Alternatieve brandstof Waterstof Injectie op de Wartsila 46V12

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Alternatieve brandstof Waterstof Injectie op de Wartsila 46V12"

Transcriptie

1 Alternatieve brandstof Waterstof Injectie op de Wartsila 46V Organisatie: Maritiem Instituut Willem Barentsz Module Maritime Research 2013 Opdrachtnemers: Emile Persenaire Beoordeler: S.Bonnema Plaats: West Terschelling

2 1 Contents 1 Contents Voorwoord Samenvatting Inleiding Probleemstelling Doelstelling van het onderzoek Onderzoeks resultaten Wat is een Wartsila 46V Hoeveel SOx, NOx, en CO2 uitstoot is er in de huidgie situatie... Error! Bookmark not defined. 7.3 Met welke type brandstof zul je moeten varen in ons gebied... Error! Bookmark not defined. 7.4 Hoe werkt waterstof injectie bij een conventionele motor... Error! Bookmark not defined. 7.5 Hoeveel word de uitstoot bij gebruik van waterstof injectie voor de turbo Error! Bookmark not defined. 7.6 Wat is het effect van waterstof injectie... Error! Bookmark not defined. 7.7 Zijn er waterstof bunker mogelijkheden Hoe sla je waterstof op Mogelijkheid tot zelf opwekking (waterstof on demand)... Error! Bookmark not defined Veiligheids aspecten mbt waterstof Wetgeving omtrend waterstof Milieu eisen mbt waterstof... Error! Bookmark not defined Hoe gaat de huidige wetgeving over naar tier In welk tijds bestek word tier 3 van toepassing... Error! Bookmark not defined Wat houd tier 3 in voor Sox... Error! Bookmark not defined Wat houd tier 3 in voor Nox... Error! Bookmark not defined Wat houd tier 3 in voor CO2... Error! Bookmark not defined In welk vaargebied word tier 3 van toepassing... Error! Bookmark not defined Voor welke schepen word tier 3 van toepassing... Error! Bookmark not defined. Emile Persenaire Page 1

3 2 Gebruikte afkortingen Iso 380 NOx Sox ECA IMO MARPOL Emile Persenaire Page 2

4 3 Voorwoord Volgens ons heeft de scheepvaart een behoefte aan nieuwe technieken omtrent de fossiele brandstoffen. Op lange termijn is de verwachting dat fossiele brandstoffen schaarser en dus duurder worden. Ook gaat de wetgeving omtrent de uitstoot in de uitlaat gassen een nieuwe fase in. In 2015 gaat er nieuwe wetgeving van kracht die er voor zorgt dat er binnen ECA s er steeds minder SOx en NOx in de uitlaatgassen mag zitten. Daarom willen wij onderzoek doen of er door middel van waterstof injectie als additief op de brandstof, voldaan kan worden aan de nieuwe wetgeving. 4 Samenvatting Door de diverse mogelijkheden om met alternatieve brandstoffen te werken hebben we gekozen voor waterstof injectie als addetieve aan de zware olie (Iso 380). Er is tijdens dit project onderzocht of er door middel van gebruik van waterstof injectie bepaalde emissie s gereduceert kunnen worden. Hierbij is gekeken naar de uitstoot van zowel NOx en Sox. In dit onderzoek is er gekeken naar de regelgeving waaraan voldaan moet worden, evenals de wetgeving die de regelgeving aanscherpt. Theoretisch is bepaald in hoeverre er uitstoot verminderd kan worden door het gebruik van waterstof injectie. Dit onderzoek is toe gespitst op een Wartsila 12V46 welke aan boord geplaatst zijn op Transfennica schepen als voortstuwings motoren. Ter vergelijking is er gebruik gemaakt van de test gegevens van een MAK 8M20 welke functionerend is aan boord van de duwboot Nijlpaard van de firma Thyssen Krupp BV. Abstract There are various alternatives for reducing the emissions of diesel engines. In our report we discuss the possibility to use hydrogen injection as a supplement to heavy diesel oil (ISO 380). In this report we look at the nitrogen and sulfur emissions, the legislation and regulations of emissions we have to comply to. And also the new development of regulations according emissions of diesel engines. In a theoretical approach we determinate the reduction of emissions with hydrogen injection. In this report we have focused on the Wärtsilä witch is in use on the Transfennica ships as propulsion engines. As an indication of the reduction of emissions we used the test result of the MAK 8M20 which is the propulsion engine on the nijlpaard of the company Thyssen Krupp BV. Emile Persenaire Page 3

5 5 Probleemstelling In 2015 worden de eisen bijgesteld op het gebied van SOx en NOx uitstoot binnen de ECA s. Dit wordt door de IMO opgenomen in MARPOL annex VI. Voor veel bestaande schepen word het een probleem om aan deze eisen te gaan voldoen. Schepen die nu gebouwd worden hebben reeds voorzieningen aan boord om dit probleem aan te pakken. Door minder zwavel in de brandstof is het mogelijk om de SOx norm te halen. Echter voor de NOx en CO2 moeten er andere stappen ondernomen worden. Om hier aan te kunnen voldoen willen we gaan kijken wat de resultaten zijn door waterstof toe te passen als alternatieve brandstof en of dit te realiseren valt. Hierbij moet er goed gekeken worden naar de milieu eisen, veiligheidsaspecten en wetgeving. 6 Doelstelling van het onderzoek Met dit onderzoek willen we aantonen of het de moeite waard is om met behulp van alternatieve brandstof op bestaande motoren, de strengere eisen van de MARPOL zijn te behalen. Aangezien waterstof injectie onder andere een brandstof besparende oplossing is, willen we laten zien dat het verbetering van de situatie op kan leveren voor zowel de autoriteit als voor de reder. In dit onderzoek richten wijons daarom op de nieuwe regelgeving en hoever deze behaald kunnen worden door waterstof injectie theoretisch toe te passen. 7 Onderzoeks resultaten 7.1 Wat is een Wartsila 46V12 Wärtsilä 46 IMO Tier II Cylinder bore 460 mm Fuel specification: Piston stroke 580 mm Fuel oil Cylinder output 1000 kw/cyl 700 cst/50oc 7200 sr1/100 F Speed rpm ISO 8217, category ISO-F- RMK 700 Mean effective pressure bar SFOC 173 g/kwh at ISO condition Piston speed 9.7, 9.9 m/s Option: Common rail fuel injection. Rated power Emile Persenaire Page 4

6 Engine type kw 12V V Dimensions (mm) and weights (tonnes) Engine type A* A B C D F Weight 12V V Wat is het effect van waterstof injectie Waarom Waterstof Er zijn een aantal eigenschappen van waterstof die erbij bijdragen dat het goed gebruikt kan worden als brandstof; - Een groot onstekings gebied. - lage ontstekingsenergie - small quenching distance - hoge zelfontbrandingstemperaturen - Hoge vlamsnelheid bij stoichiometrische verbranding - hoge diffusiviteit - zeer lage dichtheid Een groot onstekingsgebied Waterstof heeft in vergelijking met andere brandstoffen een groot ontstekingsgebied. Dit betekend dat waterstof in een verbrandingsmotor op veel lucht/brandstof verhoudingen kan draaien. Een groot voordeel hiervan is dat de motor kan draaien op een arm mengsel. Een arm mengsel is een mengsel waarbij de hoeveelheid brandstof ten opzichte van de hoeveelheid lucht kleiner is dan bij een theoretische of stoichiometrische verbranding. Emile Persenaire Page 5

7 Je kunt ook zeggen dat het brandstofverbruik lager is en de verbrandingsreactie veel completer is bij het draaien op een arm mengsel. Een bijkomend voordeel is dat de verbrandingstemperatuur over het algemeen lager is, waardoor er minder emissies in de uitlaatgassen voorkomen. Vooral de vorming van stikstofoxides word door de lagere temperatuur verminderd. lage ontstekingsenergie Een lage ontsekingsenergie betekend dat de energie die nodig is om waterstof te laten ontbranden erg laag is. Dit heeft als voordeel dat ook bij arme mengsels de brandstof makkelijk en snel ontsteekt. Een nadeel hierbij is dat mogelijke hot spots in de motor de waterstof zouden kunnen ontsteken voordat dit de bedoeling is. Small Quenching Distance Waterstof heeft een Small Quenching Distance dit betekend dat de vlam van de verbranding van waterstof groter is dan die van normale brandstoffen. Deze vlam zal dan ook dichter op de cilinderwant zitten als andere brandstoffen. Dit kan er ook voor zorgen dat de vlam doorschiet langs een kleine opening van bijvoorbeeld de inlaatklep wat back fire veroorzaakt. Hoge zelfontbrandingstemperaturen Waterstof heeft een relatief hoge zelfontbrandingstemperatuur. Dit betekend dat er een hogere temperatuur in de cilinder kan zijn voordat waterstof uit zich zelf ontbrand. Dit is een belangrijk gegeven wanneer we kijken naar de compressie verhouding in de cilinder. Doordat de compressieverhouding direct gekoppeld is aan de temperatuur in de cilinder ( T 2 =T 1 (V 1 /V 2 ) ƴ-1 ) kan er dus meer waterstof/lucht gecomprimeerd worden per slag. Hoge vlamsnelheid bij stoichiometrische verbranding Bij stoichiometrische verbanding zal de vlamsnelheid van waterstof erg hoog zijn. Dit heeft als voordeel dat de ideale thermodynamische situaties beter benaderd word. Bij magere mengsels zal deze vlamsnelheid erg hard dalen. Hoge diffusiviteit De hoge diffusiviteit van waterstof heeft twee voordelen. Doordat de waterstof erg makkelijk mengt met de aanwezige lucht zal deze beter verbranden. Bij een lek in het brandstofsysteem zal waterstof erg makkelijk vervliegen waardoor gevaarlijke situaties gemakkelijk vermeden of geminimaliseerd worden. Zeer lage dichtheid Emile Persenaire Page 6

8 De lage dichtheid van waterstof heeft twee nadelen. Doordat waterstof een lage dichtheid heeft is het lastig om grote hoeveelheden in de beschikbare ruimte op te slaan. En door de lage dichtheid brengt het uitdagingen met zich mee om voldoende in de cilinder in te spuiten zonder verlies van vermogen van de motor Theorie waterstofverbranding De theoretische of stoichiometrische verbranding van waterstof ziet er uit als: 2H 2 +O 2 = 2H 2 O Voor een complete verbranding is er 2 mol waterstof en 1 mol zuurstof nodig. Maar omdat er lucht gebruikt word voor de verbranding in plaats van pure zuurstof moet dit meegenomen worden in de berekening. Verhouding zuurstof/ stikstof in de lucht is 21%/79% Mol N 2 in de lucht = Mol O 2 x ( 79% N 2 in lucht / 21% O 2 in lucht) = 1 Mol O 2 x ( 79% N 2 in lucht / 21% O 2 in lucht) = 3,762 Mol Hoeveelheid mol lucht = Mol O 2 + Mol N 2 = 1 + 3,762 = 4, 762 Gewicht van O 2 = 1 mol O 2 x 32 g/mol = 32 g Gewicht van N 2 = 3,762 mol N 2 x 28 g/mol = 105,33g Gewicht lucht = Gewicht O 2 + gewicht van N 2 = ,33 =137,33 Gewicht H 2 = 2 mol H 2 x 2g/mol =4 g Dus voor een stoichiometrische verbranding van 4 Kg Waterstof is er 137,33 Kg lucht nodig. Emile Persenaire Page 7

9 7.2.3 Emissies Voor een stoichiometrische verbranding van waterstof nemen we pi (ɸ) = 1. Bij een ɸ= 0,5, betekend dit dat er twee keer zo veel lucht als waterstof in de cilinder wordt geïnjecteerd ten opzichte van een stoichiometrische verbranding. Bij een stoichiometrische verbranding van waterstof is het eindproduct water: 2H 2 +O 2 = 2H 2 O Maar omdat er lucht gebruikt word voor de verbranding in plaats van pure zuurstof hebben we ook NO x als eindproduct: H 2 + O 2 + N 2 = H 2 O + N 2 + NO x De stikstofoxides ontstaan door de hoge temperaturen in de cilinder bij de verbranding. Deze hoge temperaturen zorgen ervoor dat stikstof in de lucht reageert met de zuurstof in lucht. De hoeveelheid NO x hangt af van: - De lucht/brandstof verhouding - De compressie verhouding - De draaisnelheid van de motor - Het moment van ontbranding van de brandstof De verbranding van waterstof kan bijna geen emissies produceren tot enorm hoge NO x emissies. Het volgende figuur laat zien wat de verhouding pi (ɸ) met de NO x emissie doet: Figuur 1 Bron: Emile Persenaire Page 8

10 7.3 Hoe werkt waterstof bij een conventionele motor Er zijn een aantal manieren om waterstof in de cilinder te krijgen: Port Injection Bij deze vorm van waterstofinspuiting wordt de waterstof met de inlaatlucht gemengd voor deze de cilinder instroomt. Een probleem echter bij deze wijze van inspuiting is, dat de vermogensdichtheid van het gasmengsel sterk terugloopt. Door de grote hoeveelheid gas die moet worden ingebracht drijft het waterstofgas de lucht uit de cilinder. Dit heeft als gevolg voor een vermogensverlaging van 20% in vergelijking met vloeibare brandstoffen. Cryogenic port injection Door de waterstof af te koelen naar -240 graden en dit te mengen met de inlaatlucht zal er een grotere vermogensdichtheid van het gasmengsel ontstaan. Direct Injection Dit is een waterstofinspuiting die waterstof via een injector direct de cilinder inspuit nadat de inlaat en uitlaatklep gesloten zijn. Dit zorgt ervoor dat de hoeveelheid lucht in de cilinder niet verplaatst word door de toevoeging van waterstof. Dit systeem is ook goed toepasbaar bij bestaande dieselmotoren. Figuur 2 Bron: Emile Persenaire Page 9

11 7.4 Hoeveel SOx, NOx, en CO2 uitstoot is er in de huidige en nieuwe situatie Hieronder de testbank resultatien van de Wärtsilä 12V46 deze resultaten hebben wij gekregen van Wärtsilä voor ons onderzoek. Met deze resultaten kunnen we zien wat de huidige uistoot is van onze motor. Figuur 3 Resutlaten gekregen van Wärtsilä Om een inzicht te krijgen in het verschil: verbranding met en zonder waterstof. Hebben wij testgegevens gebruikt van de Veerhaven IX. Dit is om aan te tonen wat de mogelijkheden met waterstof injectie is. Doordat wij geen proefopstelling hebben met de Wärtsilä 12V46 kunnen wij geen daadwerkelijke proefgegevens genereren met waterstof injectie. Om toch een indicatie te geven wat of waterstof injectie kijken we naar het verschil wat het bij de MAK teweeg brengt en dit op de Wärtsilä te projecteren. De NOx reductie bij de MAK is 1,7 gr/kwh(18,9%) zouden we dit bij de Wärtsilä toepassen dan zou de nieuwe NOx uitstoot bij de Wärtsilä 15,7-(15,7*0,18889)= 12,734 gr/kwh. Dit is een erg grove schatting omdat de daadwerkelijke waarde afhangt van compressiedrukken, vuldrukken, injectie timing en verbranding van de waterstof met brandstof. Om dit daadwerkelijk te testen zullen we een proefopstelling moeten maken met de Wärtsilä 12V46. Emile Persenaire Page 10

12 Emile Persenaire Page 11

13 7.5 Zijn er waterstof bunker mogelijkheden Welke havens worden aan gelopen door de schepen Rauma Kotka Hanko St Petersburg Paldiski Gdynia Lubeck Teesport Hull Tibury Antwerp Zeebrugge Bibao Welke havens hebben de facaliteiten om waterstof te bunkeren Helsinki planning Copenhagen pl Gothenburg pl Arlborg pl Hamburg reeds aanwezig Rotterdam pl Belgie op de route naar antwerpen Dit zijn dus havens die op de route liggen van schepen, echter is er op de locatie s zelf nog geen mogelijkheid tot het innemen van waterstof. Omdat het een nieuwe opkomende brandstof soort is, is de verwachting dat er meer stations komen. In de sector automotive zijn ze reeds verder met de ontwikkelingen omtrend waterstof. Diverse tank stations bieden inmiddels de mogelijkheid om water stof te tanken. Echter is er nog geen infra structuur bepaald omtrend de distributie van de waterstof. Emile Persenaire Page 12

14 7.6 Hoe sla je waterstof op De opslag van waterstof als een gas vorm neemt erg veel ruimte in waardoor in vloeistof vorm bij een temperatuur van. Graden het meeste effectief kan zijn. Echter zijn er voor het plaatsen van drukvaten een aantal regels waaraan voldaan moet worden ivm veiligheid. Dit gaat echter weer ten koste van de ruimte om lading te kunnen plaatsen. Deze kunnen terug gevonden worden in de INTERIM GUIDELINES ON SAFETY FOR NATURAL GAS-FUELLED ENGINE INSTALLATIONS IN SHIPS deze geeft de aanbevelingen omtrend: Material requirements Location and separation of spaces The arrangement and location of spaces Gas compressor room Machinery spaces containing gas-fuelled engines Tank rooms Arrangement of entrances and other openings General pipe design System configuration Alternative system configurations Gas safe machinery spaces ESD-protected machinery spaces Gas supply system in gas machinery spaces Gas supply system for gas safe machinery spaces Gas supply system for ESD-protected machinery spaces Gas fuel storage Liquefied gas storage tanks Compressed gas storage tanks Storage on open deck Storage in enclosed spaces Fuel bunkering system and distribution system outside machinery spaces Fuel bunkering station Bunkering station Distribution outside of machinery spaces Ventilation system Machinery spaces containing gas-fuelled engines Pump and compressor rooms 7.7 Veiligheids aspecten mbt waterstof Voor de standaard veiligheids procedures is ere en safety sheet opgesteld door de firma Besser BV. Deze is terug te vinden in de bijlage Emile Persenaire Page 13

15 7.8 Wetgeving omtrend waterstof Er is nog geen wetgeving die beschrijft aan welke aan geeft aan welke regels er voldaan moet worden met betrekking tot waterstof gebruik aan boord van schepen. Echter aangezien het bij waterstof om een vluchtige gas soort gaat. Zal de wet en regelgeving in de buurt komen van de LNG/CNG regelgeving komen. 7.9 Hoe gaat de huidige wetgeving over naar tier 3 Door IMO, de internationale scheepvaartorganisatie, zijn beperkingen van het zwavelgehalte in stookolie opgesteld voor zeeschepen. Deze zijn opgenomen in het zogenaamde MARPOLverdrag dat is opgesteld voor het voorkomen van verontreiniging door schepen. Op volle zee mag nu nog stookolie met maximaal 45 duizend ppm zwavel worden gebruikt (4.5% Zwavel gehalte in de brandstof). Vanaf 2012 mag dit gehalte niet hoger dan 35 duizend ppm zwavel zijn (3.5% Zwavel). Na 2020 moet dit gehalte dalen naar 5 duizend ppm zwavel (0.5% Zwavel). In 2008 en 2009 moesten schepen in zogenaamde emission control areas al voldoen aan een maximum limiet van 15 duizend ppm zwavel (1.5%). Vanaf 2010 is deze limiet verscherpt tot maximaal 10 duizend ppm zwavel, en na 2015 is het maximum duizend ppm zwavel. Emission control areas zijn de volgende vaargebieden : Noordzee met ingang van 22 november ,5% zwavel, 2015 naar <0.1% zwavel Baltische zee met ingang van 19 mei % zwavel, 2015 naar <0.1% zwavel Noord Amerikaanse kust met ingang van 1 augustus % zwavel, 2015 naar <0.1% zwavel Caribische zee met ingang van 1 januarie % zwavel, 2015 naar <0.1% zwavel IMO is nog aan het bepalen of ze voor Annex 6 de middellandse zee ook naar een ECA willen gaan toebrengen maar dit is voor nu en voor ons terzijde. Figuur 4 Bron: ( Emile Persenaire Page 14

16 SOx uitstoot wordt gevormd bij het verbranden van een brandstof wat zwavel bevat zoals olie. Deze gassen lossen goed op in water, maar het water wordt er wel erg zuur door. De brandstof kwaliteit is de hoofdfactor voor de hoeveel SOx uitstoot van je schip, hoe meer zwavel er in de brandstof zit vermengd hoe vuiler je brandstof en uiteraard hoe vuiler de uitstoot. Dus probeert men zoveel mogelijk zwavel uit de brandstof te halen door het schoon te maken. Hier boven een tabel over de uitvoerings data van SOx eisen zoals beschreven in Marpol Annex 6. Stikstofoxide (NOx) NOx komt vrij bij verbranding van (fossiele) brandstoffen. Lucht bestaat uit stikstof (N2) en zuurstof (O2). Bij ieder verbrandingsproces zoals van een verbrandingsmotor verbinden ze zich tot stikstofoxiden. Hoe hoger de temperatuur, hoe makkelijker die verbindingen ontstaan. Alle motoren produceren dus NOx. Stikstofoxiden zijn zeer schadelijk voor het milieu, zeker als ze zich binden met water, dan ontstaat er salpeterzuur (HNO3). een verzurende stof. NOx draagt ook bij tot smogvorming. Onder invloed van zonlicht reageren stikstofoxiden en koolwaterstoffen met elkaar. Hieruit ontstaat ozon dat op leefniveau schadelijk is voor de gezondheid. Een teveel aan stikstof in het milieu verstoort ook de natuurlijke balans van planten en dieren. Emissies van NOx zijn erg afhankelijk onder welke condities de brandstof in de motor verbrand. Daarom zijn de NOx emissies gespecificeerd onder motor type, condities en instellingen van de motor. Ook kan de NOx emissies verschillen door keuzen met welk brandstof soort je vaart en de omgeving condities (temperatuur, vochtigheid ect.) Zo wordt er in de onderstaande tabel de NOx limieten weergeven van de huidige wereldwijde situatie Tier 2 die was ingegaan in 2011, maar ook de vanaf 2016 ingaande regelgeving betreft NOx Tier 3. Emile Persenaire Page 15

17 Figuur 5 Bron: Zo mogen motoren volgens Tier 3 met een toerental kleiner dan 130 rpm niet meer uitstoot van NOx als 3.4 g/kwh produceren, met een toerental van tussen de 130 en x n^-0.2 en motoren met een toerental hoger dan 2000 rpm hebben een limiet van 1.96 g/kwh. Tier 3 is echter alleen toegepast in ECA gebieden, buiten deze vaargebieden is TIER 2 weer van toepassing. En voor schepen die zijn gebouwd na 1 januari De NOx wetgeving gelden op de zelfde vaargebieden aangeduid met ECA. Zoals we al vermeld hadden ontstaat NOx bij hogere temperaturen door een verbinding van 2 soorten atomen die zich van nature in de lucht bevinden namelijk stikstof en zuurstof. Hierdoor zijn alle verbrandingsmotoren, zoals bijvoorbeeld scheepsmotoren, bronnen van NOx-emissies. Hogere verbrandingstemperaturen zorgen in het algemeen echter voor een beter brandstofverbruik wat juist leidt tot een lagere CO2-uitstoot. De laatste jaren zijn er technieken in ontwikkeling die de NOx-emissies zouden kunnen reduceren met een miniem of zelfs positief effect op andere emissies zoals CO2. Een voorbeeld van zon techniek is een systeem van Wartsila, de NOx reducer. Greenhouse Gas (GHG/ CO2) emissies Volgens onderzoek data van IMO wordt 2.7% van de wereldwijde CO2 emissies veroorzaakt door de internationale scheepvaart in Tot 5 december 2003 waren er nog geen regels en Emile Persenaire Page 16

18 wetgeving omtrent de CO2 emissies. Nagaande op IMO oplossingen voor CO2 verminderingen op artikel A.963(23), heeft IMO 3 verschillende onderwerpen: Technisch, voornamelijk toepasbaar op nieuwe schepen vanaf 23 december 2003, EEDI Operationeel, toepasbaar op alle schepen die varen, SEEMP en EEOI Markt gebaseerde maatregelen, koolstof prijs verminderen EEDI Energy Efficiency Design Index SEEMP Ship Energy Efficiency Management Plan EEOI Energy Efficiency Operational Indicator Maar de eerst formele CO2 regelgeving zijn opgenomen door IMO in Julie Deze bestaan uit de EEDI en SEEMP, die beide op 1 januari 2013 verplicht op alle schepen wordt. EEDI De EEDI eisen zullen alleen gelden voor nieuwe schepen boven de 400GT. Onder een nieuw schip verstaan we een schip, - Waarvoor het bouwcontract is afgesloten op of na 1 januari 2013 of - Bij gebreke van een bouwcontract, de kiel is gelegd of waarvan zich een soortgelijke stadium van de bouw op of na 1 juli 2013 plaatsvindt, of - De oplevering van het schip plaatsvindt op of na 1 juli Ontwerpers en scheepsbouwers krijgen te maken met EEDI bij het ontwerpen van nieuwe schepen. EEDI is een technische document wat de benodigde informatie en berekeningen bevatten met betrekking tot CO2 vermindering. De EEDI wordt gebruikt als instrument voor de controle van de CO2 emissies van schepen. De volgende factoren kunnen de EEDI beinvloeden: - Scheepsontwerp factoren (keuze motor, vorm schip, ect.) - Weersomstandigheden wat de snelheid van je schip kan doen verminderen - Vrijwillige structurele verbetering De EEDI certificaat word uitgegeven als het schip word opgeleverd. SEEMP SEEMP wordt verplicht op alle schepen boven de 400GT vanaf 1 januari Dit is een document waarin moet staan hoe men aanboort het energieverbruik omlaag gaat brengen, wat gekoppeld staat met de CO2 uitstoot. Scheepseigenaren moeten voor elk schip een eigen SEEMP ontwikkelen. SEEMP is een instrument in de energie-efficiëntie en het brandstof Emile Persenaire Page 17

19 verbruik te verminderen voor een vaartuig. Op de eerste vernieuwing of tussentijdse inspectie na 1 januari 2013 moeten alle certificaten de aanwezigheid van een SEEMP aanboort hebben. De SEEMP bevat informatie voor de brandstofefficiëntie exploitatie van schepen, zoals een betere beheersing van de snelheid gedurende een reis. De SEEMP is bedoeld om de industrie te helpen bij het beheer van milieuprestatie van schepen, en zijn een praktisch middel voor het verbeteren van de operationele efficiëntie. De SEEMP biedt de meest efficiënte methode van scheepsoperaties (zoals optimale keuze van route, het juiste onderhoud, oceaanstromingen en het weer) om de CO2-uitstoot te verminderen, terwijl de veiligheid van operaties wordt verzekerd en er een strikte operatie schema word onderhouden. Verder gaat IMO nog niet in op eisen voor CO2 vermindering, we kunnen hier ook moeilijk regels aan vaststellen, omdat er altijd wel CO2 de lucht ingaat met het verbranden van. We kunnen het wel verminderen tot zo min mogelijk. En daar zijn deze 2 certificaten op bedacht. Er bestaan voor zover we weten nog geen technieken om de CO2 uitstoot te doen verminderen. 8 Conclusie & aanbeveling De conclusie is nog afhankelijk van een aantal punten die met het onderzoeks team besproken moeten worden Emile Persenaire Page 18

20 9 Bronnen Download/veiligheidsfiches/_data/Waterstof_ NL.pdf Resterende bronnen moeten nog aangevuld worden. Emile Persenaire Page 19

21 10 Bijlagen 1. Safety sheet Hydrogen Emile Persenaire Page 20

Yerseke Engine Services BV (YES) Yerseke Engine Services is een service provider voor Caterpillar en John Deere in Nederland.

Yerseke Engine Services BV (YES) Yerseke Engine Services is een service provider voor Caterpillar en John Deere in Nederland. Yerseke Engine Services BV (YES) Yerseke Engine Services is een service provider voor Caterpillar en John Deere in Nederland. Wij zijn gevestigd in Yerseke, dicht bij de havens van Rotterdam en Antwerpen

Nadere informatie

Impact van. emissienormen op de. maritieme sector. Jaap Kolpa, beleidsmedewerker Ministerie van IenM, afd. Zeevaart

Impact van. emissienormen op de. maritieme sector. Jaap Kolpa, beleidsmedewerker Ministerie van IenM, afd. Zeevaart Impact van emissienormen op de maritieme sector Jaap Kolpa, beleidsmedewerker Ministerie van IenM, afd. Zeevaart Earnewald, 11 september 2013 Luchtemissies door zeeschepen: Kort overzicht van begrippen

Nadere informatie

Emissies, wet- en regelgeving. Leo van der Burg - projectmanager TCNN - projectmanager MariTIM - LNG Passenger Vessel

Emissies, wet- en regelgeving. Leo van der Burg - projectmanager TCNN - projectmanager MariTIM - LNG Passenger Vessel Emissies, wet- en regelgeving Leo van der Burg - projectmanager TCNN - projectmanager MariTIM - LNG Passenger Vessel Wetgeving ter stimulering duurzaam varen CCR (Centrale Commissie Rijnvaart): Eisen aan

Nadere informatie

Nieuwe milieuregelgeving in de zeevaart: Vloek of zegen? Bart de Jong, Hoofd afdeling Zeevaart en Security, Min. van IenM. Breukelen, 3 oktober 2013

Nieuwe milieuregelgeving in de zeevaart: Vloek of zegen? Bart de Jong, Hoofd afdeling Zeevaart en Security, Min. van IenM. Breukelen, 3 oktober 2013 Nieuwe milieuregelgeving in de zeevaart: Vloek of zegen? Bart de Jong, Hoofd afdeling Zeevaart en Security, Min. van IenM Breukelen, 3 oktober 2013 Milieuregelgeving: De komende jaren komt er heel wat

Nadere informatie

PROJECT H FROM O. Versie: 1. Dhr. Joosten. Maritiem Instituut Willem Barentsz. Door: Bart Enting, Bart Ruijter. Marijn Grevink,

PROJECT H FROM O. Versie: 1. Dhr. Joosten. Maritiem Instituut Willem Barentsz. Door: Bart Enting, Bart Ruijter. Marijn Grevink, PROJECT H FROM O Versie: 1 Dhr. Joosten Door: Bart Enting, Bart Ruijter & Marijn Grevink, Voorwoord Onder invloed van onder andere de economische crisis, zijn de olie prijzen torenhoog gestegen. Rederijen

Nadere informatie

Vloeibaar aardgas - Liquid Natural Gas (LNG) Voordelen en uitdagingen. Jan Van Houwenhove 3 December 2015

Vloeibaar aardgas - Liquid Natural Gas (LNG) Voordelen en uitdagingen. Jan Van Houwenhove 3 December 2015 Vloeibaar aardgas - Liquid Natural Gas (LNG) Voordelen en uitdagingen Jan Van Houwenhove 3 December 2015 Agenda Cryo Advise Aardgas - eigenschappen Voordelen Uitdagingen Cryo Advise advies voor LNG systemen

Nadere informatie

1. Welke gasmotoren kent u? 2. Wat verstaat u onder een Otto gasmotor? 3. Wat verstaat u onder een diesel-gasmotor?

1. Welke gasmotoren kent u? 2. Wat verstaat u onder een Otto gasmotor? 3. Wat verstaat u onder een diesel-gasmotor? Opgaven Hoofdstuk 8 Gasmotoren 1. Welke gasmotoren kent u? 2. Wat verstaat u onder een Otto gasmotor? 3. Wat verstaat u onder een diesel-gasmotor? 4. Wat verstaat u onder een stoichiometrische gasmotor?

Nadere informatie

Clean fuel. LNG Facts & Figures

Clean fuel. LNG Facts & Figures 1 LNG Facts & Figures Waarom LNG Schoon Zonder nabehandeling voldoen aan emissie standaarden Veilig Lichter dan lucht als het verdampt Moeilijk ontsteekbaar Enorme voorraden Past in Europese doelstelling

Nadere informatie

Emissies door de zeescheepvaart,

Emissies door de zeescheepvaart, Indicator 26 maart 2019 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Het betreft hier de feitelijke

Nadere informatie

Informatiebijeenkomst schone scheepvaart. SHIP, 1 november Henri van der Weide

Informatiebijeenkomst schone scheepvaart. SHIP, 1 november Henri van der Weide Informatiebijeenkomst schone scheepvaart SHIP, 1 november Henri van der Weide Vluchtige organische stoffen (VOS), geur van lading en geluid bij overslag Kooldioxide (CO2),Stikstofoxiden (NO X), Zwaveloxiden

Nadere informatie

Environmental Ship Index (ESI) Ontwerp

Environmental Ship Index (ESI) Ontwerp Environmental Ship Index (ESI) Ontwerp Introductie Doel van de ontwikkeling van de ESI Environmental Ship Index (ESI) studie Voorgestelde index Organisatie en verificatie Volgende stappen 1. Introductie

Nadere informatie

3.3 Straddle Carriers

3.3 Straddle Carriers 3.3 Straddle Carriers 3.3.1 Inleiding Straddle carriers worden aangedreven door dieselmotoren (6 of 8 cilindermotoren). Deze motoren voldoen allen aan de Tier 3 standaard, de nieuwere uitvoeringen aan

Nadere informatie

GREEN AWARD FOUNDATION

GREEN AWARD FOUNDATION Bijeenkomst milieu-indices voor zeeschepen Rotterdam, 16 september 2010 Karin Struijk, Deputy Managing Director A simple, recognised tool to address air quality issues in ports The link between environment

Nadere informatie

Agenda. De uitdaging. Euro normen ENVIRONMENTAL VEHICLE STRATEGY. De uitdaging. Dubbele strategie. Hybride techniek & potentieel

Agenda. De uitdaging. Euro normen ENVIRONMENTAL VEHICLE STRATEGY. De uitdaging. Dubbele strategie. Hybride techniek & potentieel Agenda De uitdaging Dubbele strategie Hybride techniek & potentieel Methaan-diesel techniek & potentieel ENVIRONMENTAL VEHICLE STRATEGY p2 De uitdaging Euro normen Wettelijk kader Opwarming van de aarde

Nadere informatie

EMISSIEMETING M.S. SKYLGE

EMISSIEMETING M.S. SKYLGE EMISSIEMETING M.S. SKYLGE Opleiding: Maritiem Officier Studiejaar: 3 Studenten: S.M.J. Nicolai L. Bergsma M.D. van der Meer Begeleidend docent: R. van der Meer Datum: 27-5-2014 Voorwoord Dit onderzoek

Nadere informatie

DUURZAME ENERGIE IN DE GARNALENVISSERIJ. 12 december 2014 Henk Oudman

DUURZAME ENERGIE IN DE GARNALENVISSERIJ. 12 december 2014 Henk Oudman DUURZAME ENERGIE IN DE GARNALENVISSERIJ 12 december 2014 Henk Oudman HOMARTEC Consultancy voor maritieme technologie; Sinds 2008; Machinekamer installaties; Specialisatie Energie en Milieu; Referenties:

Nadere informatie

GDF SUEZ LNG Solutions

GDF SUEZ LNG Solutions BECOMES GDF SUEZ LNG Solutions Nationale Distributiedag - 15 oktober 2015 Jan-Joris van Dijk Managing Director GDF SUEZ LNG Solutions GDF SUEZ LNG SOLUTIONS Een nieuw bedrijf binnen de groep met focus

Nadere informatie

De groene delta van Nijmegen

De groene delta van Nijmegen GDF SUEZ LNG Solutions Workshop GDF SUEZ LNG Solutions - 10 oktober 2014 Leon Sluiman Manager operations & Technology De groene delta van Nijmegen GDF SUEZ LNG Solutions WAT IS LNG LNG: HET PRODUCT Vloeibaar

Nadere informatie

Puma CVX - Steyr CVT Tier 4 motoren

Puma CVX - Steyr CVT Tier 4 motoren Puma CVX - Steyr CVT Tier 4 motoren De ontwikkeling van het CVX-model CVX 140 CVX 150 CVX 160 CVX 175 CVX 195 Puma CVX 165 Puma CVX 180 Puma CVX 195 Puma CVX 130 Puma CVX 210 Puma CVX 145 Puma CVX 225

Nadere informatie

MS Skylge EMISSIEMETINGEN 2015. Gemaakt door: - Luite Bolhuis - Laurens-Jan Lagendijk. Datum: 10-7-2015

MS Skylge EMISSIEMETINGEN 2015. Gemaakt door: - Luite Bolhuis - Laurens-Jan Lagendijk. Datum: 10-7-2015 2015 MS Skylge EMISSIEMETINGEN 2015 Gemaakt door: - Luite Bolhuis - Laurens-Jan Lagendijk Datum: 10-7-2015 Voorwoord Dit rapport is geschreven in het kader van de tweede emissiemetingen aan boord van het

Nadere informatie

HELPT DE LOKALE LUCHTKWALITEIT TE VERBETEREN

HELPT DE LOKALE LUCHTKWALITEIT TE VERBETEREN HELPT DE LOKALE LUCHTKWALITEIT TE VERBETEREN GAS IS EEN SCHONERE ENERGIE OPTIE IN VERGELIJKING TOT CONVENTIONELE VLOEIBARE BRANDSTOFFEN...MAAR MOEILIJKER TOE TE PASSEN IN DIESELMOTOREN BESTAAT ER EEN OPLOSSING

Nadere informatie

1.4 De tweeslag motor. Afbeelding 7. Het tweeslag proces, de uitvoering volgens Detroit Diesel.

1.4 De tweeslag motor. Afbeelding 7. Het tweeslag proces, de uitvoering volgens Detroit Diesel. 1.4 De tweeslag motor Bij de tweeslag motor duurt het arbeidsproces tweeslagen, dus een neerwaartse en een opwaartse slag. Duidelijk zal zijn dat deze motor zelf geen lucht aan kan zuigen. Bij deze motor

Nadere informatie

DE NIEUWE VOLVO FM METHAAN-DIESEL. Een doorbraak voor gasaangedreven zware voertuigen

DE NIEUWE VOLVO FM METHAAN-DIESEL. Een doorbraak voor gasaangedreven zware voertuigen DE NIEUWE VOLVO FM METHAAN-DIESEL Een doorbraak voor gasaangedreven zware voertuigen HOGE PRESTATIES, ZEER EFFICIËNT - ÉN EEN DUURZAME OPLOSSING De introductie van de Volvo FM Methaan-Diesel betekent

Nadere informatie

Introductie. Duurzame stedelijke distributie. Goevaers Consultancy. België 16 februari 2013

Introductie. Duurzame stedelijke distributie. Goevaers Consultancy. België 16 februari 2013 Goevaers Consultancy Duurzame stedelijke distributie België 16 februari 2013 GC Introductie Duurzaam goederen vervoer Duurzaamheid vraagt om samenwerking in de keten Nieuwe technologieën kunnen alleen

Nadere informatie

Kansen in technologie door wijzigende wetgeving. André Hof Cofely

Kansen in technologie door wijzigende wetgeving. André Hof Cofely Kansen in technologie door wijzigende wetgeving André Hof Cofely Cofely Cofely is het belangrijkste merk van GDF SUEZ Energy Services GDF SUEZ omvat de volledige energieketen van elektriciteit en aardgas

Nadere informatie

Energie Managementprogramma t.b.v. externe communicatie voortgang in 2015.

Energie Managementprogramma t.b.v. externe communicatie voortgang in 2015. Energie Managementprogramma t.b.v. externe communicatie voortgang in 2015. Dit Energie Managementprogramma is vastgesteld op 22 mei 2015 1/9 1. Inleiding 3 2. Reductiedoelstellingen 4 2.1 Algemene reductiedoelstelling

Nadere informatie

Is uw schip klaar voor de toekomst?

Is uw schip klaar voor de toekomst? BINNENVAART Is uw schip klaar voor de toekomst? Voldoen aan CCR II Normering Reduceren van operationele kosten en milieu footprint PART OF BLUECO GROUP De betaalbare route naar CCR II normering De toekomstige

Nadere informatie

Peter Alkema beleidsadviseur Divisie Havenmeester

Peter Alkema beleidsadviseur Divisie Havenmeester Peter Alkema beleidsadviseur Divisie Havenmeester Missie Veiligheid Vlotheid Milieu OESO rapport (13/5) R dam en A dam: de havens dienen het milieu en leefklimaat te verbeteren 2 SECA Noordzee en Baltic

Nadere informatie

1.5 Alternatieve en gasvormige brandsstoffen

1.5 Alternatieve en gasvormige brandsstoffen 1.5 Alternatieve en gasvormige brandsstoffen Vooreerst worden de gasvormige brandstoffen uiteengezet. Vervolgens worden de verschillende alternatieve brandstoffen. 1.5.1 Gasvormige brandstoffen Aardgas

Nadere informatie

Inleiding Motormanagment. 7BSO Autotechnieken Module Motormanagement

Inleiding Motormanagment. 7BSO Autotechnieken Module Motormanagement Inleiding Motormanagment 7BSO Autotechnieken Module Motormanagement Het motormanagmentsysteem MOTRONIC genoemd gebaseerd op digitale electronica: 0 en 1 heden nieuwe eisen aan wagens: groot vermogen, gering

Nadere informatie

Uitlaatgassennabehandeling Industriële Verbrandingsmotoren

Uitlaatgassennabehandeling Industriële Verbrandingsmotoren Emitech B.V. / Emigreen B.V. Kjelt Remmen Technisch specialist / Adviseur Wij: Ontwerpen Specificeren Leveren en Ondersteunen systemen voor de uitlaatgassen nabehandeling van industriële verbrandingsmotoren

Nadere informatie

Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014. Energie in Beweging

Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014. Energie in Beweging Presenta/e door Jan de Kraker - 5 mei 2014 Energie in Beweging Wat is Well to Wheel Met Well to Wheel wordt het totale rendement van brandstoffen voor wegtransport uitgedrukt Well to Wheel maakt duidelijk

Nadere informatie

Onderzoeksrapport. Erik Jensma. Onderzoek naar de emissies aan boord van de Holland

Onderzoeksrapport. Erik Jensma. Onderzoek naar de emissies aan boord van de Holland Onderzoeksrapport Erik Jensma Onderzoek naar de emissies aan boord van de Holland Naam: Erik Jensma Klas: M4DP Begeleider: R. van der Meer School: Maritiem Instituut Willem Barentsz 29 December 2014 Versie:

Nadere informatie

Een pragmatische kijk op een duurzame zeevaart.

Een pragmatische kijk op een duurzame zeevaart. Een pragmatische kijk op een duurzame zeevaart. Jolanda Taekema 28-11-2012 Auteur: J.Taekema In opdracht van: Peters Shipyards Haatlandhaven 1 8263 AS Kampen Student: Maritiem Instituut Willem Barentsz

Nadere informatie

MIB in de HAN 26 maart 2015 Alternatieve brandstoffen en industriële verbrandingsmotoren

MIB in de HAN 26 maart 2015 Alternatieve brandstoffen en industriële verbrandingsmotoren A MIB in de HAN 26 maart 2015 Alternatieve brandstoffen en industriële verbrandingsmotoren A MIB in de HAN 26 maart 2015 Alternatieve brandstoffen en industriële verbrandingsmotoren VIV? Wat is de VIV?

Nadere informatie

Kansen en milieuaspecten van de verschillende nieuwe transportbrandstoffen

Kansen en milieuaspecten van de verschillende nieuwe transportbrandstoffen 1 Kansen en milieuaspecten van de verschillende nieuwe transportbrandstoffen, 11 februari 2014 2 Inhoud 1. Brandstofopties 2. Kansen en onzekerheden 3. Milieuaspecten 4. Conclusies & aanbevelingen 3 Alternatieve

Nadere informatie

Paragraaf 1: Fossiele brandstoffen

Paragraaf 1: Fossiele brandstoffen Scheikunde Hoofdstuk 2 Samenvatting Paragraaf 1: Fossiele brandstoffen Fossiele brandstof Koolwaterstof Onvolledige verbranding Broeikaseffect Brandstof ontstaan door het afsterven van levende organismen,

Nadere informatie

Vergroening in de binnenvaart en de Europese regelgeving

Vergroening in de binnenvaart en de Europese regelgeving Vergroening in de binnenvaart en de Europese regelgeving Boudewijn Hoogvelt Expertise en InnovatieCentrum Binnenvaart (EICB) Kenniscentrum Binnenvaart Vlaanderen Berchem, 10 oktober 2015 Onderwerpen Expertise

Nadere informatie

Is (bio)diesel de brandstof van morgen? Ir. Ruud Verbeek - TNO

Is (bio)diesel de brandstof van morgen? Ir. Ruud Verbeek - TNO Is (bio)diesel de brandstof van morgen? Ir. Ruud Verbeek - TNO 1 Welke criteria gelden voor de brandstof van morgen? Duurzaam weinig effect op klimaat, lage CO 2 emissie Schoon laag niveau luchtverontreinigende

Nadere informatie

Eco-line hoge-drukunit

Eco-line hoge-drukunit Eco-line hoge-drukunit AT Cleaning systems heeft een hogedruk-unit ontwikkeld die werkt op batterijen/accu s. Wij hebben hiervoor gekozen omdat er alleen maar voordelen mee te behalen zijn. M.V.O. waar

Nadere informatie

Ship design & EEOI ONDERZOEKSRAPPORT FINAL DRAFT ABIS SHIPPING & MIWB

Ship design & EEOI ONDERZOEKSRAPPORT FINAL DRAFT ABIS SHIPPING & MIWB Ship design & EEOI ONDERZOEKSRAPPORT FINAL DRAFT ABIS SHIPPING & MIWB Arjen Helder Afstudeeronderzoek 7 Juli 2014 Samenvatting De laatste jaren wordt er veel onderzoek gedaan naar het verminderen van CO2

Nadere informatie

CCR - Straatsburg 24 april 2013

CCR - Straatsburg 24 april 2013 Voortvarend schone binnenvaart CCR - Straatsburg 24 april 2013 Wilco van der Lans Havenbedrijf Rotterdam N.V. 22-4-2013 1 Duurzaamheid en beïnvloedingsfeer Port of Rotterdam Authority Port and industrial

Nadere informatie

Naam:.. Klas: Datum:..

Naam:.. Klas: Datum:.. Naam:.. Klas: Datum:.. Vragen over motoren: 1 Wat is een rootscompressor? Een Roots type supercharger of Rootsblower vindt zijn toepassing in auto's en vrachtwagens in alternatief van een turbolader. Een

Nadere informatie

Vergroening in de binnenvaart 16 November2018

Vergroening in de binnenvaart 16 November2018 Vergroening in de binnenvaart 16 November2018 A future built on history HQ & production facility in Gent (B) ABC today HQ & production facility in Gent (B) 330 people 2017 T/O: 118 Mio. > 90 % T/O = export

Nadere informatie

Haalbaarheidsstudie naar elektrische voortstuwing in de kottervisserij

Haalbaarheidsstudie naar elektrische voortstuwing in de kottervisserij Haalbaarheidsstudie naar elektrische voortstuwing in de kottervisserij Wat is in de komende 20 jaar technisch mogelijk, ecologisch verantwoord en economisch haalbaar? 20 Oktober 2016 Academic Consultancy

Nadere informatie

Jan Schouten. Volvo Truck Nederland

Jan Schouten. Volvo Truck Nederland Jan Schouten Quality Safety Environmental care A company driven by strong core values CO 2 -neutrale productie Eerste 100 % CO 2 -neutrale truckfabriek in Gent Windenergie, zonne-energie, biobrandstoffen

Nadere informatie

Meerjarig onderhoud vaargeulen Noordzee 2011-2014 Eindrapportage

Meerjarig onderhoud vaargeulen Noordzee 2011-2014 Eindrapportage Eindrapportage CO 2 -Prestatieladder Pagina 1 van 8 Van Oord CO 2 -Presatieladder Meerjarig onderhoud vaargeulen Noordzee 2011-2014 Eindrapportage 2.A.1. - 3.B.2. - 4.B.2. - 5.B.1. - 3.C.1. - 3.C.2. -

Nadere informatie

Welkom bijde jubileumbijeenkomst: Verdiepen en vooruitkijken. 6 september 2017

Welkom bijde jubileumbijeenkomst: Verdiepen en vooruitkijken. 6 september 2017 Welkom bijde jubileumbijeenkomst: Verdiepen en vooruitkijken 6 september 2017 10 jaar Platform Schone Scheepvaart - Meer dan 30 seminars georganiseerd - Ruim 500 unieke bezoekers - Waarderingscijfer bezoekers:

Nadere informatie

Een mengsel van lucht, hete verbrandingsgassen en kleine deeltjes vaste stof In rook zitten ook soms vonken

Een mengsel van lucht, hete verbrandingsgassen en kleine deeltjes vaste stof In rook zitten ook soms vonken Hoofdstuk 5 In vuur en vlam 5.1 Brand! Voorwaarden voor verbranding Ontbrandingstemperatuur De temperatuur waarbij een stof gaat branden De ontbrandingstemperatuur is ook een stofeigenschap. Er zijn drie

Nadere informatie

Energie Managementprogramma t.b.v. externe communicatie.

Energie Managementprogramma t.b.v. externe communicatie. Energie Managementprogramma t.b.v. externe communicatie. juni 2013 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Reductiedoelstellingen 4 2.1 Algemene reductiedoelstelling 4 2.2 Scope 1 4 2.3 Scope 2 4 2.4 Energie-efficiëntie

Nadere informatie

Transformatie naar een Multi Fuel Port

Transformatie naar een Multi Fuel Port Transformatie naar een Multi Fuel Port De scheepvaart verbruikt wereldwijd 256 miljoen ton brandstof per jaar. Deze brandstof haalt ze vooral uit petroleum. Door de verbranding ervan stijgt de concentratie

Nadere informatie

Haalbaarheidsstudie naar elektrische voortstuwing in de kottervisserij

Haalbaarheidsstudie naar elektrische voortstuwing in de kottervisserij Haalbaarheidsstudie naar elektrische voortstuwing in de kottervisserij Wat is in de komende 20 jaar technisch mogelijk, ecologisch verantwoord en economisch haalbaar? 20 Oktober 2016 Academic Consultancy

Nadere informatie

EFRO project. Factsheets rondvaart. Kennisnetwerk bijeenkomst 3 december 2012, AmsterdamRuud Verbeek

EFRO project. Factsheets rondvaart. Kennisnetwerk bijeenkomst 3 december 2012, AmsterdamRuud Verbeek EFRO project Factsheets rondvaart Kennisnetwerk bijeenkomst 3 december 2012, AmsterdamRuud Verbeek 2 Inhoud Inleiding Technische opties voor een schonere vloot Emissie in de praktijk Overzicht Conclusies

Nadere informatie

BAGGERBEDRIJF DE BOER HOLDING B.V. Participatie. in sector- en keteninitiatieven 3.D.1 01-10-14

BAGGERBEDRIJF DE BOER HOLDING B.V. Participatie. in sector- en keteninitiatieven 3.D.1 01-10-14 BAGGERBEDRIJF DE BOER HOLDING B.V. in sector- en keteninitiatieven 3.D.1 01-10-14 In deze memo geeft Baggerbedrijf de Boer inzicht in haar inventarisatie van haar bekende initiatieven in de baggersector

Nadere informatie

MANAGEMENTSAMENVATTING

MANAGEMENTSAMENVATTING MANAGEMENTSAMENVATTING Zware dieselvoertuigen hebben relatief hoge NOx- en PM-emissies. De verstrenging van de Europese emissiereglementering moet leiden tot een vermindering van deze emissies voor nieuwe

Nadere informatie

2012 H1. Het eerste half jaar EMVI H1 2012. Jaargang 2 NR. 4 08-10-12

2012 H1. Het eerste half jaar EMVI H1 2012. Jaargang 2 NR. 4 08-10-12 Het eerste half jaar 2012 H1 EMVI H1 2012 Jaargang 2 NR. 4 08-10-12 Het eerste half jaar Op 23 januari van dit jaar heeft Baggerbedrijf de Boer B.V. haar CO₂-certificaat behaald. Inmiddels zijn we alweer

Nadere informatie

Energie Managementprogramma t.b.v. externe communicatie voortgang in 2017.

Energie Managementprogramma t.b.v. externe communicatie voortgang in 2017. Energie Managementprogramma t.b.v. externe communicatie voortgang in 2017. Dit Energie Managementprogramma is vastgesteld op 31 juli 2017 1/9 1. Inleiding 3 2. Reductiedoelstellingen 4 2.1 Algemene reductiedoelstelling

Nadere informatie

DeNOx-installatie. Onmisbaar voor schone lucht

DeNOx-installatie. Onmisbaar voor schone lucht DeNOx-installatie Een DeNOx-installatie is niets meer dan een uit de kluiten gewassen autokatalysator. Net als de installatie onder uw vierwieler zorgt een DeNOx-installatie ervoor dat schadelijke stoffen

Nadere informatie

Gesjoemel op de weg? Eric Feringa Igor van der Wal

Gesjoemel op de weg? Eric Feringa Igor van der Wal Gesjoemel op de weg? Eric Feringa Igor van der Wal Wat kunt u verwachten? Hoe is úw kennis van luchtverontreiniging? Inzicht in normen en techniek Wat is de invloed van sjoemelsoftware? Casestudy A13 Overschie

Nadere informatie

www.tcnn.nl Leo van der Burg - projectmanager TCNN - projectmanager MariTIM - LNG Passenger Vessel

www.tcnn.nl Leo van der Burg - projectmanager TCNN - projectmanager MariTIM - LNG Passenger Vessel Missie: economische versterking van Noord-Nederland door innovatie en samenwerking door het uitvoeren van concrete samenwerkingsprojecten tussen het MKB en de kennisinstellingen. www.tcnn.nl Leo van der

Nadere informatie

Dynamic S Steeringgear

Dynamic S Steeringgear Dynamic S Steeringgear De Dynamic S stuursystemen zijn speciaal bedoeld voor commerciële vaartuigen, waarbij stuurcomfort, levensduur en efficiëntie voorop staan. De systemen komen vanwege hun revolutionaire

Nadere informatie

TIER 4 INTERIM / STAGE IIIB EMISSIENORMEN VOOR NON-ROAD MOBIELE MACHINES

TIER 4 INTERIM / STAGE IIIB EMISSIENORMEN VOOR NON-ROAD MOBIELE MACHINES TIER 4 INTERIM / STAGE IIIB EMISSIENORMEN VOOR NON-ROAD MOBIELE MACHINES TIER 4 INTERIM / STAGE IIIB EMISSIENORMEN VOOR NON-ROAD MOBIELE MACHINES Op 1 januari 2011 zijn de emissienormen Tier 4i / Stage

Nadere informatie

Wie zijn wij? Esso brandstoffen. Eigen tankstations. Brandstoffen. Strategische voorraad tot 23 miljoen liter. Levering binnen uur

Wie zijn wij? Esso brandstoffen. Eigen tankstations. Brandstoffen. Strategische voorraad tot 23 miljoen liter. Levering binnen uur Welkom In 1948 begonnen in Groot-Ammers Smeermiddelen Brandstoffen Wie zijn wij? Esso brandstoffen Eigen tankstations Strategische voorraad tot 23 miljoen liter Levering binnen 24-48 uur Eigen logistiek

Nadere informatie

Beter voor het milieu?

Beter voor het milieu? Beter voor het milieu? Onderzoeksrapport Begeleider: F. Papp Instelling: MIWB Plaats: West Terschelling Datum: 5-10-15 Versie: 3 Studenten: J. Bijlsma M3A1 R. Bijlsma M3A1 J. Kuipers M3A4 Afkortingen Bv:

Nadere informatie

De noodzaak van waterstof. InnoTeP 2017 Jochem Huygen.

De noodzaak van waterstof. InnoTeP 2017 Jochem Huygen. De noodzaak van waterstof InnoTeP 2017 Jochem Huygen. Story line Korte introductie HyMove Uitdagingen energietransitie Wat wordt de elektriciteitsvraag? Hoe kan het net het aan? Rol van waterstof HyMove

Nadere informatie

2016-04-15 H2ECOb/Blm HOE KAN DE ENERGIETRANSITIE WORDEN GEREALISEERD? Probleemstelling

2016-04-15 H2ECOb/Blm HOE KAN DE ENERGIETRANSITIE WORDEN GEREALISEERD? Probleemstelling HOE KAN DE ENERGIETRANSITIE WORDEN GEREALISEERD? Probleemstelling Op de internationale milieuconferentie in december 2015 in Parijs is door de deelnemende landen afgesproken, dat de uitstoot van broeikasgassen

Nadere informatie

Verhogen van energie efficiëntie in industriële heaters

Verhogen van energie efficiëntie in industriële heaters Verhogen van energie efficiëntie in industriële heaters Arthur Groenbos Product Manager Gas Analyzers arthur.groenbos@nl.yokogawa.com M. 0651538935 Introductie Yokogawa gaat dieper in op het verbeteren

Nadere informatie

Unleash the power. Hoe bereiken wij onze prestaties?

Unleash the power. Hoe bereiken wij onze prestaties? Unleash the power Hoe bereiken wij onze prestaties? 2 Hoe bereiken wij onze prestaties? De werking van een verbrandingsmotor is afhankelijk van 3 factoren, namelijk: brandstof, zuurstof en ontsteking.

Nadere informatie

Literatuurstudie naar de reële emissies van houtverbranding

Literatuurstudie naar de reële emissies van houtverbranding Vlaanderen is milieu Literatuurstudie naar de reële emissies van houtverbranding Eindrapport VLAAMSE MILIEUMAATSCHAPPIJ www.vmm.be V Management samenvatting Deze studie geeft een overzicht van de effectieve

Nadere informatie

De emissie inventaris van: 2016 Dit document is opgesteld volgens ISO

De emissie inventaris van: 2016 Dit document is opgesteld volgens ISO De emissie inventaris van: 2016 Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 Opgesteld door: Stef Jonker Datum: 20 juli 2017 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 De organisatie... 4 2.1 Verantwoordelijke...

Nadere informatie

semester 2 vervuilingen in de brandstof fossiele brandstoffen - - -

semester 2 vervuilingen in de brandstof fossiele brandstoffen - - - Nieuwe sectie 1 Pagina 1 semester 2 maandag 2 februari 2015 12:52 fossiele brandstoffen vast vloeibaar, gas ontstaan in vroeger tijden samenstelling verschilt met vindplaats Het zijn allemaal koolwaterstoffen

Nadere informatie

bron : Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen PB C 259 van 18/08/98

bron : Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen PB C 259 van 18/08/98 bron : Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen PB C 259 van 18/08/98 Gewijzigd voorstel voor een richtlijn van de Raad betreffende de vermindering van het zwavelgehalte van bepaalde vloeibare brandstoffen

Nadere informatie

Seminar Aandrijftechniek voor Offshore HYBRID PROPULSION. De Graaf Aandrijvingen BV Eddo Cammeraat Directeur Eigenaar

Seminar Aandrijftechniek voor Offshore HYBRID PROPULSION. De Graaf Aandrijvingen BV Eddo Cammeraat Directeur Eigenaar Seminar Aandrijftechniek voor Offshore HYBRID PROPULSION De Graaf Aandrijvingen BV Eddo Cammeraat Directeur Eigenaar Introductie De Graaf Aandrijvingen BV Regelgeving Emissies Scheepvaart Principe Hybrid

Nadere informatie

CO 2 -Voortgangsrapportage 2017-H1

CO 2 -Voortgangsrapportage 2017-H1 CO 2 -Voortgangsrapportage 2017-H1 Datum: 19-12-2017 Versie: 2 In samenwerking met: Will2Sustain: Adviesbureau in Duurzaam Ondernemen 1. Inleiding Dit document omvat de voortgangsrapportage van Bagger-

Nadere informatie

Tentamen Verbrandingstechnologie d.d. 9 maart 2009

Tentamen Verbrandingstechnologie d.d. 9 maart 2009 Tentamen Verbrandingstechnologie d.d. 9 maart 2009 Maak elke opgave op een afzonderlijk vel papier Diktaat mag gebruikt worden, aantekeningen niet Succes! Opgave 1: Diversen (a) Geef de algemene reactie

Nadere informatie

aardgas tank ik bij DATS 24 www.dats24.be CNG aardgas voor voertuigen De slimme ecomobiele toekomst is vandaag Transitiebrandstof

aardgas tank ik bij DATS 24 www.dats24.be CNG aardgas voor voertuigen De slimme ecomobiele toekomst is vandaag Transitiebrandstof CNG aardgas voor voertuigen CNG betekent letterlijk samengeperst natuurlijk gas en is eenvoudigweg de samengeperste variant van het aardgas dat we kennen voor huishoudelijk gebruik. CNG is al een tijdje

Nadere informatie

P. DE BOORDER & ZOON B.V.

P. DE BOORDER & ZOON B.V. Footprint 2013 Wapeningscentrale P. DE BOORDER & ZOON B.V. Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 Datum Versie Opsteller Gezien 31 maart 2014 Definitief Dhr. S.G. Jonker Dhr. K. De Boorder 2 Inhoudsopgave

Nadere informatie

Samenvatting Chemie Overal 3 havo

Samenvatting Chemie Overal 3 havo Samenvatting Chemie Overal 3 havo Hoofdstuk 3: Reacties 3.1 Energie Energievoorziening Fossiele brandstoffen zijn nog steeds belangrijk voor onze energievoorziening. We zijn druk op zoek naar duurzame

Nadere informatie

POWER. For Marine Professionals. Binnenvaart Special

POWER. For Marine Professionals. Binnenvaart Special POWER For Marine Professionals Binnenvaart Special EDITORIAL Als zoon van een schippersgezin, heb ik de eerste jaren van mijn leven op de binnenvaart doorgebracht. Bij elk schip wat voorbij voer, vroeg

Nadere informatie

Asfaltproductie bij lage temperaturen

Asfaltproductie bij lage temperaturen Asfalt en bitumendag Asfaltproductie bij lage temperaturen Ing. Tine Tanghe (R. Renaudeau) 20 november 2008 DEFINITIES Temperatuur > 140 C 110-130 C 80 95 C 25 60 C ENGELS HOT WARM SEMI - WARM COLD NEDERLANDS

Nadere informatie

De emissie inventaris van: 2014 Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1

De emissie inventaris van: 2014 Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 De emissie inventaris van: 2014 Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 Opgesteld door: Stef Jonker Datum: 26 januari 2015 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 2 De organisatie... 4 2.1 Verantwoordelijke...

Nadere informatie

Besparingsmaatregelen

Besparingsmaatregelen BAGGERBEDRIJF DE BOER B.V. Besparingsmaatregelen Op uitstoot 1-12-2017 In dit document worden korte samenvattingen gegeven van de maatregelen die Baggerbedrijf de Boer B.V. heeft genomen. Hierbij wordt

Nadere informatie

Classic Handhydraulische Stuursystemen

Classic Handhydraulische Stuursystemen Classic Handhydraulische Stuursystemen Classic handhydraulische stuursystemen zijn ontwikkeld voor professionele schepen, die geen bekrachting nodig zijn. De stuursystemen blinken uit in eenvoud, levensduur,

Nadere informatie

Footprint 2014. Rollecate Groep. Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1

Footprint 2014. Rollecate Groep. Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 Footprint 2014 Rollecate Groep Dit document is opgesteld volgens ISO 14064-1 Datum Versie Opsteller Gezien Handtekening Juni 2015 Definitief Dhr. S.G. Jonker Dhr. R. van t Hull AMK Inventis Advies en Opleiding

Nadere informatie

Nu goedkoper en groener rijden. Easy Green simpel en voordelig. Direct instappen met Easy Green. GO-Greener: Hoe? Zo! Effecten:

Nu goedkoper en groener rijden. Easy Green simpel en voordelig. Direct instappen met Easy Green. GO-Greener: Hoe? Zo! Effecten: Nu goedkoper en groener rijden Uw auto direct aanzienlijk voordeliger en schoner laten rijden? Dat kan met GO-Greener. Meer kilometers voor minder geld. Met behoud van comfort en zelfs verbetering van

Nadere informatie

Diesel. AdBlue is een gedeponeerd handelsmerk van de Vereniging van Duitse automobielfabrikanten (VDA). ONTDEK ADBLUE

Diesel. AdBlue is een gedeponeerd handelsmerk van de Vereniging van Duitse automobielfabrikanten (VDA). ONTDEK ADBLUE Diesel AdBlue is een gedeponeerd handelsmerk van de Vereniging van Duitse automobielfabrikanten (VDA). ONTDEK ADBLUE Korte samenvatting BELANGRIJKSTE KENMERKEN Wat is AdBlue?... 3 Waar dient het voor?....

Nadere informatie

Energie Managementprogramma t.b.v. externe communicatie voortgang in 2018.

Energie Managementprogramma t.b.v. externe communicatie voortgang in 2018. Energie Managementprogramma t.b.v. externe communicatie voortgang in 2018. Dit Energie Managementprogramma is vastgesteld op 28 september 2018. 1/10 1. Inleiding 3 2. Reductiedoelstellingen 4 2.1 Algemene

Nadere informatie

NO, NO2 en NOx in de buitenlucht. Michiel Roemer

NO, NO2 en NOx in de buitenlucht. Michiel Roemer NO, NO2 en NOx in de buitenlucht Michiel Roemer Inhoudsopgave Wat zijn NO, NO2 en NOx? Waar komt het vandaan? Welke bronnen dragen bij? Wat zijn de concentraties in de buitenlucht? Maatregelen Wat is NO2?

Nadere informatie

HERNIEUWBARE ENERGIE, VERVOER EN SPECIFIEK VERBRUIK

HERNIEUWBARE ENERGIE, VERVOER EN SPECIFIEK VERBRUIK HERNIEUWBARE ENERGIE, VERVOER EN SPECIFIEK VERBRUIK VAN DE TERTIAIRE SECTOR IN BRUSSEL UITGEVOERD OP VERZOEK VAN HET BIM, DE ADMINISTRATIE VAN ENERGIE EN LEEFMILIEU VAN HET BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GEWEST,

Nadere informatie

LNG is meer dan een nieuwe brandstof Het is pure concurrentiekracht... LNG, de brandstof van de toekomst is nu beschikbaar

LNG is meer dan een nieuwe brandstof Het is pure concurrentiekracht... LNG, de brandstof van de toekomst is nu beschikbaar LNG is meer dan een nieuwe brandstof Het is pure concurrentiekracht... LNG, de brandstof van de toekomst is nu beschikbaar De transportsector stapt over op LNG... De brandstof van de toekomst Liquefied

Nadere informatie

EMISSIE INVENTARIS. E. Lokken Groenvoorziening BV. Tel Noordzijde Directie Erik Lokken

EMISSIE INVENTARIS. E. Lokken Groenvoorziening BV. Tel Noordzijde Directie Erik Lokken EMISSIE INVENTARIS 2017 Tel 0599-648 102 Noordzijde 315 www.elokken.nl E-mail info@elokken.nl 9515 PH, Gasselternijveenschemond Directie Erik Lokken INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING... 3 2 ORGANISATIE... 4 2.1

Nadere informatie

Ecohuis Antwerpen A2 & PPO. 24 Oktober 2006 Jan Bekaert

Ecohuis Antwerpen A2 & PPO. 24 Oktober 2006 Jan Bekaert Ecohuis Antwerpen A2 & PPO 24 Oktober 2006 Jan Bekaert Pure Planten Olie (PPO) als brandstof in dieselmotoren Dieselmotor: eigenschappen Voordelen van een dieselmotor Hoog rendement: 35% (benzine: 25%)

Nadere informatie

BRANDSTOFKWALITEIT WERKGROEP DIESELMOTOREN

BRANDSTOFKWALITEIT WERKGROEP DIESELMOTOREN BRANDSTOFKWALITEIT WERKGROEP DIESELMOTOREN Versie 1.0 Dd 29 september 2010 WERKGROEPLEDEN: René Dirven Sjaak Blom Alex Zomer Gerben van Hal Wim Schoppers Dirk-Jan de Jong Dick van der Donk Emiel Verbruggen

Nadere informatie

E85 rijdende flexifuel auto uitstoot ten gevolge van de aanwezigheid van benzine in de brandstof.

E85 rijdende flexifuel auto uitstoot ten gevolge van de aanwezigheid van benzine in de brandstof. Energielabel auto Personenwagens moeten voorzien zijn van een zogenaamd energielabel. Deze maatregel is ingesteld om de consument de mogelijkheid te geven om op eenvoudige wijze het energieverbruik van

Nadere informatie

[3.B.1.3- CO2 reductiedoelstellingen]

[3.B.1.3- CO2 reductiedoelstellingen] 2017 [3.B.1.3- CO2 reductiedoelstellingen] Co2 prestatieladder 3.0 Conform niveau 3 Transportbedrijf R.Vels & Zn. BV 1 Inhoud Inleiding... 3 1 Mogelijkheid en reductie CO2 uitstoot... 4 1.1. Input... 4

Nadere informatie

Liquefied Natural Gas of Marine Gas Oil in ECA s op M.S. Wisaforest

Liquefied Natural Gas of Marine Gas Oil in ECA s op M.S. Wisaforest Onderzoeksrapport Liquefied Natural Gas of Marine Gas Oil in ECA s op M.S. Wisaforest Datum: 29-12-2014 Opleiding: Maritiem Officier Studiejaar 4 Klas: M4T Versienummer: 2.0 Gijs Gertsen Maritiem Instituut

Nadere informatie

Leerlingenhandleiding

Leerlingenhandleiding Leerlingenhandleiding Afsluitende module Alternatieve Brandstoffen - Chemie verdieping - Ontwikkeld door dr. T. Klop en ir. J.F. Jacobs Op alle lesmaterialen is de Creative Commons Naamsvermelding-Niet-commercieel-Gelijk

Nadere informatie

R&D dag Marin, 22 September 2009, WICC Wageningen Henk Blaauw, manager binnenvaart

R&D dag Marin, 22 September 2009, WICC Wageningen Henk Blaauw, manager binnenvaart R&D dag Marin, 22 September 2009, WICC Wageningen Henk Blaauw, manager binnenvaart Binnenvaartonderzoek op hoofdlijn Haalbaarheid van transport over water Gedetailleerd ontwerp Invloed op het milieu Nautische

Nadere informatie

CoVadem data en verduurzaming binnenvaart. Wytze de Boer, Moritz Krijgsman Nijmegen, 28 dec 2018

CoVadem data en verduurzaming binnenvaart. Wytze de Boer, Moritz Krijgsman Nijmegen, 28 dec 2018 CoVadem data en verduurzaming binnenvaart Wytze de Boer, Moritz Krijgsman Nijmegen, 28 dec 2018 Agenda 1. Covadem data t.b.v. analyses, een ontwikkelproces 1. Operationele analyse 2. Ontwikkelen reis-simulatiemodel

Nadere informatie