Ommetje om Oud Merkelbeek

Transcriptie

1 Ommetje om Oud Merkelbeek Ommetje om Oud Merkelbeek 1

2 Voorwoord Welkom in Oud Merkelbeek. Wij zijn vereerd dat u deze wandeling heeft uitgekozen. We hebben voor u een route getraceerd. Centraal in deze route ligt het monumentale St. Clemenskerkje en de loop van de Merkelbeker beek. Het Clemenskerkje is gebouwd op een terp bij de beek: De Onderste Hof en apostolische school). Omdat de omgeving niet direct zijn betekenis en waarde prijs geeft, willen we u met deze diepere laag kennis laten maken door middel van deze folder en de informatiepanelen, die geplaatst zijn bij verschillende interessante plekken. van oudsher een kruispunt van wegen, een plaats van uitwisseling van culturen. Ook in het rijke Roomse en intellectuele leven heeft Merkelbeek een belangrijke plaats ingenomen (Klooster, Latijnse School, groot seminarie Wij wensen u veel wandelplezier. Werkgroep OM3 (Ommetje om Oud Merkelbeek) 2 Ommetje om Oud Merkelbeek 3

3 Inleiding Oud Merkelbeek, is het onderste en oudste deel van het dorp Merkelbeek. De oorsprong en de kern van het dorp lag vroeger bij deze terp. Dit gebied is al lang bewoond. Langs de beek zijn vondsten uit de Steentijd bekend. De weg Coriovallum-Xanten (via Tuddern) liep hier en kruiste bij de terp en de beek de weg van Vaesrade (Romeinse villa) naar Schinveld (Romeins kamp). Dit kruispunt lag op een halve dagmars op de route Heerlen-Tuddern: een mooie rustplek!. De naam Merkelbeek is afkomstig van de 2 woorden Markila (markt of afgebakend gebied) en backi (beek), waarmee de Merkelbeker beek bedoeld is. Hier op deze terp in Onderste Merkelbeek werd later ook de Clemenskerk gebouwd en ontstond de kern van het dorp Merkelbeek. Na de bouw van een nieuwe parochiekerk in 1887 op de grens van Merkelbeek en Dovergenout (de gehuchten Haag, Hout en Douve) verplaatst zich ook het centrum van het dorp. De gemeentegrens met Brunssum werd gevormd door de meanderende Merkelbeker beek. Toen de beek overkluisd en enigszins verplaatst werd, ontstond een onbegrijpelijke en niet meer zichtbare gemeentegrens, waardoor verschillende buren of overburen tot een andere gemeente behoorden. Op 1 januari 1982 kwam in deze vreemde situatie een oplossing. De gemeente Merkelbeek werd bij de nieuwe gemeente Onderbanken gevoegd, terwijl Oud-Merkelbeek bij de gemeente Brunssum werd gevoegd. Dit ommetje voert U door dit oude gedeelte en toont u een aantal bijzondere objecten. Ommetje om Oud Merkelbeek is mede mogelijk gemaakt door Het gemeentewapen van Merkelbeek Het gemeentewapen (verworven per Koninklijk Besluit in 1892) bestaat uit twee gedeelten. In het linker deel is het dubbel koppig slangenkruis, het wapen van de familie Huyn van Amstenrade, afgebeeld. Het rechter deel toont een afbeelding van de heilige paus en martelaar Clemens, in pauselijk ornaat met in de hand een bijbel en aan zijn voeten een scheepsanker. Clemens was de vierde paus (van 88 tot 97) en werd verbannen en gedood door verdrinking met een anker om zijn hals. Zijn feestdag wordt gevierd op 23 november (winterkermis rond die datum in Merkelbeek). Hij is de patroon of parochieheilige en natuurlijk kreeg ook de parochiekerk zijn naam. De zomerkermis wordt gevierd rond 24 juni. Dit is de dag waarop de geboorte van Johannes de Doper wordt gevierd en waarop in het verleden vele (mid)zomerfeesten werden gevierd. 4 Ommetje om Oud Merkelbeek 5

4 Start route Start- en eindpunt: het Clemenskerkje, op de hoek van Groeneweg en Merkelbeekerstraat. U kunt ook starten bij: De Schinvelder Hoeve, Brunssummerstraat 65, Schinveld of de Bovenste Hof, Akkerweg 7, Brunssum. Zie ook de plattegrond op pag 22. Duur van de wandeling: circa 3 uur Lengte: circa 10 km (mogelijk ook 2 etappes van 5 km ) > U start Ommetje om Oud Merkelbeek bij de monumentale Clemenskerk op de hoek Groeneweg en Merkelbeekerstraat, waar naast de Clemenskerk ook nog een aantal anderen beschermde monumenten te zien zijn zoals de Lourdesgrot, het grafmonument van baron de Negri en de ommuring. 1. De Clemenskerk De Clemenskerk is de oorspronkelijke parochiekerk van Merkelbeek. De fundamenten van de kerk dateren uit de 10e eeuw. De muur aan de zuidzijde bestaat voor een gedeelte uit breeksteen (Maaskeien) en in het metselwerk zijn nog Romeinse dakpannen verwerkt. De Clemenskerk was al een zelfstandige parochiekerk in In dat jaar wordt in een verslag van het Landskapittel van Susteren van 1 juni 1234 vermeld: Joannes sacerdos de Merckelbeich (Johannes pastoor van Merkelbeek). De kerk had ook een zijbeuk, maar deze is afgebroken. De kerk heeft tot 1878 dienst gedaan als parochiekerk totdat de parochiekerk in bovenste Merkelbeek werd ingewijd. De kerk hier werd vervolgens verbouwd tot nachtkoor voor de priesters: eerst Benedictijnen en later Karmelieten. Tevens werd de binnenzijde van het kerkje vanaf 1901 voorzien van nieuwe muurschilderingen, gemaakt door Dom Romanus Jacobs. Gelijktijdig werden de grenen koorbanken aangebracht in de kapittelzaal of het nachtkoor. Hier werden de getijden door de monnikengemeenschap gebeden of gezongen. De 8 getijden of Uren vonden tussen 5 uur in de ochtend en 20 uur s avonds plaats. Het klooster naast de kerk werd steeds verder uitgebouwd. In 1904 werden de leien op het dak vervangen door pannen en werd het oude kerkhof naast de kerk, waarop een Lourdesgrot was gebouwd, ommuurd. Na de Benedictijnen hebben de Karmelieten de kerk en het klooster bewoond en gebruikt van 1923 tot Vervolgens kwamen klooster en kerk in particuliere handen (bejaardenhuis Huize Tieder ) totdat in 1992 de gemeente Brunssum eigenaar werd van het hele complex. Door inspanningen van vrijwilligers wordt de kerk en de Lourdesgrot onderhouden en vinden hier regelmatig activiteiten plaats. > U bevindt zich nu op dit oude kerkhof en kunt hier nog twee interessante objecten zien: het grafmonument Familie De Negri en 2 grafkruisen tegen de kerkmuur van de slachtoffers van de Heks van Merkelbeek. 6 Ommetje om Oud Merkelbeek 7

5 Grafmonument De Negri (1859) Naast de kerk ziet u het grafmonument van het adellijk echtpaar de Negri (Josep Antoon de Negri en Pauline Catherina Gislena Gilliodts). In de laatste levensjaren woonden zij op De Vossenhof, tegenwoordig Onderste Hof naast de kerk. Het praalgraf is onlangs gerestaureerd en bevat nog altijd de 2 intacte lijkkisten met daarboven het wapen van de familie de Negri. De Heks van Merkelbeek Tegen de zijgevel zien we 2 kruisen, afkomstig van het nieuwe kerkhof. Dit zijn de herdenkingskruisen van de slachtoffers van de heks van Merkelbek. Bij die naam denkt men wellicht aan een middeleeuws gebeuren. Maar niets is minder waar. Het betreft hier een gruwelijk, maar waar gebeurd, voorval in Onderste Merkelbeek: Op 22 november 1936 werden de bejaarde Ferdinand Buijzen en diens schoonzus Dina Senden, resp. 71 en 73 jaar oud, door de huishoudster, de 64 jarige Maria Clara van H. uit Stevensweert, vermoord. Dina vond men op die zondagochtend met een ingeslagen schedel in de voorkamer en Ferdinand werd gevonden in zijn bed, met een doorgesneden, keel. Op 5 april 1937 werd Maria veroordeeld tot 15 jaar gevangenisstraf. Deze voor die tijd en omstandigheden niet al te zware straf werd opgelegd, omdat men rekening hield met haar hoge leeftijd. 2. De Lourdesgrot Deze grot werd gebouwd in 1887 op initiatief van emeritus pastoor Kamps. Na een bezoek aan het Franse Lourdes bracht hij een stukje steen mee van de rots, waar nog geen 30 jaar daarvoor, in 1858, Maria aan Bernadette was verschenen. Pastoor Kamps verbleef in het Klooster van de zusters van het Kostbaar Bloed, gevestigd in de voormalige pastorie. De grot werd gebouwd met veldbrandstenen van de ringovens uit de buurt tussen Merkelbeek en Brunssum. Het Mariabeeld in de grot werd geschonken door barones De Negri, die verzorgd werd in het bejaardenhuis. Op 26 juni 1887 werd de grot onder enorme belangstelling ingezegend. Het succes van de grot als bedevaartplaats was de oorzaak dat de zusters het klooster in 1892 verkochten aan de Benedictijnen. Het werd namelijk rond de grot te druk en de rust, die de ouden van dagen wensten, werd verstoord door de bedevaartgangers. De grot bleef een grote aantrekkingskracht uitoefenen op bedevaartgangers, omdat Lourdes of te ver of te duur was. De pelgrims vormden een belangrijke inkomensbron voor het klooster, dat na de Benedictijnen vanaf 1923 gebruikt werd door de orde van de Karmelieten. Tot de zestiger jaren van de vorige eeuw duurde die massale belangstelling. Na het 2e Vaticaans concilie, de veranderingen in de Kerk en in de maatschappij vertrokken de Karmelieten al snel en verstomde het Ave Maria van de pelgrims hier. 8 Ommetje om Oud Merkelbeek 9

6 3. Terrein voormalige abdijkerk & het klooster (fundamenten in de bodem) Het klooster van de zusters van het Kostbaar Bloed werd gevestigd (1878) in de voormalige pastorie. Deze werd verbouwd en uitgebreid tot een klein klooster. Een gedeelte van het klooster deed dienst als bewaarschool; verder werden in het klooster ouden van dagen verzorgd, waaronder de barones de Negri. Toen de zusters vertokken, werd het klooster met het kerkje overgenomen door de Benedictijnen, die ergens bij de grens met Duitsland een basis zochten (door de Kulturkampf in Duitsland waren daar kloosters verboden). Zij breidden het klooster verder uit en bouwden een grote abdijkerk die op 29 mei 1900 werd ingewijd. Ook voor de Benedictijnen werd de ruimte uiteindelijk te beperkt en zij verkochten het klooster aan de paters Karmelieten in 1923 (en vertrokken naar het klooster in Mamelis bij Vaals). In 1928 werd door de Karmelieten een priesteropleiding gevestigd in het klooster. In 1963 begon de belangstelling voor de priesteropleiding terug te lopen en enkele jaren later werd de opleiding verplaatst. In 1968 werd het klooster verkocht aan Dhr. Tiemessen en Derks, die er een particulier bejaardenhuis van maakten: Huize Tieder. De grote abdijkerk werd in 1975 afgebroken. In 1992 werd het complex ingericht als asielzoekerscentrum (ca. 300 mensen). Dat heeft geduurd tot Het complex werd toen niet meer geschikt geacht voor bewoning. Het complex werd daarna doelwit van vandalen. In 2009 werd het klooster gesloopt, na enkele branden en vele vernielingen. Momenteel wordt er gewerkt aan een nieuwe bestemming voor het verwilderend terrein naast het rijksmonument. > Vanuit de Clemenskerk loopt u bij de trappen aan de Merkelbeekerstraat, naar links, bergaf tot bij de kruising van de Titus Brandsmastraat. Hier ziet u de monumentale boerderij Renckenshuis (Merkelbeekerstraat 89) 10 Ommetje om Oud Merkelbeek 11

7 4. Boerderij Renckenshuis Deze boerderij is in 1754 gebouwd. In 1836 werd dit pand bij openbare verkoop verkocht. De koopakte begon met Wij, Leopoldus de eerste Koning der Belgen. Het pand werd gekocht door zadelmaker Pieter Hendrik Debie, die er een kuiperij (vaten maken) begon. Later werd het ook café en uitspanning, een plaats waar grossiers een plek vonden om zich zelf en de paarden te verzorgen. Dichtbij de oude parochiekerk heeft hier aan de beek de verdwenen Wijershof gelegen. Als oudste leenbezitter van Wijershof wordt genoemd Reyner Beck van Merkelbeek. Hier ligt de bakermat van de adellijke familie Beck of Becx met een familietak in Brunssum op het kasteel het Bexhuis of Spiekert. > Vervolg uw weg naar rechts bij het fraaie gevelkruis en loop de Titus Brandsmastraat in. Volg de straat tot bij de Europalaan. Links in de weilanden tussen huisnummer 32 en 26 kunt u de Feldbissbreuk bewonderen. 5. Titus Brandsmastraat Deze straat is genoemd naar Titus Brandsma, een Karmeliet, die regelmatig in het klooster kwam en hier brevierde. Titus werd op 23 februari 1881 in de buurt van Bolsward geboren. Later werd hij na zijn studies pater Karmeliet, hoogleraar mystiek en later rector magnificus aan de Kath. Universiteit in Nijmegen. Titus verbleef voornamelijk in het Karmelietenklooster Doddendael in Nijmegen, maar daarnaast ook veel, vanwege zijn zwakkere gezondheid, in het klooster in Merkelbeek, waar tevens een priesteropleiding gevestigd was. Door zijn kritische publicaties over de NSB (Nationaal Socialistische Beweging) werd de aandacht van Duitsers op hem gevestigd. Wanneer hij als adviseur van de Katholieke Dagbladpers ook nog weet te bewerkstelligen dat Nazi-advertenties uit de Kath. Bladen worden geweerd, wordt hij door de Duitsers gearresteerd. Via gevangenissen in Scheveningen en Amersfoort werd hij in 1942 op transport gesteld naar Dachau, waar hij als martelaar stierf. In 1985 werd Titus zalig verklaard. > Bij de T-splitsing na circa 500 meter volgt u de Loogstraat naar rechts. 12 Ommetje om Oud Merkelbeek 13

8 6. De Loogstraat en het bronnenbos > U vervolgt uw weg via de Loogstraat en u houdt na 150m links aan; u volgt de Mgr. Mannensstraat tot u bij de Akkerweg (links) bent aangekomen. Op de Akkerweg loopt u naar boerderij De Bovenste Hof. In het bronnenbos ontspringen verschillende bronnen uit de kalkrijke lössgrond, die het begin van de Merkelbeker beek vormen. In dit moerassige bosgedeelte treffen we een elzenbroekbos aan met een zeldzaam vegetatietype met sleutelbloem, dotterbloem, eenbes en muskuskruid. Het hoger en droger gelegen loofbos wordt in het voorjaar gesierd met bloeiende gele doventelels, bosanemonen, salomonszegels en gevlekte aronskelken Bij het vochtige gedeelte heeft men oorspronkelijk 6 vijvers aangelegd, waarin forellen gekweekt werden en wilgen geplant (voor het vlechten van manden). Voor de 2e wereldoorlog zijn deze vijvers in verval geraakt en in de zestiger jaren werden de vijvers gevuld met gemeentelijk huisvuil. In de 90-er jaren werden weer enkele vijvers uitgebaggerd en doen nu dienst als opvangplaats van overmatige regenwater. 7. De Bovenste Hof De Bovenste Hof was een leengoed van de heer van Valkenburg en maakte deel uit van de goederen behorende bij het leengoed Huize Douwe welk in 1381 werd verworven door de Huyns van Amstenrade. In 1385 wordt Reynaert Vaes Huyn, broer van Werner Huyn van Amstenrade als eerste leenheer vermeld. Het huidige hoofdgebouw dateert uit de 18e eeuw. Na de familie Huyn is deze pachthoeve eigendom geweest van de verschillende geslachten, die kasteel Amstenrade bewoond hebben. Hier werd in 1853, als zoon van de toenmalige pachter, geboren Mgr. Dr. Paulus Mannens, bekend theoloog, proost, vicaris generaal en President van het Groot Seminarie in Roermond. Naar hem is de Mgr. Manensstraat genoemd. De woning is in 1930 ingrijpend gewijzigd na een brand. De binnenmuren zijn opgetrokken met eiken vakwerk en baksteen. De Hof is nog steeds eigendom van het graafschap de Marchant et d Ansembourg en doet dienst als pachtboerderij. Vanaf 1981 had het Ministerie van Landbouw het bedrijf gepacht als proefdierenbedrijf en Paardveehouderij. Hier is zo n 10 jaar onderzoek gedaan aan paarden. Door bezuinigingen bij het ministerie van Landbouw werden de onderzoeksactiviteiten vanaf 1992 geconcentreerd in Dronten. Nu is in dit pand een rundveehouderij en manege gehuisvest. In de kantine van de manage kunt u eventueel iets consumeren. 14 Ommetje om Oud Merkelbeek 15

9 > Vanaf boerderij Bovenste Hof loopt u verder over de Akkerweg en gaat door de tunnel onder de N276 door; U vervolgt verder deze weg tot een splitsing. Hier neemt u links de holle weg door het bos omhoog. Boven volgt u de route verder naar rechts via de notenlaan en u laat het mogelijk Buitenringtracé links liggen. Na 200 meter notenlaan gaat u naar rechts en vervolgt het pad tot aan de Hagendoornweg (volg de routemarkering); via een bospad, parallel aan de Hagendoornweg, volgt u deze weg en gaat u dan weer rechts naar beneden door het voetgangerspoortje. In het weiland volgt u het weidepad tot een volgende hek. Hier gaat u doorheen en meteen op het pad naar links volgt u de weg, die weer door de tunnel onder de N 276 naar de Bovenste Hof loopt. U loopt vervolgens verder richting de Mgr. Mannensstraat. Hier slaat u rechtsaf en volgt deze straat tot de kruising met de Loogstraat. Hier ziet u een mooie witte boerderij aan de Vogelsvaldenerweg en een fraai wegkruis. Steek de Loogstraat voorzichtig over en volg de route via de Vogelsvaldenerweg. 8. t Vögelke Het pand het Vögelke, is geen monument, maar wel een fraai gelegen carréboerderijtje. De Vogelsvalderenweg was een wandelpad door weilanden naar de oorspronkelijke parochiekerk. Aan het begin en het einde van deze weg bevond zich een valderen (dichtvallend toegangsheg, waar wandelaars gemakkelijk door konden lopen, maar het vee de wei niet kon verlaten). Bij de viersprong kruist u de Valderenweg (met links een fraai stukje holle weg). > U laat Boerderij t Vögelke achter u en u vervolgt de route via de verharde weg, de Vogelsvaldenerweg. Deze weg blijft u volgen. Onderweg loopt u langs waterbuffers en steekt u de Valderensweg over. U vervolgt de Vogelsvalderenweg tot de kruising met de Merkelbeekerstraat, een geasfalteerde weg. Hier steekt u voorzichtig over (startpunt) en volgt u de Groeneweg 300 meter tot aan de monumentale boerderij Onderste Hof. 16 Ommetje om Oud Merkelbeek 17

10 9. De Onderste Hof In 1671 is het oudste deel van dit pand gebouwd. Eerder stond hier al een leenhof dat in 1386 door Thijs Vos verkregen werd als leenhof van Valkenburg. In 1729 heeft de familie De Negri de Vossenhof verworven. De Onderste Hof was in vroegere tijden een weerbaar huis: geschikt voor de verdediging. Op de binnenplaats zijn resten van oude mergelfundamenten gevonden, die uit de dertiende eeuw stammen. Boven de deur van de binnenplaats bevindt zich een hardstenen lijst met drie wapenschilden en hardstenen metselwerk er omheen. Het is niet onmogelijk, gezien de wapens die er op staan, dat deze steen afkomstig is van de oude Wijershof (verdwenen hoeve in de buurt). In het woongedeelte is nog veel oorspronkelijk, zoals trappen, deuren en vloeren. Het woongedeelte van nu heeft in 1848 zijn huidige vorm gekregen; voordien waren dit stallen. Het voormalige herenhuis kijkt uit op het beekdal. > Na boerderij de Onderste Hof gaat u rechtsaf en loopt u via een onverharde weg het beekdal in. 10. Beekdal Nabij het beekdal lagen vroeger twee steenfabrieken, die tot in de zestigerjaren van de vorige eeuw van de Limburgse klei bakstenen maakten. De beek, vroeger ook gebruikt als riool, werd na de 2e wereldoorlog overkluisd. In 2000 is de beek tussen Merkelbeek en Schinveld door het Waterschap Roer en Overmaas weer open gelegd, zodat deze beek weer rustig door het dal kan meanderen. Bij een groot wateraanbod kan hier in het stroomdal een massa water gebufferd worden. Daarnaast zijn nog extra waterbuffers uitgegraven om de kernen van Schinveld en Merkelbeek bij een hevig stortbui droog te houden. > Bij het Zwarte paedje (zwart: door as en steenkoolresten om paden begaanbaar te houden bij regen en sneeuw) volgt u de weg naar links richting Schinveld, met de stroom van de beek mee. Na 800 meter ziet u rechts van de weg een heuvel (motte) in het bos. 18 Ommetje om Oud Merkelbeek 19

11 11. Middeleeuwse Motte De Vossenberg Het eerste soort kasteel in onze contreien was de motte. Op een kunstmatige aarden heuvel werd een versterking, gebouwd, vaak voorzien van een palissade (palenafrastering). In het begin was de motte niet meer dan een houten toren. Motten werden alleen opgeworpen, wanneer er geen natuurlijke heuvels waren. De Brunssumse motte lag omstreeks op een strategisch punt, namelijk bij de splitsing van de oude Romeinse weg van Heerlen over Brunssum naar Gangelt en Tuddern. Op deze punten hadden de Romeinen hun wachttorens gebouwd en mogelijk was deze motte een voortzetting van zo n wachttoren en diende als eerste verdedigbaar onderkomen van een heer uit de omgeving. Fraaie voorbeelden van mottekastelen van steen in de omgeving vinden we in Wijnandsrade en Terborg in Schinnen. > U keert terug naar het Zwarte paedje en vervolgt uw tocht tot de weg van Brunssum-Schinveld. Steek hier bij het tankstation voorzichtig de weg over. Vervolgens ziet u rechts van u Hotel Restaurant Monument de Schinvelderhoeve: Schinvelderhuuske. 12. Schinvelder Huuske Het rijksmonument Schinvelder Huuske, nu Schinvelder Hoeve genoemd, was ooit een carrévormige hoeve, die door een gracht (water uit de Roode Beek) werd omgeven. Het was een adellijk huis en grootleen van Valkenburg. De oudste vermelding is uit 1385 (Edmond van Heyenhoven) en het staat ook bekend onder de naam Huis Heyenhoven. Het kasteel is ontstaan als woontoren. Deze toren bestond uit een kelder en een hoge verdieping met daarboven het dak. Ten westen van de toren stond vermoedelijk een nog ouder gebouw, voorzien van een 1,3 m dikke muur. Het huidige bakstenen huis met fraaie, door Naamse steen omgeven ramen, omgeeft samen met de voormalige stallen en pachterwoning de binnenhof. Deze is waarschijnlijk rond 1723 gebouwd. Aan de Binnenhofzijde zijn, typisch voor deze streek, tussendorpelvensters (eigenlijk 2 vensters) zichtbaar. Via een bordes met een dubbele, zijdelingse trap betreedt men bet huis. Het Schinvelder Huuske is nu een hotel / restaurant. Hier bestaat de mogelijkheid om even te rusten en iets te consumeren. > Na het bezoek aan de Schinvelder Hoeve gaat u terug en steekt u bij het tankstation de drukke weg over naar de Beekweg. Hier neemt u wederom het Zjwarte Paedje of het smalle wandelpad langs de beek. U loopt door tot dat u arriveert bij het vertrek- en eindpunt van Ommetje om Oud Merkelbeek de Clemenskerk (kruising Merkelbeekerstraat en de Groeneweg). 20 Ommetje om Oud Merkelbeek 21

12 EG ECHTERBAAN 1 De Clemenskerk 2 De Lourdesgrot 3 Terrein voormalige abdijkerk en het klooster 4 Boerderij Renckenshuis 5 Titus Brandsmastraat 6 De Loogstraat en het bronnenbos 7 De Bovenste Hof 8 t Vögelke 9 De Onderste Hof 10 Beekdal 11 Middeleeuwse Motte De Vossenberg 12 Schinvelder Huuske AMSTENRADERWEG BELENWEG STEENWEG MAARWEG R HULTERWEG Merkelbeek KERK STEEN AKKERPAD STEEN AKKERHOF CLEMENSWEG GREYERTWEG IRENE HOF JULIANA N276 MISWEG MARIJKE U MARGRIET OUDE MISWEG BEATRIXSTR BERNHARD WILMENWEG HAAGDOORNWEG JULIANA RAADHUIS MGR. MANNENS AKKERWEG R KLOOSTER 8 7 VALDERENSWEG 6 1 U 2 VOGELVALDERENWEG HENRI DUNANT TITUS BRANDSMA Brunssum THIBALD ALB. LEMMENDER DIRKSTR 5 EUROPALAAN F. NIGHTINGALE KENNEDYLAAN WALRAMSTR HERTOG CORTENBACHSTR GOSWINSTR LOOG HOEN 9 MONTGOMERYSTR EUROPALAAN BEXDELLE EISEN R 4 HOWER DE GASPERI KEIZER KONING SLUITERD De Grub GROENEWEG SCHUMAN 3 MARSHALL ADENAUER CHURCHILL REGENTESSE STR STADHOUDER HERTOG ROOSEVELT LEENHEER HEUFKE ULRICH REINER BERKENSTR MAASTRICHTER BEEKWEG MERKELBEEKER EUROPALAAN BEX ESSEN RINGOVEN KENNEDYLAAN LANDSHEER KLINGBEMDEN VROEDSCHAP BRUNNER BRON STOK HOES DORP KLINGBEMDEN CLERC POORTER 10 SCHOUT SCHEPEN DR. POELS JACINTA HOF VELD RAADHUIS SCHINKEL HOKKELENBERG KRUISBERG LAAN KENNEDY LINDE Schinveld VELD VOSSEN LEEN KLOOSTER TUYN JNKR V. WEERST HEULENDER HEULENDERSTR KLOOSTER HOF OLYMPIADE OP DE VAARD MERKELBEEKERWEG HAEFLAND DORP FOLKLORIADA JONKER CLUTT DE NEGRISTR HOUSER STR HEUF KLOOSTER ST. BRIGIDASTR KOUTENVELD SCHIFFELER LINDEPLEIN KERK PAS SAGE VOS S T R KASTEEL HOF STEDE ING. O.D. KERK R VELD T WINKEL CENTRUM HEUF POST JULIANA PAST. MOONEN HOF KERKEVELD DOOR VAART PLEIN PROVINCIALE WEG JULIANA PASTOOR KAMP SCHINVELDER SAVELBERGSTR 11 GRACHT DORP WILLEM ALEX. STR STR 12 PR. HENDRIKLAAN TEGEL PR. BERNHARD OP GENHOES PR. HENDRIK LAAN WILHELMINA PR. BERNHARD J. FRISO MOLENVAART PR. BEATRIX WATERMOLEN HOOGENBOSCH WEG DOORVAART PASTOOR HAGEN BIES OPGENHOES BOERHAAVE MUEZEBERG FLEMING PASTEUR ST. GREGORIUSLAAN HOFPOEL PR. MARIJKE PR. BEATRIX LAND STEINER BUNDER BONGARD EGGELAAN PLOEG STR PR. MARGRIET IRENE PR. PR. HENDRIKLAAN ORANJE MILIEUWEG MEELOVEN ZAND Plattegrond > uitkijkpunt, panorama > Restaurant/café /kantine > Schinvelder Hoeve, Brunssummerstraat 65, 6451 CR Schinveld > Kantine manege Bovenste Hof, Akkerweg 7, Brunssum > Gastronomie- Eetcafé Smeets, Steenweg 6, 6447 BP Merkelbeek > Café de Kling, Merkelbeekerstraat 75, 6441 KK Brunssum 22 Ommetje om Oud Merkelbeek 23

13 Colofon Deze brochure is een uitgave van de werkgroep OM3 Ommetje om Oud Merkelbeek en VVV Zuid-Limburg. Wij hebben deze brochure met de meeste zorg samengesteld. Alle informatie hierin wordt echter verstrekt zonder aansprakelijkheid onzerzijds. VVV Zuid-Limburg 2012 Werkgroep OM3: Piet Cox, Frank Ulaga en Peter Kleuters Coördinatie VVV Zuid-Limburg, afdeling Marketing & Evenementen Fotografie Werkgroep OM3, Jos van Wunnik (foto s Motte). Met dank aan Jac Smeets (historische bronnen). Cartografie AnyWay Productions, Hansweert Vormgeving Het Vormlab, Heerlen Druk Leen B.V.