERINSUL HL (High load) Dragend thermisch isolerend element voor metselwerk Opbouw Systeem 5.2 5 6 7 9 8 1 Draagstructuur 2 Oplopend bitumineus

Nadere informatie

dossier VETO Hfst. 3 ruwbouw T3-1 HOOFDSTUK 03 - OPEN RUWBOUW

dossier VETO Hfst. 3 ruwbouw T3-1 HOOFDSTUK 03 - OPEN RUWBOUW dossier VETO Hfst. 3 ruwbouw T3-1 HOOFDSTUK 03 - OPEN RUWBOUW dossier VETO Hfst. 3 ruwbouw T3-2 03.02 GRONDMETSELWERKEN EN BINNENMUREN IN KELDERS 03.02.30 Binnenmetselwerk in kelders Algemeen Het binnenmetselwerk

Nadere informatie

Porotherm Metselblokken PM20 en PM25

Porotherm Metselblokken PM20 en PM25 Porotherm Metselblokken PM20 en PM25 Technische informatie Porotherm. Kwaliteit en comfort in een. Porotherm Metselblokken Porotherm vormt hét wereldmerk voor keramische binnenmuurstenen van Wienerberger.

Nadere informatie

P Inleiding tot bestekteksten, plaatsingsvoorschriften en uitvoeringsdetails

P Inleiding tot bestekteksten, plaatsingsvoorschriften en uitvoeringsdetails 57 P.2.0.18 Inleiding tot bestekteksten, plaatsingsvoorschriften en uitvoeringsdetails De plaatsingsvoorschriften en uitvoeringsdetails in deze documentatie zijn enkel bedoeld als handleiding voor architecten,

Nadere informatie

INDIVIDUELE TAAK OPLEIDINSONDERDEEL CONSTRUCTIES 1. JULIE VANDENBULCKE MAK 1 E Aannemer: Luc Vandermeulen

INDIVIDUELE TAAK OPLEIDINSONDERDEEL CONSTRUCTIES 1. JULIE VANDENBULCKE MAK 1 E Aannemer: Luc Vandermeulen INDIVIDUELE TAAK OPLEIDINSONDERDEEL CONSTRUCTIES 1 JULIE VANDENBULCKE MAK 1 E Aannemer: Luc Vandermeulen Inhoud 1. 1 ste constructiedetail... 2 2. 2 de constructiedetail... 3 3. Beschrijving van de opbouw

Nadere informatie

stalton-latei OMSCHRIJVING TOEPASSINGEN WAAROM KIEZEN VOOR EEN STALTON-LATEI?

stalton-latei OMSCHRIJVING TOEPASSINGEN WAAROM KIEZEN VOOR EEN STALTON-LATEI? stalton-latei OMSCHRIJVING Een Stalton-latei is een geprefabriceerde latei in voorgespannen beton, met een rand in gebakken aarde. De Stalton-latei is verkrijgbaar in 4 breedtes, in alle courante maten.

Nadere informatie

ANCO-TORENS TURNHOUT. VERKOOPSLASTENBOEK PARKEERGARAGE Fase

ANCO-TORENS TURNHOUT. VERKOOPSLASTENBOEK PARKEERGARAGE Fase Generaal Lemanstraat 27 B-2018 Antwerpen Telefoon 03 232 08 79 Telefax 03 232 21 38 www.wilma.be ANCO-TORENS TURNHOUT VERKOOPSLASTENBOEK PARKEERGARAGE Fase 4 Versie: 30 juli 2010 anco verkoopslastenboek

Nadere informatie

Holle vloerplaten van spanbeton. Holle vloerplaten zijn onmisbaar bij het ontwerpen van een modern huis!

Holle vloerplaten van spanbeton. Holle vloerplaten zijn onmisbaar bij het ontwerpen van een modern huis! Holle vloerplaten van spanbeton Holle vloerplaten zijn onmisbaar bij het ontwerpen van een modern huis! 1. Algemeen Betonnen vloeren, die men holle vloerplaten noemt, zijn tegenwoordig onmisbare elementen

Nadere informatie

11 3.2.2 Karakteristieke druksterkte f k. op het metselwerk f k Y f d. 13 3.2.4 Toepassen van een verminderingsfactor φ op het metselwerk f d Y N Rd

11 3.2.2 Karakteristieke druksterkte f k. op het metselwerk f k Y f d. 13 3.2.4 Toepassen van een verminderingsfactor φ op het metselwerk f d Y N Rd INHOUD 1 Inleiding 2 2 Wettelijke verplichtingen 4 3 Berekening 6 3.1 Belastingen 6 3.2 Materialen 7 3.2.1 Karakteristieke druksterkte f k van het metselwerk uit proeven op baksteen en mortel 8 Baksteen

Nadere informatie

GEBOUWEN EN CONSTRUCTIES

GEBOUWEN EN CONSTRUCTIES GEBOUWEN EN CONSTRUCTIES BETONBLOKKEN 001 110 NBN EN 771-3 PTV 21-001 HOOFDSTUK 9: BETONBLOKKEN 9.1 INLEIDING Betonblokken zijn rechthoekige volle of holle metselstenen in beton. Volgende types worden

Nadere informatie

Bijzonder bestek. Agentschap Facilitair Bedrijf Boudewijnlaan 30 bus 60, 1000 Brussel. Bouwheer. Werf

Bijzonder bestek. Agentschap Facilitair Bedrijf Boudewijnlaan 30 bus 60, 1000 Brussel. Bouwheer. Werf Bouwheer Agentschap Facilitair Bedrijf Boudewijnlaan 30 bus 60, 1000 Brussel Werf Kaaistudio's Onze-Lieve-Vrouw van Vaakstraat 81-83 1000 Brussel Architect Louizalaan 271 1050 Brussel AAC architecture

Nadere informatie

Plaatsingsvoorschriften DELTA -THENE: Afdichting in de spouwmuur Conform EN 14967:2006

Plaatsingsvoorschriften DELTA -THENE: Afdichting in de spouwmuur Conform EN 14967:2006 Plaatsingsvoorschriften DELTA -THENE: Afdichting in de spouwmuur Conform EN 14967:2006 Algemene informatie: Het product is CE-gecertificeerd: prestatieverklaring op www.doerken.be. De folie beantwoordt

Nadere informatie

Regels voor de goede uitvoering van beton. ir. Bram Dooms

Regels voor de goede uitvoering van beton. ir. Bram Dooms Regels voor de goede uitvoering van beton ir. Bram Dooms 1 Context Normen betreffende Betonconstructies NBN EN 1990 (Eurocode) Ontwerp Grondslagen van het constructief ontwerp NBN EN 1992 (Eurocode 2)

Nadere informatie

C o n s t r u c t i e s 1

C o n s t r u c t i e s 1 Individuele taak constructies Andreas Geldof Bouwheer: Lecobouw BVBA Architect: Hans Geldof Aannemer: Ronny Bernaert Ligging: Handzamestraat 3, 8840 Staden C onstructies 1 Opzoekingswerk WTCB, korte samenvatting

Nadere informatie

Overzicht module 5: transmissie

Overzicht module 5: transmissie Overzicht module 5: transmissie M5.1 Inleiding en eisen M5.2 Opake constructies M5.3 Transparante constructies M5.4 Globale warmteverliezen M5.5 Vragen Opmerking : in de presentaties worden enkel de standaard

Nadere informatie

Constructiedetails: Bouwknopen

Constructiedetails: Bouwknopen Constructiedetails: Bouwknopen Joachim Coopman en Devin De Brabander 1 Vastgoed-Landmeten Constructies 1 Bouwheer: Architect: Kassymo nv Zeedijk, Nieuwpoort Bert Janssens Oudburg 30B, Gent Aannemingsbedrijf:

Nadere informatie

Infosessies voor energiedeskundigen type A. januari/februari 2011

Infosessies voor energiedeskundigen type A. januari/februari 2011 Infosessies voor energiedeskundigen type A januari/februari 0 Deel IV Verduidelijkingen en aanpassingen in de werkwijze voor het bepalen van de U-waarden van de gebouwschil U-waarde bepaling Invoerveld

Nadere informatie

Student: Timon Bouttelisier ZELFREFLECTIEVERSLAG ARCHITECTUURBUREAU A[RT] Architecten: Rogiest Denis & Tack Marjan. Telefoon: 056371706

Student: Timon Bouttelisier ZELFREFLECTIEVERSLAG ARCHITECTUURBUREAU A[RT] Architecten: Rogiest Denis & Tack Marjan. Telefoon: 056371706 Student: Timon Bouttelisier ZELFREFLECTIEVERSLAG ARCHITECTUURBUREAU A[RT] Architecten: Rogiest Denis & Tack Marjan Adres: gistelsteenweg 161 8490 Varsenare Telefoon: 056371706 1 WAT IS EEN CONSTRUCTIEDETAIL

Nadere informatie

Bijzonder bestek STABILITEIT

Bijzonder bestek STABILITEIT Bijzonder bestek STABILITEIT Gevelmetselwerk Studiebureau stabiliteit S.E.C. bvba Ten Bosse 106 9800 Deinze rel. 28/05/2015 1 20 Opgaand metselwerk 23 Gevelmetselwerk 23.00 Algemene opmerkingen - bewegingsvoegen

Nadere informatie

BAKSTEEN INHOUD. Verbruik baksteen 2 Metselverbanden 3 Regels Enkele types metselverbanden Keuze van de mortel 4 Voorbeeld STEEN!

BAKSTEEN INHOUD. Verbruik baksteen 2 Metselverbanden 3 Regels Enkele types metselverbanden Keuze van de mortel 4 Voorbeeld STEEN! O V E R S C H I E S E W E G 3 5 B 3 0 4 4 E E R OT T E R D A M P O S T B U S 113 9 5 3 0 0 4 E J R O T T E R D A M T 0 10 4 1 5 0 5 5 9 F 010 4 1 5 6 1 4 9 E I N F O @ S T E E N 010. N L BAKSTEEN INHOUD

Nadere informatie

3. Algemeen. 3.1 Wat is cellenbeton?

3. Algemeen. 3.1 Wat is cellenbeton? 3. Algemeen 3.1 Wat is cellenbeton? Versteende lucht Zand, kalk en cement vormen de basisgrondstoffen die volgens een welbepaald recept intensief worden gemengd, waarna water wordt toegevoegd. De unieke

Nadere informatie

TECHNISCHE INGREPEN TEGEN VOCHT ONDERAAN DE MUREN. Er kan een onderscheid gemaakt worden tussen :

TECHNISCHE INGREPEN TEGEN VOCHT ONDERAAN DE MUREN. Er kan een onderscheid gemaakt worden tussen : TECHNISCHE INGREPEN TEGEN VOCHT ONDERAAN DE MUREN Ongeacht de aard van de ingreep en zijn doeltreffendheid vergt het drogen van muren vrij veel tijd. Zo bijvoorbeeld bevat een muur met een dikte van 40

Nadere informatie

baksteenmetselwerk baksteenmetselwerk HANDBOEK HANDBOEK

baksteenmetselwerk baksteenmetselwerk HANDBOEK HANDBOEK HANDBOEK HANDBOEK baksteenmetselwerk baksteenmetselwerk g HANDBOEK BAKSTEENMETSELWERK november 2008 www.baksteen.be HANDBOEK baksteenmetselwerk Belgische Baksteenfederatie Kartuizersstraat 19 bus 19 1000

Nadere informatie

KIMBLOK. Verkrijgbaar met een druksterkte van 15 N/mm² en 25 N/mm². Uitgekiend perforatiepatroon. Aangepaste kleimengeling.

KIMBLOK. Verkrijgbaar met een druksterkte van 15 N/mm² en 25 N/mm². Uitgekiend perforatiepatroon. Aangepaste kleimengeling. KIMBLOK Uitgekiend perforatiepatroon Aangepaste kleimengeling EPB aanvaard Verkrijgbaar met een druksterkte van 15 N/mm² en 25 N/mm² Bouwknopen Bouwknopen zijn alle punten in een gebouw waar verschillende

Nadere informatie

6IWc Volbouw 1. Deel 2: Volbouw

6IWc Volbouw 1. Deel 2: Volbouw 6IWc Volbouw 1 Inleiding Deel 2: Volbouw Er zijn verschillende manieren voor het bouwen van een passief huis. Een van die technieken is de volbouw techniek. Het wordt ook wel soms de traditionele manier

Nadere informatie

Alles over verbouwen en renoveren!

Alles over verbouwen en renoveren! 1. Algemeen Alles over verbouwen en renoveren! Belangrijkste functie van thermische isolatie is het beperken van het energieverbruik en de reductie van de CO 2 uitstoot (milieu). Voor het isoleren van

Nadere informatie

B4 Technische details

B4 Technische details B Technische details B B. Technische details B.. B.. B.. B.. B.. Gelijmde blokken B...a Ytong-blokken met ergonomische handgrepen. B...b Verwerkingsvoorschriften. Ytong-blokken met ergonomische handgrepen.

Nadere informatie

PROBETON vzw Aarlenstraat 53/B Brussel Tel.: +32 (0) Fax : +32 (0)

PROBETON vzw Aarlenstraat 53/B Brussel Tel.: +32 (0) Fax : +32 (0) PROBETON vzw Beheersorganisme voor de controle van de betonproducten PROBETON vzw Aarlenstraat 53/B9 1040 Brussel Tel.: +32 (0)2 237 60 20 Fax : +32 (0)2 735 63 56 mail@probeton.be www.probeton.be TECHNISCHE

Nadere informatie