De impact van de. actoren
|
|
- Philomena Devos
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De impact van de kale lo e d p o g in z ij r g r e v actoren Analyse ni 2016 Belfius Research Ju
2 De vergrijzing van de bevolking is een belangrijke politieke uitdaging die in de loop der jaren steeds duidelijker tot uiting komt. Verschillende overheidsniveaus (federaal, regionaal en lokaal) zijn bevoegd voor domeinen die de aanpak van de vergrijzing beïnvloeden: pensioenen, sociaal beleid, gezin, werkgelegenheid, financiën, immigratie, huisvesting, mobiliteit Een globale en multidisciplinaire aanpak is dus noodzakelijk. De gemeenten, de OCMW s en een heel net van verenigingen staan, via een breed spectrum van specifieke diensten, op de eerste rij om de maatschappelijke gevolgen van de sterk toenemende vergrijzing aan te pakken. In deze analyse bespreken we de vooruitzichten rond de vergrijzing en zowel de maatschappelijke als financiële gevolgen ervan. De situatie kan sterk verschillen van gemeente tot gemeente. Het zijn de lokale overheden die, met het globale plaatje in het achterhoofd, specifieke oplossingen zullen uitwerken, aangepast aan hun eigen, lokale context. 1 Vooruitzichten voor de vergrijzing in België De bevolking blijft aangroeien: we zijn met 13 miljoen inwoners in 2060 België zit, net als de meeste ontwikkelde landen, volop in een demografische overgangsfase, met een dalende nataliteit en een aanzienlijke stijging van de levensverwachting. Op lange termijn zou de bevolking tussen 2020 en 2060 gemiddeld met inwoners per jaar aangroeien. Over de periode was dat per jaar. Volgens het Federaal Planbureau en de FOD Economie zal de Belgische bevolking aangroeien met 16,2% over de periode : van 11,2 miljoen in 2015 tot 12,0 miljoen in 2030 en 13,0 miljoen in Planbureau FOD Economie (ADSEI Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie): Bevolkingsvooruitzichten maart 2016.
3 Verschuivingen in de leeftijdspiramide: 9,1% van de bevolking ouder dan 80 jaar in 2060 Behalve de groei in volume, tonen de demografische vooruitzichten een verschuiving in de leeftijdspiramide naar de hogere leeftijdscategorieën. De groep van 65 jaar en ouder, momenteel goed voor 17% van de totale bevolking, zou blijven aangroeien tot nagenoeg 25% van de bevolking in Die forse toename concentreert zich op de periode en stabiliseert nadien (Grafiek 1). Tussen 2015 en 2030 gaat de naoorlogse babyboom generatie massaal met pensioen. Ze is dan tussen de 65 en de 80 jaar. Die enorme uitstap uit de arbeidsmarkt zal een groter probleem vormen voor de financiering van de pensioenen dan voor die van de gezondheidszorg. Vergrijzing in de betekenis van ouder worden is ook een relatief begrip, want zowel de levensverwachting als het aantal gezonde levensjaren nemen toe. Op hoge leeftijd, vanaf 80 jaar en ouder, speelt vergrijzing sterker mee, want bij deze leeftijdsgroep ligt de kans op zelfredzaamheid veel lager. Tussen 2035 en 2060 zullen we de grootste stijging kennen van deze leeftijdsgroep van 80 jaar en ouder. Momenteel gaat het om 4,8% van de totale Belgische bevolking, maar in 2060 is dat 9,1%. Tegen dan telt ons land ongeveer 1,2 miljoen personen op hoge leeftijd (80 jaar en ouder). Grafiek 1: Verwachte evolutie van de bevolking van 65 jaar en ouder ( ) ouder dan 80 jaar jaar Bron: Vooruitzichten van het Planbureau en de FOD Economie (ADSEI). 3
4 Regionale verschillen: Vlaanderen vergrijst het snelst, Wallonië volgt, Brussel blijft het jongst De vergrijzing van de bevolking vertoont opvallende regionale verschillen. In Vlaanderen is ze meer uitgesproken dan in Wallonië, terwijl Brussel veeleer een periode kent van stabilisering, met daarna een matige stijging. De evolutie van de vergrijzingscoëfficiënt 2 weerspiegelt goed deze regionale verschillen. Hoewel de coëfficiënt in 2000 vrij vergelijkbaar was (ongeveer 70%), lieten de drie gewesten de laatste 15 jaar een zeer verschillende evolutie optekenen (Grafiek 2). Grafiek 2: Verwachte vergrijzingscoëfficiënt per gewest ( ) Vlaams Gewest Waals Gewest (incl. Duits. Gem.) Brussels Hoofdstedelijk Gewest Bron: Vooruitzichten van het Planbureau en de FOD economie (ADSEI) In 2015 bedroeg de vergrijzingscoëfficiënt 87,7% voor Vlaanderen, 72,0% voor Wallonië en slechts 51,2% voor Brussel. Tegen 2035 zal de vergrijzing in Vlaanderen en Wallonië vermoedelijk snel toenemen en daarna stabiliseren. Volgens de prognoses bereiken Vlaanderen in 2026 en Wallonië in 2034 de drempel van 100%: dan wonen in die regio s evenveel mensen van 67 jaar of ouder als jongeren onder de 18 jaar. In het Brussels Gewest daarentegen bereikt de vergrijzingscoëfficiënt eerst zijn bodempeil en blijft ze tot 2025 onder de 50 %, om daarna zeer geleidelijk te stijgen tot net boven de 60% in De vergrijzingscoëfficiënt is de verhouding tussen het aandeel van de oudste leeftijdsgroep (67 jaar en ouder) en dat van de jongste (minder dan 18 jaar), dus de top en de basis van de leeftijdspiramide. Wat is de impact van de immigratie op de bevolkingsaangroei? 4 Het Federaal Planbureau houdt in haar laatste update van de demografische vooruitzichten gedeeltelijk rekening met de toestroom van asielzoekers als gevolg van de humanitaire crisis in het Midden-Oosten. In 2016 en 2017 zou de bevolking met ongeveer personen toenemen. Deze stijging is voor de helft te verklaren door de extra vluchtelingenstroom. De aangroei is dan wel belangrijk, toch is deze volgens het Planbureau niet uitzonderlijk, omdat een dergelijk niveau ook tussen 2007 en 2011 werd vastgesteld. De nieuwe bevolkingsprojecties berusten enerzijds op de hypothese dat de migratiestroom ongeveer midden 2017 weer zijn normaal peil zal bereiken, en houden anderzijds rekening met de mate waarin asielaanvragers effectief worden erkend.
5 Grote diversiteit op gemeentelijk niveau, binnen elke regio Demografische analyses gebeuren vaak op nationaal of regionaal vlak, maar zijn ook in lokaal opzicht van groot belang. De gemeente is immers dé ruimtelijke eenheid waar demografische verschillen maximaal tot uiting komen en de evolutie tijdens een bepaalde periode sterk kan fluctueren. De vergrijzingscoëfficiënt, bijvoorbeeld, verschilt op gemeentelijk vlak heel sterk (cf. Kaart 1). In 2015 fluctueerde hij tussen een minimumwaarde van 26,5% (in een Brusselse gemeente) en een maximumwaarde van 273,8% (in een kustgemeente). Op gemeentelijk vlak oefent de omvang van de migratiebewegingen een beslissende invloed uit op het bevolkingscijfer en op de demografische (leeftijd, nationaliteit, sekse ), sociaaleconomische en culturele kenmerken. De intensiteit van de migratie varieert immers met de leeftijd, aangezien de keuze van de woonplaats gedeeltelijk verband houdt met de levensfase waarin men zich bevindt. Migratiebewegingen kunnen dus belangrijke verschuivingen in de leeftijdsstructuur teweegbrengen, waardoor de vergrijzing van de bevolking in bepaalde gemeenten sterk kan toenemen. Kaart 1: Vergrijzingscoëfficiënt op gemeentelijk vlak Vergrijzingscoëfficient [ 0.26 ; 0.50 [ [ 0.50 ; 0.65 [ [ 0.65 ; 0.75 [ [ 0.75 ; 0.85 [ [ 0.85 ; 0.90 [ [ 0.90 ; 1.00 [ [ 1.00 ; 1.15 [ [ 1.15 ; 2.74 ] 5
6 2 Maatschappelijke gevolgen van de vergrijzing Deze belangrijke demografische verschuivingen zullen heel wat aspecten van ons dagelijks leven beïnvloeden. De vergrijzing van de bevolking zal de vraag naar sociale bijstand, gezondheidszorg en voorzieningen van openbaar nut ingrijpend wijzigen. De toename van het aantal zorgbehoevende personen zal ongetwijfeld wegen op de systemen voor collectieve solidariteit. De afnemende beroepsbevolking zal de sociale uitkeringen voor de groeiende groep nietactieven moeten financieren. De medische en de medisch-sociale sector zullen zich vooral moeten afstemmen op langdurige zorg en stervensbegeleiding. Qua huisvesting zal de vraag naar kleine woningen stijgen door het toenemend aantal kleine gezinnen, waaronder ook eenpersoonsgezinnen. Ouderen zullen daarnaast ook een kwalitatief aanbod willen op vlak van veiligheid van verkavelingen en van toegankelijke en comfortabele woningen. Op individueel vlak gaat de vergrijzing gepaard met een toenemend risico op geringere zelfredzaamheid, zowel in financieel als fysiek opzicht. Door de grotere vereenzaming van ouderen en de forse toename van het aantal mensen van de zogenaamde vierde leeftijd is de overheid verplicht om haar beleid van sociale cohesie grondig te herzien. De overheid is vaak genoodzaakt om de vroegere vormen van solidariteit tussen de generaties binnen het gezin te vervangen door meer formele solidariteitsmechanismen, die echter wegen op de hele gemeenschap. Kortom, de vergrijzing van de bevolking zal gevolgen hebben voor het hele lokale beleid (huisvesting, stedenbouw, vervoer, sociale diensten en individuele hulp) en zal de lokale bestuurders ertoe dwingen om de ouderenproblematiek globaal aan te pakken. De vergrijzing doet echter niet alleen de overheidsuitgaven stijgen, maar is ook het positieve gevolg van de opmerkelijke vooruitgang van de geneeskunde, samen met de algemene verbetering van de levensomstandigheden. De vergrijzing biedt ook een aantal buitengewone mogelijkheden en vormt een vector van groei voor de economie. Door de stijgende levensverwachting ontstaat immers een enorm potentieel aan kennis, ervaring, knowhow en tijd. Het engagement van senioren in het economisch, sociaal en politiek leven, bijvoorbeeld via het aanmoedigen van vrijwilligerswerk, zou de toenemende maatschappelijke lasten van de vergrijzing gedeeltelijk kunnen verlichten. Een vergrijzende bevolking genereert voor de ondernemingen een sterke vraag naar nieuwe dienstverlening aan personen en specifieke infrastructuur. 6
7 3 Impact op de overheidsfinanciën Impact op alle overheidsniveaus De vergrijzing van de bevolking zal, zonder enige twijfel, een weerslag hebben op de financiën van de verschillende overheidsniveaus naargelang de materie waarvoor ze bevoegd zijn. De federale overheid zal meer rechtstreeks geconfronteerd worden met de macro-economische impact van de vergrijzing, zoals de stijgende pensioenlasten en kosten voor gezondheidszorg. Met het oog hierop integreert België in zijn normatief begrotingstraject al verscheidene jaren de budgettaire kosten van de vergrijzing 3 om de overheidsfinanciën (en de sociale zekerheid) op lange termijn financieel leefbaar te houden. De lopende of komende structurele hervormingen van het pensioenstelsel, de arbeidsmarkt en de gezondheidszorg die de federale overheid doorvoert of zal doorvoeren, zijn dan ook vooral gericht op het opvangen van de gevolgen van de vergrijzing. De gewesten en gemeenschappen van hun kant zijn meer rechtstreeks belast met het ouderenbeleid, zowel voor het regelgevend kader en de financiering van de opvangstructuren (residentiële diensten) als voor de hulpverlening aan gezinnen en ouderen (niet-residentiële diensten). Daarnaast voeren ze ook elk een preventief beleid rond de gezondheid van ouderen. De recente overheveling van bevoegdheden op het vlak van gezondheidszorg, individuele bijstand en ouderenzorg in het kader van de zesde staatshervorming zal de rol en de financiële verantwoordelijkheid van de deelentiteiten in deze aangelegenheden nog versterken. Voor de lokale besturen (vooral de gemeenten en OCMW s) heeft de vergrijzing gevolgen voor zowel de middelen (en dan specifiek via de opbrengst van de inkomstenbelasting) als de uitgaven (nieuwe lokale diensten, aanpassing van de openbare infrastructuur, de pensioenen van de lokale ambtenaren, ). De budgettaire weerslag zal echter zeer verschillend zijn van gemeente tot gemeente, door het sterk heterogeen karakter van de demografische ontwikkeling en het sterk verschillend niveau van vergrijzing (cf. Kaart 1 op pagina 5). Impact op de belastingontvangsten van de gemeenten De gemeenten financieren gemiddeld bijna 50% van hun gewone begroting via lokale belastingen. Ongeveer 80% van die lokale geheven belasting komt uit de opbrengst van de aanvullende belasting op de personenbelasting (PB) en op de onroerende voorheffing (OV). Het verouderen van de bevolking zal leiden tot lagere opbrengsten. De impact op de opbrengst van de aanvullende belasting op de personenbelasting Het inkomen uit pensioen ligt lager dan het loon Pensionering gaat meestal gepaard met een aanzienlijke daling van het inkomensniveau. In België ligt het wettelijk pensioen laag. Hierdoor is het verschil tussen het wettelijk pensioen en het loon van oudere werknemers een van de grootste van de Europese landen. 3 Zie het jaarverslag van het Studiecomité voor de Vergrijzing (SCV), gepubliceerd door de Hoge Raad van Financiën. 7
8 In België is, volgens de OESO 4, de brutovervangingsratio (de verhouding tussen het bedrag van het brutopensioen en het laatste brutoloon) ongeveer 41% voor een werknemer met een middelmatig loon 5. Het gemiddelde voor de OESO-landen ligt op 54%, en in onze buurlanden ligt die ratio nog veel hoger, namelijk 59% voor Frankrijk en 91% voor Nederland. De nettovervangingsratio, die beter de levensstandaard van de gepensioneerde weergeeft, ligt met 62% gemiddeld hoger doordat gepensioneerden een gunstig (para)fiscale regime genieten, maar is nog altijd lager dan het OESO-gemiddelde van 66%. Voor de gemeentefinanciën is de gevoelige vermindering van het bruto-inkomen na de pensionering een belangrijk gegeven, omdat het een impact heeft op de belastbare grondslag en dus op de opbrengst van de gemeentelijke aanvullende belasting op de personenbelasting (PB). Pensioenen stijgen minder snel dan lonen Bovendien ondergaat het pensioen een geleidelijke devaluatie, die toeneemt naarmate het langer geleden werd toegekend. Doordat de pensioenen niet aangroeien via een verhoging 6 stijgen ze trager dan de lonen. Daardoor stijgen de ontvangsten uit de personenbelasting (PB) van de gepensioneerden trager dan die van de beroepsbevolking (en van het bbp in het algemeen). Steeds meer gepensioneerden, met grote verschillen op lokaal niveau België heeft momenteel ongeveer 2 miljoen gepensioneerden. Dat is 17,5% van de totale bevolking 7. De bevolkingsprojecties houden rekening met meer dan 3,5 miljoen gepensioneerden of bijna 30% in Het aandeel van de gepensioneerden in de totale bevolking zal de komende jaren dus sterk toenemen, wat zal resulteren in een verwachte daling van het gemiddelde gezinsinkomen en dus in een lagere fiscale opbrengst (PB) voor de gemeenten. De impact van deze evolutie zal sterk verschillen naargelang de gemeente, omdat ze afhankelijk is van het inkomenspeil van de bevolking en de intensiteit van de vergrijzing. Zoals u op Kaart 1 kunt zien, varieert het aandeel van de groep gepensioneerden sterk tussen gemeenten. De impact van de vergrijzing op de opbrengst van de gemeentelijke aanvullende belasting zal dus ook sterk verschillen. In België bestaat de totale bevolking gemiddeld voor 17,5% uit gepensioneerden, maar op het niveau van de gemeenten schommelen deze percentages tussen een minimum van 6,5% en een maximum van 31,2%. De impact op de opbrengst uit de onroerende voorheffing De onroerende voorheffing zal wellicht minder direct door de vergrijzing van de bevolking worden beïnvloed. Wel is het zo dat de leeftijd van de inwoners rechtstreeks verband houdt met de ouderdom van hun woning en onrechtstreeks met de graad van comfort van die woning. De kadastrale inkomens van de gemeenten met een sterk vergrijzende bevolking stijgen trager door een minder dynamische vastgoedsector. 4 OECD (2013), Pensions at a Glance 2013: OECD and G20 Indicators, uitgegeven door de OESO. 5 Verschilt sterk naargelang de beroepsloopbaan (type van stelsel, loopbaanduur) en de burgerlijke staat (alleenstaande, gezin). 6 De pensioenen worden enkel aangepast aan de evolutie van de prijzen en eventueel aan de welvaartsevolutie. 7 Berekening uitgevoerd op basis van de statistieken van de Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid (2012). 8
9 Impact op de uitgaven (diensten aan de bevolking, OCMW, investeringen ) Een groot gedeelte van de budgettaire lasten die rechtstreeks verband houden met de vergrijzing van de bevolking, zoals pensioenen en gezondheidszorg, zullen door de sociale zekerheid worden gedragen. Toch zal men ook steeds meer bij de lokale besturen (gemeenten, provincies en OCMW s) aankloppen. De lokale besturen, en de OCMW s in het bijzonder, zullen hun aanbod van diensten en openbare voorzieningen moeten uitbreiden om op erg uiteenlopende terreinen (huisvesting, vervoer, sociale diensten en opvangformules) aan de specifieke behoeften van de ouderen tegemoet te komen. Een deel van de opdrachten van het OCMW wordt ofwel door de federale overheid, ofwel door de gemeenschappen en gewesten gefinancierd. Indien het OCMW echter onvoldoende middelen heeft om de uitgaven voor haar taken te dekken, is de gemeente verplicht het verschil bij te passen via een dotatie. De toelage aan het OCMW is voor de gemeente een verplichte transfer en vertegenwoordigt volgens de budgetten 2015 gemiddeld bijna 10% van het gemeentelijk exploitatiebudget. Door de vergrijzing van de bevolking en het toenemend aantal zorgvragers zal de overheidssector verplicht zijn om de ouderen sterker tegemoet te komen. Vooral de OCMW s en de intercommunales actief in de medischsociale sector zullen aangesproken worden op volgende vlakken: voldoen aan de behoeften van de ouderen qua opvang en huisvesting door te investeren om de opvangcapaciteit te vergroten (aantal bedden in woonzorgcentra). Het federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) voorspelt 8 een forse toename van het aantal gebruikers van de zorginstellingen (65 jaar en ouder). Volgens de berekende scenario s moeten er tot extra bedden worden gecreëerd in de residentiële ouderensector. Dat komt neer op een jaarlijkse verhoging van tot bedden, wat duidelijk meer is dan het jaarlijkse bijgekomen aantal van ongeveer 790 bedden tussen 2000 en Momenteel komt slechts ongeveer een derde van het totaal aantal bedden ten laste van de lokale besturen. tegemoetkomen aan de behoefte aan renovatie en vernieuwing: afschaffen van de gemeenschappelijke kamers, gezondheidsnormen integreren nieuwe opvangvormen (dagcentra, serviceflats ) ontwikkelen en financieren en het dienstenaanbod uitbreiden om thuiszorg aan te moedigen: gezinshulp, thuisbezorgde maaltijden, technische interventies, personenalarm tegemoetkomen aan een toenemend aantal aanvragen voor financiële hulp om de kosten te dekken voor huisvesting en ouderenzorg. De overheid heeft erop toegezien dat de kosten voor verpleegkundige en medische verzorging in de opvanginstellingen door het RIZIV worden gedekt, maar de kosten voor verblijf en basisverzorging komen ten laste van de bewoner en kunnen voor personen met een laag inkomen te zwaar uitvallen. de eigen pensioenproblematiek het hoofd bieden: de lokale besturen worden bij hun eigen personeelsbeheer geconfronteerd met de gevolgen van een vergrijzende bevolking. De geleidelijke pensioenhervorming voor het statutair personeel 9 weegt al enige jaren op de budgetten van de lokale besturen en zal de komende jaren vermoedelijk steeds meer middelen blijven opeisen Toekomstige behoefte aan residentiële ouderenzorg: projecties Voor meer details, zie fiche 9 De pensioenen van de lokale ambtenaren in het dossier Financiële uitdagingen voor gemeenten op 10 Volgens de ramingen van de Vereniging van Steden en Gemeenten (2013) geeft de stijging van de bijdragevoeten (basis + responsabilisering) aanleiding tot een meerkost van ongeveer 750 miljoen EUR in 2016 voor de alle lokale besturen van het land samen. 9
10 4 Welk antwoord op lokaal vlak? De uitdaging van de vergrijzing zal ongetwijfeld nieuwe vragen oproepen bij de lokale mandatarissen en steeds meer op het lokale beleid gaan wegen. Deze uitdaging zal ook sterk verschillen van de ene gemeente tot de andere. Het verhaal rond vergrijzing, de intensiteit van de vergrijzing en de gevolgen op sociaal en economisch vlak zal bepaald worden door het specifieke karakter van de lokale demografische dynamiek. Daardoor zullen ook de oplossingen specifiek moeten zijn, en aangepast aan de lokale identiteit. Omwille van deze specificiteit kunnen lokale besturen hun strategie op 4 krachtlijnen toespitsen: een diagnose stellen van de lokale vergrijzingsproblematiek en de vooruitzichten om een globale strategie voor het ouderenbeleid te kunnen uitstippelen de waaier van thuisdiensten en huisvestingsformules voor ouderen uitbreiden. Een belangrijke keuze in het lokaal beleid is de beslissing om de woonvoorzieningen en infrastructuur ofwel in eigen beheer te organiseren, ofwel die opdracht aan andere actoren (van de overheids-, verenigings- en privésector) toe te vertrouwen. het lokale beleid in al zijn aspecten herzien (mobiliteit, huisvesting, veiligheid, sociale bijstand, ) vanuit het perspectief van de demografische evolutie. Hierbij kan een screening van het hele lokale beleid erg leerrijk blijken op basis van de Covenant on Demographic Change 11, onderschreven door de Europese instanties. sociale inclusie van ouderen en hun deelname aan een actief burgerschap bevorderen. Een toekomstgerichte, lokaal uitgevoerde analyse vormt het vertrekpunt om een gestructureerd en globaal beleid te voeren en zo de uitdagingen van de vergrijzing op lokaal vlak aan te gaan. Deze denkfase is noodzakelijk, des te meer omdat de vergrijzing van de bevolking sterk verschilt van gemeente tot gemeente en het ouderenbeleid pas op halflange en lange termijn zichtbare resultaten oplevert. De studies 12 die Belfius ter beschikking stelt van de besturen kunnen helpen bij deze denkfase. Zo komt er in het najaar een update, voor gemeenten en OCMW s, van het sociaal-demografisch profiel (zie apart kader op pagina 1), dat via statistieken en sociaaleconomische criteria die een verband houden met de vergrijzing, een nuttige tool kan zijn om de lokale strategie uit te werken of te verfijnen. 11 AFE-INNOVNET, thematisch netwerk voor een leeftijdsvriendelijke omgeving, ondersteund door het Comité van de Regio s en de Europese Commissie De meeste Belfius-studies zijn permanent online beschikbaar op 10
11 Het sociaal-demografisch profiel, een unieke analyse van elke gemeente Ter aanvulling van deze analyse rond de vergrijzing werkt Belfius Bank dit najaar voor elke gemeente en elk OCMW van het land een sociaaldemografisch profiel uit. De studie is een unieke service van de bank voor de bestuurders van gemeenten en OCMW s en bevat een reeks statistieken over de demografische evolutie en vooruitzichten, een reeks sociaaleconomische criteria gekoppeld aan de vergrijzing (inkomsten, pensioenen, uitkeringen voor sociale bijstand, activiteitsgraad, grootte van de gezinnen, kenmerken van de woningen) en een overzicht van het dienstenaanbod en bestaande opvangformules voor ouderen in de gemeente. Alle indicatoren geven een positionering (benchmarking) ten opzichte van de relevante referentiegemiddelden (gewest, provincie, sociaaleconomische cluster). Zo heeft elke gemeente een referentiekader van waaruit ze conclusies kan trekken en een strategie kan ontwikkelen. Deze studie werd gerealiseerd door Belfius Research: Geert Gielens, Arnaud Dessoy en Anne -Leen Erauw Pachecolaan Brussel Bijkomende informatie: Directie Research Tel.: Belfius Bank, Pachecolaan 44, 1000 Brussel RPR Brussel IBAN BE BIC GKCC BE BB RPM Bruxelles BTW BE nr. FSMA A - Juni
Vergrijzing. Impact en uitdagingen voor de lokale besturen
Vergrijzing Impact en uitdagingen voor de lokale besturen Robert Petit Het departement Research van Dexia heeft een bijzonder interessante studie gepubliceerd voor de gemeentelijke beleidsvoerders die
Nadere informatieNieuwe thema-analyse van Belfius Research. Vergrijzing van de bevolking : impact op de gemeentelijke aanvullende personenbelasting
Brussel, 21 juni 2017 Nieuwe thema-analyse van Belfius Research Vergrijzing van de bevolking : impact op de gemeentelijke aanvullende personenbelasting Het is voldoende bekend dat de vergrijzing een grote
Nadere informatieSocio-demografisch profiel (SDP) en de impact van de vergrijzing op de lokale besturen
Socio-demografisch profiel (SDP) en de impact van de vergrijzing op de lokale besturen Anne-Leen Erauw Belfius Research Trefdag sociaal 26 april 2016 Antwerpen 1 Socio-demografisch profiel (SDP) SDP? 1/
Nadere informatieCentrumsteden en vergrijzing vergeleken per provincie. Socio-demografisch profiel (SDP) Anne-Leen Erauw Belfius Research. 21 maart 2017 Berchem
Centrumsteden en vergrijzing vergeleken per provincie Socio-demografisch profiel (SDP) Anne-Leen Erauw Belfius Research 21 maart 2017 Berchem 1 Belfius studies Expertise van Belfius in de lokale sector
Nadere informatieDe vergrijzing van de bevolking
Fiche 5 De vergrijzing van de bevolking De uitdaging De vergrijzing van de bevolking vormt de eerstvolgende jaren een belangrijke politieke uitdaging. Die uitdaging reikt veel verder dan de vaak aangehaalde
Nadere informatieLOKALE BESTUREN. Financiën 2015
LOKALE BESTUREN Financiën 2015 3 Lokale besturen Financiën 2015 Editoriaal Budget 2015: evolutie van personeels- en werkingsuitgaven onder controle, positief budgetresultaat, (nog) geen heropleving van
Nadere informatieBrussels Observatorium voor de Werkgelegenheid
Brussels Observatorium voor de Werkgelegenheid Juli 2013 De evolutie van de werkende beroepsbevolking te Brussel van demografische invloeden tot structurele veranderingen van de tewerkstelling Het afgelopen
Nadere informatieKrachtlijnen van het achtste Jaarverslag van de Studiecommissie voor de Vergrijzing
Krachtlijnen van het achtste Jaarverslag van de Studiecommissie voor de Vergrijzing Aan de langetermijnvooruitzichten van de sociale uitgaven, gepresenteerd in het achtste jaarverslag van de Studiecommissie
Nadere informatieplan.be Federaal Planbureau Economische analyses en vooruitzichten Bevolkingsvooruitzichten
Communiqué 8 mei 2008 plan.be Federaal Planbureau Economische analyses en vooruitzichten Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie Bevolkingsvooruitzichten 2007-2060 Kenmerken van de Bevolkingsvooruitzichten
Nadere informatieUitdagingen voor de sociale zekerheid vanuit een macro-economisch perspectief
Uitdagingen voor de sociale zekerheid vanuit een macro-economisch perspectief LBC-NVK en ACV West-Vlaanderen, lezingen over de toekomst van onze sociale zekerheid Kortrijk, 9 november 2017 Jan Smets, Gouverneur
Nadere informatieDe houdbaarheid van de overheidsfinanciën in het licht van de vergrijzing
De houdbaarheid van de overheidsfinanciën in het licht van de vergrijzing Seminarie voor leerkrachten, 26 oktober 2016 Stefan Van Parys Bruno Eugène INTERN Departement Studiën Groep Overheidsfinanciën
Nadere informatieBelfius-studie Financiën van de lokale besturen 2018 Brussel
Brussel, 26 juni 2018 Belfius-studie Financiën van de lokale besturen 2018 Brussel Naar jaarlijkse gewoonte brengt Belfius u ook in 2018 de studie Lokale Financiën. Dit jaar analyseren we niet alleen het
Nadere informatieHoe heeft de sociale zekerheid de crisis doorstaan?
Hoe heeft de sociale zekerheid de crisis doorstaan? Hoe heeft de sociale zekerheid de economische crisis van 2009 en 2012 doorstaan? Die twee jaar bedraagt de economische groei respectievelijk -2,8% en
Nadere informatieGEMEENTEFINANCIËN: WAAR GAAN DE OCMW S NAARTOE?
Association de la Ville et des Communes de la Région de Bruxelles-Capitale ASBL Vereniging van de Stad en de Gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest VZW GEMEENTEFINANCIËN: WAAR GAAN DE OCMW S
Nadere informatieDE KLOOF TUSSEN DE TOTALE ONTVANGSTEN EN DE RIJKSMIDDELEN: EEN ANALYSE VAN DE PERIODE
DE KLOOF TUSSEN DE TOTALE ONTVANGSTEN EN DE RIJKSMIDDELEN: EEN ANALYSE VAN DE PERIODE 2000-2006 EVELIEN VANALME Adviseur van Financiën 1 1. Algemeen besluit In deze studie staat de toenemende kloof tussen
Nadere informatieLokale financiën. Vergrijzing: impact en uitdaging voor de lokale besturen. Inhoud. Editoriaal. April 2010
April 2010 Lokale financiën Vergrijzing: impact en uitdaging voor de lokale besturen Editoriaal Inhoud Demografische evolutie: recente tendensen en perspectieven 3 Bevolkingsevolutie op macro-economisch
Nadere informatieLokale financiën. OCMW s en politiezones
Lokale financiën OCMW s en politiezones 2014 Inhoud De financiële situatie van de Vlaamse OCMW s BBC-Meerjarenplan 2014-2019 8 BBC: nieuwe definitie van financieel evenwicht 11 Rekening 2007-2012 13 Balans
Nadere informatieDe evolutie van de sociale situatie en de sociale bescherming in België Samenvatting en kernboodschappen
De evolutie van de sociale situatie en de sociale bescherming in België 2018 Samenvatting en kernboodschappen September 2018 ANNEX 6 : NEDERLANDSTALIGE SAMENVATTING EN KERNBOODSCHAPPEN VAN DE ANALYSE
Nadere informatieEvolutie sinds 1954 van de vergoede volledige werkloosheid in perspectief geplaatst
Evolutie sinds 1954 van de vergoede volledige werkloosheid in perspectief geplaatst Directie Statistieken, Budget en Studies Stat@rva.be Inhoudsopgave: 1 INLEIDING 1 2 EVOLUTIE VAN DE VERGOEDE VOLLEDIGE
Nadere informatieSpoor A2: De overdrachten aan de Gemeenschappen en Gewesten in het kader van de Bijzondere Financieringswet: K. Algoed D.
Spoor A2: De overdrachten aan de Gemeenschappen en Gewesten in het kader van de Bijzondere Financieringswet: 2007-2030 K. Algoed D. Heremans KULeuven 18 December 2008 Algemeen secretariaat Steunpunt beleidsrelevant
Nadere informatieFINANCIËLE UITDAGINGEN VOOR DE GEMEENTEN : EEN BESTUURSPERIODE VAN GROTE VERANDERINGEN?
FINANCIËLE UITDAGINGEN VOOR DE GEMEENTEN : EEN BESTUURSPERIODE VAN GROTE VERANDERINGEN? Nu het startschot voor de nieuwe gemeentelijke bestuursperiode gegeven is, publiceert Belfius Bank een studie 1 over
Nadere informatieWelzijnsbarometer 2014 Samenvatting en besluit
Welzijnsbarometer 2014 Samenvatting en besluit De Welzijnsbarometer verzamelt jaarlijks een reeks indicatoren die verschillende aspecten van armoede in het Brussels Gewest belichten. De sociaaleconomische
Nadere informatieEvaluatie van het Brusselse dienstenchequestelsel Oktober 2017
Evaluatie van het Brusselse dienstenchequestelsel 2016 Oktober 2017 Context van de evaluatie Het stelsel van de dienstencheques is een tewerkstellingsmaatregel die drie doelstellingen nastreeft: De tewerkstellingsgraad
Nadere informatieProfiel van de UVW-WZ: vergelijking 2004/ 2013
Profiel van de UVW-WZ: vergelijking 24/ 213 Dienst Studies Studies@rva.be Inhoudstafel: 1 INLEIDING 1 2 METHODOLOGIE 1 3 PROFIEL VAN DE UVW-WZ IN 24 EN IN 213 VOLGENS HET GEWEST 2 3.1 De -5-jarigen die
Nadere informatieFocus op de financiën van de gefedereerde entiteiten
Sessie 2: Opmaak van de regionale economische middellangetermijnprojecties Focus op de financiën van de gefedereerde entiteiten Vincent Frogneux, FPB 20 november 2018 Overzicht Historiek Economische en
Nadere informatiePERSBERICHT Brussel, 25 maart 2014
PERSBERICHT Brussel, 25 maart 2014 Geen heropleving van de arbeidsmarkt in 2013 Nieuwe cijfers Enquête naar de Arbeidskrachten 4.530.000 in België wonende personen zijn aan het werk in 2013. Hun aantal
Nadere informatieThemanummer De financiën van de lokale overheden: evoluties en uitdagingen
Themanummer De financiën van de lokale overheden: evoluties en uitdagingen Federale Overheidsdienst Financiën - België Documentatieblad 73e jaargang, nr. 4, 4e kwartaal 2013 Inleiding op het themanummer
Nadere informatieFINANCIËLE TOESTAND VAN DE BRUSSELSE GEMEENTEN
FINANCIËLE TOESTAND VAN DE BRUSSELSE GEMEENTEN 2012-2016 www.local.brussels www.local.brussels www.sprb.irisnet.be/pouvoirs-locaux www.gob.brussels/plaatselijke-besturen 1 Inleiding Economische context
Nadere informatieSpotlight. Een onderwerp telkens beknopt uitgelicht. 1 Inleiding. 3 Resultaten. 3.1 Gewest en jaar. 2 Methodologie
Lange duur werkfractie / werkfractie Werkfractie Spotlight Een onderwerp telkens beknopt uitgelicht Deze keer: De evoluties van de overgangen naar werk van de werklozen volgens hun profiel. 1 Inleiding
Nadere informatieDe overheid geeft (te)veel uit? Weet u hoeveel
Page 1 of 6 Gepubliceerd op DeWereldMorgen.be (http://www.dewereldmorgen.be) De overheid geeft (te)veel uit? Weet u hoeveel en aan wat? door Phi-Rana di, 2013-11-12 15:45 Phi-Rana Er wordt vaak gezegd
Nadere informatieDemografische en spatiale evoluties in Belgïe
Bureau fédéral du Plan Demografische en spatiale evoluties in Belgïe 2-23 Micheline Lambrecht Bureau fédéral du Plan www.plan.be Studiedag «Spoor 22», door TreinTramBus georganiseerd Brussel - 8.3.212
Nadere informatieRegionale verdeling van de notariële vastgoedindex
notarisbarometer Vastgoed, vennootschappen, familie www.notaris.be A B C D E n 9 April - juni Trimester 2 - Vastgoedactiviteit in België Prijsevolutie Registratierechten Vennootschappen De familie A Vastgoedactiviteit
Nadere informatieDe honden en katten van de Belgen
ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT 13 juli 2010 De honden en katten van de Belgen Enkele conclusies Ons land telde in 2008 1.167.000 honden en 1.974.000 katten; In vergelijking
Nadere informatieAgenda. 2011, een bewogen jaar Waarheen met onze pensioenen? Besluit Questions & Answers
1 Persontmoeting 28 maart 2012 Agenda 2011, een bewogen jaar Waarheen met onze pensioenen? 1 ste pijler waarborgen 2 de pijler verder uitbouwen 3 de pijler stimuleren Besluit Questions & Answers 2 Persontmoeting
Nadere informatieFacts & Figures. over de lokale besturen n.a.v. de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2018
Facts & Figures over de lokale besturen n.a.v. de gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2018 Facts & figures De lokale overheden zijn een zeer belangrijke speler in ons land. De bevoegdheden die ze
Nadere informatieBIJLAGE DERDE EDITIE ECONOMISCH GEWICHT VAN DE IZW S IN BELGIE
BIJLAGE DERDE EDITIE ECONOMISCH GEWICHT VAN DE IZW S IN BELGIE Bijdrage tot de welvaart België telt tienduizenden vzw s, stichtingen, sociale economiebedrijven en feitelijke verenigingen. 18.847 daarvan
Nadere informatieRegionale economische vooruitzichten
2015/2 Regionale economische vooruitzichten 2015-2020 Dirk Hoorelbeke D/2015/3241/213 Samenvatting Dit webartikel geeft een bondig overzicht van de nieuwe regionale economische vooruitzichten tot 2020.
Nadere informatieSpoor A2: De overdrachten aan de Gemeenschappen en Gewesten in het kader van de Bijzondere Financieringswet: e versie
Spoor A2: De overdrachten aan de Gemeenschappen en Gewesten in het kader van de Bijzondere Financieringswet: 2007-2030 2 e versie K. Algoed D. Heremans KULeuven 16 Januari 2009 Algemeen secretariaat Steunpunt
Nadere informatieDe budgettaire kosten van de vergrijzing
De budgettaire kosten van de vergrijzing 15 november 2013 Françoise MASAI Vicegouverneur Agenda De voornaamste hypothesen van de SCvVvooruitzichten De budgettaire kosten van de vergrijzing op lange termijn
Nadere informatieKinderarmoede in het Brussels Gewest
OBSERVATOIRE DE LA SANTÉ ET DU SOCIAL BRUXELLES OBSERVATORIUM VOOR GEZONDHEID EN WELZIJN BRUSSEL Senaat hoorzitting 11 mei 2015 Kinderarmoede in het Brussels Gewest www.observatbru.be DIMENSIES VAN ARMOEDE
Nadere informatieStudiedag over pensioenen 09.06.2015
Dames en heren, Studiedag over pensioenen 09.06.2015 Vooreerst dank ik u voor de uitnodiging op deze studiedag. U hebt mij uitgenodigd om te spreken over een fundamentele kwestie: «Met welke uitdagingen
Nadere informatieP E R S B E R I C H T. De jaarlijkse conjunctuurnota van DEXIA noteert een recordgroei van de investeringen met 6,6%
P E R S B E R I C H T Dexia N.V., Rogierplein 11, B-1210 Brussel / 1, Passerelle des Reflets, Paris-La Défense 2, F-92919 La Défense Cedex Rekeningnr. : 068-2113620-17 - RPR Brussel BTW BE 0458.548.296.
Nadere informatieVergrijzing en zorg. - Een demografische en economische kadering - Horizon mei 2017
Vergrijzing en zorg - Een demografische en economische kadering - Horizon 25-12 mei 217 Jan Van Hove, Chief Economist KBC Johan Van Gompel, Senior Economist KBC www.kbceconomics.be Demografisch perspectief
Nadere informatieStijging van het aantal werkzoekende uitkeringsgerechtigde volledig werklozen maar eerste daling bij de jongeren onder 25 jaar
Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening Directie Interne en Externe Communicatie Keizerslaan, 7-9 - 1000 Brussel Tel. 02 515 42 81 www.rva.be Brussel, 8 mei Persmededeling Stijging van de volledige werkloosheid,
Nadere informatieActieplan 1 Informatie- en preventiebeleid naar de Zeelse bevolking toe op het vlak van o.m. (kinder)armoede, gezondheid, participatie
DEEL ARMOEDEBESTRIJDING Actieplan 1 Informatie- en preventiebeleid naar de Zeelse bevolking toe op het vlak van o.m. (kinder)armoede, gezondheid, participatie Actie 1 : Het OCMW zorgt er, zelfstandig of
Nadere informatieDe werkloosheid op haar hoogste peil sinds het begin van de crisis
Oktober 2009 De werkloosheid op haar hoogste peil sinds het begin van de crisis De werkloosheid: moet het ergste nog komen? De uitzendarbeid en het aantal openstaande betrekkingen lopen weer terug Het
Nadere informatieMethodologie en resultaten van de regionale economische vooruitzichten
Methodologie en resultaten van de regionale economische vooruitzichten 2018-2023 1 Top-down model Overzicht presentatie 1. Databank 2. Model 2.1 Structuur 2.2 Kern 2.3 Arbeidsmarkt 2.4 Huishoudrekeningen
Nadere informatieBrusselse fiscale hervorming : Strategische oriëntaties
Brusselse fiscale hervorming : Strategische oriëntaties Voorstellen van de sociale partners 25 november 2015 Economische en Sociale Raad voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Bischoffsheimlaan 26 1000
Nadere informatieRusthuisbarometer: Socmut analyseert bewonersfactuur in detail
PERSBERICHT 18 maart 2016 Rusthuisbarometer: Socmut analyseert bewonersfactuur in detail 1.487 euro: 1.379 euro voor de dagprijs en 108 euro aan supplementen. Dat betaalt een rusthuisbewoner maandelijks
Nadere informatiemany lives blijf uw leven beleven ook tijdens uw pensioen pension plan www.axa.be
many lives blijf uw leven beleven ook tijdens uw pensioen pension plan www.axa.be Beleef verschillende levens in één leven Op een serene manier verschillende levens beleven in één leven vol ervaringen
Nadere informatie«WELZIJNSBAROMETER 2010» SAMENVATTING EN CONCLUSIES
«WELZIJNSBAROMETER 2010» SAMENVATTING EN CONCLUSIES Brussel wordt gekenmerkt door een grote concentratie van armoede in de dichtbevolkte buurten van de arme sikkel in het centrum van de stad, met name
Nadere informatieOnafhankelijke denktank Fact-based Lange termijn
Leeftijd en arbeidsmarkt: naar een nieuw paradigma? Leeftijd en arbeidsmarkt Itinera Institute Onafhankelijke denktank Fact-based Lange termijn Aanreiken, verdedigen en bouwen van wegen voor beleidshervorming
Nadere informatieAgenda. Situatie 2016 De lokale besturen in de Belgische overheidsfinanciën
Agenda Brussel, 27 juni 2017 Arnaud Dessoy, Anne-Leen Erauw, Geert Gielens Situatie 2016 De lokale besturen in de Belgische overheidsfinanciën Vooruitzichten 2017: belangrijkste trends Lokale besturen
Nadere informatie2. Simulatie van de impact van een "centen i.p.v. procenten"-systeem
Bijlage/Annexe 15 DEPARTEMENT STUDIËN Impact van een indexering in centen i.p.v. procenten 1. Inleiding Op regelmatige tijdstippen wordt vanuit verschillende bronnen gesuggereerd om het huidige indexeringssysteem
Nadere informatieDEPARTEMENT WERK EN SOCIALE ECONOMIE. Kerncijfers Vergrijzing en Werkzaamheid Versie 20 juni 2013
DEPARTEMENT WERK EN SOCIALE ECONOMIE Kerncijfers Vergrijzing en Werkzaamheid Versie 20 juni 2013 1 De arbeidsmarkt wordt krapper: alle talent is nodig Evolutie van de vervangingsgraad (verhouding 15-24-jarigen
Nadere informatieVoor de buitengewone dienst is nog steeds een gedetailleerde voorstelling per budgettaire functie van 8 cijfers vereist.
BEGROTING 2017 door het College van Burgemeester en Schepenen VERSLAG EN COMMENTAAR van dhr. C. Beoziere, Schepen van Financiën Het project van de begroting 2017 werd opgesteld in overeenstemming met het
Nadere informatieDE TOEKOMST VAN ONZE SOCIALE ZEKERHEID KORTRIJK, 22 NOVEMBER 2017
DE TOEKOMST VAN ONZE SOCIALE ZEKERHEID KORTRIJK, 22 NOVEMBER 2017 VERTREKPUNT: 2014 Inzet -3D Plan: Economische groei en sociale vooruitgang of -Confederalisme Voorwaarden - Communautaire standstill -
Nadere informatieBelfius publiceert een update van zijn Typologie van de gemeenten in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen
Brussel, 14/03/2018 Belfius publiceert een update van zijn Typologie van de gemeenten in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen Een unieke tool voor een vergelijking van de 308 Vlaamse gemeenten
Nadere informatieDe social profit in macro-economisch perspectief
De social profit in macro-economisch perspectief Zorgnet-Icuro, 26 januari 2017 Marcia DE WACHTER 3 1. De uitdagingen van de vergrijzing voor de economie Demografische vooruitzichten 1 100% Naar leeftijdscategorie
Nadere informatiePERSBERICHT Brussel, 2 december 2016
PERSBERICHT Brussel, 2 december 2016 Gemiddeld inkomen van de Belg bedroeg in 2014 17.684 euro Fiscale statistiek van de inkomens op basis van het aanslagjaar 2015 Het netto belastbare inkomen van de Belg
Nadere informatieVGE-Congres Duurzaamheid van de zorguitgaven Tilburg, 11 oktober 2012
VGE-Congres Duurzaamheid van de zorguitgaven Tilburg, 11 oktober 2012 Langetermijnvooruitzichten van de sociale uitgaven en elementen van sociale houdbaarheid Presentatie: Saskia Weemaes, met medewerking
Nadere informatieInstituut voor de nationale rekeningen
Instituut voor de nationale rekeningen 2015-02-17 Links: Publicatie BelgoStat Online Algemene informatie Broos herstel in 2013 na krimp in 2012 in Brussel en Wallonië; verdere groeivertraging in 2013 in
Nadere informatiePendelarbeid tussen Gewesten en provincies
ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT 19 juli 2007 Pendelarbeid tussen Gewesten en provincies Eén op de tien Belgen werkt in een ander gewest; één op de vijf in een andere
Nadere informatieSAMENLEVING EN OMGEVING
SAMENLEVING EN OMGEVING DE VERSCHILT STERK VAN GEMEENTE TOT GEMEENTE WAAR KOMEN DIE VERSCHILLEN VANDAAN? Demografie wordt vaak op nationaal of regionaal vlak bekeken. en de migratie (d.i. het verschil
Nadere informatiePERSBERICHT Brussel, 28 maart 2013
PERSBERICHT Brussel, 28 maart 2013 De Belgische arbeidsmarkt in 2012 Nieuwe cijfers Enquête naar de Arbeidskrachten Hoeveel personen verrichten betaalde arbeid? Hoeveel mensen zijn werkloos? Hoeveel inactieve
Nadere informatieDE PERFECTE STORM. Hoe de economische crisis de wereld overviel en vooral: hoe we eruit geraken. Gert Peersman & Koen Schoors.
DE PERFECTE STORM Hoe de economische crisis de wereld overviel en vooral: hoe we eruit geraken Gert Peersman & Koen Schoors Universiteit Gent Beleidsseminarie eindeloopbaan 6 december 2012 De Perfecte
Nadere informatieDe Belg en zijn spaargedrag (2/2): het budget
_ Focus on the Belgian economy Economic Research De Belg en zijn spaargedrag (2/2): het budget Oscar Bernal Economic Research, ING België Brussel (32) 2 547 39 95 oscar.bernal@ing.be Julien Manceaux Economic
Nadere informatie0. KENGETALLEN. Bron: FOD Economie (Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie), INR, VDAB, RVA en Steunpunt WSE.
0. KENGETALLEN Brugge Midden- West-Vlaanderen Oostende Westhoek Zuid- West-Vlaanderen West- Vlaanderen Vlaams Gewest Totale bevolking (01/01/2008) 275.599 233.200 149.287 213.729 278.672 1.150.487 6.161.600
Nadere informatieLOKALE BESTUREN. Financiën 2015
LOKALE BESTUREN Financiën 2015 3 Brussel De lokale belastingen blijven stabiel na een forse stijging vorig jaar. De stijging van de exploitatieontvangsten in 2015 komt er vooral door de toename van de
Nadere informatieUitdagingen voor de lokale besturen VSGB - VORMING VOOR GEMEENTEMANDATARISSEN
Uitdagingen voor de lokale besturen 2013-2018 VSGB - VORMING VOOR GEMEENTEMANDATARISSEN Arnaud Dessoy, Economist Belfius Bank Brussel, 4 december 2012 Inleiding : typologie van de evolutiefactoren voor
Nadere informatieBelgië scoorde in blessuretijd: de cijfers
De verheerlijking van lopende zaken tegen het licht gehouden 2 juni 2013 Tijdens de jaren 2010 en 2011 was er in België geen volwaardige federale regering. In 2012 leverde België wel de nodige structurele
Nadere informatieFOCUS Werkgelegengheid in het Brussels Grootstedelijk Gebied
Brussels Observatorium voor de Oktober 2013 FOCUS Werkgelegengheid in het Brussels Grootstedelijk Gebied De arbeidsmarkten van de 3 gewesten in België zijn erg verschillend en hebben elk hun eigen specificiteit,
Nadere informatiesolidariteit van jong met oud, of ook omgekeerd?
Bijdrage prof. dr. Kees Goudswaard / 49 Financiering van de AOW: solidariteit van jong met oud, of ook omgekeerd? Deze vraag staat centraal in de bij drage van bijzonder hoogleraar Sociale zekerheid prof.
Nadere informatieI4XLGEMEEN E3EHEERSCOMITE VOOR HET SOCIAAL STATUUT DER ZELFSTANDIGEN
I4XLGEMEEN E3EHEERSCOMITE VOOR HET SOCIAAL STATUUT DER ZELFSTANDIGEN Opgericht bij de wet van 30december1992 Brussel, 23 maart 2017 Verslag nr. 2017102 Verslag aan de Regering Afgeleverd op eigen initiatief
Nadere informatieInstituut voor de nationale rekeningen
Instituut voor de nationale rekeningen 2014-01-31 Links: Publicatie BelgoStat Online Algemene informatie 2011-2012: Economische terugval in 2012 verschilt per gewest Het Instituut voor de nationale rekeningen
Nadere informatieDe jonge uitkeringstrekkers ten laste van de RVA
De jonge uitkeringstrekkers ten laste van de RVA Vooraf Door de aanbevelingen van de Europese Unie is de aandacht momenteel vooral gericht op de werkgelegenheidsgraad van de oudere uitkeringstrekkers.
Nadere informatieDe impact van de vergrijzing op de gemeentelijke aanvullende personenbelasting. Een econometrische benadering
De impact van de vergrijzing op de gemeentelijke aanvullende personenbelasting Een econometrische benadering 1 De vergrijzing, een uitdaging voor de overheidsfinanciën De vergrijzing is een gegeven waarmee
Nadere informatieWaar staan we? Enkele begrippen verduidelijkt Van waar komen we? Waar gaan we naartoe? 30 JAAR DEFICITS EN SCHULD IN BELGIË. Inhoud van de lezing
UNIVERSITEIT DERDE LEEFTIJD LEUVEN 3 JAAR DEFICITS EN SCHULD IN BELGIË Inhoud van de lezing Enkele begrippen verduidelijkt Van waar komen we? Waar gaan we naartoe? Prof. André Decoster Centrum voor Economische
Nadere informatiePERSBERICHT Brussel, 17 november 2015
PERSBERICHT Brussel, 17 november 2015 Gemiddeld inkomen van de Belg bedroeg in 2013 17.019 euro Het netto belastbare inkomen van de Belg bedroeg in 2013 gemiddeld 17.019 euro; Vlaanderen blijft de regio
Nadere informatieHet HERMREG-project De modellering van de regionale economieën
Het HERMREG-project De modellering van de regionale economieën Frédéric Caruso, IWEPS 20 november 2018 Studiedag : de modellering van de regionale economieën in België Sessie 1 : Het HERMREG-project Verschillende
Nadere informatieEvolutie van het arbeidsongevallenrisico in de privésector in België tussen 1985 en 2013
Evolutie van het arbeidsongevallenrisico in de privésector in België tussen 1985 en 2013 Verschillende factoren bepalen het aantal arbeidsongevallen. Sommige van die factoren zijn meetbaar. Denken we daarbij
Nadere informatieVOOR HET SOCIAAL STATUUT DER ZELFSTANDIGEN
net ILGEMEEN E3EHEERSCOMITE VOOR HET SOCIAAL STATUUT DER ZELFSTANDIGEN Opgericht bij de wet van 30december1992 Brussel, 26 juli 2018 Verslag nr. 2018103 Verslag aan de regering Uitgebracht op eigen initiatief
Nadere informatieRAPPORT KANSARMOEDE-INDICATOREN IN ERPE-MERE
RAPPORT KANSARMOEDE-INDICATOREN IN ERPE-MERE Bij het openen van het rapport worden de meest recente gegevens uit de databank gehaald. Inleiding In dit document worden de kansarmoede-indicatoren weergegeven
Nadere informatieBRUSSELS ARMOEDERAPPORT 2015 Welzijnsbarometer: samenvatting
BRUSSELS ARMOEDERAPPORT 2015 Welzijnsbarometer: samenvatting De Welzijnsbarometer verzamelt jaarlijks een reeks indicatoren die verschillende aspecten van armoede in het Brussels Gewest belichten. De sociaaleconomische
Nadere informatieConjunctuur - nulgroei in 2015
Conjunctuur - nulgroei in 2015 De cijfers die wijzen op een groei van meer dan 3 % in 2014 en een aantal vergunde woningen dat 10 % hoger ligt, geven de illusie van een stevig herstel voor de bouw. Maar
Nadere informatiePERSBERICHT Brussel, 22 december 2015
PERSBERICHT Brussel, 22 december 2015 Positieve arbeidsmarktevoluties in het derde kwartaal van 2015 De werkgelegenheidsgraad bij de 20- tot 64-jarigen bedroeg in het derde kwartaal van 2015 67,4% en steeg
Nadere informatieImpact van gesubsidieerde tewerkstelling op de tewerkstelling van werknemers met een buitenlandse nationaliteit
Impact van gesubsidieerde tewerkstelling op de tewerkstelling van werknemers met een buitenlandse nationaliteit Periode 2008-2017 Directie Statistieken, budget en studies Stat@rva.be Inhoudstafel: 1 INLEIDING
Nadere informatiePERSBERICHT Brussel, 20 december 2013
PERSBERICHT Brussel, 20 december 2013 Werkgelegenheid stabiel, werkloosheid opnieuw in stijgende lijn Arbeidsmarktcijfers derde kwartaal 2013 Na het licht herstel van de arbeidsmarkt in het tweede kwartaal
Nadere informatieVergrijzing, gezondheidszorg en ouderenzorg
Vergrijzing, gezondheidszorg en ouderenzorg Prof. dr. Jozef Pacolet Design Charles & Ray Eames - Hang it all Vitra Inhoud Betaalbaarheid van de zorg versus vrees, onzekerheid en twijfel Afbakening: nieuwe
Nadere informatieNieuw rapport Europese Commissie: onze pensioenen zijn wél betaalbaar
Nieuw rapport Europese Commissie: onze pensioenen zijn wél betaalbaar Studiedienst PVDA Kim De Witte 1 Meer actieven in verhouding tot niet-actieven tot 2040... 2 1.1 Demografische versus economische afhankelijkheidsratio...
Nadere informatiePensioenen lokale besturen: gisteren, vandaag en morgen. www.uantwerpen.be/nl/personeel/ria-janvier/
Pensioenen lokale besturen: gisteren, vandaag en morgen www.uantwerpen.be/nl/personeel/ria-janvier/ 0 DE AANBEVELINGEN VAN DE Commissie Pensioenhervorming 2020-2040 www.pensioen2040.belgië.be 1 Wettelijke
Nadere informatieRaad van de Europese Unie Brussel, 12 oktober 2017 (OR. en)
Raad van de Europese Unie Brussel, 12 oktober 2017 (OR. en) 12741/1/17 REV 1 NOTA van: d.d.: 10 oktober 2017 aan: Betreft: het Comité voor sociale bescherming SOC 610 EMPL 469 ECOFIN 770 EDUC 355 het Comité
Nadere informatieOverheidsontvangsten en -uitgaven: analyse en aanbevelingen
Overheidsontvangsten en -uitgaven: analyse en aanbevelingen Seminarie voor leerkrachten, 26 oktober 2016 Ruben Schoonackers Bruno Eugène INTERN Departement Studiën Groep Overheidsfinanciën Structuur van
Nadere informatieMARKTANALYSE: BELGIË
2016 MARKTANALYSE: BELGIË I. KANTOORMARKT IN BELGIË A. BRUSSEL Met de sterkste vraag in 4 jaar tijd bleek 2016 een voortreffelijk jaar voor de Brusselse kantoormarkt. Daarbij waren er twee verhalen die
Nadere informatieWelzijnsbarometer 2015
OBSERVATOIRE DE LA SANTÉ ET DU SOCIAL BRUXELLES OBSERVATORIUM VOOR GEZONDHEID EN WELZIJN BRUSSEL "Cultuur aan de macht" de sociale rol van cultuur en kunst 26 november 2015 Welzijnsbarometer 2015 Marion
Nadere informatieDe positie van de Vlaamse kust op de Belgische reismarkt
Kusttoerisme West-Vlaanderen Werkt 3, 28 De positie van de Vlaamse kust op de Belgische reismarkt Foto: Evelien Christiaens Rik De Keyser bestuurder-directeur en hoofd afdeling toerisme, WES Evelien Christiaens
Nadere informatieRecente geschiedenis van de Belgische overheidsfinanciën
Recente geschiedenis van de Belgische overheidsfinanciën Seminarie voor leerkrachten, 26 oktober 2016 Luc Van Meensel Patrick Bisciari Departement Studiën Groep Overheidsfinanciën DS.16.08.374_NL Structuur
Nadere informatieHeel gunstige arbeidsmarktevolutie in Nieuwe cijfers Enquête naar de Arbeidskrachten -
ALGEMENE DIRECTIE STATISTIEK EN ECONOMISCHE INFORMATIE PERSBERICHT 14 mei 2008 Heel gunstige arbeidsmarktevolutie in 2007 - Nieuwe cijfers Enquête naar de Arbeidskrachten - In 2007 Zijn 4,38 miljoen in
Nadere informatieInvesteringen en resultaatverdeling. intercommunales
Investeringen en resultaatverdeling van de Belgische intercommunales Analyse Belfius Research Mei Analyse l Mei Investeringen en resultaatverdeling van de Belgische intercommunales Financiële cijfers In
Nadere informatie