Inzet strategische openbaarvervoermodellen

Transcriptie

1 Overzicht Els Verdurmen Mobiliteitsonderzoeker Inzet strategische openbaarvervoermodellen bij De Lijn Basiscursus Strategische verkeersmodellen 1. Algemeen 3. Tramprojecten 4. Maatschappelijke Kosten-batenanalyses 5. Stads & regionale modellen 6. Ervaringen Dia 1 Dia 2 1

2 1. Algemeen Het verkeersmodel is een wiskundig computermodel dat inzicht geeft in huidige en toekomstige vervoerstromen door deze na te bootsen. Met een verkeersmodel kan men nagaan welke effecten bepaalde maatregelen kunnen hebben op mobiliteit (bv. nieuwe bus- of tramlijn). De verkeersmodellen werden de voorbije 15 jaar opgebouwd en ontwikkeld bij het Verkeerscentrum. De Lijn gebruikt hetzelfde model, maar met een uitgebreidere rapportage qua OV. Sinds 2004 gebeuren deze ontwikkelingen in nauw overleg met De Lijn. Hierbij wordt vanuit De Lijn gefocust op een verbeterde modellering van openbaar vervoer. Het is nu een adviserend instrument bij De Lijn om het openbaar-vervoernetwerk verder te optimaliseren. 2. Netmanagement & Gebiedsevaluaties Dia 3 24/04/2012 Dia 4 2

3 Programma netmanagement (vraaggestuurd) opgestart na de invoering van basismobiliteit (aanbodgestuurd) in Belangrijkste vraag: waar zit het grootste potentieel aan nieuwe reizigers? En hoe objectiveer je dat? Verkeersmodel geeft inzichten in: Huidige verplaatsingsstromen Huidige OV gebruik & groeimarges (afhankelijk van huidige kwaliteit van het OV) Modale shift afhankelijk van de verbetering in OVaanbod Vraaganalyses: Rechtstreekse wenslijnen van gemeente A naar andere gemeenten (en vice versa). Kan ook per deelgemeente / wijk / statistische sector Gemakkelijk om te bepalen waar zich de grootste abstracte vervoersstromen bevinden = Betrouwbare stromen! Dia 5 Dia 6 3

4 Vraaganalyses: Wenslijnen toegedeeld op het wegennetwerk Geeft 1 e inzicht wat de beste route is Geeft duidelijker inzicht in bundels van stromen. Bv. N16, A12, maar ook spoorwegen, Door combinatie van verschillende totaalstromen potentieel buslijn? Volgende stap: ingeven van een aanpaste of nieuwe bus- of/en tramlijn(en) in het verkeersmodel. Zicht op reizigerswinst / -verlies en modal shift, inclusief opdeling naar motief. Zowel in kader van uitbreidingen als besparingen: hoe groot is de impact op de reizigers van het wijzigen van buslijn(en)? 100 en varianten mogelijk. In vb. hieronder variant 2 beter dan 3. Dia 7 Dia 8 4

5 Berekening van de modal split via corridoranalyse rond de haltes van de berekende lijn(en). Vergelijken met modal split van referentiescenario levert modal shift op. Ook mogelijk per motief: bv. modal shift bij woonwerkverkeer. Lijnprofielen geven een zicht op het verloop van een lijn op zijn traject, de belangrijkste haltes en de geschatte maximale bezetting Dia 9 9/12/2010 Het strategisch verkeersmodel Dia 10 5

6 Opmaak verschillenplot : effecten op andere lijnen zichtbaar Zicht op toe- (groen) of afname (rood) van het aantal reizigers op het OVnetwerk Kannibalisatie versus versterking andere lijnen? Besparingen geen programma Netmanagement meer Besparingen op ritten bijna uitsluitend tijdens daluren meestal ook geen evaluatie te maken met verkeersmodel Tellingen blijven onontbeerlijk Wel: lessen geleerd uit Netmanagement blijven we toepassen! O.a. bij Gebiedsevaluaties: 1. Huidig net bij te sturen op basis van recente ontwikkelingen en mogelijke technische verbeteringen 2. Mobiliteitsvisie 2020 verder uit te werken, het lokaal netwerk hierop af te stemmen en draagvlak te verwerven 3. Prioriteitenstelling op te maken voor uitbreiding of inkrimping van huidig aanbod. Dia 11 Dia 12 6

7 De rol van de gebiedsevaluaties is onderzoeks- en evaluatie-instrument om het huidige netwerk te onderzoeken en te evalueren, uitbreidingen en verfijningen van de Mobiliteitsvisie 2020 te onderzoeken en een lijst met de prioritaire projecten te bepalen beslissingsinstrument om prioriteiten op te stellen en aanpassingen (uitbreidingen, inkrimpingen) te implementeren. Gebiedsevaluaties zijn tevens een interessante denkoefening waarbij alle aspecten van een gebied samen worden gezet en onder de loep genomen en zo tot nieuwe inzichten kunnen leiden. Hoe? zelfde principes als bij Netmanagement: verplaatsingsstromen, optimalisatie busnetwerk, tellingen, enz. Doel: tegen 2014 alle 19 gebieden in Vlaanderen geëvalueerd Selected Link Analyse Door 1 wegvak te selecteren kan men analyseren hoeveel personen zich daarover verplaatsen Ook de oorsprong en bestemming terug te vinden Bevraging mogelijk om het aantal pendelaars dat van 2 verschillende links gebruik maken, te matchen Knesselare Dit kan o.a. gebruikt worden in het kader van aansluitingen: welke overstapbewegingen zijn het belangrijkst? Dia 13 Dia 14 7

8 Voorbeeld Selected Link Analyse Analyse van huidige verplaatsingstromen in heel de regio Aalter, Lotenhulle en Knesselare In kader van aanpassingen van aansluitingen: welke overstapbewegingen zijn het belangrijkst?? Selectie maken van verplaatsingen in studiegebied (anders vertekening bij beste route door verplaatsingen naar bv. Gent en Brugge) Voor verschillende matrices: Alle verplaatsingen Enkel woon-schoolverkeer Alle verplaatsingen van/naar een (deel)gemeente zijn inschatbaar Bv. alle verplaatsingen van en naar Knesselare Dia 15 Dia 16 8

9 Via Selected Link Analyse doorkoppelingen maken: Aalter Maldegem Aalter Beernem Ursel Beernem Mogelijkheden modelanalyse huidige verplaatsingsstromen zijn sterke troef! Niet enkel op buikgevoel afgaan Model niet enkel voor nieuwe projecten Via SLA mogelijk interactieve bevraging van verplaatsingen in een regio 3. Tramprojecten Dia 17 24/04/2012 Dia 18 Dia 17 van 25 9

10 3. Tramprojecten Besparingen bij De Lijn zorgen er niet voor dat men niet meer investeert in tramprojecten langere termijn Tramprojecten die op stapel staan: Antwerpen: Brabo I: Deurne Wijnegem (sinds 14/04); Mortsel Boechout (vanaf september) Brabo II: tramlijnen naar t Eilandje en Ekeren Livan I: ingebruikname premetro onder Turnhoutsebaan Intensief gebruik gemaakt van het verkeersmodel, vooral bij de herwerking van de aansluitende buslijnen Grootste probleem is dat OV in de stad wordt onderschat en in de streek wordt overschat. Analyse van het probleem en oplossingen worden onderzocht. verdeling vervoerspanning over de stedelijke districten 3. Tramprojecten verdeling vervoerspanning over de diverse stadsdelen binnen de Ring Aggregeren matrices Analyseren verplaatsingsstromen Puzzelen van bus- en tramnetwerk toegepaste aggregatie voor gebied binnen de Ring Dia 19 Dia 20 10

11 3. Tramprojecten Tramprojecten die op stapel staan: Spartacus: sneltramlijn 1 Hasselt Maastricht Bijkomende aandachtspunten voor verkeersmodel: Aansluitingen zullen worden geoptimaliseerd. Model berekend deze nog op basis van frequentie Verplaatsingen vanuit Nederland zaten nog niet in het model (v353) Nieuwe verplaatsingen: mensen die hun verplaatsingsgedrag aanpassen Specifieke punten werden samengevoegd in het Spartacusmodel 3. Tramprojecten Tramprojecten die op stapel staan: Gent: verlenging tram naar Zwijnaarde Studie vertramming van buslijnen 3 en 7 opgestart Stadsmodel Gent hiervoor ingezet Els, kan jij dit verder aanvullen? Dia 21 Dia 22 11

12 3. Tramprojecten Tramprojecten die op stapel staan: Vlaams-Brabant in Beweging Sneltram Brussel Willebroek Boom Sneltram Heist-op-den- Berg Haacht Brussel Sneltram Ninove/Gooik Brussel Tangentiële tramlijn: Tervuren Zaventem Vilvoorde Jette Momenteel in Plan-MER fase 3. Tramprojecten Tramprojecten die op stapel staan: Neptunus: Tramlijnverlenging Kusttram Koksijde Veurne MER-studie lopende Twee tracés worden diepgaander onderzocht Bijkomende aandachtspunten voor verkeersmodel: Toeristische verplaatsingen Model = spitsuur op een gewone werkweekdag. Kusttram heeft vooral potentieel tijdens vakantieperiodes Specifieke verplaatsingsstromen inventariseren Dia 23 Dia 24 12

13 4. Maatschappelijke Kosten-batenanalyses 4. Maatschappelijke Kosten-batenanalyses De MKBA is een integraal afwegingsinstrument. Alle effecten van een project die maatschappelijk van belang zijn worden geëvalueerd. De MKBA is een economisch afwegingsinstrument. Dit betekent dat alle effecten in geldtermen uitgedrukt worden. Methodiek voor De Lijn uitgewerkt door Resource Analysis Onderdeel van Technum Tractebel Engineering Ontwikkelden standaardmethodiek voor de MKBA van zeehavenprojecten Standaardmethodiek wordt nu opgesteld i.o.v. MOW 24/04/2012 Dia 25 Dia 26 13

14 4. Maatschappelijke Kosten-batenanalyses 4. Maatschappelijke Kosten-batenanalyses Werkwijze: Socio-economische baten van planalternatief (cluster van bepaalde tramprojecten) worden vergeleken met het referentiealternatief (meestal BAU-2020, met huidig OVnetwerk). Identificatie en monetarisering van alle kosten en baten Provinciale verkeersmodellen vormen de basis voor de berekening van de baten Tijdshorizon van 30 jaar, kosten en baten worden berekend totdat de traminfrastructuur is afgeschreven Baten > Kosten? indicatie dat project voor de maatschappij rendabel is Kosten Investerings-, onderhouds- en exploitatiekosten Directe effecten Vervoersbaten OV Vervoersbaten personenwagens spits Tijdsbaten goederenvervoer Indirecte effecten Werkgelegenheidseffecten, agglomeratie-effecten, productietoename door transportkostendaling, begrotingseffecten als gevolg van effecten op arbeidsmarkt, minderuitgaven door overheid aan P- voorzieningen Externe effecten Luchtvervuiling lokaal, emissies globaal, geluidshinder, verkeersveiligheid Resultaat is grotendeels afhankelijk van de berekeningen in het verkeersmodel Dia 27 Dia 28 14

15 4. Maatschappelijke Kosten-batenanalyses Nadelen: Klein effect in het verkeersmodel kan opslingeren door extrapolatie van uur jaar Zowel kost- en tijdberekeningen OV als auto moeten er goed in zitten Voordelen: Bij de aanleg van een tramlijn zijn niet alleen kosten verbonden! Investeren in openbaar vervoer loont: Tijdsbaten: zowel voor OV-gebruikers, autogebruikers als vrachtvervoer Jobcreatie / groene jobs Congestievermindering Belangrijke bijdrage aan milieudoelstellingen De Lijn heeft instrument in handen voor evaluatie van toekomstige grote projecten MKBA deel van het overleg prioritering i.f.v. beheersovereenkomst 5. Stads- & regionale modellen Dia 29 24/04/2012 Dia 30 15

16 5. Stads- & regionale modellen Provinciale verkeersmodellen zijn te ruw voor uitspraken op stedelijk niveau Daarom participeert De Lijn mee bij ontwikkeling van stadsmodellen, meestal in overleg met de stad: Bestaande (mét OV modellering): Turnhout, Gent, Leuven, Oostende In de pijplijn: Brugge, Sint-Niklaas, Aalst, Er zijn ook modellen voor specifieke verplaatsingsstromen: Gasthuisberg (met de specifieke verplaatsingen van/naar het ziekenhuis) Kusttrammodel (toeristische verplaatsingen) Spartacusmodel (optimale aansluitingen, grensoverschrijdende & nieuwe verplaatsingen) 6. Conclusie Dia 31 24/04/2012 Dia 32 16

17 6. Conclusie Het verkeersmodel wordt vandaag bij De Lijn vooral gebruikt voor zicht op de verplaatsingsstromen Ook bij de vergelijking van varianten op één bepaald project staat het model sterk genoeg Het model is nu een adviserend hulpmiddel De uiteindelijke exploitatieconcepten vooral afhankelijk van: werkelijk huidig gebruik (tellingen) in elkaar passen van de dienstregelingpuzzel (omlopen, aansluitingen, enz.) Jammer genoeg worden de aantallen in stedelijke omgevingen nog onderschat en in de streek overschat, zodat uiterste omzichtigheid van de resultaten nodig is Verdere ontwikkelingen dringen zich dus nog op Bedankt voor uw aandacht Dia 33 9/12/2010 Het strategisch verkeersmodel Dia 34 17