I47 Truck Stop. Wind direction "EEN ZUUR ZAAKJE"

Transcriptie

1 "EEN ZUUR ZAAKJE" 21 mei Het is zonnig weer, met een zacht windje. Een tankwagen draait afrit 47 Oost van de Interstate 40 op, ter hoogte van Stanton (Tennessee, 600 inwoners). Plotseling klinkt er een harde knal. In zijn spiegel ziet de chauffeur iets door de lucht vliegen en een eind verderop uit het zicht verdwijnen. Langs de achterkant van de tank beginnen roodbruine dampen naar beneden te kruipen. De chauffeur maakt een noodstop op de parkeerplaats naast de afrit. Hij springt de cabine uit, koppelt razendsnel de trekker los en parkeert die een stuk verderop. Vervolgens belt hij het alarmnummer. De AC slaat direct groot alarm. Twee HV s, één autospuit en een aanhanger met OGSmateriaal van de beroepsbrandweer van Brownsville (een stadje met inwoners, 14 km ten noorden van Stanton) rukken uit onder leiding van een OVD. De politie sluit op verzoek van de brandweer direct een stuk van de I-40 af, aangezien de wind over deze weg waait, en het onveilige gebied. De brandweereenheden richten in eerste instantie op de afrit een opstelplaats en een ontsmettingsveld in. Later zal deze dichter bij de tankwagen worden gestationeerd. Wind direction I47 Truck Stop Ter plaatse ondervraagt de officier eerst de chauffeur. Die weet alleen te vertellen dat in de tank 12 m3 bijtende stoffen zit. Of het een zuur of een base betreft, weet hij niet. Op het gevarenbord achterop de tankwagen is met de verrekijker te lezen: UN 3264, klasse 8 (zie afbeelding 1). Volgens de gevaarlijke stoffen databank staat dit nummer voor bijtende zure anorganische stoffen, n.e.g. (niet elders genoemd, dus een verzamelnummer). (waarom geen: 885/1796).

2 Volgens de vervoersdocumenten bevat de tank een mengsel van zwavelzuur (H 2 SO 4 98%) en salpeterzuur (HNO 3 98%). Op basis van de roodbruine kleur van de dampen veronderstelt de officier dat waarschijnlijk om één of andere reden nitreuze dampen (NO x ) vrijkomen, wat op basis van de aanwezigheid van salpeterzuur heel goed mogelijk is. De stofinformatie verklaart niet, waaróm er een explosie is geweest. Dát er een explosie heeft plaatsgevonden is wel duidelijk: op 450 meter van de plaats waar de explosie plaatsvond, heeft de politie tussen de struiken een stalen deksel met afgebroken scharnieren gevonden: het deksel van het achterste mangat. Er wordt een verkenningsploeg in chemiepak uitgestuurd om de tank nader te onderzoeken. Tevens worden er waterschermen ingezet om de wolk zoveel mogelijk neer te slaan. De tankwagen blijkt kokend heet zo heet dat het beeld van de warmtebeeldcamera geheel wit wordt, en de tankwand blauw uitslaat. Uit vrees voor het falen van de tankwand wordt om de tankwagen een dijk van kalksteen aangelegd. De politie is intussen bij de afzender een onderzoek gestart, om duidelijk te krijgen waarom iets kon exploderen in een lading zuur. Onder druk van de politie komt al snel het volgende boven tafel: De zuren (98% zwavelzuur en 98% salpeterzuur) waren door een firma in chemicaliën gemengd in één van hun vaste glas gecoate tanks. Door omstandigheden werd het mengsel echter niet verkocht. Daarop werd besloten, het spul als afval af te laten voeren. Er werd een bedrijf ingehuurd om de afvoer te verzorgen. Dit bedrijf bestelde echter een verkeerd type tankwagen - één waarin rubber was verwerkt. Blijkbaar heeft in de tank een reactie plaatsgevonden waardoor een explosief mengsel ontstond. Op grond van deze informatie wordt bepaald dat het onverantwoord is, de inhoud van de tank over te pompen in een andere tank. Enerzijds zou dat te lang duren: voor dit zuurmengsel is namelijk alleen een glasgecoate tank of een Hastaloy C tank geschikt, en die zijn niet op korte termijn beschikbaar. Alle andere typen tankwagens zouden door het mengsel worden aangevreten. Anderzijds kunnen zich nog steeds explosieve verbindingen in de tank bevinden. Die zouden tijdens het overpompen alsnog kunnen ontploffen, met alle gevolgen van dien. Daarom wordt gekozen voor de optie neutraliseren buiten de tank. Er wordt een grote open containerbak besteld. Een kraan graaft een aflopende kuil direct achter de tankwagen. Hierin wordt de containerbak geplaatst. Eerst wordt een monster van de tankinhoud genomen voor analyse in het laboratorium. Vervolgens openen twee man in chemicaliënpak de afsluiter aan de achterzijde van de tank. Het zuurmengsel stroomt de container in. Hier wordt het zuurmengsel door de kraanmachinist (in chemicaliënoverall met ademlucht) gemengd met een overmaat aan droog cement. Cement bevat kalk, en kalk is basisch. Hierdoor wordt het zuurmengsel geneutraliseerd. Tijdens de reactie ontstaan wel weer dikke NO x -wolken. Om die zoveel mogelijk neer te staan, zijn direct benedenwinds waterschermen opgesteld. Uiteindelijk is op 27 mei de klus geklaard. De totale inzet heeft dan een week geduurd. De eerste twee dagen is de snelweg afgesloten geweest totdat de temperatuur van de tankwagen zo ver was gedaald dat er bijna geen damp meer uit kwam (na 2 dagen afkoelen was de temperatuur van de tankwagen gedaald tot 53 o C). Toen kon het bedreigde gebied worden verkleind van 1000 naar 200 meter. Tijdens de gehele inzet zijn continu metingen uitgevoerd op zwavelzuur, salpeterzuur, nitreuze dampen en waterstoffluoride.

3 De geneutraliseerde massa in de containerbak kon als gewoon afval worden afgevoerd. De tankwagen werd afgevoerd voor nader onderzoek. Na veel speurwerk werd de oorzaak van de explosie gevonden: onderzoek van het zuurmonster in een laboratorium wijst uit, dat zich in het zuurmonster verschillende nitraathoudende organische verbindingen bevinden, waaronder TNT. Deze zijn waarschijnlijk gevormd uit nitraten in de rubber afdichtingen van de tank. Door de combinatie van nitraten met het zuurmengsel ontstonden explosieve verbindingen. Deze ontleedden in het zure medium, waardoor het deksel van het mangat werd geblazen. Aandachtspunten bij deze inzet: De kennis van de chauffeur beperkt zich vaak tot informatie over de klasse en de algemene gevaren daarvan Vervoersdocumenten zijn erg belangrijk maar zijn niet altijd aanwezig of geven niet altijd voldoende informatie om een reactie te kunnen verklaren. In dat geval is verder speurwerk bij de afzender nodig. Bij voorkeur wordt er in het veld geen neutralisatie uitgevoerd van grotere hoeveelheden zuren of basen. Het beste is, de stof over te pompen in een geschikte tankwagen. Het ERIC-kaartenboek en de Alarmgids adviseren (bij lekkage) opname in onbrandbaar absorberend materiaal zoals zand, aarde of absorbtiekorrels of bij grotere hoeveelheden indammen totdat het kan worden geruimd. Dit is hier echter geen geschikte optie - vanwege de dampen die vrijkomen, is opvangen van het mengsel niet voldoende: het moet worden geneutraliseerd. In het Chemiekaartenboek is geen blad beschikbaar voor dit UN-nummer, omdat het een verzamelnummer is, en het Chemiekaartenboek alleen bladen bevat voor afzonderlijke stoffen. Voor het ruimen van (kleinere hoeveelheden) sterke zuren zoals zwavelzuur, zoutzuur en salpeterzuur, adviseert het chemiekaartenboek hetzij indammen en opnemen met een absorbtiemiddel (geen zaagsel), hetzij onschadelijk maken met bicarbonaat (dubbelkoolzure soda, NaHCO 3 ). In plaats van dubbelkoolzure soda wordt ook vaak gewone huishoudsoda (natriumcarbonaat, Na 2 CO 3 ) gebruikt. Soda is echter vaak niet in grote hoeveelheden voorhanden. Droog cement is veel eenvoudiger in grote zakken of in bulk te verkrijgen. Dat is in zo n grootschalige situatie dus een prima alternatief. (BIG databank geeft wel de info) En jawel, de schep van de kraan was na de inzet afgeschreven. De officier die deze inzet als gevaarlijke stoffen-specialist heeft begeleid en mij hierover vertelde, had nog een bijzondere tip: hij heeft droog cement ook met veel succes gebruikt om een grote magnesiumbrand te blussen. Een ingenieuze toepassing! Bij een magnesiumbrand wordt gewoonlijk een metaalblusmiddel of droog zand geadviseerd. Metaalblussers zijn kostbaar en slechts beperkt beschikbaar. En droog zand is eigenlijk nooit goed droog, waardoor je nog steeds knalgas zult krijgen. Droog cement is dan een grandioos alternatief. En zeg nu niet dat u nooit te maken krijgt met metaalbranden: in steeds meer onderdelen van nieuwe auto s (zoals wielen, motorblokken of bumpers van sommige Smarts, Volkswagens en Fords) zijn naast kunststoffen ook bijzondere metalen zoals magnesium toegepast. Hierdoor kan men bij een autobrand worden geconfronteerd met een bijna niet met water te blussen en spectaculaire vonken en knallen veroorzakende metaalbrand. Voortaan dus standaard een zak Beamix (Portland-cement!) op het blusvoertuig?

4

5

6