creatieve industrie zorg social work techniek ict bouw SPEERPUNT ZORG EN TECHNOLOGIE EINDRAPPORTAGE

Transcriptie

1 zorg social work techniek ict creatieve industrie bouw SPEERPUNT ZORG EN TECHNOLOGIE EINDRAPPORTAGE

2 COLOFON Auteurs: H.S.M Kort, M. Smole Inlichtingen: Februari 2015, Directie Faculteit Gezondheidszorg Bronvermelding is verplicht. Verveelvoudigen voor eigen gebruik of intern gebruik is toegestaan.

3 INHOUD MISSIE 2. DOELSTELLINGEN 3. ACTIVITEITEN Onderzoek 11 Onderwijs 15 Praktijk- en Sia RAAK projecten 20 MKB 22 Samenwerking 25 Disseminatie 26 CareTechLab VERBINDING ONDERWIJS EN ONDERZOEK Participatie van studenten en medewerkers 21 Participatie van lectoraten DOORWERKING 6. GOVERNANCE 7. FINANCIËN 8. BIJLAGEN LIJST VAN AFKORTINGEN

4 1. MISSIE Hogeschool Utrecht (HU) heeft samen met haar publieke en private partners, onder wie die van het Utrecht Science Park 1, het thema Zorg en Technologie als een van haar speerpunten gekozen. In dit speerpunt bundelen verschillende faculteiten en kenniscentra van de hogeschool hun expertise. De Faculteit Gezondheidszorg en het Kenniscentrum Innovatie van Zorgverlening vervullen voor het speerpunt Zorg en Technologie een voortrekkersrol. Innovatie en professionalisering Het Kenniscentrum Innovatie van Zorgverlening is vaandeldrager van het profiel van de Faculteit Gezondheidszorg. Als kennisorganisatie die hoogwaardig onderwijs en onderzoek combineert, beoogt de Faculteit Gezondheidszorg innovatie en professionalisering van de zorg. Dat betekent dat we mensen opleiden tot hoogstaande zorgprofessionals die in hun beroepsuitoefening blijvend bijdragen aan zorgvernieuwing. We beschouwen gezondheid als het vermogen van mensen om zich aan te passen en eigen regie te voeren in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van hun leven. De opdracht van de gezondheidszorg en de mensen die daarin werken is dit vermogen te optimaliseren, ook wanneer er sprake is van verminderde functies. Technologie voor zelfstandigheid Het speerpunt Zorg en Technologie hield zich bezig met de ontwikkeling en het gebruik van technologie in het primaire proces van de gezondheidszorg met als doel mensen met een langdurige zorgvraag zo lang mogelijk zo zelfstandig mogelijk te laten functioneren en sociaal te laten participeren. In het primaire proces gaat het om het signaleren van mogelijke gezondheidsproblemen, het verhelderen van problemen en vragen, het stellen van diagnoses, het maken van een plan van aanpak voor preventie, behandeling, het inschakelen van derden en dergelijke. Op al deze punten kunnen technolo gische (zorg) toepassingen aanvullend of vervangend worden ingezet. Ondersteuning van zelfmanagement Het speerpunt Zorg en Technologie richtte zich op de zorg voor mensen met langdurende problematiek. Het accent ligt op ouderen, chronisch zieken en mensen met een beperking. Deze mensen wonen thuis, in een verpleeg- of verzorgingshuis of in andere (kleinschalige) woonvoorzieningen. Voor het streven 4

5 hen zo lang mogelijk zo zelfstandig te laten functioneren en sociaal te laten participeren is zelfmanagement een sleutelbegrip. De technologische ondersteuning die het speerpunt beoogde, was gericht op gebruik door de zorgvrager zelf, maar kon ook ten dienste staan van naasten die hen verzorgen (het cliëntsysteem), professionele zorgverleners en de leefomgeving. Voorbeelden zijn ehealth, mobile health en serious gaming. Technologische innovatie in de gebouwde omgeving kreeg in het speerpunt speciale aandacht. Het spectrum van technologische toepassingen in de zorg is breed. Het kan gaan om hulpmiddelen, ICT, design en aan de bouw gerelateerde technologie. Omdat andere hogescholen actief zijn op het gebied van robotica, assistive technology en digital life hield het speerpunt Zorg en Technologie van de HU zich niet intensief met deze onderwerpen bezig. Vragen uit de praktijk Het speerpunt kende een vraaggestuurde oriëntatie. Leidend voor de onderwerpkeuzes waren de vragen en behoeften van zorgprofessionals en van ouderen, chronisch zieken, mensen met een beperking en hun mantelzorgers. Het is niet vanzelfsprekend dat vraag en aanbod rond technologie in de zorg goed op elkaar aansluiten. De beoogde gebruikers van de technologie worden dikwijls te laat of helemaal niet betrokken in het ontwikkelingsproces. Ook ontbreken vaak geschikte businessmodellen om de innovaties daadwerkelijk te kunnen implementeren. In het speerpunt Zorg en Technologie werkte de HU aan onderwijs en onderzoek in voortdurende interactie met beroepsbeoefenaren in de zorgsector en in andere sectoren die relevant zijn voor de gezondheid van mensen. De activiteiten van het speerpunt sloten goed aan op de topsector Life Sciences & Health en daarbinnen op de roadmap Home care and selfmanagement. 1 Stichting Utrecht Science Park (USP) is een initiatief van UU, UMC Utrecht, HU en Gemeente en Provincie Utrecht voor het bij elkaar brengen en faciliteren van hoogwaardige kennis en bedrijvigheid, met als doel meer kennis-innovatieve bedrijven naar de regio Utrecht te halen. Het USP richt zich op Life Sciences en Duurzaamheid. 5

6 2. DOELSTELLINGEN Om te bereiken dat mensen met een langdurige zorgvraag zo lang mogelijk zelfredzaam zijn werkte het speerpunt op basis van praktijkgericht onderzoek aan de ontwikkeling en implementatie van praktijkgerichte kennis en aan de verspreiding daarvan via het onderwijs aan zorgprofessionals. Bovendien streefde het speerpunt in samenwerking met andere sectoren binnen de HU naar realisatie van regionale doelstellingen en naar erkenning als expertisecenter op het gebied van technologische toepassingen in de zorg, zowel nationaal als internationaal. Daarnaast waren de activiteiten van het speerpunt Zorg en Technologie bedoeld om een bijdrage te leveren aan de regio brede doelstelling 2-more healthy years. Het streven is de toename van de levensverwachting van burgers in de regio Utrecht met twee gezonde levensjaren. Deze doelstelling is het resultaat van samenwerking met stakeholders van Utrecht Life Sciences (ULS) en een vertegenwoordiging van de supportorganisatie van de Economic Board Utrecht. Deze samenwerking heeft in 2013 productieve vormen aangenomen. Door het formuleren van een heldere propositie konden de verbindingen met de strategische partners nader onder de loep worden genomen en de strategische langetermijnperspectieven worden besproken. Resultaat hiervan is dat het thema Zorg Innovatie nu regionaal goed in de schijnwerpers staat, zowel binnen de kennisinstellingen als binnen het bestuurlijke en politieke circuit. In de bouwstenennotitie van de Economic Board Utrecht heeft het onderwerp een duidelijke plek gekregen. Praktijk De doelstellingen die het speerpunt voor de praktijk nastreefde, lagen op het gebied van: technologie voor cliënten; technologie voor zorgprofessionals; technologie in de gebouwde omgeving. De praktijkgerichte kennis die binnen het speerpunt werd ontwikkeld, wordt onder andere via het onderwijs benut om zorgprofessionals goed toe te rusten en ervoor te zorgen dat innovaties daadwerkelijk hun weg vinden naar de praktijk en daar tot vergroting van de zelfstandigheid en zelfredzaamheid van mensen leiden. 6

7 Onderwijs De doelstellingen van het speerpunt voor het onderwijs aan zorgprofessionals luidden: alle opleidingen Gezondheidszorg besteden aandacht aan ehealth in het onderwijs; alle studenten Gezondheidszorg leren technologische toepassingen in te zetten voor vraagstukken in de gezondheidszorg; alle docenten weten wat ehealth is en wat de (on)mogelijkheden zijn voor de zorg; alle docenten passen kennis over zorg en technologie gericht op zelfredzaamheid toe in hun eigen vakgebied en vertalen dit in onderwijs. Binnen diverse opleidingen zijn al goede voorbeelden van hoe ehealth binnen de curricula een plaats heeft gekregen of waar studenten uitgedaagd worden, samen met docenten. In hoofdstuk 3.2 wordt de toepassing van ehealth in het HU gezondheidszorg onderwijs per instituut nader beschreven. Tevens is de Taskforce ehealth aan het einde van de looptijd van het speerpunt opgericht. Vertegenwoordigers van de drie instituten en het kenniscentrum van de Faculteit Gezondheidszorg werken daarin samen aan implementatie van ehealth in het onderwijs. Onderzoek De doelstelling van het speerpunt in onderwijs en onderzoek van de HU was: met andere sectoren, zoals techniek, economie en management, en de creatieve industrie, komen tot kennis en productontwikkeling op een aantal snijvlakken, zoals games-4-health; design-4-health; business models in healthcare; health and engineering. Bedrijfsleven De doelstelling van het speerpunt voor het bedrijfsleven luidde: bevindingen van onderzoek vertalen naar het MKB en het overige bedrijfsleven, zodat toepassingen van ehealth ontwikkeld worden die begrijpelijk zijn voor professionals, gebruikt worden door ouderen, daadwerkelijk leiden tot verlichting van de zorglast en mensen in staat stellen om zo lang mogelijk in hun eigen woning te blijven. 7

8 Een apart onderdeel van het speerpunt Zorg en Technologie van Hogeschool Utrecht vormde de relatie met de praktijk. MKB bedrijven die werkzaam zijn op het gebied van ehealth-producten of diensten hebben vragen over de inzet hiervan. Deze vragen werden vertaald naar deelprojecten en onder begeleiding van onderzoekers beantwoord door studenten van onder andere de Faculteit Gezondheidszorg, de Faculteit Economie en Management en de Faculteit Natuur en Techniek. Regio Zorg en life sciences vormen een substantieel deel van de regionale economie, niet alleen in verzorgende zin (care en cure) maar ook in stuwende zin (innovatie, producten dienstenontwikkeling, groothandel en export). In de domotica, in zelfmanagement en in life sciences gaan de ontwikkelingen snel en ontwikkelen zich internationaal miljardenmarkten. De regio Utrecht staat uitstekend voorgesorteerd om daarvan te profiteren en tegelijk oplossingen te bieden voor een gezondere samenleving, één van de grote mondiale maatschappelijke opgaven. De regio beschikt over een excellente kennisbasis met onder andere UMC Utrecht, Universiteit Utrecht, RIVM, Hogeschool Utrecht, NIVEL en researchafdelingen van commerciële bedrijven. De regio huisvest brancheverenigingen, patiëntenorganisaties en aanverwant bedrijfsleven. Utrecht heeft nationaal en internationaal een leidende positie op het terrein van public health, kankeronderzoek, regeneratieve geneeskunde en veterinaire geneeskunde. Het Utrecht Science Park is voor de ontwikkeling van Onderwijs Fig.1. Visualisatie van de doelstellingen van het speerpunt Gebouwde Omgeving Zorg professional Cliëntsysteem Cliënt 8 Onderzoek Praktijk

9 het life sciences cluster een belangrijke pijler aangezien het USP voorziet in de juiste infrastructurele voorwaarden. 2 De doelstelling van het speerpunt in de regio Utrecht was: een bijdrage leveren aan de regiobrede doelstelling 2-more healthy years : de toename van de levensverwachting van burgers in de Utrechtse regio met twee gezonde levensjaren. Het speerpunt Zorg en Technologie werkte daartoe samen met zorg- en onderwijsinstellingen uit de gehele regio. Zichtbaarheid en impact De doelstellingen van het speerpunt wat betreft nationale en internationale zichtbaarheid en impact waren: gezien en erkend worden als betrouwbare en waardevolle partner; in een regionaal geworteld consortium samenwerken met nationale en internationale partners aan de doelstellingen van Horizon 2020, zoals met Utrecht Life Sciences. Utrecht Life Sciences (ULS) is een open innovatienetwerk dat voorziet in strategische publiek-private samenwerking tussen onderwijs, onderzoek en MKB op het gebied van gezondheidszorg. Belangrijkste onderwerpen zijn Zelfmanagement, Active Aging & Long Term Care, Healing Environments en Serious Gaming. Gezondheidszorginnovaties op deze gebieden kunnen leiden tot een verhoogde kwaliteit van leven, arbeidsproductiviteit, en gereduceerde zorgkosten. Het doel is om de duurzaamheid en zelfeffectiviteit van de zorg te verbeteren, en het concurrentievermogen van bedrijven te intensiveren. ULS is gehuisvest op het Utrecht Science Park. euceps De missie van het kenniscentrum Innovatie van Zorgverlening en het speerpunt Zorg en Technologie is succesvol ingebracht in de regionale netwerken en heeft 2 Uit: EBU Voortgangsrapportage, november

10 geleid tot samenwerking op het thema Zelfmanagement. De Economic Board Utrecht (EBU) heeft zelfmanagement benoemd tot gemeenschappelijk sleutelbegrip. Zelfmanagement is het individuele vermogen van cliënten om bij een aandoening goed om te gaan met symptomen, behandeling, lichamelijke, psychische en sociale consequenties en leefstijlaanpassingen. Mensen maken daarin bewuste keuzes, ondersteund door zorgverleners. Zowel overheid, zorgverleners als patiëntenorganisaties onderstrepen het belang van zelfmanagement. 3 In de Utrechtse regio bestaat grote interesse om zich op het thema zelfmanagement te profileren. De eerste stap daarvoor is gezet met de lancering 4 van het European Network of Personalised Medicine Health and Selfmanagement (euceps). De ambitie van dit netwerk is het maximaal benutten en uitbouwen van de Nederlandse kennisvoorsprong in internationaal perspectief en specifiek in de Utrechtse regio. Het netwerk in Utrecht bundelt excellente kennis en helpt bij innovatie, verspreiding en toepassing van nieuwe kennis op dit gebied. Het euceps positioneert zich nationaal en internationaal als kennis- en expertisenetwerk op het terrein van personalised health and selfmanagement. In het euceps participeren de HKU, CBO/TNO, UMCU en de HU. Andere regionale partijen zullen zich nog aansluiten. Het euceps streeft naar de toevoeging van twee gezonde levensjaren, 2-more healthy years, aan het leven van burgers in de Utrechtse regio. Dit wil het bereiken met de uitvoering van projecten op basis van Europese subsidies. Het euceps wilt daarnaast een aantrekkelijke partij zijn voor andere Europese partners. Zie ook UMC Utrecht, Universiteit Utrecht, Hogeschool Utrecht, Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, CBO/TNO en Economic Board Utrecht (EBU) hebben het European Network of Personalised Health and Selfmanagement (euceps) gelanceerd. Zie: 5 PROactive, as part of the European Innovative Medicines Initiative (IMI), is a project that aims to develop, validate and use patient reported outcome (PRO) tools investigating dimensions of physical activity that are judged by patients living with chronic obstructive pulmonary disease (COPD) to be essential. 10

11 3. ACTIVITEITEN 3.1 ONDERZOEK Onderzoek in het kader van het speerpunt heeft voornamelijk plaats gevonden bij de Faculteit Gezondheidszorg en bij de Faculteit Natuur en Techniek. In Bijlage 8.10 wordt een overzicht gegeven van de lopende promotietrajecten die vallen binnen het kader van het speerpunt. Hieronder worden een aantal in het oog springende onderzoeksprojecten beschreven Faculteit Gezondheidszorg Technologie voor cliënten In de zorg voor mensen met COPD heeft ehealth als doel de multidisciplinaire zorg na de revalidatieperiode te optimaliseren door een laagdrempelige, betaalbare interventie te ontwikkelen waarmee mensen met COPD zelf hun fysieke activiteit objectief kunnen meten en hun bewegingsdoelen kunnen bijhouden. Daarvoor is een app ontwikkeld die een goede kans maakt ingebracht te worden in het proactive COPD 5 -consortium. mhealth-interventie voor COPD Om het zelfmanagement van COPD-patiënten te bevorderen bestaan er verschillende wetenschappelijk gefundeerde interventies. Binnen het promotieonderzoek mhealth-interventie voor COPD wordt een wetenschappelijk verantwoorde mobiele app om COPD-patiënten te ondersteunen, ontwikkeld. Technologie voor zorgprofessionals Het doel van het project Speech and Hearing Technology is het vergroten van kennis van logopedisten over gehoor en de nieuwste technische hulpmiddelen op het gebied van horen, zoals het cochleair implantaat. Ook het project ehealth en Logopedische Interventie is op logopedisten gericht. De bedoeling van dit project is om via een survey onder professionals inzicht te krijgen in het gebruik, de barrières en de mogelijkheden van telelogopedie in Nederland. Met het promotieonderzoek Development of nursing competencies to enhance the use of ehealth wordt kennis gegenereerd over benodigde competenties 11

12 voor het verlenen van zorg op afstand. Het doel is het ontwikkelen van competenties voor de optimalisatie van het gebruik van ehealth-technologie. De onderzoeksresultaten worden geadresseerd aan de verpleegkundige beroepsgroep, verpleegkundigen in opleiding, en afgestudeerde verpleegkundigen werkzaam in de praktijk. Het project Op weg naar een raamwerk van verpleegkundige competenties voor de inzet van ehealth is onderdeel van bovenstaand promotieonderzoek. Aan het project nemen verschillende disciplines deel: docenten van de bacheloropleiding Verpleegkunde, verpleegkundigen die al werken met ehealth, cliënten die gebruik maken van ehealth, en technologieproviders. Het doel van het onderzoek is een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van adequaat ehealthonderwijs voor verpleegkundigen, een voorwaarde voor brede implementatie. Technologie in de gebouwde omgeving In 2013 is het evaluatieonderzoek e-care in Kleinschalig wonen met domotica afgerond. Daarvoor werden in dertien initiatieven de effecten van de inzet van ehealth bekeken. Bezielende Omgeving in de Ouderenzorg (BEZO) Binnen de wereld van de gezondheidszorg gaat het sterk om de kwaliteit van leven en welbevinden van ouderen in verpleeg- en verzorgingshuizen. Omgevingsfactoren als licht, geluid en luchtkwaliteit kunnen hierbij een belangrijke rol spelen. De verwachting is dat de omgevingsin-terventies zullen leiden tot gezondheidswinst van kwetsbare ouderen in verpleeg- en verzorgingshuizen. Ten tweede is de verwachting dat de bouwfysische interventies en ontwerpen leiden tot een verbeterd fysiek werkklimaat voor de professionals. Ten slotte zullen de resultaten uit het BEZO-project de professionals ondersteunen bij het herijken van het zorgproces en zal het project richting geven aan de ontwikkeling van richtlijnen met betrekking tot bouwfysische aspecten van de gebouwde omgeving. De beoogde resultaten van dit project zullen worden opgenomen in het huidige lesmateriaal op de hogescholen en op de Technische Universiteit Eindhoven. De resultaten worden voor de professionals in de zorg en professionals in de bouw zichtbaar gemaakt met een Mock Up. Een Mock Up is een 12

13 testomgeving waarin de beoogde resultaten kunnen worden besproken en worden geëvalueerd. Tevens komt de bijdrage van de professionals aan het project tot uiting door hun adviezen en feedback bij de evaluatie en de realisatie van dit model Faculteit Natuur en Techniek OLDIE Ouderen Langer thuis door Design van ICT voor Empowerment Vanaf 1 januari 2015 wordt de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) gedecentraliseerd van het rijk naar gemeenten, waardoor gemeenten verantwoordelijk worden voor ouderen die met begeleiding nog zelfstandig kunnen wonen. De rijksoverheid vindt ook dat de zelfredzaamheid van alle burgers groter moet worden, en ziet hierbij een belangrijke rol weggelegd voor (informatie- en communicatie-) technologie (ICT). Spraaktechnologie voor inclusive design TNO gebruikt Informatie en Communicatie Technologie (ICT) om producten en diensten toegankelijk te maken voor iedereen, dus ook voor speciale doelgroepen zoals gebruikers met verminderde cognitieve vaardigheden. Hierbij zetten we vaak spraaktechnologie in. Participatief Ontwerpen voor KinderOncologie (POKO) Om de kans op overleven en kwaliteit van leven te verhogen, is het essentieel dat kinderen met kanker adequaat blijven eten en bewegen gedurende behandeling. Dit is bij de meeste kinderen echter problematisch: er treedt onder- of overvoeding op, de vetmassa neemt toe en de spiermassa juist af. Het ontbreekt beroepsprofessionals aan gevalideerde interventies gericht op het stimuleren van adequaat eet- en beweeggedrag, omdat vrijwel al het bestaande onderzoek gericht is op primaire behandelmethoden als chemo- en radiotherapie. Doel van dit project is het ontwerpen van dergelijke interventies volgens een participatieve ontwerpaanpak. In deze aanpak werken ontwerpers en de doelgroep samen via creatieve en visuele technieken zoals dagboekmethoden en foto-opdrachten. Hierdoor kunnen alle betrokkenen communiceren over het onderwerp, niet gehinderd door emoties of barrières voortkomend uit jargon en/of discipline. 13

14 Polikliniek van de toekomst In dit project is er samen met ontwerpbureau Well Design een visie ontwikkeld voor een polikliniek waarin het pad van de patiënt centraal staat. Dit heeft geleid tot een voorstel voor een nieuwe behandelkamer in de polikliniek, verder ontwikkeld door Well Design. Deze behandelkamer is ook daadwerkelijk geïmplementeerd bij het UMC Utrecht. Deze behandelkamer wordt als zeer plezierig ervaren door patiënten en staf. Het betrekken van met name de zorgverleners heeft veel goodwill gecreëerd, waardoor het nieuwe behandelconcept snel werd begrepen en omarmd. Patiëntveiligheid vergroten door gebruiksvriendelijker medische apparatuur Er worden veel (bijna-)fouten gemaakt met medische apparatuur, onder andere omdat ziekenhuispersoneel onder grote tijdsdruk moet werken. Gebruiksonvriendelijke, onduidelijke interfaces zijn een belangrijke oorzaak van deze (bijna-)fouten. In dit project wordt getracht een set ontwerprichtlijnen te ontwerpen en valideren voor veilig medische interfaces die de kans op fouten reduceren. De infuuspomp vormt de casus in dit project, omdat de meeste (bijna-) fouten met dit apparaat worden gemaakt. Easy-Bed Het verplaatsen van bedden in kleine ruimtes is lastig, levert dagelijks schade op aan de bedden en is ook fysiek erg belastend. Easy-Bed is krachtondersteuning voor bedden, bekend van elektrische fietsen, aangevuld met een gebruiksvriendelijke stuurbekrachtiging. Hierdoor wordt niet alleen het rijden lichter en makkelijker, maar wordt de zorgverlener ook ondersteund in het passeren van deuren en het nauwkeuriger positioneren. Dit project is een samenwerking tussen onderzoekers van het UMC Utrecht en van de Faculteit Natuur en Techniek. 14

15 3.1.3 Faculteit Economie en Management ehealth Business Models Dit project baseert zich op business model research; vanuit het bedrijf kijken naar interne processen en de buitenwereld, en ehealth research: vanuit de zorgprofessional en ouderen/zieken kijken naar ontwikkelde technologie. De onderliggende grondslagen van business model-ontwerp in de Nederlandse ehealth industrie is onderzocht. Er is gekeken in hoeverre bedrijven rekening houden met institutionele aspecten, globalisering en technologische veranderingen. De business modellen van 6 casestudy bedrijven zijn geclassificeerd, en de impact van bovenstaande drie aspecten geïdentificeerd. Het resultaat is een beter inzicht in de belangrijkste kwesties waar bedrijven tegenwoordig mee te maken hebben. 3.2 ONDERWIJS De gezondheidszorg verandert. Er zijn transities gaande in de zorg- en welzijnssector. Er vindt een verschuiving plaats van de tweede lijn naar de eerste lijn en nulde lijn. Zelfmanagement en zelfredzaamheid maar ook de wijkgerichte zorg zijn de beleidsthema s die een groot deel van de agenda bepalen. Dit betekent dat we als professionals gezamenlijk moeten kijken wat de vraag is van de cliënt en hoe wij daarop aan kunnen sluiten. Dat roept de vraag op welke technologische mogelijkheden het zorgverleningsproces en de zelfredzaamheid hierin zouden kunnen ondersteunen. Dit brengt met zich mee dat we onze toekomstige professionals tijdig met de technologische ontwikkelingen in aanraking moeten laten komen en ze hierin ook moeten opleiden Faculteit Gezondheidszorg De opleidingen van de Faculteit Gezondheidszorg van Hogeschool Utrecht kiezen ervoor om ehealth een plaats te geven in het major onderwijs. Nieuwe of bestaande technologieën zijn niet zomaar over te nemen in het onderwijs. Er behoort sprake te zijn van evidentie. De laatste paar jaren is veel onderzoek uitgevoerd naar de effecten van technologie in de zorg en specifiek 15

16 naar ehealth. Een belangrijke barrière die naar voren komt uit dit onderzoek is dat professionals die met de nieuwe technologie behoren te werken nog niet voldoende zijn geschoold. Scholing in ehealth wordt nu aangepakt. Docenten worden getraind om te kunnen doceren over ehealth en er worden faciliteiten gecreëerd om deze lessen te geven. Ook krijgen docenten de beschikking over de laatste ehealth-applicaties. Binnen de Faculteit Gezondheidszorg wordt per instituut en per opleiding nagegaan welke thema s op het gebied van Zorg en Technologie belangrijk zijn en hoe deze een plaats kunnen krijgen in het curriculum. Instituut voor Verpleegkundige Studies Binnen de bacheloropleiding Verpleegkunde is er bewust voor gekozen om ehealth onderdeel te laten zijn van bestaande cursussen, en voor elke student door de hele opleiding heen. Opleiders van de bachelor Verpleegkunde werken aan een visie op ehealth-onderwijs in samenwerking met het lectoraat Vraaggestuurde Zorg. Daarbij maken zij gebruik van de resultaten van de projecten PETZ (SIA RAAK) en ikop 6 (SIA RAAK) en van het project Adoption rate of Assisted Living Technology (ALT) in Europe. In de bacheloropleiding Verpleegkunde krijgen alle studenten hoorcolleges over ehealth. De resultaten van het afgeronde PETZ-project vormden de basis voor: de scholing van acht docenten van de bacheloropleiding Verpleegkunde middels de introductiecursus beeldzorg ; de aanpassing van vier hoorcolleges over ehealth in het eerste en tweede jaar 7 het gebruik van de observatielijst voor het toepassen van beeldzorg die binnen het PETZ-project is ontwikkeld, in het vierde jaar waardoor studenten kunnen oefenen met klinisch redeneren via beeld; het gebruik van de Zorg en Technologie-brochure Beeldzorg bevorderen: een kwestie van ervaring opdoen als verplichte literatuur voor studenten die in het eerste jaar het blok Ouderenzorg doen. 6 Internationale Kenniscirculatie, Onderzoek en Praktijkuitwisseling ehealth 7 In het college ehealth voor chronisch zieken wordt ook het COPD-project genoemd

17 Het skillslab van Verpleegkunde wordt zodanig aangepast dat studenten met ehealth kunnen oefenen. Daarvoor zijn werkbezoeken gebracht aan het skillslab van twee andere hogescholen 8 en is er een verkennend gesprek geweest met leverancier en samenwerkingspartner Verklizan over de inrichting. Gesprekken met andere leveranciers volgen. Alle afstudeerstudenten van Verpleegkunde zijn uitgenodigd om de ehealthoplossingsopdracht in te dienen voor de HU Ureka Mega Challenge. Daarvoor moeten studenten in hun laatste stage een knelpunt signaleren en hiervoor een ehealth-oplossing aandragen. De bacheloropleiding Management in de Zorg kent twee belangrijke thema s: Gezondheid en Preventie enerzijds en Zorg en Technologie anderzijds. Zorg en Technologie wordt in de opleiding uitgewerkt door ehealth te integreren in alle beroepsproducten die studenten moeten maken in de eerste twee jaren. Nadruk is op de toepassing van ehealth en de implementatie ervan inclusief een business case. De bacheloropleiding Management in de Zorg ontwikkelt een differentiatie Zorg en Technologie. Binnen deze leerlijn komen de volgende onderwerpen aan de orde: ehealth-interventies: mogelijkheden in technologieën gericht op preventie, mogelijkheden per type organisatie, effectiviteit, preventie, implementatie en juridische en ethische aspecten; de invloed van technologie op de zorgverlener, de cliënt, zijn of haar mantelzorger en de manager; Zorg en Technologie-beleid: de rol van het bedrijfsleven, financiering, technologische toepassingen/trends, wetgeving, privacy, veiligheid, ethiek; ICT/technologie in de moderne organisatie: processen van zorg- en dienstverlening; ontwikkelen, ondernemen en innoveren met technologie in de zorg; inventariseren en analyseren wat de situatie is van technologie binnen een organisatie, gericht op bedrijfsinformatie, de aanwezige informatiesystemen en technologische voorzieningen; onderzoek doen naar bedrijfsinformatie, de aanwezige informatiesystemen, technologische voorzieningen en informatiekwaliteit, informatiestromen, informatiesystemen en trends; projecten en maatregelen definiëren met betrekking tot technologie; een informatieplan schrijven. 17

18 Met deze opleiding zijn afspraken gemaakt om de (onderzoeks)vragen van kleine en middelgrote bedrijven en zorginstellingen structureel in te brengen in het onderwijs. Studenten kunnen in het tweede jaar van hun studie gedurende een periode van tien weken in een groep van vier of vijf personen werken aan een deelproject. Instituut voor Bewegingsstudies Binnen de opleidingen Fysiotherapie en Oefentherapie Cesar wordt in lessen en onderzoek aandacht besteed aan ehealth en de toepassing hiervan in de dagelijkse praktijk van de fysio- en oefentherapeut. Op dit moment wordt onder andere gebruik gemaakt van diverse apps (met name Ubersense) voor het uitvoeren van bewegingsanalyses. Deze bewegingsanalyses zijn een centraal punt in het klinisch redeneerproces van de fysio- en oefentherapeut. De apps zijn gemakkelijk in het gebruik en goedkoop, waardoor de transfer naar de beroepspraktijk naar verwachting vrijwel volledig zal plaatsvinden. Verder wordt er gebruik gemaakt van apps voor het meten van rompstabiliteit en er wordt een telemetriesysteem voor patiënten en fysio- en oefentherapeuten ontwikkeld. Tevens zal in de nabije toekomst gebruik worden gemaakt van digitale dossiers waarin casuïstiek wordt opgenomen en besproken. In het derde jaar wordt nu al gebruik gemaakt van video-opnames van patiënten door studenten. Deze opnames dienen als start van een gezamenlijke analyse. Binnen het Centre of Expertise Shoulder wordt op dit moment een digitale omgeving ontwikkeld die het gelieerde praktijken mogelijk maakt videocasuïstiek te delen en op fora te bediscussiëren. Tot slot wordt in behandelplannen tijdens de lessen aandacht besteed aan de rol die alternatieve contacten met patiënten, bijvoorbeeld telefonisch of digitaal, kunnen hebben naast de traditionele consulten. Binnen het lectoraat Leefstijl en Gezondheid wordt veel onderzoek verricht naar het monitoren van fysieke activiteit op afstand. Daarnaast is er in de bacheloropleiding Fysiotherapie een project gestart dat moet leiden tot een update van het onderwijs in fysiotechniek richting onderwijs in technische ondersteuning. Hierin worden nadrukkelijk alle mogelijke ehealth-toepassingen op hun toegevoegde waarde getoetst. Het streven is om binnen één tot twee jaar de output van de beide trajecten in het onderwijs onder te brengen. Hiermee zal ehealth een gedegen positie verwerven in de curricula. 18

19 Instituut voor Paramedische Studies Alle studenten van het IPS leren met geavanceerde domeinspecifieke instrumenten te werken ten behoeve van screening en therapeutisch onderzoek. Ook leren zij gegevens van patiënten digitaal te registeren. Zo krijgen studenten Tandprothetiek het vak Digitale Workflow om in de praktijk aan de slag te kunnen gaan met digitaal scannen en ontwerpen van een tandprothese. In de opleiding Logopedie leren studenten gebruik te maken van digitale hulpmiddelen voor logopedische diagnostiek. De oogzorgklinieken bieden de mogelijkheid om een onderzoekscentrum te worden met een focus richting visueel comfort. Visueel comfort is een basis voor het goed kunnen functioneren in de dagelijkse praktijk. Ook bij Huidtherapie worden er stappen gezet met betrekking tot ehealth, zoals het raadplegen van een dermatoloog bij huidafwijkingen door middel van teledermatologie. Bij Mondzorgkunde worden in een teamconcept digitaal patiëntgegevens uitgewisseld tussen de student Mondzorg en een tandarts. Docenten ontwikkelen digitale vragenlijsten die gebruikt kunnen worden in de kliniek, en zetten ondersteunende communicatie in bij mensen met nietaangeboren hersenletsel of een beperking. Het onderwijs van bovengenoemde opleidingen vindt deels plaats in de HU-klinieken. Voor effectieve implementatie van ehealth in het onderwijs zijn twee dingen nodig: doorzettingsvermogen en een duidelijke visie op de stapsgewijze invoering ervan. Op korte termijn wordt binnen de leeromgeving van de HU Klinieken gestart met een digitaal patiëntenplatform genaamd PAZIO. PAZIO staat voor Patiëntgeoriënteerde Zorg Informatie Omgeving. Via dit ehealthplatform zien patiënten alle informatie rondom de persoonlijke zorg. Binnen de HU Klinieken wordt eerst gestart met het beschikbaar stellen van informatie over afspraken, mogelijkheden en toepassingen van de zorg. Concreet wordt nu gewerkt aan het voorbereiden van e-consulting. Deze e-consulting zal middels een pilot bij de kliniek Huidtherapie worden geïntegreerd in het onderwijs. Wanneer het platform goed geïntroduceerd is, zal gekeken worden naar een uitbreiding van mogelijkheden; denk aan het inzichtelijk maken van het patiëntdossier voor de patiënt zelf. 19

20 Overig onderwijs Voorbeelden van HU onderwijs zijn de minoren Public Health Engineering, Domotica, Food & Pharma, Docent in Techniek, en Spel werkt!. Verbinding onderwijs en onderzoek In Hogeschool Utrecht komt de relatie Zorg en Technologie naar voren in de driehoek onderzoek onderwijs praktijk. Binnen de lectoraten wordt onderzoek verricht door (docent-) onderzoekers onder leiding van een van de lectoren. In deze onderzoeksprojecten participeren tevens studenten. De resultaten worden vertaald naar het onderwijs en naar de beroepspraktijk. De praktijk speelt een belangrijke rol in het aandragen van onderzoeksvragen. Studenten participeren in het kader van een stage, vanuit het kwaliteitsproject uit het vierde jaar van de bachelor opleiding Verpleegkunde, de minor Public Health Engineering of in het kader van het honourstraject. Voor studentenaantallen, samenwerkingsverbanden en een overzicht van studentenprojecten, zie Bijlage PRAKTIJK- EN SIA RAAK PROJECTEN Hogescholen, ondernemers en publieke professionals kunnen elkaar versterken door samen te werken aan innovatievragen. Innovatie en ontwikkeling van nieuwe kennis is essentieel. Voor ondernemers om internationaal te kunnen blijven concurreren. Voor de publieke sector om dienstverlening op het hoogst mogelijke niveau te realiseren. En voor het onderwijs pm professionals op te leiden die toegerust zijn voor de beroepspraktijk. Kennis- en innovatienetwerken spelen hierbij een grote rol. Netwerken van mkb ers, professionals, lectoren, studenten, hogescholen, kennisinstellingen en ook internationale partners. RAAK ondersteunt deze kennisnetwerken door het financieren van onderzoeksprojecten. De innovatievragen uit het regionale werkveld vormen altijd de aanleiding van een RAAK-project

21 Projecten met zorginstellingen en het beroepenveld In 2013 is het RAAK-Internationaal project InveStigating and Stimulating long Term walking Activity IN stroke (SUSTAIN) afgerond. Daarin hebben de HU-lectoraten Leefstijl en Gezondheid en Microsysteemtechnologie met een aantal vaste partners samengewerkt in een consortium aan het beter meten van de loopactiviteit van thuiswonende mensen na een beroerte door middel van telerevalidatie. Onderzocht is of de directe feedback aan zowel professional als patiënt effect heeft op de loopactiviteit. Ook het project Predictors voor gebruik van ehealth door ouderen en professionals in de zorg (PETZ) is in 2013 afgerond. Daardoor is inzicht verkregen in de predictors voor het gebruik van ehealth-technologie door ouderen en zorgprofessionals. Het project is niet beperkt tot ouderen, maar richt zich ook op zorgprofessionals omdat zij onvoldoende kennis en ervaring blijken te hebben om hun cliënten te informeren over en te begeleiden in het gebruik van ehealth. Een derde project dat in 2013 is afgerond is TransFysa. Daarin gaat het om technologie die fysiotherapeuten in staat stelt een digitale, voor laaggeletterden gemakkelijk toegankelijke, anamnesevragenlijst via een tablet af te nemen. Het Utrecht Valorisatie Centrum ondersteunt het valorisatietraject voor deze toepassing. In het RAAK-project Bezielende omgeving in de Ouderenzorg. Bouwfysische interventies voor welbevinden van kwetsbare ouderen (BEZO) wordt onderzocht welke invloed bouwfysische interventies hebben op de gezondheid en het welbevinden van ouderen in verpleeg- en verzorgingshuizen en welke effecten deze interventies hebben op de werkbeleving van verplegend personeel. Studenten Bouwtechnische bedrijfskunde, Masterstudenten van de Technische Universiteit Eindhoven en studenten van de Faculteit Gezondheidszorg werken mee aan verschillende deeltrajecten op het gebied van (dag)licht en gezondheid, akoestiek en gezondheid en luchtkwaliteit en gezondheid. Het gaat hierin zowel om gezondheid en welzijn van kwetsbare ouderen die in een verpleeghuis wonen als om gezondheid en welzijn van professionals. 21

22 Het project Fit for the Future (RAAK-PRO) is in 2013 van start gegaan. De HUlectoraten Leefstijl en Gezondheid en Digitale Architectuur werken samen aan de ontwikkeling van een kennis-transfersysteem met de naam Fit for the Future. Daarin wordt bestaande kennis over fitheid en activiteit van kinderen met een lichamelijke beperking vertaald naar toepasbare kennis voor de kinder fysiotherapie. Projecten met het MKB In 2012 is het RAAK-project Internationale Kenniscirculatie, Onderzoek- en Praktijkuitwisseling ehealth (IKOP) afgerond. De vraagstelling was: Aan welke eisen behoort ehealth te voldoen, zodat deze begrijpelijk is voor professionals, gebruikt wordt door ouderen en daadwerkelijk leidt tot verlichting van de zorglast en mensen in staat stelt om in hun eigen woning te blijven? In dit project bestond de doelgroep uit ouderen die thuis willen blijven wonen, ondanks beperkingen door een chronische ziekte of hinder als gevolg van de biologische veroudering. Het project Het ziekenhuis van de toekomst. Ontwerp van een Helende Ziekenhuisomgeving (HEZO) boog zich over het ziekenhuis als gebouw. Dit is namelijk, evenals de gehele gezondheidszorg, in transitie. De architectuur en het ontwerp veranderen van een uniform gestandaardiseerd gebouw naar een helende omgeving, de zogenaamde healing environment. Uit diverse bronnen komt naar voren dat het Healing Environments -concept (HE-concept) het herstel en het welbevinden van mensen ten goede komt en dat het stress vermindert. De vraag vanuit het MKB is om bekend te raken met het Healing Environments-concept (HE-concept). In dit project werken MKB en Hogeschool Utrecht (HU) samen om dit concept te doorgronden (evidence opbouw). De nieuwbouw van het Meander Medisch Centrum wordt in het project gebruikt als proeftuin. 3.4 MKB Een apart onderdeel van het speerpunt Zorg en Technologie van Hogeschool Utrecht vormde de relatie met de praktijk, in het bijzonder met het MKB en met zorgorganisaties. 22

23 De vraag waar het speerpunt Zorg en Technologie zich op richtte is hoe de technologische toepassing ontworpen en ingezet moet worden, zodat er geen of nauwelijks belemmeringen zijn voor het gebruik door ouderen en mensen met een chronische ziekte. Binnen het speerpunt werkten het Lectoraat Vraaggestuurde Zorg, en het Lectoraat Financieel-Economische Advisering bij Innovatie/ International Business and Innovation, gezamenlijk aan de vertaling van bevindingen uit onderzoek over het gebruik van innovatieve telehealthen telecarediensten naar het bedrijfsleven. De algemene vraagstelling van het onderdeel Zorg en Technologie voor MKB Kennisverspreiding ehealth luidt Aan welke eisen behoort ehealth te voldoen, zodat het begrijpelijk is voor professionals, gebruikt wordt door ouderen, daadwerkelijk leidt tot verlichting van de zorglast en mensen in staat stelt om in hun eigen woning te blijven? Doelstelling Door middel van (deel)onderzoeken naar vraagstukken op het gebied van zorg en technologie, afkomstig vanuit de praktijk, wordt een bijdrage geleverd aan: Omschrijving van eisen van ehealth systemen Begrijpelijkheid van deze systemen voor professionals Bruikbaarheid voor ouderen Doorbraak voor het MKB Business models voor ehealth. MKB bedrijven die werkzaam zijn op het gebied van ehealth producten of diensten, maar ook zorgorganisaties die hiervan gebruik willen maken, hebben vragen over de inzet hiervan in de zorg, over bijvoorbeeld mogelijkheden voor passieve alarmeringssystemen, flexibele ehealthsystemen of veilige communicatiesystemen. Deze vragen worden vertaald naar deelprojecten, waarin studenten van de Faculteit Gezondheidzorg, en ook, indien van toepassing, van de Faculteit Economie en Management, onder begeleiding van docent-onderzoekers, een antwoord proberen te vinden. De kennis uit al deze deelprojecten levert meer informatie op over de inzet van ehealth in het algemeen. Naast de in hoofdstuk 3.3. beschreven SIA RAAK projecten met het MKB zijn de volgende (studenten) projecten uitgevoerd op verzoek van het MKB. Zie ook de lijst in Bijlage

24 e-coaching bij hartrevalidatie, in opdracht van Lifestyle Interactive Er is een literatuuronderzoek gedaan naar e-coaching en hartrevalidatie door vier afstudeerstudenten van de bacheloropleiding Verpleegkunde HU. Hieruit werd geconcludeerd dat e-coaching de fysieke activiteit stimuleert, het zelfmanagement vergroot en de risicofactoren van de zorgvrager verkleint. Ook de functie als sociaal netwerk, de onafhankelijkheid van tijd en ruimte en de kosten- en tijdbesparing levert een bijdrage aan het hartrevalidatieprogramma. e-coaching kan het hartrevalidatieprogramma dus ondersteunen. Binnen het project Acceptance of assisted living technologies in Europe, dat in opdracht van Verklizan werd uitgevoerd, werkten onderzoekers van de Faculteit Gezondheidszorg en Faculteit Economie en Management samen met drie andere universiteiten: Coventry University, Universidad Politécnica de Madrid en de Beuth Hochschule für Technik Berlin. Doel was een verklaring te vinden tussen het verschil in acceptatie van ehealth tussen de verschillende landen. Het project heeft geresulteerd in een onderzoeksrapport (1), welke is vertaald is in een toegankelijk boekje dat is uitgegeven in het Nederlands en Engels vanuit het speerpunt Zorg en Technologie. In deze producten worden de resultaten en conclusies uiteengezet. 10 Binnen het project Diabetes zorg en technologie is met behulp van een websearch, literatuur onderzoek en interviews in kaart gebracht welke medische apparatuur en ehealth toepassingen beschikbaar zijn voor diabetes type 2 patiënten. Daarnaast is ook gekeken naar de toepasbaarheid van de ParaMon en de AGE-Reader voor deze groep patiënten. Dit laatste is gedaan in opdracht van Lifeclinic Europe. Dit project is uitgevoerd door twee studenten van de bacheloropleiding Management in de Zorg voor het lectoraat Vraaggestuurde Zorg Eindrapport Acceptance of assisted living technologies in Europe: Analysis of major differences in the adoption rates of assisted living technologies in europe, - EHealth op de drempel van acceptatie: Europese verschillen in het gebruik van assisted living technologies, - EHealth on the treshold of acceptance: European differences in the use of assited living technologies 24

25 Tijdens het project Zicht in de Duisternis, in opdracht van Beeldzorgadvies, lag de focus op het onderzoeken van functionele en technische eisen voor een camera die gebruikt moesten worden in de domotica binnen zorgorganisaties (categorie VVT Verpleging, Verzorging en Thuiszorg / PG ) Er is een drietal schema s ontwikkeld met eisen die van toepassing zijn per situatie. Het ging hier om drie settings: een zit- slaapkamer, gedeelde woonkamer en op de gangen binnen het complex. Dit is gedaan via brononderzoek en individuele interviews die zijn afgelegd met deskundigen die hun kennis gedeeld hebben, en met leveranciers die camera s leverde voor gelijksoortige projecten. Met deze schema s kan Beeldzorgadvies haar klanten voorzien van beter advies. Zij kunnen bijvoorbeeld een specifiekere selectie maken van camera s. 3.5 SAMENWERKING Het speerpunt Zorg en Technologie werkte op regionaal niveau samen met zorg- en onderwijs-instellingen als UU/UMC Utrecht, Revalidatiecentrum de Hoogstraat, Utrecht Life Sciences, Rivas, Careyn, Meander Medisch Centrum, Ucreate, Economic Board Utrecht en Center of Expertise Smart Sustainable Cities. Onderwijsinstellingen waarmee op landelijk niveau werd samengewerkt zijn onder andere TU/e, het kenniscentrum Zorginnovatie van Hogeschool Rotterdam en Fontys Hogescholen. Binnen het MKB werd onder andere samengewerkt met Architectuur Atelier, Beeldzorgadvies BV, Centric, Cofely Healthcare, Life Clinic Europe, Lifestyle Interactive, OTIB, Simac Share-care, SDS Medical, Van Dorp Zorg en Welzijn en Verklizan. Ook werkten we samen met onder andere Alzheimer Nederland, Bartiméus en Kentalis. Internationale partners op het terrein van zorg en technologie waren onder meer International Society of Gerontechnology (ISG), Florida State University (FSU), University of South Florida (USF), Simon Fraser University (SFU), Coventry University, Amrita University, Cardiff, Page University, Western Michigan University), AAATE (Association for the Advancement of Assistive Technology in Europe) en de LSE (London School of Economics). 25

26 Ook werd er samengewerkt via het CARPE netwerk. CARPE is een samenwerkingsverband tussen HU University of Applied Sciences, Turku University of Applied Sciences (TUAS), Hamburg University of Applied Sciences (HAW), Universitat Politècnica de València (UPV) en Manchester Metropolitan University (MMU). 3.6 DISSEMINATIE Binnen het speerpunt is er tevens gewerkt aan de disseminatie van de bevindingen. Hiervoor zijn een aantal instrumenten ingezet zoals de negen brochures uit de publicatiereeks Zorg en Technologie (zie ook Bijlage 8.1), meetups, stands, presentaties, informatiepleinen en symposia. Eén keer per jaar heeft het speerpunt de bevindingen en resultaten van de activiteiten verspreid door het organiseren van jaarlijkse symposia die open stonden voor docenten en studenten van de HU, de directe samenwerkingspartners en overige belangstellenden. In het eerste symposium in 2012 is aandacht besteed aan wat het speerpunt beoogt en wat wij willen bereiken. In het tweede symposium (2013) is aandacht besteed aan de samenwerking met het bedrijfsleven. In het derde symposium stond het ehealth onderwijs centraal (2014) en in het slotsymposium (2015) is kort weergegeven wat is bereikt voor onderzoek, onderwijs en praktijk. Een symposium is altijd gecombineerd met het informatieplein. Op het informatieplein zijn er kennistafels geplaatst waar studenten, docenten en het MKB hun resultaten en producten konden presenteren aan het publiek. In totaal waren ruim 28 externe partijen actief binnen het speerpunt (zie Bijlage 8.8). Tussen de symposia door zijn om de vier maanden steeds meetups gehouden. In totaal zijn er 8 meetups georganiseerd (zie voor het overzicht Bijlage 8.2) De meetups zijn bijeenkomsten geweest waar een onderzoeker van de HU een presentatie hield, gecombineerd met een presentatie van iemand buiten de HU. Dit was het MKB of zorginstellingen of andere kennisinstellingen. De presentaties van elke meetup dan wel symposium zijn gebundeld in de reeks brochures van het speerpunt. In totaal heeft dit 9 brochures opgeleverd (zie Bijlage 8.1). Daarnaast zijn er buiten de HU omgeving stands bemand op diverse beurzen en 26

27 congressen (zie voor het overzicht Bijlage 8.8). Tevens zijn diverse presentaties gegeven die al dan niet gekoppeld waren aan projecten gerelateerd aan het speerpunt. Disseminatie van de kennis voortgekomen uit het speerpunt is in het onderwijs verspreid via een aantal minors (zie Bijlage 8.9). Inmiddels zijn er ook acties ondernomen voor opname in het major onderwijs (zie Hoofdstuk 3.2). Daarnaast lopen er diverse promotietrajecten die gerelateerd zijn aan de doelstellingen van het speerpunt (zie Bijlage 8.10). De producten en bevindingen van het speerpunt zijn terug te vinden op de website Deze zijn fysiek ook te vinden in het demonstratie- en documentatie lab, het zogenaamde CareTechLab, waarvoor de Faculteit Gezondheidszorg een vergaderruimte ter beschikking heeft gesteld. 3.7 CARETECHLAB De inrichting van een CareTechLab (CTL) is belangrijk voor het inbedden van de resultaten en ervaringen van het speerpunt Zorg en Technologie in de bestaande HU-organisatie. Het biedt mogelijkheden voor een goede documentatie van projectresultaten en producten en voor demonstratie en instructie van bestaande technologieën. Het kan de inbedding in het onderwijs en vervolgonderzoek ondersteunen en voor de HU gelegenheden scheppen om zich tegenover burgers en stakeholders uit de regio te profileren op het thema zorg en technologie. In de nieuwe huisvesting komt de functie van het CTL neer op een ruimte waar je kunt aanschouwen, meemaken en kennis verkrijgen over de ontwikkelingen op het gebied van technologie in de zorg. Het CTL is een ruimte die faciliteert voor alle instituten van de Faculteit Gezondheidszorg, maar ook voor de technische instituten van de Faculteit Natuur en Techniek. Het is een ruimte met verschillende functies: Presenteren van ontwikkelingen Testen van nieuwe technologie en innovaties Didactische activiteiten Verrichten van onderzoek Etaleren van innovaties 27

28 Gebruikers van de ruimte zullen zijn: studenten, medewerkers, patiënten, het MKB, gasten, onderzoekers, sponsoren, etc. Het CareTechLab zal twee invalshoeken betreffen, die aanschouwelijk gemaakt gaan worden: Zorg op afstand ( gebruik van beeld / data met behulp van ICT) Bouwtechnische / -fysische aspecten (invloed van geluid, daglicht en kunstlicht) 28

29 4. VERBINDING ONDERWIJS EN ONDERZOEK Een groot aantal doelstellingen van het speerpunt Zorg en Technologie is ingegeven door de human capital agenda. De competenties en de attitudes van de (zorg) professionals vormen immers een belangrijke factor voor het welslagen van technologische innovaties in de zorg. In hoofdstuk 4 is beschreven hoe het speerpunt hieraan werkte. 4.1 PARTICIPATIE VAN STUDENTEN EN MEDEWERKERS Studenten en medewerkers van de bacheloropleidingen Management in de Zorg en Bouwtechnische Bedrijfskunde en de bachelor- en masteropleidingen Fysiotherapie en Verpleegkunde hebben aan diverse onderzoeks- en praktijkprojecten mee gedaan. Het gaat om 210 studenten en ruim 25 medewerkers. In hoofdstuk 3.2 is beschreven hoe vanuit het speerpunt gewerkt is aan de valorisatie naar het onderwijs en de curricula. Daarvoor blijken nieuwe werkvormen nodig die de kruisbestuiving tussen de diverse sectoren gunstig beïnvloeden. De HU Ureka Mega Challenge is daar een voorbeeld van. Zie ook Bijlage PARTICIPATIE VAN LECTORATEN Het speerpunt Zorg en Technologie heeft in ieder geval effect gehad op de onderzoeksprogrammering van de betrokken lectoraten. De volgende lectoraten participeerden in het speerpunt Zorg en Technologie: Kenniscentrum Innovatie van Zorgverlening Vraaggestuurde Zorg Leefstijl en Gezondheid Verpleegkundige en paramedische zorg voor mensen met chronische aandoeningen Logopedie-participatie door communicatie Innovatie van zorgprocessen in de farmacie 29