Inhoud. Oost-Nederland. 05 Oost-Nederland toploper in energie! 08 Maakt & ontwikkelt. 09 verbindt & versnelt
|
|
- Johanna van den Velde
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1
2 Inhoud 05 Oost-Nederland toploper in energie! 08 Maakt & ontwikkelt 09 verbindt & versnelt 18 Oost-Nederland biedt de BV Nederland in 2020: 20 Springplank naar een ondersteunende (rijks)overheid is nodig Oost-Nederland toploper in energie! Gelderland en Overijssel hebben sinds lange tijd een bloeiende en boeiende energiesector. Een groeiend aantal innovatieve bedrijven vindt in Oost- Nederland de ideale uitgangspositie. Vanuit een sterk ontwikkelde kennisinfrastructuur, daadkrachtige ondernemers, een bewezen valorisatiesysteem en samenwerkingscultuur wordt de toekomstige duurzame energievoorziening niet alleen ontwikkeld, maar ook toegepast en te gelde gemaakt in binnen- en buitenland. GOLDMINE Gelderland and Overijssel Leading DevelopMents In New Energies vormt de basis waarmee de energiesector en aanverwante clusters vanuit Oost-Nederland zullen versnellen en een gezamenlijke bijdrage leveren aan de Topsector Energie voor de BV Nederland. 4 5
3 Energie DNA oost-nederland De energiesector in Oost-Nederland: een sterke basis voor groei personen werkzaam in de sector. 800 bedrijven, waaronder wereldspelers, veel MKB en technostarters. 3 universiteiten, 7 hogescholen en 9 ROC s met voor de sector relevante en toonaangevende specialisaties en USP s in downstream technologie-ontwikkeling: biobased economy, smart grids, smart solar & smart gas applications, schone aandrijftechnologie, waterbehandeling en duurzame bouw. Gelderland en Overijssel nummers 2 en 5 als het gaat om provincies met hoge toegevoegde waarde aan duurzame energiesector van Nederland en zelfs nummers 3 en 2 als het gaat om bijdrage duurzame energiesector aan eigen provinciale economie (bron: CBS, juni 2011). Groot productie- en exportpotentieel (van Duitsland tot China). Ecosysteem en organiserend vermogen 4 O s (Ondernemers, Onderwijs, Onderzoek en Overheid) en bewezen valorisatie infrastructuur met bedrijvenparticipatie (Stichting kiemt). Circa 200 bedrijven en kennisinstellingen actief en meefinancierend participant in kennis- en innovatienetwerk kiemt. Stichting kiemt heeft >200 bedrijfsideeën gescout, 25 seedleningen verstrekt sinds 2009 en 80 nieuwe bedrijven ondersteund, waarvan 65 nieuw gestart sinds Almelo Uranium en gascentrifuges 02 Apeldoorn Nieuw Gas 03 Arnhem Smart E-city 04 B e r g e r d e n Duurzame tuinbouw en energieproducerende kas 05 Deventer Engineering 06 Enschede High Tech materials en systemen (Nano) 07 Hengelo Duurzame energieopwekking 08 Nijmegen Solar City 09 Regio Achterhoek Duurzame decentrale opwekking 10 Regio Vallei/Wageningen Agro, food en biobased materials 11 Zwolle en omgeving Energieopwekking Biobased materials ondernemers onderzoek overheid onderwijs 7 6 Bron kiemt 6 7
4 Maakt & Ontwikkelt Verbindt & Versnelt De groene en innovatieve energiesector in Oost-Nederland heeft aanzienlijke economische potentie op nationaal en Europees niveau. Vele mondiale spelers, een sterk vertegenwoordigd MKB, technostarters, maakindustrie en toplopers bieden een stevige basis, met onderscheidende kwaliteiten in elk onderdeel van de energieketen: van de biobased economy en duurzame opwekking (zon, biomassa) via slimme energienetten tot zuinige en schone systemen in mobiliteit en gebouwde omgeving. Enkele boegbeelden uit Oost-Nederland zijn KEMA, Royal Haskoning, Grontmij, BTG-BTL (biomass to liquid), Arcadis, TenneT, Remeha, NUON Helianthos, Stork, Urenco, Tauw, Twence Afval en Energie en Kennispark. Toonaangevende kennis- en onderwijsinstellingen die een voortrekkersrol hebben in kennisgeneratie en ontwikkeling zijn Wageningen UR, Radboud Universiteit Nijmegen en Universiteit Twente waartussen al intensieve samenwerking plaatsvindt en HAN, Windesheim en Saxion. Aangevuld met bedrijven zoals Alliander, Kiwa Gas Technology, NedStack, Ubbink, Vitens, BASF, AkzoNobel, IF Technology, Nedap, Bredenoord, HoST (bio-energie), Norske Skog Parenco (bioraffinagepark), Thomassen Compression Systems, Exendis, Teijin Aramid, Vestas, enz. kunnen we stellen: de sector ontwikkelt én maakt het in Oost-Nederland! Sinds 2005 organiseren inmiddels circa 200 van dit type bedrijven en kennisinstellingen zich bottom up in Stichting kiemt, hét netwerk in Oost-Nederland voor kennis en innovatie in de Energie- en Milieu- Technologie. Mede dankzij kiemt beschikt Oost-Nederland over een onderscheidende kennisvalorisatie infrastructuur voor groene innovaties. Het netwerk is verbonden met verschillende technologieclusters zoals het bio-energiecluster BEON, Pioneering, Smart Energy Technology Systems (SETS), etc. De 4 O s zijn op alle bestuurslagen in het netwerk aanwezig en werken samen aan de opschaling van het cluster. kiemt is een ecosysteem dat vanuit een integrale aanpak ervoor zorgt dat prille ideeën worden omgezet in waardevolle groene bedrijven (kennis > kunde > kassa). Essentieel voor een versnelde technologische ontwikkeling is de aanwezigheid van de gehele keten; van kenniscreatie, via ontwikkeling en proeftuinen tot toepassing en inbedding in de maatschappij en ondersteunende economische en maatschappelijke systemen. Kennis en ontwikkeling moeten inspelen op de steeds korter wordende development - en life cycles van nieuwe technologie door het versnellen van de volledige technologie ontwikkelingsketen. Vanuit deze basis maakt het cluster nu al cross-overs naar de andere topsectoren vooral Agro Food en HTSM, maar ook Water en Chemie en completeert activiteiten in andere regio s in binnen- en buitenland, zoals Noord-Nederland (Energy Valley), Brabant en Limburg (automotive, solar), Duitsland (NRW) en China. Tevens is sprake van samenwerking en afstemming met KIC Climate (Wageningen) en KIC Energy (Eindhoven). 8 9
5 Energie Ecosysteem Oost-Nederland: van kenniscreatie naar kassa middels regionale samenwerking 4 O s Bron kiemt De kracht én potentie van de groene energiesector in Oost-Nederland draagt bij aan een toekomstbestendige energievoorziening, een toonaangevende energiesector in Nederland en een schoner milieu. Lokale, regionale en provinciale overheden onderschrijven dit en vervullen in het netwerk een actieve, stimulerende en faciliterende rol door met eigen plannen de noodzakelijke energietransitie de komende jaren vorm te geven en aan te jagen door klimaat- en economisch beleid. De recent gesloten coalitieakkoorden van beide provincies in deze regio vormen hiervoor de basis, waarbij het besluit om revolverende (energie)fondsen te creëren als bouwsteen voor de toekomst geldt. Het bedrijfsleven heeft vertrouwen in het samenwerkend vermogen van overheden in de regio, zoals zij reeds aangetoond hebben in kiemt. Hierbij gaat het o.a. om wet- en regelgevende ondersteuning en co-financiering. freedom to operate voedingsbodem onderzoek onderwijs overheid ondernemers Voorwaardenscheppend Procesbevorderend proeftuinen faciliteiten samenwerking regelgeving export launching customer kenniscreatie valorisatie opschaling vermarkting Door het onderscheidende profiel van bedrijven, in combinatie met de strategische ligging van Oost-Nederland, een hoog opgeleide beroepsbevolking en het aantrekkelijke woon- en leefklimaat, draagt investering in de groene en innovatieve energiesector in deze regio nu al in hoge mate bij aan de concurrentiekracht van Nederland. voedingsbodem kennis incubators scouting screening businessplan human capital kredietfinanciering risicokapitaal partners start-up massa clusters/ketens kassa internationalisering Ondersteunend Faciliterend onderzoek onderwijs overheid ondernemers 10 11
6 Technologiefocus De energieketen kan aan de hand van onderstaande figuur gekenschetst worden. Oost-Nederland excelleert in downstream. De energieketen omgevingswarmte decentrale conversieverliezen warmte terugwinning Grafiek fossiel input olie en gas- winning productie transport distributie centrale conversie locale conversie warmte output bij gebruiker elektriciteit brandstof uit biomassa centrale conversieverliezen zon, wind UPSTREAM MIDSTREAM DOWNSTREAM Bron saxion 12 13
7 Waarin excelleert Oost-Nederland? Bron kiemt Op een aantal gebieden onderscheidt de regio Oost-Nederland zich met vooraanstaande ondernemingen en kennisinstellingen. Dit betreft de biobased economy (onder andere groengas productie, pyrolyse olie en de inzet van hout voor lokale energievoorziening), smart grids & energy, duurzame en decentrale opwekking van energie en warmte (o.a. zon en biomassa) en schone aandrijftechnologie. Dit komt tot uitdrukking in de volgende figuur waarin ook vooroplopende bedrijven en regio s zijn benoemd. De grootte van een blok duidt op de importantie van een technologieveld. Waterschappen Biobased Economy Bio elektriciteit Biogas/groengas Ingrepro Hoogwaardige biobrandstoffen: pyrolyse olie Opwaardering reststromen Cascadering van biomassa ROVA Aquatische biomassa SITA Duurzame warmte KIWA Topell Cirmac Norse Skog Dyalic WAGENINGEN ARNHEM Teijn AkzoNobel Duurzame mobiliteit/ schone aandrijftechnologie Smart Grids Waterstof/brandstofcel Elektrisch rijden/batterijen HyEt Hygear E-traction Nedstack OVERIJSSEL BEON TWENTE Procede BTG-BTL Twence Van Gansewinkel HoST Kennispark Decentrale energieopwekking & -opslag Verbindende schakel voor elektriciteit en gas Slimme apparaten Slimme energie Exendis TWENTE SETS Topsector agro/food chemie & water ISPT BE Basic Energy Valley TenneT Enexis Engineering Arcadis MWH Royal Haskoning DGMR Oranjewoud Tauw MottMcDonald TNO Grontmij DHV Witteveen+Bos Valstar Simonis Van Beek ingenieurs KEMA Alliander Gebouwde omgeving Ubbink Remeha Geïntegreerde duurzame energieopwekking IF Technology Nefit Pioneering apeldoorn deventer nijmegen Solar Total Zonne-energie TSC Volgende generatie GiraSolar hoogrendement NUON Hybride oplossingen Helianthos Tempress Topsector high-tech materials 14 15
8 Keuze voor twee focusthema s Biobased Economy - BBE Centrale pijlers Wageningen UR; centrum voor BBE kennisontwikkeling in Nederland en daarbuiten. Universiteit Twente; Overijssels Centrum voor Research en Innovatie in Bio Energie (o.a. pyrolyse). Vele technostarters en groeiers als spin-offs uit UT en WUR. Gelders Transitie Centrum cluster BBE als aanjager van kennisontwikkeling. Sterke hout- en papier-gerelateerde industrie. > Bioraffinage, cascadering van biomassa, optimale verwaarding van reststromen en hoogwaardige biobrandstoffen zijn centrale thema s. Smart Grids (Energy) Centrale pijlers Lange historie inzake elektrisch vervoer, slimme elektrische netwerken en waterstof als energiedrager rondom Arnhem (oa TenneT, Alliander, KEMA). Initiatief voor Topinstituut Duurzame Energie inclusief opleiding en aangesloten bedrijvigheid rondom duurzame slimme elektriciteit; het duurzame/ slimme energie centrum. Netwerken SETS (UT) en Smart Energy Collective (KEMA) als aanjagers van samenwerking in innovatie rond smart grids. Solar cluster Nijmegen (Radboud Universiteit). > Omvat thema s als smart grids, slimme apparaten, ICT, gebouwde omgeving, decentrale opwekking, geothermie en waterstof als energiedrager
9 Oost-Nederland biedt de BV Nederland in 2020: De springplank van Oost-Nederland Bron kiemt Gelderland en Overijssel als de nr.1 regio in Nederland en Europa voor kenniscreatie, technologieontwikkeling, -toepassing, export en arbeidsplaatsen binnen de sector van duurzame energie, met name op de focusterreinen Smart Energy en Biobased Economy. Maatschappelijke inbedding, creatie van draagvlak en acceptatie van duurzame energie. Volgroeid valorisatiesysteem van kennis tot kassa door uitbreiding van het aantal bedrijven. Toonaangevend in Nederland en Europa. Multiplier van initiële rijksbijdrage door revolverende fondsen en lokale en regionale investeringen door bedrijven, kennisinstellingen en overheden (gouden driehoek). Aantrekkelijke vestigingsplaats voor en actieve acquisitiekracht om energiegerelateerde bedrijvigheid uit binnen- en buitenland (hoofdkantoren en R&D-faciliteiten) aan te trekken. Complementair onderwijsaanbod op mbo, hbo en universitair niveau gericht op energietechnologie waarbij samenwerking tussen de huidige opleidingsinstituten binnen de gekozen speerpuntsectoren, met directe aansluiting op bedrijvigheid en productie, centraal staat. Technostarters en mkb Regio Arnhem geworteld in energie (KEMA, Alliander, TenneT) Wageningen UR wereldleider in biobased economy Verbinding tussen Noord NL (Energy Valley), Zuid NL (Solar), Nord- RheinWestfalen en Rotterdam Oost-Nederland en NRW koploper in biogasproductie Engineering en maakindustrie als exportparadepaardje Nano- en biotechnologie in UT Solarenergie bij Radboud Nijmegen programmalijnen 1. Technologiefocus en samenwerking 2. Aansluiting verwante clusters en gebieden technologie focus bio-energie, biogas, smart grids, smart energy, energie opwekking in de bouw & waterstof brandstofcel 3. Versterken valorisatie-systeem 4. Realiseren doorbraak-projecten 5. Financiering faciliterende overheid Beschikbaar stellen risicokapitaal via revolverend innovatiefonds kiemt ecosysteem als verbindende en versnellende motor Overheid: nieuwe wet- en regelgeving t.b.v. schone energie Volgroeid valorisatiesysteem toonaangevend in Nederland en Europa. Goei in exportomzet, aantal arbeidsplaatsen en bedrijvigheid. Opleidingen op mbo, hbo en universitair niveau gericht op energietechnologie. > Regio Oost als hét voorbeeldgebied waar kennis rond duurzame energie ontwikkeld, toegepast en geëxporteerd wordt
10 Springplank naar 2020 Gelderland en Overijssel hebben een sterke basisstructuur als springplank naar een duurzame toekomst. Samenwerking in kennisontwikkeling, valorisatiesystemen en ondernemerschap zijn hierbij de reeds goed ontwikkelde motoren die in Oost-Nederland verweven zijn met eerder genoemde technologievelden. Vijf Programmalijnen Om de sprong naar 2020 te realiseren wordt een vijftal programmalijnen in gang gezet rondom technologische innovatie en voorwaardenscheppende economische en maatschappelijke systemen (integrale aanpak): 1 Samenwerking tussen kennisinstellingen en bedrijven binnen geselecteerde technologieclusters: a b c d Biobased Economy: met name biogas, hoogwaardige biobrandstoffen en bioraffinage. Smart grids inclusief decentrale energieopwekking en slimme apparaten. Waterstof als energiedrager. Kleinschalige energieopwekking in de gebouwde omgeving (zon, micro-wkk, geothermie). Te ondernemen acties Kennisinstellingen (WO-HBO-ROC) stemmen hun onderwijsaanbod op elkaar af, aansluitend bij huidige sterktes met daarbij geregisseerde aanpak over invulling lacunes in onderwijsaanbod. Hierbij ook meer aandacht voor bedrijfsopleidingen. Kennisinstellingen hebben een gezamenlijk onderzoeksprogramma Duurzame Energie, waarbij onderzoekers van verschillende instellingen samen optrekken in onderzoek (wetenschappers en studenten), prioriteiten worden gesteld in onderzoeksvelden en best practices worden uitgewisseld. Hierbij staat men in nauwe verbinding met het bedrijfsleven. Kennisinstellingen sluiten met hun onderwijsaanbod aan bij de veranderende behoefte op de arbeidsmarkt. Bedrijven (zowel groot als klein) staan in directe verbinding met bedrijvenloketten van kennisinstellingen. Kennisinstellingen en bedrijven zijn in staat om wereldtalent aan te trekken en te behouden. Gezamenlijke profilering van kennisinstellingen als topinstituten in Europa en daarbuiten. Technologieclusters versterken door aanwas uit bedrijfsleven, opkomst nieuwe ondernemingen en gezamenlijke innovatietrajecten. Betrokkenheid van het bedrijfsleven vergroten bij nieuwe wetenschappelijke inzichten als basis voor ontwikkeling van state-of-theart technologie, waardoor Oost-Nederland ook in de nabije toekomst toplopers voortbrengt
11 samenwerking tussen regio en clusters Binnen deze clusters zullen 1 of 2 centrale locaties vormgegeven worden waarin onderwijs, kennisontwikkeling, technologietoepassing en bedrijvigheid samenkomen. Logische pijlers zijn de Wageningen UR (Biobased Economy), UTwente (Bio Energie), het Topinstituut Duurzame Energie initiatief in Arnhem (Smart Energy) en de Biorefinery Campus Renkum (papierinnovaties en biorefinery). NRW-Duitsland chemie energie oost Energy Valley agro food 2 Aansluiting op en samenwerking met verwante clusters binnen Nederland en de ons omringende landen Op het snijvlak van sectoren vinden de meest baanbrekende innovaties plaats. Vandaar dat vanuit Oost-Nederland actief de samenwerking met clusters als agro & food, chemie en water versterkt zal worden. Te ondernemen acties hierbij zijn Innovatielabs organiseren waarbij cross-sectoraal samengewerkt en geïnnoveerd wordt. De labs vormen de basis voor gezamenlijke innovatietrajecten. Platform ontwikkelen waarbij verschillende sectoren elkaar ontmoeten rond gezamenlijke thema s en waarmee gezamenlijk innovatiepotentieel en kennismatch versterkt kan worden. zon uit Zuid NL water export Bron kiemt Daarnaast grenst Oost-Nederland aan Noordrijn-Westfalen, Energieregio nr.1 van Duitsland en Europa. Samenwerking met deze regio vindt plaats en zal de komende jaren met een actieprogramma, geïnitieerd door kiemt en EnergieAgentur NRW, uitgebreid worden: Complementariteit en realisatie van demoprojecten zijn hierbij sleutelwoorden. Brugfunctie van en naar Nederland zal versterkt worden door creatie randvoorwaarden. Partnersearch tijdens ontwikkelingstrajecten en prominentere marktintroductie. Kennisinstellingen voeren gezamenlijke onderzoekprogramma s uit. Topconferenties waarin gezamenlijke uitdagingen verkend wordt en profilering internationaal versterkt wordt
12 Ook zal de samenwerking gezocht worden met andere Energieclusters om best practices uit te wisselen en internationaal een gezamenlijke vuist te maken, alsmede zal vermarkting plaatsvinden in exportgebieden als China, India, Noord Amerika en het Midden-Oosten. Dit wordt gestimuleerd door: Soft landing-programma s voor Nederlandse ondernemingen die een buitenlandse vestiging overwegen en vice versa. Ontvangen buitenlandse delegaties. Organiseren van reizen naar deze regio s. Vestigingsklimaat buitenlandse bedrijven en expats verbeteren en actieve acquisitie i.s.m. NFIA. 3 Versterken en verbinden van de Energievalorisatie-infrastructuur Het model van kiemt geeft ondernemingen een actieve rol in scouting, screening en ondersteuning van energie-innovaties op nationale schaal. Dit model is uniek voor Nederland en versterkt de valorisatieambities van universiteiten en hogescholen. De Wageningen UR heeft kiemt gevraagd aan te sluiten bij haar valorisatieaanvraag op thema Agro & Food, datzelfde geldt voor Radboud Universiteit en HAN op thema duurzame energie en UT & Saxion om ambities op HighTech Materials & Systems te realiseren
13 De unieke aanpak zoals deze door kiemt wordt voorgestaan leidt tot: Verhoging van maatschappelijk en economisch rendement van wetenschappelijk onderzoek. Marktwerking in DNA van valorisatienetwerken: kloof tussen wetenschappelijk en praktische toepassing wordt kleiner. Versnelling traject van idee naar BV door expertise ondernemingen in te zetten op vraagstukken als technische, commerciële en financiële haalbaarheid. Plan van aanpak maatwerk voor individuele valorisatiekans: routekaart naar bedrijfsstart! Organisatie innovatiemiddagen met daarbij partners, launching customers en financiers. Wens van betrokken partijen is om op bestuurlijk niveau en op uitvoeringsniveau te komen tot structurele samenwerking en continue verbetering van het valorisatieproces op Oost-Nederland schaal. Om bovenstaande drempels te slechten is deze programmalijn gericht op: Vertaling van Green Deal van nationale naar Oost-Nederland schaal, waarbij er een Green Deal voor Oost-Nederland wordt gesloten en waarbij er één loket is waarbij nieuwe initiatieven zich kunnen melden. Dit zal in dezelfde lijn van het kabinet ook worden ondersteund door een internetportaal. Consortiavorming en gezamenlijke ontwikkeling rondom de speerpunten van Oost-Nederland waarbij kenniscreatie, -bundeling, -deling, -toepassing, -overdracht de centrale filosofie vormt bij de realisatie van doorbraakprojecten. Deze wijze van werken is reeds verankerd in het Gelderse Transitie Centrum (GTC), dat in 2011 van start gegaan is. Proeftuinen voor nieuwe technologiedemonstratie en verkenning aanpassing van wet- en regelgeving daarbinnen als stimulerende factor. Overheid fungeert als launching customer voor doorbraaktechnologie. Vergroten financieringsmogelijkheden in de vorm van projectfinanciering en financiering onrendabele top (zie ook programmalijn 5). 4 Realiseren van doorbraakprojecten Hierbij staan opwekking en gebruik van duurzame energie centraal. Veelal hebben met name grootschalige innovatieve projecten last van financieringsdrempels, wet- en regelgeving en risico s die bij vernieuwende projecten horen. Hierdoor wordt nieuwe technologie vertraagd ontwikkeld en onvoldoende benut. Aansluitend bij de Green Deal gedachte zouden zowel rijks- als provinciale overheid juist deze projecten moeten ondersteunen en faciliteren. 5 Financieringsstructuur uitbreiden Om innovaties sneller naar de markt te krijgen, is het noodzakelijk de financieringsstructuur uit te breiden. Oost-Nederland beschikt al over een revolverende pre-seed en seed-faciliteit om energie-innovaties te financieren. Deze faciliteiten dragen ertoe bij dat valorisatie van ideeën en de start van bedrijven worden versneld. Deze faciliteiten hebben zich de afgelopen jaren als ondersteuning van innovatieversnelling bewezen
14 Gezien de potentie, de aanvragen en de ambities van Oost Nederland is het belangrijk dat de financieringsstructuur wordt versterkt door: Een uitbreiding van de beschikbare pre-seed en seedfaciliteiten. Hiermee blijft het vliegwiel van innovatieversnelling draaien en wordt voorkomen dat de middelen allemaal uitgezet zijn door de enorme vraag en behoefte hieraan. Realisatie van een proof of concept fund om demoprojecten (programmalijn 4) te ondersteunen. Een fonds te vormen voor de groei van ondernemingen (snelle groeiers). Snelle groeiers worden geremd door beperkte beschikbaarheid van middelen en daarmee blijft export- en innovatiepotentieel onbenut. Vergroten beschikbaarheid risicokapitaal middels informal investors. Informals spelen een belangrijke rol als financieringsinstrument in de equity gap (financieringsdrempel) die technostarters en snelle groeiers ervaren. Awareness creëren, voorlichting bieden aan informals en hen een platform bieden voor matchmaking zijn hierin belangrijke vervolgstappen. De overheid wordt uitgedaagd om samen met ondernemingen en kapitaalverstrekkers mee te investeren. Hiervan hebben de Provincie Gelderland en Overijssel in hun coalitieakkoorden reeds melding gemaakt. Dit zou op korte termijn kunnen leiden tot de realisatie van één of meerdere thematische Energie-innovatiefondsen voor Oost-Nederland, waarin overheden, bedrijven en andere kapitaalverstrekkers gezamenlijk investeren. Hiermee wordt een enorme impuls gegeven aan de financieringsketen voor duurzame energie. Draagvlak creatie en profilering Om maatschappelijk draagvlak te creëren en een maatschappelijke inbedding van duurzame energie te waarborgen is een goede profilering essentieel. Een centraal punt om publicitaire acties te stimuleren en coördineren zal om die reden opgezet worden als ondersteunend orgaan. Concreet Oost-Nederland 1 Initieert en ondersteunt het opzetten van fysieke centra rondom ontwikkeling van de gekozen technologie speerpunten en coördineert afstemming. 2 Zet samenwerking met nationale en internationale clusters in gang. 3 Bouwt valorisatiesysteem opgezet door kiemt verder uit. 4 Creëert optimale randvoorwaarden voor het realiseren van doorbraakprojecten (o.a. Green Deal Oost). 5 Breidt financieringssysteem uit ter bevordering van technologie ontwikkeling, versnelde marktintroductie en groei van ondernemingen en arbeidsplaatsen binnen de duurzame energie sector
15 Een ondersteunende (rijks)overheid is nodig! Wij bieden de BV Nederland een excellent middel op de weg naar een duurzame energievoorziening. Om dit alles te kunnen realiseren vragen wij van de (rijks)overheid het volgende: Investeer mee, in samenwerking met lagere overheden en bedrijfsleven, om thematisch revolverende Energie-innovatiefondsen in Oost- Nederland op te zetten, waarmee innovaties de equity gap eenvoudiger kunnen overbruggen. Succesvolle innovaties betalen terug en deze middelen komen weer beschikbaar voor nieuwe innovaties. De overheid laat daarbij de beoordeling aan de expertise van de markt over. Lokale overheden en bedrijven zorgen voor co-financiering. Faciliteer en geef bekendheid aan het topinstituut Duurzame Energie in Oost-Nederland. Ondersteun samenwerking en afstemming bij het creëren van onderwijsmodules en -systemen om te zorgen voor voldoende gekwalificeerd human capital. Treed op als launching customer en open hiermee een thuismarkt, stimuleer decentrale overheden om hierin te volgen door ook in aanbestedingen meer ruimte te bieden voor MKB, technostarters en duurzame energieoplossingen en bied een level playing field. Sluit met Oost-Nederland een Green TOP deal, waarbij belangrijk agendapunt is het realiseren van doorbraakprojecten op de speerpunten van Oost-Nederland, alsmede de generieke voorwaarden als verminderen regeldruk, consistent lange termijnbeleid en eenvoudigere procedures aandachtspunten. 30
16 AA_fullcolourU.eps ABN AMRO full-colour for uncoated paper Width shield: 20 mm Overlap: 0,05 mm ISN
17 34
Topgebied Energie: kansen voor Oost-Nederland Workshop - H. Datum 05 april 2011
Topgebied Energie: kansen voor Oost-Nederland Workshop - H Datum 05 april 2011 kiemt KANSEN CREËREN EN BENUTTEN Thecogas Binnenstadservice.nl Sidcon Ingrepro Bredenoord Nuon Helianthos Ubbink Solar Solesta
Nadere informatieHAN en duurzame energie
Beroepsonderwijs tijdens de energie transitie HAN en duurzame energie Van buiten naar binnen. Tinus Hammink programma-manager SEECE Hogeschool van Arnhem en Nijmegen HBO en topsectoren; keuze van HAN 1.
Nadere informatieElke regio zijn eigen valley? Hoe bouw je een innovatie-ecosysteem? De kiemt case.
Elke regio zijn eigen valley? Hoe bouw je een innovatie-ecosysteem? De kiemt case. Sebastiaan Berendse InnovatieMotor & international liaison 24 November 2015 KIVI Jaarcongres - Valleys of the Future Oost
Nadere informatieSamenwerkingsagenda Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en de Provincie Gelderland
en de Provincie Gelderland 22 maart 2016 Overwegende dat: De provincie Gelderland veel waarde hecht aan de aanwezigheid van onderwijs/kennisinstellingen in haar Provincie. Uiteraard in hun functie van
Nadere informatieTopsectoren. Hoe & Waarom
Topsectoren Hoe & Waarom 1 Index Waarom de topsectorenaanpak? 3 Wat is het internationale belang? 4 Hoe werken de topsectoren samen? 5 Wat is de rol voor het MKB in de topsectoren? 6 Wat is de rol van
Nadere informatieInhoud presentatie Cohesiebeleid 2014-2020 Situatie 2007-2013 Uitdaging 2014-2020 EU2020
OP EFRO OOST-NEDERLAND 2014-2020PRESENTATIE KENNISPARK, 23 APRIL 2014 JOLANDA VROLIJK, PROGRAMMAMANAGER EFRO OP EFRO Oost-Nederland 2014-2020 Inhoud presentatie 1. Inleiding Europese Fondsen: cohesie beleid
Nadere informatieNaar meer scherpte in de Rijk-Regio agenda voor innovatiestimulering. Berry Roelofs Principal Consultant
Naar meer scherpte in de Rijk-Regio agenda voor innovatiestimulering Berry Roelofs Principal Consultant Utrecht, 17 december 2015 Goede uitgangssituatie, maar Nederland doet het goed 16 e economie van
Nadere informatiePROEFTUIN VOOR HET EUROPESE ENERGIESYSTEEM VAN DE TOEKOMST
NOORD-NEDERLAND: PROEFTUIN VOOR HET EUROPESE ENERGIESYSTEEM VAN DE TOEKOMST PROEFTUIN ENERGIE- TRANSITIE REGIONALE PARTNER IN DE EUROPESE ENERGIE UNIE Noord-Nederland is een grensoverschrijdende proeftuin
Nadere informatieOperationeel Programma EFRO Noord-Nederland
Samenvatting Operationeel Programma EFRO Noord-Nederland 2014-2020 Inzet op innovatie en een koolstofarme economie In het Europa van 2020 wil Noord-Nederland zich ontwikkelen en profileren als een regio
Nadere informatieTopsectoren en de Samenwerkingsagenda EZ-provincies-MKB
High Tech Systems & Materials Life Sciences & Health Agro-Food Logistiek BEDRIJVEN Water Topsectoren en de Samenwerkingsagenda EZ-provincies-MKB Creatieve Industrie Energie Meer geld en betere dienstverlening
Nadere informatieOnderwerp. raad Energie Made in [Arnhem] 14-5. EMiA. Arnhem toonaangevend in energie. Themasessie raad 14 mei 2012 Marc de Kroon, sr.
EMiA Arnhem toonaangevend in energie Themasessie raad 14 mei 2012 Marc de Kroon, sr. adviseur EZ Het begin van Energie Made in [Arnhem] UN Millennium doelen: Duurzame samenleving Duurzaam inkopen CO2 reductie
Nadere informatieBijlage 1 Programma- en actielijnen Pieken
Bijlage 1 Programma- en actielijnen Pieken Inhoud: A. Energie B. Water C. Sensortechnologie D. Agribusiness E. Life Science A. Energie Onder energie wordt verstaan: handel en distributie van aardgas, brandstoffen,
Nadere informatieCampus Zeeland Investeren in economische structuurversterking in de Zuidwestelijke Delta
Campus Zeeland Investeren in economische structuurversterking in de Zuidwestelijke Delta BZW Bijeenkomst Middelburg, 4 april 2017 Inhoudsopgave 1. Campus Zeeland 2. Bèta College 3. Kennis & Innovatie Netwerken
Nadere informatieVisie op Valorisatie. van onderzoeken naar ondernemen. InnoTep, Radboud Universiteit Nijmegen, 30 september 2011. Maarten van Gils
Visie op Valorisatie van onderzoeken naar ondernemen InnoTep, Radboud Universiteit Nijmegen, 30 september 2011 Maarten van Gils Agenda Persoonlijke introductie Het onderzoeken bij MICORD De overgang in
Nadere informatieCofinanciering Innovatiesprong Twente (ISP)
Cofinanciering Innovatiesprong Twente (ISP) De Agenda van Twente is een tienjarig investeringsprogramma van de veertien Twentse gemeenten. Hoofddoel is het versterken van de Twentse economie. Hiervoor
Nadere informatieTopsectoren aanpak en de Nederlandse Defensie & Veiligheid gerelateerde industrie. Samen naar de top!
Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie Topsectoren aanpak en de Nederlandse Defensie & Veiligheid gerelateerde industrie Samen naar de top! Drs. G.M. Landheer Directeur Topsectoren en Industriebeleid
Nadere informatieHet creëren van een innovatieklimaat
Het creëren van een innovatieklimaat Bertholt Leeftink Directeur- Generaal Bedrijfsleven & Innovatie Inhoud 1. Waarom bedrijven- en topsectorenbeleid? 2. Verdienvermogen en oplossingen voor maatschappelijke
Nadere informatieHet college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale Staten om:
STATENBRIEF Eindverslag EFRO-programma GO 2007-2013 Portefeuillehouder: M. Scheffer Kerntaak/plandoel: Economie Doel van deze brief: Het college van Gedeputeerde Staten verzoekt de leden van Provinciale
Nadere informatieKrachten bundelen, kennis delen en allianties vormen
The Next Step: Coalition of the Willing Krachten bundelen, kennis delen en allianties vormen The Next Step: Coalition of the Willing Krachten bundelen, kennis delen en allianties vormen Een regio om trots
Nadere informatieEuropese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie
Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie Via het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) stimuleert Europa de regionale
Nadere informatieUitvoeringskader Watertechnologie 2014-2020. Bijlage Succesvolle watertechnologieprojecten
Uitvoeringskader Watertechnologie 2014-2020 Bijlage Succesvolle watertechnologieprojecten Overzicht succesvolle waterprojecten Vanaf 2000 wordt in Fryslân gewerkt aan de ontwikkeling van het watertechnologiecluster
Nadere informatieDoel Doel van het programma VvW:
Doel Doel van het programma VvW: Een strategie en bijbehorende actielijnen opleveren en (laten) uitvoeren ten behoeve van de gewenste economische structuurversterking van de Vierkant voor Werk regio. Dit
Nadere informatieCampus Zeeland Investeren in economische structuurversterking in de Zuidwestelijke Delta
Campus Zeeland Investeren in economische structuurversterking in de Zuidwestelijke Delta Bijpraten Raadsleden Vlissingen, 10 april 2017 Agenda > Welkom: Harry van der Maas (voorzitter stuurgroep) > Stand
Nadere informatieEuropese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie
Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie Europese EFRO-subsidies voor innovatie en CO 2 -reductie Via het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) stimuleert Europa de regionale
Nadere informatieEnergizing the city: Almere energy axis
Inhoud Energizing the city: Almere energy axis... 3 Van Noord/West naar Zuid/Ooost... 4 Energie die stroomt door de as... 5 Focus on knowledge & education... 6 Focus on innovation & experiments... 7 Focus
Nadere informatieValorisatie Technosprong. Paul Althuis, 10-10-2011
Valorisatie Technosprong Paul Althuis, 10-10-2011 Visie Op regionaal niveau heeft Technosprong over 2010-2016 bijgedragen aan de realisatie van een optimaal starterklimaat in een regio vol open innovatie
Nadere informatieEnergieakkoord voor duurzame groei
Energieakkoord voor duurzame groei Netwerkbijeenkomst Duurzame regionale energie Gelderland 15 januari 2014 Lodewijk de Waal Energieakkoord Wie zaten aan tafel? Inhoud presentatie Hoofdlijnen Energieakkoord
Nadere informatiedit* doorpakken in topsectoren
dit* doorpakken in topsectoren dit*doorpakken in topsectoren dit* is een prioriteitenprogramma. dit* zijn de maatregelen die nodig zijn om de groei van de Brabants-Zeeuwse economie te stimuleren, als voortrekker
Nadere informatieTechniekpact Twente: wat is dat ook alweer? Waarom een techniekpact in Twente? Programmalijnen
Jaarverslag 2016 Techniekpact Twente: wat is dat ook alweer? Techniekpact Twente klinkt steeds meer mensen bekend in de oren. Maar wat is het ook alweer? Techniekpact Twente is een uitvoeringsprogramma
Nadere informatieGreen Deals gesloten voor stimuleren groene economische groei
Green Deals gesloten voor stimuleren groene economische groei Burgers, bedrijven, milieu-organisaties en overheden hebben vandaag op initiatief van minister Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en
Nadere informatieHet Bedrijfslevenbeleid
Het Bedrijfslevenbeleid NAAR DE TOP! Sjoerd Visser Programmadirectie Topsectoren i.o. Inhoud Regeerakkoord Bedrijfslevenbeleid - ambitie - topsectoren - ruimtelijke aspecten - financiering - Proces fasering
Nadere informatieCampus Zeeland. Regiobijeenkomst Zeeuws Vlaanderen. 22 juni 2017
Campus Zeeland Regiobijeenkomst Zeeuws Vlaanderen 22 juni 2017 1 Agenda 1. Campus Zeeland 2. Bèta College 3. Kennis & Innovatie Netwerken 4. Versterken hele onderwijskolom 5. Financiering 6. Conclusies
Nadere informatieFinancieringsmogelijkheden vanuit de provincie Gelderland. Hans Cornet 30 januari 2012 Wijnfort Lent
Financieringsmogelijkheden vanuit de provincie Gelderland Hans Cornet 30 januari 2012 Wijnfort Lent Coalitieakkoord Uitdagend Gelderland Economie is hèt belangrijkste thema in deze coalitieperiode 195
Nadere informatie11 Pijler 9: Stimulering commercialisering voor groei en export
11 Pijler 9: Stimulering commercialisering voor groei en export 11.1 Ambitie In 2030 neemt Nederland, op weg naar een duurzame energiehuishouding in 2050, een top 10-positie in op de Mondiale CleanTech-ranking.
Nadere informatieHolland High Tech High Tech Solutions for Global Challenges Topsector High Tech Systemen en Materialen
Holland High Tech High Tech Solutions for Global Challenges Topsector High Tech Systemen en Materialen Amandus Lundqvist Voorzitter Topteam HTSM 21 maart 2014 Topteam HTSM advies toename private én publieke
Nadere informatieNieuwe kansen in de verhouding tussen huurder en verhuurder van laboratoria. Jeff Gielen, 28 oktober 2014. www.biofacilities.nl
Nieuwe kansen in de verhouding tussen huurder en verhuurder van laboratoria Jeff Gielen, 28 oktober 2014 www.biofacilities.nl Inhoud 1. Kadans Biofacilities 2. Expertise en support + services 3. Lessons
Nadere informatieAgriFood Capital Monitor Belangrijkste feiten en cijfers
AgriFood Capital Monitor 2018 Belangrijkste feiten en cijfers Inleiding AgriFood Capital Monitor In dit boekje presenteren wij de feiten en cijfers van de AgriFood Capital Monitor 2018*. De Monitor geeft
Nadere informatieF4-GEMEENTEN. Manifest voor de vorming van een nieuw provinciaal coalitieakkoord. Versterk Economie en Werkgelegenheid
LEEUWARDEN SÚDWEST-FRYSLÂN SMALLINGERLAND HEERENVEEN Versterk Economie en Werkgelegenheid Manifest voor de vorming van een nieuw provinciaal coalitieakkoord SAMEN WERKEN AAN EEN SLAGVAARDIG FRYSLÂN 2 3
Nadere informatieSymposium Groene chemie in de delta
DPI Value Centre als onderdeel van TKI SPM en het valorisatienetwerk 2.0 Symposium Groene chemie in de delta A. Brouwer, 12 November 2012 TKI Smart Polymeric Materials Topresearch in polymeren 5-10 jaar
Nadere informatieHet TKI SOLAR ENERGY in het Nederlandse Energie- / Topsectorenbeleid
Het TKI SOLAR ENERGY in het Nederlandse Energie- / Topsectorenbeleid SundayNL 2014-19 november 2014 - Arnhem Wijnand van Hooff Programmadirecteur TKI Solar Energy Inhoud Het Nederlandse Energiebeleid en
Nadere informatieSamenwerking overheid en bedrijfsleven
Bio-energie cluster Oost Nederland Samenwerking overheid en bedrijfsleven ontwikkeling en realisatie van bioenergieprojecten Inhoud 1. inleiding 2. bioenergie in Oost Nederland 3. rol van gemeente 4. samenwerking
Nadere informatieF4: Investeren in trekkracht. Samenvatting. Verkenning economische samenwerking F4
Samenvatting Verkenning economische samenwerking F4 1 Samenvatting Aanleiding voor de verkenning De vier grootste gemeenten van Fryslân - Leeuwarden, Súdwest-Fryslân, Smallingerland en Heerenveen, kortweg
Nadere informatieToespraak commissaris van de koningin Max van den Berg, Statenexcursie 17/18 november 2011 naar Hannover
Toespraak commissaris van de koningin Max van den Berg, Statenexcursie 17/18 november 2011 naar Hannover Geachte aanwezigen, Noord-Nederland zet stevig in op sterke economische clusters rond agrofood,
Nadere informatieLinco Nieuwenhuyzen Adviseur Strategie Brainport Development
Linco Nieuwenhuyzen Adviseur Strategie Brainport Development Brainport Development ontwikkelingsmaatschappij nieuwe stijl Bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid Strategie-ontwikkeling-uitvoering
Nadere informatieBioenergie in Oost-Nederland
Bio-energie cluster Oost Nederland Bioenergie in Oost-Nederland www.bioenergieclusteroostnederland.nl Inhoud 1. inleiding - het bioenergiecluster BEON - duurzame energie en de rol van bio-energie slide
Nadere informatieInnovatiefinanciering in Zeeland
Innovatiefinanciering in Zeeland Ecosysteem onder regie van en coördinatie door Impuls Edwin van Houte 9 juli 2018 MKB Roadshow, Zeeuws-Vlaanderen Impuls Structuurversterking en ontwikkeling van de Zeeuwse
Nadere informatieBijlage 2. Human Capital Agenda s
Bijlage 2 Capital s De topsectoren gaan een human (onderwijs en scholing) voor de langere termijn opstellen en zullen onderwijsinstellingen hierbij betrekken. De s bevatten o.a. een analyse van de behoefte
Nadere informatieDuurzaamheid: speerpunt voor industrie en onderwijs
Duurzaamheid: speerpunt voor industrie en onderwijs Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie Nelo Emerencia, Speerpuntmanager Onderwijs & Innovatie Utrecht, 9 februari 2012 DAS Docentenconferentie
Nadere informatieZUIDWEST-NEDERLAND DE NATIONALE KOPLOPER (OP WEG NAAR DE BIOBASED DELTA) Biobased Business Cases
ZUIDWEST-NEDERLAND DE NATIONALE KOPLOPER (OP WEG NAAR DE BIOBASED DELTA) Biobased Business Cases Mei 18, 2011 Waarom koploper? Zuidwest-Nederland: Aanwezigheid grondstoffen Hoogwaardige bedrijven in agro,
Nadere informatieBio Energy to Overijssel
Bio Energy to Overijssel Wat is BE2.O? BE2.O is een gezamenlijk project van de provincie Overijssel, de Universiteit Twente en regionale bedrijven met als doel in Overijssel de toepassing van bio-energie
Nadere informatieDE INDUSTRIE: MOTOR VAN VERNIEUWING. Drie acties voor een nieuw Kabinet. Manifest 2017
DE INDUSTRIE: Drie acties voor een nieuw Kabinet MOTOR VAN Manifest 2017 VERNIEUWING Nederlandse industriële bedrijven behoren tot de top van de wereld. We zijn wereldmarktleider in chipmachines en medische
Nadere informatieDe Europese lidstaten in het kader van de Lissabon-afspraken de EU tot de meest innovatieve economie ter wereld willen maken;
INTENTIEVERKLARING CO 2 AFVANG, TRANSPORT en OPSLAG Partijen 1. De Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, vertegenwoordigd door de heer ir. J. van der Vlist, Secretaris-Generaal
Nadere informatieEen Groene Generatie met Energie voor de Toekomst. René Wijffels
Een Groene Generatie met Energie voor de Toekomst René Wijffels Inhoud Wat is Biobased Economy? De bio-economy in de VS Behoefte aan professionals in bio-based economy Een groene generatie met energie
Nadere informatieSubsidiemogelijkheden EFRO 2007-2013 Oost-Nederland
Subsidiemogelijkheden EFRO 2007-2013 Oost-Nederland 2 Europees stimuleringsprogramma versterkt positie Oost-Nederland Let s GO Gelderland en Overijssel toonaangevend in innovatie Oost-Nederland is een
Nadere informatieSmart Grids, bouwstenen voor slimmer energiegebruik. ENGIE Infra & Mobility
Smart Grids, bouwstenen voor slimmer energiegebruik ENGIE Infra & Mobility De daad bij het woord, de techniek bij de plannen Over een aantal jaren ziet de energievoorziening in Nederland er geheel anders
Nadere informatieDe overheid als launching customer
De overheid als launching customer Julia Williams Project leader elektrisch rijden Ministerie van Economische zaken, Landbouw en Innovatie Waarom elektrisch rijden? Klimaat Het duurzame energiesysteem
Nadere informatieStrategische Agenda Helmond. Coalitie-onderhandelingen 4 april 2018
Strategische Agenda Helmond Coalitie-onderhandelingen 4 april 2018 Staat van Helmond: Hoofddoelen strategische agenda Centrale ambitie: Meer banen Meer inwoners Meer banen Verwachte groei naar 101.000
Nadere informatieTrends en ontwikkelingen
Ons wereldbeeld ???!!! Intussen in Trends en ontwikkelingen >9 mld mensen!!!!! Wat betekent dit? Kernvraag Hoe zorgen we voor een blijvend goed leefklimaat voor onze burgers? Wonen, werken, welzijn
Nadere informatieKvK dienstverlening topsectoren
MIT regeling 2014 KvK dienstverlening topsectoren Bon Uijting senior adviseur KvK 15 mei 2014 KvK verzorgt vele MKB loketten topsectoren Telnr MKB Loket MKB loketten topsectoren MKB loket Agro Food 088-585
Nadere informatieEconomische kracht van de maritieme sector in de Zuidvleugel (van tweede Maasvlakte tot Gorinchem) verder versterken door inzet op vier lijnen:
Bijlage 1B behorend bij Voortgangsrapportage vragen Economie door gemeenten MKB: overzicht initiatieven MKB-kennisinstellingen Naam project Maritime Delta Economische kracht van de maritieme sector in
Nadere informatieAanpak arbeidsmarkt Zuidoost-Nederland 2016-2020. Illustratie regionaal arbeidsmarkt dashboard. Inleiding
Aanpak arbeidsmarkt Zuidoost-Nederland 2016-2020 Illustratie regionaal arbeidsmarkt dashboard. Inleiding Wil Zuidoost-Nederland als top innovatie regio in de wereld meetellen, dan zal er voldoende en goed
Nadere informatie1-5-2015. 1. Programma OP Oost - Prioriteiten - Resultaat- en 0utputindicatoren - Selectie. 2. Instrumenten. 3. Budget en planning. 4.
22 april 2015 Bastiaan de Jonge 1. Programma OP Oost - Prioriteiten - Resultaat- en 0utputindicatoren - Selectie 2. Instrumenten 3. Budget en planning 4. Tips Aan deze presentatie kunnen geen rechten worden
Nadere informatieCIV SMART TECHNOLOGY
CIV SMART TECHNOLOGY Uitgebreide managementsamenvatting Plan van Aanpak Centrum voor Innovatief Vakmanschap Smart Technology Ten behoeve van subsidie aanvraag Regionaal Investeringsfonds door de partners
Nadere informatieKRIMP INLEIDING. voor de welvaart. Bevolking -1,2% Banen -4% In 2012 hebben het Ministerie van Binnenlandse Zaken en de provincie Zuid-Holland
SMART WATER INLEIDING In 2012 hebben het Ministerie van Binnenlandse Zaken en de provincie Zuid-Holland - nieuw te ontwikkelen) projecten en activiteiten aan worden verbonden en worden KRIMP voor de welvaart
Nadere informatieinnovatiebevordering RIS3 MKB OPZuid Europees Innovatieprogramma voor Zuid-Nederland overheden living labs koolstofarme economie cross-overs design
OPZuid Europees Innovatieprogramma voor Zuid-Nederland BIObased logistiek maintenance hightech systems agrofood overheden RIS3 innovatiebevordering duurzaamheid schone energie welzijn samenwerking gezondheid
Nadere informatieEconomisch Manifest. Noord-Limburg
Noord-Limburg Inleiding In de vorm van een Plan van aanpak programma Greenport Venlo heeft de Provincie najaar 2014 haar visie gegeven op de koers die men voor Noord-Limburg van belang acht: het komen
Nadere informatieMasterclass Duurzaam ondernemen: Businessplan Biobased Economy Zuidwest-Nederland
Masterclass Duurzaam ondernemen: Businessplan Biobased Economy Zuidwest-Nederland Paul Bleumink Managing Partner Gent, 30 maart 2011 Buck Consultants International Postbus 1456 6501 BL Nijmegen Telnr :
Nadere informatieZUIDOOST-NEDERLAND: DÉ EUROPESE OPEN INNOVATIEREGIO
ZUIDOOST-NEDERLAND: DÉ EUROPESE OPEN INNOVATIEREGIO TOP ECONOMY, SMART SOCIETY 2- Zuidoost-Nederland: dé Europese open innovatieregio AIRPORT AIRPORT SEAPORT BRAINPORT NETWORK -3 4 - OVER BRAINPORT NETWORK
Nadere informatiePresentatie EDB Nicole Ottenheim Gemeente Venlo. Tjeu van de Laar ROC Gilde Opleidingen. Hans Aarts Fontys Hogescholen
Presentatie EDB 27-9-2017 Nicole Ottenheim Gemeente Venlo Tjeu van de Laar ROC Gilde Opleidingen Hans Aarts Fontys Hogescholen Bedrijfsleven: personeelspiramide wordt personeelsruit Outsourcing HO MBO
Nadere informatieInnovatieplatform Twente S a m e n w e r k e n a a n i n n o v a t i e
Innovatieplatform Twente S a m e n w e r k e n a a n i n n o v a t i e Twente is een innovatieve regio die nationaal en internationaal sterk in opkomst is. Daarom is op initiatief van de provincie Overijssel
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 33 009 Innovatiebeleid Nr. 14 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 5
Nadere informatieBeter worden in wat we samen zijn!
Beter worden in wat we samen zijn! Wie zijn we? Wat doen we? De gemeenten in de regio Stedendriehoek werken samen. Samen staan we sterk en maken we ons sterk voor het nog verder verbeteren van het VESTIGINGSKLIMAAT.
Nadere informatieSpeech van commissaris van de koning Max van den Berg, debatavond Europese Commissie 'Energievoorziening in de toekomst', 30 januari 2014
Speech van commissaris van de koning Max van den Berg, debatavond Europese Commissie 'Energievoorziening in de toekomst', 30 januari 2014 Dames en heren, [Intro] Europa begint in Groningen. Zéker als het
Nadere informatieRegie op energie. Investeren in de productie van duurzame energie in de regio Arnhem-Nijmegen
Investeren in de productie van duurzame energie in de regio Arnhem-Nijmegen Regie op energie Wij, de 22 gemeenten in de regio Arnhem- Nijmegen, maken ons sterk voor een versnelde transitie van fossiele
Nadere informatieINNOVATIEMONITOR. resultaten regiofoodvalley.nl
INNOVATIEMONITOR resultaten 218 regiofoodvalley.nl Noldus Information Technology uit Wageningen werkt met kennis en begrip van het wetenschappelijk domein aan software, hardware en praktische toepassingen
Nadere informatieBrainport 2030 Focus op maatschappelijke uitdagingen
Brainport 2030 Focus op maatschappelijke uitdagingen Dirk Plees John Dreessen Hans Damsteegt Thomas Voncken Wereldproblemen als uitgangspunt Grondstoffen Gezondheid Energie Water Bevolking Voedsel en veiligheid
Nadere informatieICT CAMPUS GROEIVERSNELLER IN FOODVALLEY
ICT CAMPUS GROEIVERSNELLER IN FOODVALLEY ICT CAMPUS ICT Campus, part of FoodValley: 1. verbindt ondernemers uit verschillende sectoren en kennisinstellingen met elkaar; 2. faciliteert deze bedrijven en
Nadere informatiePresentatie Actieplan FoodValley
Presentatie Actieplan FoodValley Doorontwikkeling FoodValley Ambitie 26 oktober 2012 FoodValley: kristallisatiepunt voor innovaties in agrofoodsector (1) Sense of urgency: wereldvoedselproblematiek en
Nadere informatieCVO Groningen. Annemieke Galema en Jan Sikkema 18 september 2012
CVO Groningen Annemieke Galema en Jan Sikkema 18 september 2012 Centrum voor Valorisatie en Ondernemerschap Stimuleren van kennisintensief ondernemerschap Drijvende krachten Valorisatie en Ondernemerschap
Nadere informatieProeftuin FoodValley. Biobased economy en energietransitie
Proeftuin FoodValley Biobased economy en energietransitie 1 2 Inhoudsopgave Inleiding Waarom is een biobased economy belangrijk voor FoodValley? Wat is de ambitie voor FoodValley? Hoe kun je innovaties
Nadere informatiePersbericht. Brabant investeert in zonne-energie
Persbericht Dit is een gezamenlijk bericht van ECN, TNO, TU/e en het Holst Centre (Solliance), Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie (FOM), Knowledge and Innovation Community (KIC) InnoEnergy
Nadere informatieVerdeling en inzet Gelderse Revolverende Middelen 12 maart 2013
Verdeling en inzet Gelderse Revolverende Middelen 12 maart 2013 Door: Hans Wouters Programma energietransitie Provincie Gelderland Geactualiseerde verdeling 100 mln Verdeling nog te bestemmen revolverende
Nadere informatieNieuwsbrief Energie april 2013
b6agina 1 van 6 Nieuwsbrief Energie april 2013 Inhoud Nieuws Duurzame energieveiling van start Nieuwe visie ontwikkeling biogas Algen en zeewier: hoe duurzaam is de productie? Kwaliteitsborging helpt bij
Nadere informatieAgriculture De uitdagingen van een Biobased Economy voor het onderwijs
Agriculture De uitdagingen van een Biobased Economy voor het onderwijs Tuinbouw Kennisdag 2012 Bleiswijk 27 november 2012 Transitie naar Duurzame Samenleving Van lineair naar circulair Triple P bottom-line
Nadere informatieCampus Zeeland. Regiobijeenkomst Schouwen Duiveland en Tholen. Bruinisse, 20 juni 2017
Campus Zeeland Regiobijeenkomst Schouwen Duiveland en Tholen Bruinisse, 20 juni 2017 1 Agenda 1. Campus Zeeland 2. Bèta College 3. Kennis & Innovatie Netwerken 4. Versterken hele onderwijskolom (onderwijs
Nadere informatieNextport International community Zwolle Region
Nextport International community Zwolle Region December 2014 1 Ideaalbeeld Zwolle 2020 Wat hebben we bereikt? We schrijven 2020. Regio Zwolle heeft een transitie doorgemaakt en wordt internationaal gezien
Nadere informatieFood Tech Brainport...
Metropoolregio Eindhoven- Regionaal Platform Heeze, 12 april 2017 Food Tech Brainport... Food Tech Brainport is een internationaal expertisecluster voor technologie, product- en marktinnovaties. Het centrum
Nadere informatieInnovatiemonitor. resultaten 2018 samenvatting
Innovatiemonitor resultaten 218 samenvatting MPD Groene Energie werkt aan een mix van energie-oplossingen voor een betaalbare, maatschappelijke en energie-verantwoorde toekomst. 2 Innovatiemonitor resultaten
Nadere informatieEconomische Monitor Stedelijk netwerk. Arnhem-Nijmegen CONCEPT. Rozendaal Rheden Doesburg. Arnhem. Zevenaar. Renkum. Westervoort. Duiven Montferland
CONCEPT Economische Monitor Stedelijk netwerk Renkum Arnhem Rozendaal Rheden Doesburg Zevenaar Westervoort Arnhem-Nijmegen Overbetuwe Lingewaard Duiven Montferland Druten Beuningen Rijnwaarden Wijchen
Nadere informatieStichting Springtij Ophelialaan 69-A 1431 HA, Aalsmeer
Stichting Springtij Ophelialaan 69-A 1431 HA, Aalsmeer T.a.v. Klimaat Jury Wieke de Jong Executive assistant Directie Projectondersteuning Betreft: Pleit Nota Springtij -2017 Groen Gas Nederland Beste
Nadere informatieZonder Energieopslag geen Energietransitie. Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel WKO-Manifestatie / 30 Oktober 2013
Zonder Energieopslag geen Energietransitie Teun Bokhoven Duurzame Energie Koepel WKO-Manifestatie / 30 Oktober 2013 Duurzame Energie Koepel 6 brancheorganisaties (wind, zon, bodemenergie, bio, warmtepompen,
Nadere informatieDOC en EZ-innovatiebeleid: dat moet (kunnen) passen. Luuk Klomp Plv directeur Innovatie en Kennis. 19 oktober 2016
DOC en EZ-innovatiebeleid: dat moet (kunnen) passen Luuk Klomp Plv directeur Innovatie en Kennis 19 oktober 2016 Beleidsthema s en doelen innovatie 1 Generiek spoor: ruimte voor ondernemers Doelen: NL
Nadere informatieSamenwerking in de praktijk: ICT lab voor studenten ICT-campus als verbinder
Samenwerking in de praktijk: ICT lab voor studenten ICT-campus als verbinder Innovatieve oplossingen worden bereikt door samenwerken. ICT Campus brengt bedrijven en kennisinstellingen bij elkaar, om van
Nadere informatieAllereerst natuurlijk de beste wensen voor 2013.
Speech van Commissaris van de Koningin en voorzitter Raad van Toezicht Energy Valley Max van den Berg, nieuwjaarsreceptie Energy Valley, Groningen, 8 januari 2013 Dames en heren, Allereerst natuurlijk
Nadere informatieDe Biobased Economy in de Zuidvleugel
De Biobased Economy in de Zuidvleugel Wat is er nodig om de biobased-economy in de Zuidvleugel een impuls te geven? 17 1 13, Douwe-Frits Broens LEI: Biobased Economics - financiële en milieudoelen halen
Nadere informatieKOPPELT KANSEN EN KENNIS IN DE BIOMEDISCHE- EN ZORGSECTOR
Health Valley KOPPELT KANSEN EN KENNIS IN DE BIOMEDISCHE- EN ZORGSECTOR Ondernemers zien marktkansen en hebben vaak specifieke hoogwaardige kennis nodig om een product te ontwikkelen. Wetenschappers hebben
Nadere informatieUITNODIGING. Geachte heer, mevrouw,
UITNODIGING EMT-Debat Vitale regionale economie: Gelderland Energieland Dinsdag 5 april van 17.00 20.30 uur Openluchtmuseum, Schelmseweg 89, 6816 SJ Arnhem Geachte heer, mevrouw, Op dinsdag 5 april vindt
Nadere informatieHerman Wijffels Innovatie Event Impact van publieke financieringsinstrumenten 3 november 2016, #HWI Inspiratielunch
Herman Wijffels Innovatie Event 2016 Impact van publieke financieringsinstrumenten, #HWI2016 - Inspiratielunch MKB-kredietverlening Trends, rol overheid Pieter Waasdorp, directeur Ondernemerschap, Ministerie
Nadere informatieHealthValley. where health & innovation meet. Succesvol innoveren in de zorg
HealthValley where health & innovation meet Succesvol innoveren in de zorg 1 Succesvol innoveren in de zorg Health Valley Health Valley is een netwerk van bedrijven, overheden, kennis- en zorginstellingen
Nadere informatieCommissie Economie, Mobiliteit en Grote Stedenbeleid
Griffie Commissie Economie, Mobiliteit en Grote Stedenbeleid Datum commissievergadering : - DIS-stuknummer : 1258251 Behandelend ambtenaar : T.M.J. van de Schoot Directie/afdeling : Economie en Mobiliteit
Nadere informatie