CONCEPT april 2014 PROGRAMMABEGROTING Vastgesteld op IIIIIIII I (BIJLAGE)

Transcriptie

1 CONCEPT april 2014 PROGRAMMABEGROTING 2015 Vastgesteld op IIIIIIII I (BIJLAGE)

2 3 Inhoud Hoofdstuk 1 Inleiding 5 Hoofdstuk 2 Programma's Programma Bestuur Programma Mobiliteit Programmaonderdeel Verkeer Programmaonderdeel Openbaar Vervoer Programma Zorg Programma Economie Programma Milieu Programmaonderdeel Luchtkwaliteit Programmaonderdeel Externe Veiligheid Programmaonderdeel overige activiteiten Programma Ruimte Programmaonderdeel Ruimtelijke Ordening Programmaonderdeel Groen Programmaonderdeel Europa Programmaonderdeel Financiering Woningbouw Programma Wonen 32 Hoofdstuk 3 Besluit 37 Hoofdstuk 4 Paragrafen Weerstandsvermogen Onderhoud kapitaalgoederen Financiering Bedrijfsvoering Verbonden partijen Grondbeleid 50 Hoofdstuk 5 Financiële begroting Hoofdstuk 6 Specificatie lasten en baten 52 Bijlagen 61 Bijlage I Kostenverdeelstaat 61 Bijlage II Berekening bijdrage per deelnemende gemeente 62 Bijlage III Personeelslasten 64 Bijlage IV Meerjarenoverzicht reserves en voorzieningen 65 Bijlage V Kasgeldlimiet 66 Bijlage VI Gebruikte afkortingen 67

3 Hoofdstuk 1 Inleiding De begroting Voor u ligt de begroting 2015 en de meerjarencijfers van het Stadsgewest Haaglanden. Op het moment van opstellen van deze begroting, begin 2014, is niet duidelijk wat de situatie voor het Stadsgewest Haaglanden zal zijn per 1 januari 2015 in het licht van de ingediende Wet afschaffing plusregio's en de opbouw van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag. Daarom is een beleidsarme begroting opgesteld die uitgaat van de huidige taken van het Stadsgewest. Alleen voor het programma Zorg is geen raming opgenomen, gebaseerd op de nieuwe Jeugdwet die per 1 januari 2015 van kracht is. Met deze begroting kan worden voldaan aan de eis dat de begroting vóór 15 juli van het jaar voorafgaande aan het begrotingsjaar wordt vastgesteld en ingezonden teneinde het toezicht van de provincie mogelijk te maken. Wanneer er in het najaar van 2014 duidelijkheid is over de datum van opheffing van de plusregio's en de (begroting van de) Metropoolregio en het takenpakket, de inrichting en de omvang van de Haaglandenorganisatie na 1 januari 2015, kan deze begroting worden gewijzigd. De toekomst van Stadsgewest Haaglanden Voor de toekomst van het Stadsgewest Haaglanden als Wgrplusorgaan zijn twee ontwikkelingen van belang: 1. Het Kabinet is voornemens om de Wet Gemeenschappelijke Regeling Plus (Wgrplus), waarop de plustaken van het huidige Stadsgewest Haaglanden zijn gebaseerd, met ingang van 1 januari 2015 in te trekken. 2. Gemeenten zijn bezig met de opbouw van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH). In de gemeenschappelijke regeling MRDH is opgenomen dat deze in werking treedt op de dag nadat de Eerste Kamer het voorstel voor de Wet afschaffing plusregio's heeft aangenomen. Context: afschaffing plusregio's In de nota 'Bestuur en bestuurlijke inrichting: tegenstellingen met elkaar verbinden', die de regering op 10 oktober 2011 aan beide Kamers der StatenGeneraal heeft gezonden is de visie over de inrichting van het land gegeven. In deze visienota wordt de opheffing van de Wgrplusstatus aangekondigd. In het op 29 oktober 2012 gepresenteerde regeerakkoord van het huidige kabinet Rutte li wordt dit voornemen opnieuw geformuleerd als "Het indienen van een wetsvoorstel tot afschaffing van de Wgrplus samenwerkingsverbanden". Op 28 maart 2013 verscheen de visienota op het binnenlands bestuur van de minister van Binnenlandse Zaken, waarin hij aankondigt dat de opheffing per 1 januari 2014 in werking treedt. Daarop is door het dagelijks bestuur van het Stadsgewest Haaglanden de intentie uitgesproken dat het Stadsgewest Haaglanden per 1 januari 2014 wordt beëindigd, onder de voorwaarden dat per die datum de Wgrplus afgeschaft is en de beleidstaken Verkeer en Vervoer en Economie zijn ondergebracht in de Metropoolregio Den Haag Rotterdam (MRDH). Ook heeft het dagelijks bestuur opdracht gegeven aan de secretaris van het Stadsgewest Haaglanden om, vooruitlopend op het wettelijk besluit tot opheffing van de plusregio en de te verwachten opheffing van het Stadsgewest, een plan van aanpak op te stellen voor afbouw/transitie van het Stadsgewest dat uitgaat van de opheffing van het Stadsgewest per 1 januari Dit onder voorwaarde dat de Wgrplusregeling is ingetrokken en de vorming van de MRDH heeft plaats gevonden. Op 22 mei 2013 heeft het dagelijks bestuur het Plan van Aanpak proces afbouw Stadsgewest Haaglanden vastgesteld. Vanwege het wetgevingstraject is de opheffingsdatum verschoven naar 1 januari Op 18 oktober 2013 heeft het dagelijks bestuur besloten in te zetten op een volledige plaatsing van het personeel van het Stadsgewest Haaglanden bij de deelnemende gemeenten, in een vaste aanstelling volgens een vast te stellen verdeelsleutel uiterlijk per 1 januari 2015, volgens de rechtspositie van de

4 6 ontvangende gemeente. Aan de kring van gemeentesecretarissen is de opdracht gegeven om een zorgvuldig en geregisseerd plaatsingsproces te ontwerpen. Metropoolregio Den Haag Rotterdam Op 15 april 2013 zijn de voorstellen voor de gemeenschappelijke regeling MRDH inclusief een concept Verordening Vervoersautoriteit en de contouren van de Strategische Agenda aangeboden aan de 24 colleges van de gemeenten binnen de huidige stadsregio's Rotterdam en Den Haag. Aan de colleges is gevraagd om te bevorderen dat de gemeenten zich voor 1 augustus 2013 uitspreken over de voorstellen. Op basis van de reacties zijn de voorstellen aangepast en op 28 oktober 2013 is het definitieve voorstel voor de gemeenschappelijke regeling MRDH aangeboden aan de 24 colleges met het verzoek om deze ter besluitvorming voor te leggen aan de gemeenteraden. In de gemeenschappelijke regeling MRDH is opgenomen dat deze in werking treedt op de dag nadat de Eerste Kamer het voorstel voor de Wet afschaffing plusregio's heeft aangenomen. Verloop van het wetgevingstraject Wet afschaffing plusregio's Op 17 juni 2013 heeft de minister de Wijziging van de Wet gemeenschappelijke regelingen en enkele andere wetten in verband met de afschaffing van de plusregio's ("Wet afschaffing plusregio's") aan de Tweede Kamer aangeboden. In het wetsvoorstel wordt geregeld dat de wettelijke taken en de bijbehorende financiële middelen (BDU) voor Verkeer en Vervoer van het huidige Stadsgewest Haaglanden en de stadsregio Rotterdam worden toegekend aan een vervoerregio. In de aanbiedingsbrief bij het wetsvoorstel wordt de beoogde datum van inwerkingtreding genoemd, namelijk 1 januari De vaste commissie voor Binnenlandse Zaken heeft de fracties in de gelegenheid gesteld om tot 5 september 2013 vragen te stellen over het wetsvoorstel. Het verslag van bevindingen van de Kamercommissie is op 11 september 2013 vastgesteld. In zijn brief van 14 november 2013 geeft minister Plasterk een nadere toelichting op zijn nota 'Bestuur in samenhang' naar aanleiding van de door de Eerste Kamer aangenomen motie Vliegenthart. Op 20 november publiceert de minister een nota van beantwoording (dagtekening 8 november 2013) naar aanleiding van vragen die de Tweede Kamer heeft gesteld over de 'Wet afschaffing plusregio's'. In beide nota's bevestigt de minister de opheffingsdatum Wgrplus per 1 januari Inhoudelijk zijn er geen principiële wijzigingen ten opzichte van het op 17 juni 2013 gepresenteerde wetsontwerp. Wel geeft de minister enkele relevante verduidelijkingen: De minister maakt duidelijk dat het kabinet geen koppeling wenst tussen de instelling van de noordvleugel provincie (1 januari 2016) en de intrekking van de Wgrplus en evenmin een koppeling wenst met de inwerkingtreding van de Jeugdwet. Mocht dat laatste niet per 1 januari 2015 zijn gerealiseerd, wat het Kabinet niet verwacht, dan moeten de drie voormalige Randstedelijk plusregio's als "gewone gemeenschappelijke regeling" worden voortgezet en de jeugdzorg blijven doen, totdat de Jeugdwet in werking is getreden. 1 De verkeer en vervoertaken en de daarmee samenhangende BDU van de randstedelijke plusregio's gaan naar twee nieuwe vervoerregio's in de Noord en Zuidvleugel, waartoe gemeenten en provincie een gemeenschappelijke regeling moeten sluiten. 2 Het Kabinet regelt dat in de nieuwe Huisvestingswet de mogelijkheid wordt opgenomen dat de provincie op verzoek van één of meer gemeenten, een woningmarkt regio aanwijst waar "uitsluitend met toepassing van de gewone Wgr een huisvestingsverordening tot stand kan worden gebracht. De rol van de provincie beperkt zich tot het al dan niet aanwijzen van een woningmarkt regio." 3 De vervallen 'plustaken' en de vrijwillige aan de plusregio's overgedragen taken, mogen de gemeenten in de voormalige plusregio's als gewone Wgrregio voortzetten. Zij krijgen een jaar Kamerstuk Nota naar aanleiding van het verslag, pagina 14. Kamerstuk Nota naar aanleiding van het verslag, pagina Kamerstuk Nota naar aanleiding van het verslag, pagina 8 en 9.

5 7 de tijd om de door hen vrijwillige gekozen samenwerking in overeenstemming te brengen met de nieuwe wetgeving. 4 Voor wat betreft de huidige taken van het Stadsgewest Haaglanden die niet naar de MRDH over gaan, heeft het dagelijks bestuur op 18 oktober 2013 besloten om eerst de nadere uitwerking van de bestuurlijke platforms MRDH af te wachten en daarna te verkennen voor welke taken van het Stadsgewest Haaglanden een oplossing gevonden moet worden om de inhoudelijke continuïteit te waarborgen. Het dagelijks bestuur heeft daarbij aangegeven dat bij die verkenning dan ook over de grenzen van de negen gemeenten heen gekeken kan worden, omdat voor sommige beleidsterreinen samenwerking met andere gemeenten kansen biedt. Het initiatief voor de verkenning ligt bij de Kring van gemeentesecretarissen. De behandeling van het wetsvoorstel tot afschaffing van de Wgrplus samenwerkingsverbanden staat gepland in week 14 van Bestuursorganen en portefeuilleverdeling dagelijks bestuur Totdat het Stadsgewest Haaglanden beëindigd wordt, bestaat het Stadsgewest uit de volgende bestuursorganen: het algemeen bestuur, het dagelijks bestuur en de voorzitter. Het algemeen bestuur heeft vier adviescommissies ingesteld: de commissie Ruimtelijke Ordening, Grondbeleid, Volkshuisvesting en Milieu (RGVM); de commissie Verkeer en Vervoer en Economische Zaken (VVEZ); de commissie van advies voor bezwaarschriften; de Rekeningcommissie. De programma's zijn als volgt verdeeld over de leden van het dagelijks bestuur: Iprogramma (onderdeel) Voorzitter Bestuur Jeugdzorg Wonen Concernzaken, Cultuur en Europa Groen, Recreatie en Toerisme Milieu Financiën Economie Mobiliteit Ruimte J.J. van Aartsen drs. F.H. Buddenberg ir. B. Emmens drs. J.Th. Hoekema mr. M.A. Houtzager H.H.V. Horlings W.A. Mateman J. vandertak drs. P.W.M. Smit mr. drs. G.A.A. Verkerk 4 Kamerstuk Nota naar aanleiding van het verslag, pagina 14.

6 8 Hoofdstuk 2 Programma's 2.1 Programma Bestuur Bestuurder : Budgethouder : J.J. van Aartse n drs. P. Schep Waar gaat het over? Het Stadsgewest Haaglanden is een plusregio (Wgrplus, nov. 2005) waarin negen gemeenten in de regio Haaglanden met elkaar samenwerken. In het Stadsgewest participeren de gemeenten: Delft, Den Haag, LeidschendamVoorburg, MiddenDelfland, PijnackerNootdorp, Rijswijk, Wassenaar, Westland en Zoetermeer. Het Stadsgewest is een vorm van verlengd lokaal bestuur en kent geen open huishouding. Het voert alleen die taken uit die bij of krachtens de wet, door de provincie (in geval van de jeugdzorg) of door de deelnemende gemeenten zijn opgedragen of gedelegeerd. Het bestuur zet zich in voor projecten en investeringen die het economisch functioneren, de werkgelegenheid en het vestigingsklimaat van de regio ten goede komen. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om taken op het gebied van verkeer en vervoer, economie, ruimte, wonen, groen, jeugdzorg, recreatie en toerisme, milieu, cultuur en Europa. Het Stadsgewest kent drie bestuursorganen: het algemeen bestuur, het dagelijks bestuur en de voorzitter. Het algemeen bestuur bestaat uit 65 leden die de gemeenteraden van de negen stadsgewestelijke gemeenten uit hun midden en uit de colleges van burgemeester en wethouders hebben gekozen. Het algemeen bestuur vergadert ongeveer zes maal per jaar. De vergaderingen zijn openbaar. Het dagelijks bestuur wordt door en uit leden van het algemeen bestuur gekozen. Alle gemeenten die binnen het Stadsgewest samenwerken, zijn met één lid per gemeente in het dagelijks bestuur vertegenwoordigd. Het is in het Stadsgewest gebruik dat deze leden lid zijn van het college van burgemeester en wethouders. De burgemeester is voorzitter van het algemeen bestuur en het dagelijks bestuur. Het dagelijks bestuur komt eens in de veertien dagen bijeen. De vergaderingen van het dagelijks bestuur zijn besloten. Dit alles gebeurt op basis van de Wet gemeenschappelijke regelingen en andere bepalingen van de gemeenschappelijke regeling van het Stadsgewest. Wat willen we bereiken? In het regeerakkoord van het huidige kabinet Rutte II is aangekondigd dat een wetsvoorstel tot afschaffing van de Wgrplus wordt ingediend. Het wetsvoorstel is op 17 juni 2013 ingediend en voorziet in afschaffing van de Wgrplus per Het wetsvoorstel gaat er van uit dat de wettelijke taken op het terrein van bereikbaarheid en mobiliteit, inclusief de bijbehorende financiële middelen (BDU) van het Stadsgewest Haaglanden en de stadsregio Rotterdam, worden ondergebracht in een vervoersautoriteit op het niveau van de regio's Haaglanden en Rotterdam samen. In 2008 zijn de steden Den Haag en Rotterdam elkaar vanuit de inhoud meer gaan opzoeken in de samenwerking, daarbinnen is het idee ontstaan van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH). In 2010 hebben de regio's Haaglanden en Rotterdam zich bij deze ontwikkeling aangesloten vanwege het besef dat je samen meer kunt. Sinds 2011 werken de 24 inliggende gemeenten aan de vorming van de MRDH. De provincie is gevraagd om mee te doen in de MRDH. Het kabinetsbeleid heeft de urgentie van verdere samenwerking op de schaal van beide regio's alleen maar versterkt. Eind 2012 hebben alle gemeenteraden in de stadsregio's Rotterdam en Haaglanden hun reacties gegeven op het zienswijzedocument 'Vernieuwend besturen in de MRDH'. Op basis van deze reacties zijn op 15 april 2013 de voorstellen voor de gemeenschappelijke regeling MRDH aangeboden aan de 24 colleges van de gemeenten binnen de huidige stadsregio's Rotterdam en Haaglanden. Op basis van de reacties zijn de voorstellen aangepast en op 28 oktober 2013 is het definitief voorstel voor de gemeenschappelijke

7 regeling MRDH aangeboden aan de 24 colleges met het verzoek om deze aan de gemeenteraden voor te leggen, met als doel de regeling nog in 2013 te treffen. De MRDH gaat in eerste instantie aan de slag met verkeer en vervoer en economie. De vervoersautoriteit is daarbij een bestuurscommissie binnen de MRDH. De MRDH zal vooral de rol van aanjager hebben, invulling en uitvoering zijn met name een zaak van de gemeenten zelf, maar wel in samenhang. Jeugdzorg gaat wettelijk per 1 januari 2015 naar de gemeenten. Wanneer de Jeugdwet niet op 1 januari 2015 in werking treedt, kan de gemeenschappelijke regeling niet worden opgeheven, maar zal het Stadsgewest in aangepaste vorm in staat worden gesteld deze resttaak uit te voeren. De afschaffing van de Wgrplus en de start van de MRDH hebben in maart 2013 geleid tot het besluit van het dagelijks bestuur om het traject voor de (wettelijke) opheffing van het Stadsgewest Haaglanden voor te bereiden. Wat gaan we ervoor doen? De activiteiten van het programma Bestuur worden per beëindigd dan wel afgebouwd. Afhankelijk van de voortgang van het afbouwproces wordt in 2015 in de volgende activiteiten voorzien: overdracht van regionale samenwerkingstaken die binnen de Metropoolregio door de gemeenten en/of in andersoortige samenwerkingscoalities worden voortgezet; afbouw van regionale samenwerkingstaken die niet worden voortgezet; het verschaffen van juridisch advies ten behoeve van bestuur, de directie en sectoren voor afhandeling c.q. beëindiging van (wettelijke) procedures, contractbeheer e.d. communiceren over afbouw van (taken) binnen het Stadsgewest met relaties uit diverse netwerken. Wat gaat het kosten? De programmabegroting Bestuur voorziet in een activiteitenbudget voor bestuurlijk onderzoek, bestuurlijke organisatorische activiteiten en andere algemene bestuurlijke kosten. Ook de apparaatskosten die met het bestuur samenhangen, hebben daarin een plaats. In het programma Bestuur hebben we ook een budget opgenomen om burgers, maatschappelijke groeperingen en andere partijen te informeren over de activiteiten, i.e. liquidatie, van de regionale samenwerking. In deze begroting wordt uitgegaan van een bijdrage aan het Bestuurlijk Platform Zuidvleugel. Afhankelijk van de invulling van de samenwerking in de Metropoolregio Rotterdam Den Haag wordt de samenwerking in de Zuidvleugel herijkt. Verder is het lidmaatschap van de VNG opgenomen in deze post. Programma Bestuur Financiële middelen/meerjarenperspectief in euro 's begroting 2014 begroting 2015 begroting 2016 begroting 2017 begroting 2018 lasten baten saldo exploitatie lasten per inwoner 1,13 baten per inwoner 0,22 kosten per inwoner 0,90

8 Programma Mobiliteit Bestuurder: Budgethouder: drs. P.W.M. Smit drs. W.J. Benschop Waar gaat het over? Vervoersautoriteit Het huidige kabinet Rutte II heeft een wetsvoorstel tot afschaffing van de Wgrplus ingediend bij de Tweede Kamer. Het wetsvoorstel voorziet in afschaffing van de Wgrplus per De behandeling van het wetsvoorstel is geagendeerd voor april De verwachting is dat de wettelijke taken op het terrein van bereikbaarheid en mobiliteit, inclusief de bijbehorende financiële middelen (BDU) van het Stadsgewest Haaglanden en de stadsregio Rotterdam, worden ondergebracht in een Vervoersautoriteit op het niveau van de regio's Haaglanden en Rotterdam samen. Uitgangspunt is dat de provincie ZuidHolland aan de Vervoersautoriteit (Va) deelneemt. De Vervoersautoriteit start (als onderdeel van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag) op 1 juli 2014 of (uiterlijk) op 1 januari De meeste gemeenteraden hebben inmiddels hun goedkeuring verleend aan de planning van de MRDH en Va; de andere volgen zo spoedig mogelijk. Dit onder het voorbehoud dat het parlement te zijner tijd instemt met het wetsvoorstel. Het kwartiermaken voor de nieuwe organisatie is in volle gang. Gewerkt wordt aan een nieuw functiegebouw en de voorbereiding van de werving en selectie voor de medewerkers in de vaste kern van de Vervoersautoriteit of, via gemeenten, in de flexibele schil. Tevens wordt invulling gegeven aan o.a. de financiële bedrijfsvoering en het treffen van maatregelen voor het beperken van risico's. Ook wordt de nodige aandacht besteed aan de cultuur en de communicatie. Investeringsprogramma 2015 Bij de oprichting van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) gaan we ervan uit dat de MRDH de verplichtingen overneemt van de realisatieprojecten die het Stadsgewest uitvoert. Ook is de insteek dat de mobiliteitsbudgetten in 2015 voor Haaglanden en de stadsregio Rotterdam binnen de begroting van de Vervoersautoriteit apart gelabeld zijn. Op een nader te bepalen moment zal deze labelling verdwijnen. Het Stadsgewest ontvangt voor de uitvoering van deze taak jaarlijks rijksmiddelen uit de brede doeluitkering verkeer en vervoer (BDUVV). In 2015 gaat het om een bedrag van ongeveer 199 miljoen. Daarnaast ontvangt het Stadsgewest in 2014 nog 4 miljoen voor het Actieprogramma Regionaal OV. In het oog springende investeringen in 2015 voor het openbaar vervoer zijn de afbouw van tramlijn 19b naar de TUwijk en de St. Sebastiaansbrug. In het kader van Netwerk RandstadRail zijn in het oog springende investeringen de Hoornbrug, Koninginnegracht en Nieuwe Parklaan. In overleg met de minister van Infrastructuur en Milieu, het bedrijfsleven, gemeenten en de Provincie Zuid Holland hebben we in 2014 het vervolgprogramma Beter Benutten vastgesteld. Dit gaat om een pakket van maatregelen op het gebied van OV, wegen, mobiliteitsmanagement en gedragsmaatregelen voor de periode De ambitie is om de komende jaren de reistijd op de grote knelpunten met minimaal 10% te verbeteren ten opzichte van een situatie zonder het vervolgprogramma Beter Benutten. De BDUgelden worden via het Mobiliteitsfonds Haaglanden besteed aan de regionale projecten en maatregelen die zijn opgenomen in het Investeringsprogramma Verkeer en Vervoer (IPVV). Naast het Mobiliteitsfonds beschikt het Stadsgewest over het Fonds Bereikbaarheidsoffensief voor de Randstad in

9 11 Haaglanden (BORfonds, 2001). Uit dit fonds (mede)financieren we een vastgesteld aantal projecten, waarvan de gelden volgens afspraken met het ministerie van Infrastructuur en Milieu (lenm) voor een groot deel eind 2011 zijn uitgegeven. Voor enkele specifieke projecten is echter uitstel verleend. Deze projecten zijn eveneens opgenomen in het IPW. Het IPW vermeldt ook de gemeentelijke bijdragen aan de projecten. Het wordt jaarlijks geactualiseerd en vastgesteld door het algemeen bestuur. De verwachte uitgaven voor het programma Mobiliteit bedragen in miljoen. De bezuinigingen op de BDUWen de gevolgen De financiële kaders die het kabinet aangeeft, zullen in hun uitwerking effect hebben op de bereikbaarheid en mobiliteit van en binnen de regio. Naast de generieke korting op de BDU geldt voor het openbaar vervoer nog de aanbestedingskorting op het stadsvervoer in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag. Los van deze kortingen wordt de eerder door het Rijk toegezegde reële groei van de BDU met 1,1% per jaar niet geëffectueerd en wordt een generieke korting op de BDU toegepast van 5% per jaar. Dit leidt tot een korting op het budget, oplopend tot 24 miljoen in Ten slotte worden ook de loonprijsindices structureel vanaf 2010 niet geheel doorberekend. Dat leidt in 2015 tot een korting van 5 miljoen per jaar op het budget. De uitwerking van deze bezuinigingen zijn als volgt. Voor het Stadsgewest Haaglanden zullen geen projecten geschrapt worden. De Rotterdamsebaan zal twee jaar later bekostigd worden door het Rijk. De 100 miljoen vanuit het lenteakkoord worden gehalveerd en toegevoegd aan de relatieve tabel van de BDU uitkering. Dit houdt in dat het Stadsgewest Haaglanden hiervan jaarlijks voor ongeveer 6 miljoen aan extra middelen toegewezen krijgt. Ook is een generieke landelijke bezuiniging opgelegd van 26 miljoen op de BDU uitkering. Tevens worden de loon prijsindexen niet geheel doorbetaald. Onderstaande tabel geeft inzicht in de bezuinigingsbedragen en kortingen daarop die nu opgelegd zijn. Gevolgen voor Stadsgewest Haaglanden Origineel BDU uitkering relatieve tabel volgens IPW 2013 G3 aanbestedingsbezuiniging Eerste korting op G3 aanbestedingsbezuiniging Landelijke bezuiniging met betrekking tot 1,1% groei en 5% reductie Landelijke bezuinigingsopgaaf Niet (geheel) doorbetaalde loon/prijs indexen 2010, 2011 en 2012 Lenteakkoord 2013: G3 korting Lenteakkoord 2013: Landelijke korting niet toegekend Lenteakkoord 2014 en verder/voorstel l&m Totaal opgaaf Stadsgewest Haaglanden ,4 239,8 245,3 256,3 261,5 274,3 272,7 272,8 272,8 272,8 14,2 28,4 28,4 28,4 28,4 28,4 28,4 28,4 28,4 28,4 10,0 10,0 10,0 10,0 10,0 10,0 10,0 10,0 10,0 14,4 19,2 20,4 22,1 24,0 24,0 24,0 24,0 24,0 24,0 3,1 3,1 3,1 3,1 3,1 3,1 3,1 3,1 3,1 3,1 6,2 6,2 6,1 6,0 6,0 6,0 6,0 6,0 6,0 6,0 6,0 6,0 6,0 6,0 6,0 6,0 6,0 6,0 6,0 6,0 32,0 40,9 42,0 43,6 45,5 45,5 45,5 45,5 45,5 45,5 Totaal verwachte BDU in de komende jaren volgens de relatieve tabel 204,4 198,9 203,3 212,7 216,0 228,8 227,2 227,3 227,3 227,3 De bezuinigingstaakstelling voor het openbaar vervoer was in miljoen op een totaalbedrag van 185 miljoen. Daar is in het IP W 2013 uitwerking aan gegeven. Voor 2014 is geen extra taakstelling opgelegd. Vanwege incidentele meevallers in 2013 en 2012, zoals latere instroom van de Avenio trams, meevallende beheer en onderhoudskosten en meevallende opbrengstentaakstellingen voor HTM, kunnen

10 12 de verwachte bezuinigingen in de dienstregeling 2015 en 2016 hiermee opgevangen worden. Het hoofdlijnenakkoord voor de periode voorziet erin dat er eveneens niet gesneden hoeft te worden in de dienstregeling. De bezuinigingstaakstelling wordt volledig door efficiencymaatregelen bij de HTM ingevuld. Herijking beleid De Rijksoverheid heeft in 2012 het landelijk verkeer en vervoersbeleid herijkt. De Nota Ruimte en de Nota Mobiliteit zijn vervangen door de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte. In deze structuurvisie staat welke verantwoordelijkheid het Rijk en de decentrale overheden hebben op het gebied van ruimtelijke ordening en mobiliteit. Als gevolg van beperkte investeringsmiddelen, andere demografische uitgangspunten en onzekerheid over toekomstige ontwikkelingen, is de context waarbinnen overheden werken structureel veranderd. Dit vraagt om andere manieren van (samen)werken tussen overheden, markt en samenleving. Daarom is in 2013, met de Adaptieve Agenda Zuidelijke Randstad (AAZR) 2040, door de overheden hiervoor een gezamenlijk basis gelegd. Bestaande bestuurlijke afspraken staan hierbij niet ter discussie maar de AAZR is in de toekomst leidend voor de bestuurlijke gesprekken van Rijk en regio over het fysieke domein. Vooralsnog zijn de wettelijke taken van de decentrale overheden op het gebied van verkeer en vervoer nog steeds van kracht conform de Planwet W. Het ministerie van lenm is voornemens deze Planwet W te integreren in de Omgevingswet, maar op het moment van schrijven van deze begroting is die nog niet aan de Tweede Kamer aangeboden ter behandeling. Vanwege de ontwikkelingen in het verkeer en vervoersbeleid van het Rijk, maar ook vanwege de ontwikkelingen in de context van Haaglanden, is in 2013 de Update Regionale Nota Mobiliteit (RNM) vastgesteld. Daaruit is naar voren gekomen dat de beleidsdoelstellingen nog steeds voldoende toekomstvast zijn. In de uitwerking van de doelstellingen is het ambitieniveau waar nodig aangepast, met name vanwege de beperktere beschikbaarheid van middelen. Belangrijke toevoeging aan de RNM en zijn supplement is de verankering van de bestuurlijke afspraken over Netwerk RandstadRail (kwaliteitssprong regionaal OV), de MIRTverkenning 'A4passage en Poorten & Inprikkers' en het programma Beter Benutten Haaglanden. De MIRTverkenning richt zich op het verbeteren van de doorstroming van het verkeer op het hoofdwegennet en de instroom naar het stedelijk gebied. Beter Benutten is een samenhangend pakket van maatregelen ter verbetering van OV, weg en fietsinfrastructuur en vraagbeïnvloeding door het bedrijfsleven. Samenwerking met partners We moeten niet alleen samen met gemeenten, provincie en het Rijk infrastructuurprojecten realiseren voor met name de fiets, het openbaar vervoer en het wegverkeer. Accommodatie van mobiliteitsgroei in diverse samenwerkingsverbanden blijft nodig om herstel van de economie ruimte te geven. Door de komst van de Vervoersautoriteit zal deze samenwerking op een aantal punten veranderen of zich verder ontwikkelen. Binnen dat kader onderzoeken we de mogelijkheden van een intensievere samenwerking met het bedrijfsleven, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties. Wat de uitwerking is van deze veranderingen, is op het moment van schrijven van deze begroting nog niet helder.

11 13 Twee programmaonderdelen: Verkeer en Openbaar Vervoer Het programma Mobiliteit bestaat uit twee programmaonderdelen: Verkeer en Openbaar Vervoer. Beide onderdelen hangen in grote mate samen. Voor de overzichtelijkheid hebben we gekozen voor twee aparte programmaonderdelen. In enkele gevallen hebben we een pragmatische keuze gemaakt om een bepaalde doelstelling of activiteit hieronder in slechts een van beide onderdelen te presenteren Programmaonderdeel Verkeer In het programmaonderdeel Verkeer hebben de door het Kabinet aangegeven bezuinigingen in hun uitwerking ook in 2015 effect op de ambities en prestaties van Haaglanden voor de bereikbaarheid en mobiliteit. De generieke korting op de BDU en de taakstellende bezuiniging bij het ministerie van lenm zullen leiden tot herijking van de doelstellingen. De doorwerking van de budgettaire korting zal op projectniveau worden verwerkt in de achtereenvolgende IPW's. Wat willen we bereiken? We willen drie zaken bereiken: Een betere en betrouwbaardere (interne) bereikbaarheid van de regio in nationaal en internationaal opzicht in 2030, door: duurzaam, bewust en slim reizen van meer inwoners en bezoekers te stimuleren en faciliteren; 50% meer verplaatsingen op de fiets in 2030 (ten opzichte van 2005); betere betrouwbaarheid van de reistijd: niet meer dan 15 minuten vertraging voor auto's en vrachtwagens in de spits in Haaglanden vergeleken met de reistijd daarbuiten. Een (verkeers)veiligere regio, vertaald naar zo min mogelijk verkeersdoden en verkeersgewonden. De doelstelling voorde regio Haaglanden is maximaal 20 verkeersdoden en maximaal 247 ziekenhuisgewonden in Een beter leefbare regio in 2030 en een voorbeeldregio voor schone energie en energiebesparing door: de luchtkwaliteit te verbeteren en de geluidshinder te verminderen door de negatieve effecten van mobiliteit te verminderen; een voorbeeldregio te zijn voor duurzame energie en energiebesparing; de leefomgeving voor wonen, werken, studeren en recreëren te verbeteren. Wat gaan we ervoor doen? Voor 50% meer verplaatsingen op de fiets in 2030 ten opzichte van 2005 gaan we het volgende doen: We gaan door met het uitvoeren van de Fietsnota Haaglanden Daarmee pakken we knelpunten op het lokale en regionale fietsroutenet aan en verbeteren we de fietsbewegwijzering. Verder voeren we projecten uit gericht op het fietsen voor doelgroepen. We voeren grote fietsprojecten uit: de bouw van een fietsviaduct over de A4, de realisatie van een fietsbrug over de Vliet, de bouw van een fietsviaduct over het Vlietpolderplein in Naaldwijk en de aanleg van een fietstunnel onder de Zuidelijke Randweg Naaldwijk. We voeren het programma Fietsenstallingen bij herkomst en (tussen)bestemming uit, dus bij woningen, regionale attractiepunten, stations en OVhaltes. Ook het aantal uitgiftepunten voor de OVfiets wordt uitgebreid. We stimuleren fietsgebruik, bijvoorbeeld met de jaarlijkse actie Op de fiets werkt beter! We dragen bij aan het beter ontsluiten van groengebieden door de optimalisatie van het fietsroutenetwerk in Haaglanden mede te subsidiëren.

12 14 Voor maximaal 15 minuten vertraging in 2020 voor autoverkeer in de spits in Haaglanden ten opzichte van de dalverplaatsing binnen de regio gaan we het volgende doen: We dragen bij aan het uitwerken en uitvoeren van belangrijke grote wegverkeerprojecten, zoals de Rotterdamsebaan, A4passage en Poorten & Inprikkers, A4 DelftSchiedam en het programma Aansluitingen HWNOWN. We dragen bij aan het uitwerken en uitvoeren van diverse regionale wegverkeerprojecten. We voeren het vervolg programma Beter Benutten Haaglanden uit, dat Rijk en regio in 2014 hebben opgesteld. Het programma omvat een groot aantal OV, fiets en wegmaatregelen voor in totaal 100 miljoen, waarvan 50 miljoen rijksbijdrage (inclusief BTW) en 50 miljoen regiobijdragen (exclusief BTW). Daarnaast ronden we de maatregelen uit het programma Beter Benutten Haaglanden af die nog niet in 2014 gereed zijn gekomen. We zetten innovatieve maatregelen voort die gericht zijn op ander reisgedrag, pilots, uitvoering van het Regionaal Convenant Mobiliteitsmanagement, en verbetering van de reis en routeinformatie. Het Regionaal Convenant onderschrijft de doelstellingen van Beter Benutten en is daartoe verlengd tot en met Haaglanden zet zich samen met het bedrijfsleven, lokale en regionale overheden (Bereikbaar Haaglanden) in op spitsreductie door te werken met projecten in de vijf gebieden: Delft, Westland, Zoetermeer, centrale zone Den Haag en Leiden. We continueren de aanpak van Dynamisch Verkeersmanagement gericht op advisering en sturing van wegverkeer bij dagelijkse files, incidenten, evenementen en wegwerkzaamheden. We stimuleren samenwerking op het beheer van verkeerslichten en het afstemmen van wegwerkzaamheden om hinder te voorkomen. We stimuleren afspraken over werkgerelateerd parkeren tussen bedrijven en overheidspartijen met inzet van de mobiliteitsmakelaar. We dragen bij aan het verbeteren en uitbreiden van diverse P+Rlocaties. We ondersteunen intergemeentelijke samenwerking bij parkeeractiviteiten en het toegankelijk maken van parkeerdata. Voor betere externe (inter)nationale bereikbaarheid gaan we het volgende doen: We dragen bij aan het uitwerken van grote wegverkeerprojecten over de grenzen van de regio heen, zoals de RijnlandRoute, A13/A16 en de Blankenburgtunnel. We dragen bij aan het uitwerken van de A4passage en Poorten & Inprikkers. Dit pakket beslaat diverse maatregelen van in totaal 576 miljoen voor het verbeteren van de doorstroming op de A4 bij Den Haag en de 'Poorten & Inprikkers'. We nemen deel aan de MIRTverkenningen "Bereikbaarheid Den Haag Rotterdam" en "Internationale connectiviteit". Voor minder verkeersslachtoffers gaan we het volgende doen: We stimuleren de aanpak van verkeersonveilige situaties door wegbeheerders op basis van de Duurzaam Veiligaanpak, met name gericht op locaties waar de kans op een ongeval het grootst is. We verbeteren de monitoring van ongevalsgegevens en ontwikkelen een nieuwe analyse voor verkeersveiligheid. We zorgen voor permanente verkeerseducatie gericht op kwetsbare verkeersdeelnemers, zoals kinderen, jongeren en senioren. We zorgen voor verkeerseducatie in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs. We werken aan campagnes, extra inzet voor verkeersveiligheid van fietsers en een permanent netwerk rond de scholen samen met verkeersouders, gemeenten en politie.

13 15 Voor vermindering van de negatieve effecten van mobiliteit voor leefbaarheid gaan we het volgende doen: We dragen bij aan het aanpakken van knelpunten op het gebied van de luchtkwaliteit en geluidsbelasting. We stimuleren fietsprojecten en daarmee het gebruik van de fiets. Zo dragen we bij aan het verbeteren van de leefbaarheid in de regio. We voeren samen met de gemeente de maatregelen in het Programma Duurzame Mobiliteit uit Programmaonderdeel Openbaar Vervoer Het is mogelijk de bezuinigingen voor 2015 te realiseren zonder het voorzieningenniveau aan te tasten. In 2015 zal de concessie rail worden gegund. Het dagelijks bestuur heeft gekozen voor de grondhouding 'inbesteden'. Naar verwachting zal HTM ook vanaf 2016 de railexploitatie uitvoeren. Wat willen we bereiken? We willen een betere en betrouwbaardere (interne) bereikbaarheid van de regio, door te zorgen voor 50% meer instappers in het openbaar vervoer in 2030 ten opzichte van Dit hoofddoel kent een aantal subdoelen: Beperkte wijzigingen in het openbaarvervoerlijnennet. Hogere snelheid en waar nodig hogere frequentie van het openbaar vervoer. Hoge klanttevredenheid: klanttevredenheidsscore 7,5 in Vlot en comfortabel voor en natransport (ketenmobiliteit). Goed beheer van de bestaande concessies. Dit omvat niet alleen het sturen op een adequate exploitatie van het openbaar vervoer door de concessienemers, maar ook het borgen van de kwaliteit van nieuwe aanbestedingen van de concessies. Wat gaan we ervoor doen? Beperkte wijzigingen in het openbaarvervoerlijnennet: We zorgen voor planvorming en uitvoering voor het op RandstadRailniveau brengen van de lijnen in de Centrale Zone van Den Haag in het kader van het programma Netwerk RandstadRail (NRR). Tramlijnen 9,11,15 en 17 zijn naar verwachting eind 2014 op NRRkwaliteit. Tramlijn 1 volgt later. Vanaf 2014 tot 2016 stromen 60 nieuwe trams van het type Avenio in. We actualiseren plannen voor een nieuw openbaarvervoerlijnennet om reizigersgroei te accommoderen, in relatie tot NRR en Randstadnet. We trekken tramlijn 19B in 2015 door naar de TU Delft. Realisering eind 2015 als de werkzaamheden St. Sebastiaansbrug tijdig zijn afgerond. We ontwikkelen de Verlengde Oosterheemlijn naar de A12 en werken verder aan de realisering van het station BleiZo, waarna doortrek van de Oosterheemlijn naar de Goudse lijn wordt aangepakt. We werken verder aan tophaltes (NRR). Voor een hogere snelheid en frequentie van het openbaar vervoer gaan we het volgende doen: We vervangen verouderde trams (type GTL8) door nieuw materieel (NRR). We verbeteren de doorstroming en verhogen de snelheid van de bus door nog meer vrijliggende busbanen te realiseren (NRR). We dragen bij aan de verdere realisatie van StedenbaanPlus.

14 16 Voor een hoge klanttevredenheid, onder andere door betere reisinformatie en marketing gaan we het volgende doen: We verbeteren de toegankelijkheid van haltes en voertuigen. We verbeteren de herkenbaarheid van het openbaar vervoer door uitvoering van het contract voor abri's. We verbeteren de actuele reisinformatie door extra DRISpanelen te plaatsen. We verbeteren de reisinformatie tijdens calamiteiten en/of omleidingen. We realiseren een hoge klanttevredenheidsscore met de samenhangende maatregelenpakketten NRR en Stedenbaan, onder andere door betere reisinformatie en marketing. Voor vlot en comfortabel voor en natransport gaan we het volgende doen: We vergroten het aanbod van vervoersmodaliteiten en voorzieningen op knoop en overstappunten, bijvoorbeeld door uitbreiding van het aantal ovfietsen, fietsenstallingen, P+R en treinlijnen (Programma Hoogfrequent Spoor en StedenbaanPlus). We verhogen de kwaliteit van ovknooppunten, door betere aansluitingen. We optimaliseren de overstapvoorzieningen en ovknooppunten. We stellen reisinformatie als open data beschikbaar voor marktpartijen. Voor een goed beheer van de bestaande concessies gaan we het volgende doen: We zetten nieuwe aanbestedingen op en bereiden deze tijdig voor (met name railconcessie 2016 e.v.) en houden toezicht op lopende concessies: We bewaken de kwaliteit van de lopende concessies met het oog op bijsturing, op grond van een grondige analyse van de managementinformatie. We passen een bonusmalussysteem toe. We stellen jaarlijks de dienstregeling vast.

15 17 Wat gaat het kosten? rogr^rr ïïelt Verkeer begroting 2014 begroting 2015 begroting 2016 begroting 2017 begroting 2018 lasten baten saldo exploitatie lasten per inwoner 149,92 baten per inwoner 149,64 kosten per inwoner 0,27 Openbaar vervoer begroting 2014 begroting 2015 begroting 2016 begroting 2017 begroting 2018 lasten baten saldo exploitatie lasten per inwoner 164,45 baten per inwoner 164,45 kosten per inwoner Totaal mobiliteit begroting 2014 begroting 2015 begroting 2016 begroting 2017 begroting 2018 lasten baten saldo exploitatie lasten per inwoner 314,37 baten per inwoner 314,09 kosten per inwoner 0,27 Relevante beleidsdocumenten: Regionale Nota Mobiliteit (2005) Naar een toekomstbestendige bereikbaarheid (supplement bij RNM) (2008) Update Regionale Nota Mobiliteit (2013) Visie Netwerk RandstadRail (2009) Lijnennetnota Netwerk RandstadRail (2009) Nota Materieel en Infrastructuur Netwerk RandstadRail (2009) Randstadnet 2028; de belofte aan de reiziger (2010) Fietsnota Haaglanden (2010) Investeringsprogramma Verkeer en Vervoer 2015, en actualisatie 2014 Bereikbaarheidsverklaring Vervolgprogramma Beter Benutten regio Haaglanden (2014)

16 Programma Zorg Bestuurder: Budgethouder: drs. F.H. Buddenberg drs. T.J. de Ruiter Het programma Jeugdzorg richt zich op de planning en financiering van de jeugdzorg in Haaglanden. Per 1 januari 2015 komt de Wet op de jeugdzorg te vervallen. De nieuwe Jeugdwet is vanaf dat moment van kracht. Deze Wet regelt dat de beleidsverantwoordelijkheid voor het taakveld jeugdzorg op dat moment bij de individuele gemeenten komt te liggen. De provinciale verantwoordelijkheid van het Stadsgewest eindigt dus op 1 januari In 2014 is een planning van de afbouw door het Stadsgewest opgesteld. Een aantal acties zullen nog doorlopen in 2015, met name de subsidievaststelling over 2014 en de verantwoording van beleid en uitgaven op het terrein van de jeugdzorg richting Rijk. Vaststelling (besluit door het dagelijks bestuur van het Stadsgewest) dient voor 1 juni 2015 plaats te vinden. In dit verband dient rekening gehouden te worden met de afhandeling van mogelijke bezwaarschriften van instellingen. In 2014 lopen procedures tussen provincies/stedelijke regio's en instellingen over de beëindiging van de subsidierelaties, met name in verband met het verhalen van mogelijke frictiekosten waar de instellingen tegen aan dreigen te lopen. Vooralsnog schatten we deze kosten op een bedrag tussen de 5 en 10 miljoen euro. De hoogte van dit bedrag zal in sterke mate afhangen van het beleid van de gemeenten voor de inzet van de huidige zorgaanbieders, de mogelijkheid voor de organisaties om zich in te stellen op de voorziene krimp en de bereidheid om personeel van Bureau Jeugdzorg in te zetten in het Centrum voor Jeugd en Gezin. Wat gaat het kosten? Programma Zorg Financiële middelen/meerjarenperspectief in euro 's Jeugdzorg begroting 2014 begroting 2015 begroting 2016 begroting 2017 begroting 2018 lasten baten saldo exploitatie _ lasten per inwoner baten per inwoner kosten per inwoner RAS begroting 2014 begroting 2015 begroting 2016 begroting 2017 begroting 2018 lasten baten saldo exploitatie lasten per inwoner baten per inwoner kosten per inwoner I totaalzorg begroting 2014 begroting 2015 begroting 2016 begroting 2017 begroting 2018 lasten baten saldo exploitatie lasten per inwoner baten per inwoner kosten per inwoner

17 Programma Economie Bestuurders: Budgethouder: J. van der Tak (Economie), mr. M.A. Houtzager (Recreatie en Toerisme) en drs. J.Th. Hoekema (Cultuur) mr. V.C. Lafeber Waar gaat het over? De werkgelegenheid in de regio Haaglanden neemt krimpt nog steeds. Terwijl in andere regio's al enig herstel van banen zichtbaar is. Het verlies aan banen bij de Rijksoverheid, provincie en gemeenten, ijlt altijd na en is daarmee een van de oorzaken van de aanhoudende krimp van werkgelegenheid in de regio. Gemeenten zijn met elkaar van mening dat zij nieuwe bedrijven hier in de regio een goed vestigingsklimaat kunnen bieden. De toename van het aantal internationale bedrijven laat zien dat de regio in trek is. De negen gemeenten van Haaglanden werken aan een sterke, eigen bijdrage aan de concurrentiepositie van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) en de Randstad. Daarmee stellen we de welvaart van onze inwoners veilig. Samen ligt de focus op het afstemmen van locaties voor bedrijventerreinen, kantoren, detailhandel en leisure en dienstverlening aan ondernemers die op zoek zijn naar nieuwe huisvesting voor hun bedrijf. In het regeerakkoord van het huidige kabinet Rutte II is aangekondigd dat een wetsvoorstel tot afschaffing van de Wgrplus wordt ingediend. Dit wetsvoorstel is 17 juni 2013 ingediend en voorziet in afschaffing van de Wgrplus per 1 januari Indien de Wgrplus per 1 januari 2015 wordt afgeschaft en de MRDH per die datum start, heeft het dagelijks bestuur van het Stadsgewest Haaglanden besloten het samenwerkingsverband per 1 januari 2015 te beëindigen. Het traject tot opheffing van het Stadsgewest Haaglanden wordt in 2014 voorbereid. Wat willen we bereiken? Haaglanden wil zich op de genoemde pijlers verder ontwikkelen en daarvoor een gunstig vestigingsklimaat creëren. Het regionale economische beleid vereist hierbij met name: Afdoende aanbod van bedrijventerreinen, zowel nieuwe als geherstructureerde, bestaande terreinen. Als kader voor interlokaal overleg fungeert de in 2014 geactualiseerde bedrijventerreinenstrategie. Een kansrijk aanbod van multimodaal ontsloten kantoorlocaties De Kantorenstrategie Haaglanden wijst zes zogeheten kantoorversterkingsgebieden aan: dit zijn de multimodaal ontsloten locaties die van strategisch belang zijn voor de regio waar de (ver)nieuwbouw vooral tot stand moet komen. Daarmee wordt 75% van de nieuwe kantoren rond stations geconcentreerd. Een evenwichtig en wervend aanbod van detailhandel met een inzichtelijke opbouw van winkelgebieden, waardoor een koopkrachtbinding van meer dan 100% behouden blijft. Het in stand houden van de fijnmazige structuur voor de dagelijkse boodschappen hoort hierbij. De detailhandelstructuurvisie die gemeenten met elkaar in 2013 afspraken, legt hiervoor de basis. Een transparante markt voor bedrijfsonroerend goed en sterke dienstverlening door Steenworp Vestigingsadviseurs (onderdeel van de sector Economie Haaglanden), waardoor bedrijven gemakkelijk een passende locatie kunnen vinden om te ondernemen als de oude niet meer voldoet of om te starten. Een goed onderhouden fietsknooppuntensysteem (FIKS) waarmee de recreatieve fietsers makkelijk hun routes kunnen vinden langs de vele mooie plekken in Haaglanden. Een goede kennisontwikkeling en uitwisseling, met name van de kennisinstituten naar de ondernemers.

18 20 Het aanbod aan culturele activiteiten (inter)regionaal verbinden. Wat gaat het kosten? Financiële middelen/meerjarenperspectief in euro's I begroting 2014 begroting 2015 begroting 2016 begroting 2017 begroting 2018 lasten baten saldo exploitatie lasten per inwoner 1,49 baten per inwoner 0,19 kosten per inwoner 1,30 Relevante beleidsdocumenten: Kantorenstrategie Haaglanden (2012) Monitor Bedrijfsonroerend Goed (2014) Bedrijventerreinenstrategie Haaglanden (2014) Regionale Structuurvisie Detailhandel (2013)

19 Programma Milieu Bestuurder : Budgethouder : H.H.V. Horlings mr. V. Lafeber Waar gaat het over? Waar veel mensen wonen en werken komt de leefbaarheid onder druk te staan. De Visie op duurzame ontwikkeling (2008) is de basis van waaruit we werken aan duurzame mobiliteit, duurzame economische ontwikkeling en duurzame gebiedsontwikkelingen (groen en wonen). Duurzame ontwikkeling wil zeggen: het creëren van een evenwichtige balans tussen de 3 P's: people, planet en profit. Het programma Milieu fungeert als katalysator van een duurzame ontwikkeling bij alle beleidsvelden van het Stadsgewest Haaglanden. Vanuit die verantwoordelijkheid legt het programma ook de verbinding met (organisaties in) de samenleving. Het focust met regionale klimaatactiviteiten op de P van planet. Het programma Milieu draagt net als andere programma's van deze begroting bij aan het behalen van de lange termijnambitie om in 2030 een meer duurzame regio te zijn met 50% minder C0 2 uitstoot ten opzichte van De programmabegroting Milieu bestaat uit de volgende programmaonderdelen: Luchtkwaliteit Externe Veiligheid Overige activiteiten In het regeerakkoord van het huidige kabinet Rutte II is aangekondigd dat een wetsvoorstel tot afschaffing van de Wgrplus wordt ingediend. Dit wetsvoorstel is 17 juni 2013 ingediend en voorziet in afschaffing van de Wgrplus per 1 januari Indien de Wgrplus per 1 januari 2015 wordt afgeschaft en de MRDH per die datum start, heeft het dagelijks bestuur van het Stadsgewest Haaglanden besloten het samenwerkingsverband per 1 januari 2015 te beëindigen. Het traject tot opheffing van het Stadsgewest Haaglanden wordt in 2014 voorbereid Programmaonderdeel Luchtkwaliteit Wat willen we bereiken? Een gezonde en goede luchtkwaliteit is voor de bewoners van Haaglanden vereist, maar op sommige plekken niet vanzelfsprekend. Het Stadsgewest wil een luchtkwaliteit in de regio die minimaal voldoet aan de Europese grenswaarden voor fijnstof (PM10) en voor stikstofdioxide (N0 2 ). Haaglanden werkt tot en met 2014 aan de uitvoering van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL). Met het in 5 jaar ( ) uitgevoerde maatregelenpakket Haaglanden wordt de luchtkwaliteit verbeterd en vormt zo minder belemmering voor ruimtelijke ontwikkelingen in Haaglanden. We willen bereiken dat dit ook voor de toekomst behouden blijft, daarom steunt Haaglanden het kabinetsinitiatief het NSL met twee jaar te verlengen tot 1 januari Wat gaan we ervoor doen? Het Stadsgewest en de gemeenten in Haaglanden monitoren vanaf 2015 nog steeds de luchtkwaliteit. De gemeenten stemmen beleid af, houden elkaar geïnformeerd over ontwikkelingen en ondernemen gezamenlijke acties richting provincie en Rijk om goede luchtkwaliteiten de uitstoot van fijnstof en stikstofdioxide binnen de Europese kaders te houden. De uitdaging blijft het verkeer, de bedrijvigheid en de verwarming of koeling van woningen/gebouwen in de regio schoner en duurzamer te maken.

20 22 Voor verbetering van de luchtkwaliteit is het vervoersbeleid een onmisbaar instrument. Ook in 2015 blijft het Stadsgewest stimuleren dat gemeenten voor hun eigen wagenpark, inwoners en ondernemers overgaan op groene auto's, dus schone brandstoffen tanken. Begin 2015 wordt aan een belangrijke randvoorwaarde voldaan, er zijn dan voldoende aardgas/groengasvulpunten in de regio. De toename van elektrische auto's is in 2014 door Haaglanden gefaciliteerd met de uitrol van 350 e laadpalen in de regio. Dit heeft een positief effect op de luchtkwaliteit. Het stimuleren van schoon vervoer is een activiteit van Haaglanden in het kader van de strategie voor duurzame mobiliteit. Duurzame mobiliteit maakt integraal onderdeel uit van de Vervoersautoriteit. Het biedt handvatten voor het ontwikkelen en uitvoeren van die Vervoersautoriteitactiviteiten en maatregelen op metropoolschaal, die nadrukkelijk rekening houden met bereikbaarheid, luchtkwaliteit en reductie van de C0 2 uitstoot en de kosten. Duurzame keuze van maatregelen die gerelateerd aan de 3 P's. Europese milieuregelgeving is voorde gemeenten van Haaglanden leidend. Luchtkwaliteitsknelpunten die de ruimtelijke en economische ontwikkeling van de regio in de weg staan, worden aanhangig gemaakt bij de Rijksoverheid. Het Stadsgewest zorgt er in 2015 voor dat in nauw overleg met provincie en Rijk de financiële verantwoording van de verstrekte subsidies en van het gehele NSL wordt afgerond. Het in 2009 vastgestelde Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit bevat de afspraken met het Rijk over de subsidiemaatregelen en de financiering ervan Programmaonderdeel Externe Veiligheid Wat willen we bereiken? Het Stadsgewest wil een veilige leefomgeving voor zijn inwoners. Om dit te bereiken zet Haaglanden zich in om de risico's voor de omgeving beheersbaar te maken die ontstaan door gebruik, opslag en transport over de weg, water en spoor en door buisleidingen voor gevaarlijke stoffen zoals Ipg, Ing, en chloor. Dat gebeurt door de kennis over externe veiligheid te behouden en te vergroten en door samenwerking tussen de gemeenten en de Veiligheidsregio Haaglanden. Behoud en vergroten van de kennis van externe veiligheid (EV) Het ministerie van lenm stelt vanaf 2015 opnieuw financiële middelen beschikbaar voor het behoud van de EVkennis. lenm kiest dus niet voor een structurele, niet EVgelabelde, bijdrage aan het Gemeentefonds. De in de periode door Haaglandengemeenten en de Veiligheidsregio Haaglanden opgebouwde kennis en ervaring wordt met de nieuwe financiële impuls geborgd en opnieuw toegepast bij: ruimtelijke ontwikkelingen en ingrepen; handhaving van bedrijven met gevaarlijke stoffen; berekeningen van risicocontouren, en onderhouden van risicoregister; (transport)routes van gevaarlijke stoffen in de regio. Als basis voor de toepassing van de EVregels geldt de Beleidsvisie externe veiligheid van Haaglanden (2013) en dat wat vermeld staat over externe veiligheid in de Beleidsvisie Duurzaamheid en Milieu van de provincie (januari 2013). Samenwerking van gemeenten met de Veiligheidsregio Haaglanden Bij de interpretatie van de EVregels is vroegtijdige samenspraak van de gemeenten met de Veiligheidsregio Haaglanden gewenst. De Veiligheidsregio Haaglanden heeft namelijk de wettelijke taak