Highlights Symposium Rekening houden met verschillen tussen jongens en meisjes in onderwijs en opvang
|
|
- Julia van der Heijden
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Highlights Symposium Rekening houden met verschillen tussen jongens en meisjes in onderwijs en opvang Introductie door Ton Versteeg (Zaan Primair) en Monique Schweitz (Centrum Jong/Jeugdteam) Er is wel degelijk iets aan de hand in het onderwijs. Jongens blijven op veel fronten achter bij meisjes, aldus Ton Versteeg. Die achterstand en de langere schoolloopbaan van jongens kost het Rijk jaarlijks zo n 2 miljard euro. De sprekers van deze middag Steven Pont en Lauk Woltring zijn specialisten op het gebied van de ontwikkeling van jongens en meisjes. Tijdens hun presentaties
2 geven zij haarfijn de invloed aan die het huidige onderwijssysteem, de kinderopvang en de jeugdzorg hebben op de manier hoe jongens en meisjes zich manifesteren. Filmpje met interactieve uitwisseling Na het tonen van het introductiefilmpje de TOP 10 verschillen tussen jongens en meisjes ( houdt emeritus hoogleraar prof. dr. Louis Tavecchio enkele van deze verschillen tegen het licht en toetst hij ze op hun waarheidsgehalte: - Meisjes zijn leergieriger Oohh is dat waar?, daagt Tavecchio het publiek uit. Meisjes zijn vooral ijveriger, stelt het publiek samen met Louis vast. Je zou kunnen zeggen dat ze op een schoolse manier leergieriger zijn. Jongens zijn zeker even nieuwsgierig, maar minder schools georiënteerd. - Jongens willen meer bewegen Hoe komt dat? Alleen door het hogere gehalte aan testosteron? Hou je er in de klas rekening mee dat jongens niet lang kunnen stilzitten? Komt het hun leerproces ten goede als je de lessen iets vaker onderbreekt? Moeten we in het onderwijssysteem de verschillen in ontwikkeling tussen jongens en meisjes niet meer gaan (h)erkennen dan nu het geval is en het systeem hierop aanpassen? - We negeren de onderzoeksdrang van jongens Die onderzoeksdrang van jongens is niet altijd in te passen in het schoolse systeem. Maar hoe kunnen we daar dan toch aandacht aan besteden? Kunnen we deze onderzoeksdrang op een of andere manier belonen? Jongens passen zich minder makkelijk aan, lopen soms 1,5 tot 2 jaar achter. Er lijkt een meisjesnorm in het
3 onderwijssysteem te ontstaan om het ideale gedrag te omschrijven. Begrijpen meesters het gedrag van jongens beter dan juffen? Het was een rijke uitwisseling! Pabo studenten InHolland Een opmerking die door een van de genodigden wordt gemaakt: momenteel lijkt het aantal mannelijke studenten op Pabo InHolland (Alkmaar) weer toe te nemen, met een verhouding van 30% mannelijke en 70% vrouwelijke studenten. Een jongen is geen mislukt meisje Hiermee opent ontwikkelingspsycholoog Steven Pont zijn wervelende presentatie. Moeders en vaders (lees: juffen en meesters) zien het gedrag van jongens en meisjes vanuit hun eigen subjectieve blik. De sekseverschillen vanuit de biologie zijn veel objectiever: - Impulscontrole > jongens hebben een mindere rem op hun gedrag door de tragere ontwikkeling van de neocortex (deel van de hersenen); - Meisjes hebben een fijnere motoriek > ze hebben niet zozeer minder behoefte dan jongens om af en toe op te staan en te bewegen, maar zullen door hun subtielere motoriek het sowieso minder snel doen. Pont geeft aan dat we in de pedagogiek behoorlijk instructieverslaafd zijn geworden. We zouden veel meer moeten kijken naar hoe jongens en meisjes vanuit hun ontwikkeling die instructies oppikken. Daarop zouden we moeten anticiperen. Leerverschillen: Doen vs Taal Wat blijkt? Jongens hebben eerst de ervaring nodig voordat ze iets echt goed begrijpen. Simpelweg een instructie heeft minder effect. Ze doen liever. Meisjes daarentegen zijn veel taalgevoeliger, pikken een verbale instructie snel op.
4 Sociale verschillen Door hun jongensenergie krijgen jongens 4 tot 5 keer zo vaak negatieve feedback op hun gedrag. De interpretatie bij jongens is vaak anders dan de perceptie van de juf hierover. Meisjes daarentegen zijn meer risicomijdend dan jongens. Socialisatie Wat mannelijk en vrouwelijk wordt gevonden, begint al vanaf de geboorte. Jongens krijgen mannelijke feedback, meisjes vrouwelijke feedback. Uiteindelijk maakt het niet uit of er een man of vrouw voor de klas staat. Het gaat erom dat de pedagoog zijn/haar gedrag aanpast aan jongens en meisjes. De kleine verschillen in de hersenen tussen jongens en meisjes worden sterk uitvergroot door de socialisatie. Waarmee de verschillen steeds groter worden. De twee werelden van het kind De beschermende binnenwereld (BB) (vaker geboden door moeders, vrouwen) De eisende buitenwereld (ES) (ervaringsgericht, risicovol, uitdagend, frustrerend) BB die steunt op instructie > Bij ES gaat het om Doen + voert de boventoon in onderwijs Ervaren. Ik kan het aan! In de omgevallen blokkentoren zit veel meer pedagogiek dan in Doe maar niet bevelen van de juf of meester In de leerzone (BB) moeten kinderen meer ervaringen opdoen, waarmee hun veiligheidszone groter wordt. Ze leren ze hierdoor sneller en het vergroot hun zelfvertrouwen. Juffen en meesters spelen hierin een belangrijke rol. In de pauze mocht het publiek mannen én vrouwen er flink op los bewegen.
5 De eigen-aardigheid van jongens en meisjes over sekse- en genderverschillen Lauk Woltring speelt in zijn presentatie vervolgens verder in op de kwaliteiten, de aanleg en de rijping van jongens en meisjes. Op veel plekken in het onderwijs gaat het niet zo goed met jongens. Hoe komt dat? - Hun tempo ligt vaak lager dan dat van meisjes en onder jongens zijn er relatief veel zittenblijvers. - Hun hogere concentratie aan testosteron maakt jongens onrustiger. Dat wordt nog versterkt door hun ongelijkmatige groeischeuten. Dit verklaart de koppigheidsfases van jongens op diverse leeftijden. Het onderwijs houdt hier geen rekening mee. - Hun behoefte aan bewegen (meer testosteron dan meisjes, daardoor onrustiger) vindt te weinig gehoor in het onderwijs. Met alleen maar stilzitten nemen ze leerstof minder goed op. Door meer te bewegen werkt hun brein beter, maken ze meer verbindingen aan in de hersenen, krijgen ze een betere doorbloeding en voert hun lichaam makkelijker afvalstoffen af. - Jongens moeten vooral de kans krijgen om te ervaren. Daardoor maken ze nieuwe verbindingen aan in de hersenen. Vooral voor jongens is dit belangrijk omdat ze ongelijkmatiger rijpen dan meisjes. - Als ze zich geliefd en gewaardeerd voelen, luisteren en leren jongens beter. - Doordat jongens leerstof minder (snel) opnemen, raken ze eerder afgedwaald en keren ze zich sneller af. - Jongens begrijpen dingen sneller via hun visuele brein. Ze hebben baat bij langzamer voorlezen en beeldend taalgebruik. - Dopamine is bij jongens sterker. Met nieuwe ervaringen voelen jongens zich beloond (brand vinden ze spannend, niet eng!). - Als jongens zich goed aan hun vader hechten, heeft dat een positief effect op hun ontwikkeling. - Het xy-chromosoom van jongens is complexer dan het xx-chromosoom van meisjes. Dit zorgt voor meer storingen in de ontwikkeling van jongens. Zo komt stotteren (oorzaken: emotionele druk, ongeduld) veel vaker voor bij jongens. Hetzelfde geldt voor autisme: jongens hebben meer moeite om cognitief een balans te vinden. Meisjes passen zich meer en sneller aan, bijvoorbeeld om aardig gevonden te worden. En ze nemen door hun beter ontwikkelde taligheid leerstof sneller op
6 (sneller ontwikkelde neuro cortex). Ze reguleren elkaar met behulp van taal. Door hun fijnere motoriek is schrijven voor hen veel makkelijker. Is het hun lagere concentratie aan testosteron die meisjes voorzichtiger maakt? Daarnaast beschikken meisjes over een groter empatisch vermogen dan jongens. Al met al ontwikkelen ze zich gelijkmatiger dan jongens. Wat kunnen we hier als leerkracht van leren? Waarom spelen we in het onderwijs niet op deze verschillen in, in plaats van (te proberen) ze teniet te doen door meisjes en jongens als gelijk te zien? 1 op de 5 meisjes heeft een jongensbrein 1 op de 7 jongens heeft een meisjesbrein Meisjes en jongens zijn verschillend! Laten we meer rekening houden met de specifieke ontwikkeling van jongens en meisjes. Er bestaan geen lastige kinderen! Het zit m meestal in de relatie tussen de leerkracht en het kind en de persoonlijke perceptie van beiden. Jongens moet je grenzen meegeven. Hoe kunnen ze hun eigen energie reguleren? Als ze veilig gehecht worden, gaat het meestal goed. Onveilige gehechtheid kan dramatische gevolgen hebben. Jongens en meisjes reageren verschillend op aanraking. En tegen jongens moet je harder praten als tegen meisjes. Jongens lijken soms lol te hebben in wangedrag. Ze zoeken uitdaging. Maar juist van vechten en ruzie maken leren ze veel. Onterecht krijgen jongens vaak een negatiever schooladvies omdat hun taligheid zich trager ontwikkelt (tragere ontwikkeling neuro cortex). Slotwoord Aan het eind van het symposium breekt wethouder Jeroen Olthof een lans voor het bieden van ondersteuning op basis van de verschillen tussen jongens en meisjes. We moeten gewoon accepteren dat die verschillen er zijn, betoogt hij. Ons aanbod-gestuurde onderwijsmodel zou veel meer vraag-gestuurd moeten worden. Het zou mooi zijn als meer disciplines naast het onderwijs ook de jeugdzorg en de gezondheidszorg hierin met elkaar samenwerken. Het moet vanuit de breedte komen!
7 Enkele reacties van deelnemers Als IB-er en zorgcoördinator zou ik nu ook in de klassen gaan kijken of er ruimte is voor kinderen die meer beweging nodig hebben, en hoe de ruimte dan moet worden ingericht. Kortom: wat kunnen we anders doen vanaf morgen? De dingen die ik doe in de klas, daar kan ik nu nog bewuster bij stilstaan. En ik kan duidelijker uitleggen waarom bepaalde dingen voor jongens belangrijk zijn. Gelukkig doen jongens het relatief goed bij mij. Daar ben ik wel blij om! Maar waar ik de dingen tot op heden meer intuïtief deed, kan ik nu beter overbrengen waarom ik iets doen en kan ik mijn collega s daarin meenemen. Ik merkte dat er bij de sprekers veel herkenning was richting hun eigen jeugd. Ik vond het goed dat ze hun eigen ervaring meenamen in hun presentatie. Maar er had wel meer wisseling in de sekse van de sprekers mogen zitten. Nu waren het alleen mannen. Maar verder heb ik zeker geboeid zitten luisteren. Wat ik als leerkracht van de kleuterbouw wel mis na deze presentaties, is de vrijheid om in mijn lesprogramma deze inzichten en tips te verwerken. Alles is zo strikt geregeld, er is weinig ruimte om dingen anders te kunnen doen. Denk bijvoorbeeld aan de tijden dat de kinderen naar buiten mogen. Daar valt moeilijk aan te tornen. Maar dat geldt eigenlijk voor een groot deel van de schooldag. Ik zou graag handvatten aangereikt willen krijgen hoe we daarmee om mogen gaan.
Het vermeiden van jongens. Jan Verburg
Het vermeiden van jongens Jan Verburg Lastige jongens Welke kernwoorden komen boven als je aan typisch jongensgedrag in je klas denkt? Doel Jongens leren lezen. Film Wat is hier typisch jongensgedrag?
Nadere informatieWorkshop JONGENS. aanpakken! Otto de Loor, o.deloor@aps
Workshop JONGENS. aanpakken! Otto de Loor, o.deloor@aps Schoolsucces van jongens en meisjes in het HAVO en VWO (21 febr. 2011) Coenen, Meng en Van der Velde, Universiteit van Maastricht Willen & Kunnen
Nadere informatieaandacht voor gender in basis en secundair Gender Gender en schools presteren
2 aandacht voor gender in basis en secundair Gender het begrip gender verwijst behalve naar biologische sekseverschillen vooral naar de invulling die in de samenleving wordt gegeven aan mannelijkheid en
Nadere informatieVader-zijn! Hersteld Hervormde Gemeente, Kruiningen.
Vader-zijn! Hersteld Hervormde Gemeente, Kruiningen Bedankt pa, omdat je ondanks alle drukte een avond tijd wilt nemen om over jou en mij na te denken! Gr. Planning van de avond: -even voorstellen -waar
Nadere informatieGeef jongens en meisjes wat te doen
Geef jongens en meisjes wat te doen Workshop Kennisdag Verkeerseducatie Lauk Woltring Research, Advice en Coaching Jacqueline Vink Schuttelaar & Partners 12 oktober 2017 Het programma Korte presentaties
Nadere informatieWaar gaan we het over hebben?
Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: De puberteit is naast de lichamelijke veranderingen ook de periode waarin je op een andere manier naar jezelf en de mensen om je heen gaat kijken. Dit komt omdat
Nadere informatieDe e-learning van Gastouderland
De e-learning van Gastouderland Ook voor gastouders is het belangrijk te blijven ontwikkelen. Daarom bieden wij diverse modules aan die speciaal ontwikkeld zijn voor de kinderopvang. Gastouderland werkt
Nadere informatieleerlingbrochure nld Door: Jolanthe Jansen
leerlingbrochure nld Door: Jolanthe Jansen Dit is een brochure, gemaakt voor leerlingen met NLD. Naast deze brochure is er ook: - een brochure met informatie voor ouders van kinderen met NLD en - een brochure
Nadere informatieBetrokken bij Buiten. Het puberbrein als basis. Welkom. 4 februari 2016 Anniek Verhagen anniek.verhagen@xs4all.nl
Betrokken bij Buiten Welkom Het puberbrein als basis 4 februari 2016 Anniek Verhagen anniek.verhagen@xs4all.nl Pubers Welk (puber)gedrag valt jou het meest op? We zijn allemaal puber geweest Leef je in!
Nadere informatieKoffieochtend 20 oktober 2016 OPVOEDING IN DE FAMILIE
Koffieochtend 20 oktober 2016 OPVOEDING IN DE FAMILIE Voorstelronde Mesut Cifci, onderwijsondersteuner/oudercontactpersoon Welke ouders zijn er vandaag aanwezig? Samen met en van elkaar leren! Het belang
Nadere informatieTHEMA SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING Kern Subkern 0-4 groep 1-2 groep 3-6 groep 7-8 Onderbouw vo Bovenbouw vmbo Bovenbouw havo-vwo
Kern Subkern 0-4 groep 1-2 groep 3-6 groep 7-8 Onderbouw vo Zelf Gevoelens Verbaal en non-verbaal primaire gevoelens beschrijven en uiten. Kwaliteiten Verbaal en non-verbaal beschrijven dat fijne en nare
Nadere informatieKees Vreugdenhil isbn Kern 9.1 Meisjes en jongens, anders of toch niet?
Kern hoofdstuk 9 Kern 9.1 Meisjes en jongens, anders of toch niet? Er bestaan verschillen tussen het brein van meisjes en dat van jongens. Over de interpretatie van onderzoek daarnaar bestaan soms sterke
Nadere informatieVisie (Pedagogisch werkplan)
Visie (Pedagogisch werkplan) Gastouderopvang De Krummeltjes stelt zich tot doel om een omgeving te bieden waarin kinderen kunnen opgroeien tot zelfstandige en evenwichtige mensen met respect voor anderen
Nadere informatieThema. Kernelementen. Emoties Puber- en kinderemotie Eenduidige communicatie
Thema Kernelementen Emoties Puber- en kinderemotie Eenduidige communicatie Tips voor de trainer: Werken met mensen is werken met emotie. Leer emoties als signaal te herkennen, maar niet als leidraad te
Nadere informatieInhoudsopgave 1. VOORWOORD 3 2. WIE BEN JIJ? 3 3. WAAROM EN VOOR WIE? 4
Inhoudsopgave 1. VOORWOORD 3 2. WIE BEN JIJ? 3 3. WAAROM EN VOOR WIE? 4 4. VIER GOUDEN TIPS 5 Tip 1: In en uit de knoop 5 Tip 2: De switchingpuntjes 6 Tip 3: Open je oren en luister goed 7 Tip 4: Water
Nadere informatieBoys & Girls strategieën voor onderwijs aan jongens en meisjes in het basisonderwijs. Martijn Smoors Onderwijs Maak Je Samen
Boys & Girls strategieën voor onderwijs aan jongens en meisjes in het basisonderwijs Martijn Smoors Onderwijs Maak Je Samen Eindrapport MOOJ-onderzoek: Verschillen tussen meisjes en jongens bij het vak
Nadere informatieWorkshop Het puberende brein
Workshop Het puberende brein Stellingen Eens Oneens Meisjes komen eerder in de puberteit dan jongens! Verschil puberteit en adolescentie Puberteit onderdeel van de adolescentie seksuele volwassenwording.
Nadere informatieWat zijn chromosomen en genen?
Voorwoord Deze gids bevat informatie over wat er tot nu toe bekend is over 47,XYY. Het is geschreven als hulpmiddel om deze genetische aandoening beter te kunnen begrijpen en om anderen beter uitleg hierover
Nadere informatieEen Positieve Klas resultaten Duhamel College Den Bosch
Een Positieve Klas resultaten Duhamel College Den Bosch Mentoren van Duhamel College Den Bosch (vmbo) hebben het programma Een Positieve Klas in het schooljaar 2011-2012 uitgevoerd met eerste en tweede
Nadere informatiePsychosociale ontwikkeling
Psychosociale ontwikkeling De psychosociale ontwikkeling van het kind Reeds in de baarmoeder ontstaat er een wisselwerking tussen ouder en kind. De baby is al vertrouwd geraakt met de stem van de ouder
Nadere informatieBABYWIJS : PROFESSIONELE BABYOPVANG
BABYWIJS : PROFESSIONELE BABYOPVANG Met korting via Gastouderland De IKK-erkende online scholing van KinderWijs TV voor beroepskrachten in de kinderopvang die werken met 0-jarigen. De ontwikkeling van
Nadere informatieVerschillen tussen leerlingen, leerkrachten en scholen Multiculturele school:
Mijn visie Deze foto past bij mij omdat ik voor het hoogst haalbare wil gaan. Ook al kost dit veel moeite. Ik heb doorzettingsvermogen, dat heb je ook nodig bij het beklimmen van een berg. Wanneer ik niet
Nadere informatieRoze is alleen voor meisjes!? Het belang van gender-neutraal onderwijs. Gedachte-experimentje. Waar komen die stereotypen vandaan?
Roze is alleen voor meisjes!? Het belang van gender-neutraal onderwijs Gedachte-experimentje Sluit je ogen en leef je in Dr. Joyce Endendijk Waarom hebben de meeste mensen een man in hun hoofd bij een
Nadere informatieWaarom gedragen jongens zich anders dan meisjes?
Waarom gedragen jongens zich anders dan meisjes? By Dr. Lin Day, Baby Sensory Sommige deskundigen geloven dat de manier waarop jongens en meisjes zich gedragen, afhangt van de manier waarop ze worden opgevoed.
Nadere informatieCursus Parkinson? Houd je aandacht erbij!
Cursus Parkinson? Houd je aandacht erbij! Cursus Parkinson? Houd je aandacht erbij! Bijeenkomst 2 Parkinson en veranderingen in het denken 2 Doelen van de cursus 1. Inzicht in veranderingen in het denken
Nadere informatieHoogbegaafd en gevoelig
Hoogbegaafd en gevoelig Kazimierz Dabrowski Hoogbegaafd zijn is meer dan slim zijn. Hoogbegaafde mensen zijn vaak ook veel gevoeliger dan andere mensen. Daardoor ervaar je situaties soms intenser dan andere
Nadere informatieVerschillen tussen jongens en meisjes. 22 augustus 2013 - Els Menu
Verschillen tussen jongens en meisjes D E G E V O L G E N V O O R O N Z E O N D E R W I J S P R A K T I J K 22 augustus 2013 - Els Menu Enkele onderzoeksresultaten uit het onderwijs Internationale observatieonderzoeken
Nadere informatiePsychosociale ontwikkeling
Psychosociale ontwikkeling De psychosociale ontwikkeling van het kind Reeds in de baarmoeder ontstaat er een wisselwerking tussen ouder en kind. De baby is al vertrouwd geraakt met de stem van de ouder
Nadere informatieVoorwoord. Het is wel van belang om altijd eerlijk te zijn wanneer u het er met haar over heeft.
Voorwoord Deze gids bevat informatie over wat er tot nu toe bekend is over 47,XXX ook wel beter bekend als Trisomie X. Het is geschreven als hulpmiddel om deze genetische aandoening beter te kunnen begrijpen
Nadere informatieAlcohol, Roken en opvoeding
Alcohol, Roken en opvoeding Uw kind in klas 1 van het voortgezet onderwijs Als kinderen naar het voortgezet onderwijs gaan, verandert er veel in hun leven. Ze krijgen andere interesses en hun vriendengroep
Nadere informatieWaarom is het onderhouden van contact met de school van uw kind belangrijk?
Contact met school Contact onderhouden met de school van uw kind kan op verschillende manieren. Denk aan het bezoeken van een ouderavond of het aanspreken van de leerkracht aan het einde van de schooldag
Nadere informatieJust in time, just for me and just enough feedback
Just in time, just for me and just enough feedback Leren doen we vooral en bij voorkeur op de werkplek. Het is juist voor dat lokale, on-the-spot leren, dat we de digitale mogelijkheden, die we dankzij
Nadere informatieDe macho en het muurbloempje
Onderwijsbehoefte Zorgverbreding Team De macho en het muurbloempje Tamara Wally Over de auteur Tamara Wally, MSc. is onderwijs- en ontwikkelingspsycholoog. Zij is werkzaam bij de CED- Groep. Zij geeft
Nadere informatieNieuwsbrief 23 januari
Nieuwsbrief 23 januari Trefwoord In deze nieuwsbrief Thema: Dat heb je verdiend! Trefwoord Rapporten Lezen 2 Wist u dat? 3 Eerste H Communie. Tafeltennistoernooi LeerKRACHT 5 De komende weken werken de
Nadere informatieVisiestuk. Waarden. De waarden die ik belangrijk vind op een basisschool zijn:
Visiestuk Deze foto past bij mij omdat ik altijd voor het hoogst haalbare wil gaan. Ook al kost dit veel moeite en is het eigenlijk onmogelijk. Ik heb doorzettingsvermogen, dat heb je ook nodig bij het
Nadere informatiePuberteit en ASS; een goede combinatie? Anneke E. Eenhoorn
Puberteit en ASS; een goede combinatie? Anneke E. Eenhoorn Gedrag komt nooit alleen. Vier factoren spelen een rol bij het ontstaan en in stand houden van gedrag. Kindfactor Opvoedvaardighedenfactor Ouderfactor
Nadere informatie4 communicatie. Ik weet welke informatie anderen nodig hebben om mij te kunnen begrijpen. Ik vertel anderen wat ik denk of voel.
4 communicatie Communicatie is het uitwisselen van informatie. Hierbij gaat het om alle informatie die je doorgeeft aan anderen en alle informatie die je van anderen krijgt. Als de informatie aankomt,
Nadere informatie& z o r g v e r b r e d i n g
Zelfbeeld en zelfvertrouwen bij jonge kinderen 1 3 sociaal- emotionele ontwikkeling & z o r g v e r b r e d i n g Aangeboren of aangeleerd? José In dit artikel Kuijsters staan we stil bij de vraag, of
Nadere informatieSeksualiteit: Grenzen en Wensen
IJBURGCOLLEGE.NL Seksualiteit: Grenzen en Wensen Leerlingen handleiding Michiel Kroon Lieve leerling, Het is belangrijk om op een open en goede manier over seks te kunnen praten. De lessenserie die in
Nadere informatieeuzedossier ouderparticipatie oriëntatie op studie en beroep in de onderbouw van havo/vwo
euzedossier ouderparticipatie oriëntatie op studie en beroep in de onderbouw van havo/vwo Op vier bladzijden in het werkboek wordt de medewerking van de ouders of verzorgers van de leerlingen gevraagd.
Nadere informatieVERLIEFD WORDEN KAN IEDEREEN, MAAR HOE BLIJF JE VERLIEFD OP ELKAAR
VERLIEFD WORDEN KAN IEDEREEN, MAAR HOE BLIJF JE VERLIEFD OP ELKAAR Deel 2 Hoe het verliefde gevoel in de relatie vast te houden Iedere behoefte kan voor- en nadelen hebben. Ik ga hier niet focussen op
Nadere informatieInhoudsopgave VOORWOORD 3
PAGINA 1 Inhoudsopgave VOORWOORD 3 DRIE GOUDEN TIPS 4 Tip 1: De ritssluiting - oefening 4 Tip 2: Switchingknopjes, wie kent ze niet? 5 Tip 3: Navel met deksel van jampotje 6 ALLE TIPS OP EEN RIJTJE 7 PAGINA
Nadere informatieEMMERTJES VULLEN. Pagina 1
EMMERTJES VULLEN Pagina 1 INHOUDSOPGAVE INLEIDING 3 WAT IS EMMERTJES VULLEN: 3 DE KRACHT VAN EMMERTJES VULLEN (EV) VOOR KINDEREN 4 EMMERTJES VULLEN (EV): DE METHODE IN FASES 4 Fase 1: Leeftijd 3-4-5-6
Nadere informatiePuberbrein, huiswerk en ouders..
Puberbrein, huiswerk en ouders.. Opbouw Introductie Deel 1: Het puberbrein Deel 2: Pubers, huiswerk en hun ouders Deel 3: Tips Introductie Wie Jongeren aan het woord Stellingen Deel 1: Het puberbrein Breinfeit
Nadere informatieEEN SPECIALE UITGAVE VAN DE WEEKBERT
EEN SPECIALE UITGAVE VAN DE WEEKBERT Beste lezer, Voor u hebben wij deze speciale uitgave van de Weekbert gemaakt als naslagwerkje op de informatieavond over de Vreedzame School, die u zojuist bezocht
Nadere informatieTheorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,
3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol
Nadere informatieAlcohol, Roken en opvoeding
Alcohol, Roken en opvoeding Tips voor ouders met opgroeiende kinderen Als kinderen naar het voortgezet onderwijs gaan, verandert er veel in hun leven. Ze krijgen andere interesses en hun vriendengroep
Nadere informatieHet creëren van een gemeenschappelijke visie m.b.t. executieve functies voor het jonge kind; handvatten voor morgen!
Opbouw workshop Korte geschiedenis Wat zijn executieve functies? Waarom zijn ze belangrijk? Hoe is het gesteld met mijn EF s? Vertalen naar de praktijk Rol van de IB-er (EF en stoornissen) Doel Hoe het
Nadere informatieInhoud. Mijn leven. de liefde en ik
Inhoud Inleiding...3 Hoofdstuk 1 Gevoelens... 4 Hoofdstuk 2 Ontmoeten... 6 Hoofdstuk 3 Verliefd... 8 Hoofdstuk 4 Date... 10 Hoofdstuk 5 Verkering... 12 Hoofdstuk 6 Intimiteit... 14 Hoofdstuk 7 Seks...
Nadere informatieThema Gezondheid. Lesbrief 33. In gesprek met de leerkracht.
http://www.edusom.nl Thema Gezondheid Lesbrief 33. In gesprek met de leerkracht. Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren met de leerkracht. Zinnen maken met omdat. Hulp vragen. Veel succes! Deze les
Nadere informatieCURSUSSEN & TRAININGEN VOOR KINDEREN EN OUDERS
2018 / 2019 CURSUSSEN & TRAININGEN VOOR KINDEREN EN OUDERS Dit is een document over het cursusaanbod van het Sociaal Pedagogisch Werk van Partners in Welzijn. Het is opgedeeld in cursussen voor kinderen,
Nadere informatieLes 1. Wensen & Grenzen. Praten over seks... Hoe en hoezo?
Les 1 Wensen & Grenzen Praten over seks... Hoe en hoezo? In deze eerste les wordt het thema 'Seksueel gedrag' geïntroduceerd. Het is aan jou als mentor / docent om te bepalen of de sfeer in de groep veilig
Nadere informatieSpreekbeurt Biologie Hoogbegaafdheid
Spreekbeurt Biologie Hoogbegaafdheid Spreekbeurt door M. 2703 woorden 25 januari 2015 6,8 11 keer beoordeeld Vak Biologie Hoogbegaafdheid is een bijzondere gave die niet iedereen heeft. Stel dat we 100
Nadere informatieSamen zijn we SBO Horizon. Hoe we omgaan met elkaar op school
Samen zijn we SBO Horizon Hoe we omgaan met elkaar op school 2 3 Fijn dat u dit leest. In dit boekje vertellen we hoe we met elkaar omgaan op SBO Horizon. Samen zijn we SBO Horizon Bij ons op school hebben
Nadere informatieBasisschool Develhoek steunt: Informatiefolder voor ouders
Basisschool Develhoek steunt: Informatiefolder voor ouders Ons team bestaat uit gepassioneerde en ervaren mensen, die het onderwijs aan uw kind een warm hart toedragen. Een woord vooraf Betekenisvol werk.
Nadere informatieHuiswerk tips! Speciaal voor jou! Praktijk voor reflexintegratie & kindercoaching
Speciaal voor jou! De leergierige scholier Huiswerk tips! Praktijk voor reflexintegratie & kindercoaching Schipperswijk 10 9665PM Oude Pekela tel: 06-10318833 info@moniquecoachtkids.nl www.moniquecoachtkids.nl
Nadere informatieOntwikkeling van het Puberbrein Wouter Camps
Wat halen ze in hun hoofd? Ontwikkeling van het Puberbrein Wouter Camps Dit zijn ze nou.. 3 Fasen Vroege adolescentie Midden adolescentie Late adolescentie Doelstellingen Kennismaking met informatie over
Nadere informatiePositief assertief, kiezen voor jezelf, betekent niet kiezen tegen de ander
Workshop Positief assertief Positief assertief, kiezen voor jezelf, betekent niet kiezen tegen de ander Opkomen voor jezelf, is in de praktijk vaak lastiger dan het lijkt. Je wilt graag iedereen te vriend
Nadere informatieVEILIG SEKSUEEL OPGROEIEN
"Ik vind het fijn dat ik altijd alles met mijn hulpverlener kan bespreken en alles kan vragen, zonder dat zij daar een oordeel over heeft." (Sophie, 17 jaar) "Dankzij Qpido is mijn zoon sterker geworden
Nadere informatieEen probleem in het hoger onderwijs: de prestatie, de motivatie, de inspiratie, de lol in het leren
Jelle Jolles Centrum Brein & Leren/AZIRE Vrije Universiteit Amsterdam Een probleem in het hoger onderwijs: de prestatie, de motivatie, de inspiratie, de lol in het leren 1 Toe naar een grootschalige aanpassing
Nadere informatieTRIXY Expertisecentrum
Ik heb een extra X (47,XXX) Voor wie is deze folder? Voor jou, als jij een meisje bent die een extra X chromosoom heeft! In deze folder vindt je allerlei informatie over Trisomie X: zo heet het als je
Nadere informatieBenodigheden. Lesdoelen. Puberteit. Begrippen
Kriebels in je buik Puberteit 1 Puberteit Groep 8 130 min Begrippen Puberteit, lichamelijke ontwikkeling, menstruatie, ongesteld, borsten, vrouwelijk geslachtsdeel, groeispurt, vagina, maandverband, tampon,
Nadere informatieIdeale jongensschool: meer experimenteren, minder stilzitten - Ditty Eimers journalist
J/M, juli 2010 Jongens komen pas echt tot hun recht als ze op school veel kunnen experimenteren. Tegelijkertijd moet het onderwijs ook inspiratie, competitie en structuur bieden. En vooral ruimte om te
Nadere informatieInhoudsopgave. De Kolibrie Pagina 3. Hoe ziet een dag eruit in de Kolibrie Pagina 4. Dagprogramma Pagina 5. Klassenregels Pagina 6
1 Inhoudsopgave. De Kolibrie Pagina 3 Hoe ziet een dag eruit in de Kolibrie Pagina 4 Dagprogramma Pagina 5 Klassenregels Pagina 6 Schooltijden Pagina 6 Met welke mensen krijg je te maken Pagina 6 Gedragsondersteuning
Nadere informatieNieuwsbrief /2019. Beste jongens en meisjes, beste ouders,
Nieuwsbrief 13 2018/2019 Beste jongens en meisjes, beste ouders, Zoals iedereen al wel via de media heeft vernomen, is er op vrijdag 15 maart een landelijke onderwijsstaking. Alle professionals in het
Nadere informatie7 TIPS. Om meer rust en ontspanning te ervaren voor en na een werkdag
7 TIPS Om meer rust en ontspanning te ervaren voor en na een werkdag Dit ebook is voor jou als hardwerkende jongvolwassenen met autisme spectrum stoornis of als je jezelf herken in de kenmerken van ASS.
Nadere informatie#zorgvoorkinderen. Hoogleraar Pedagogiek PAUL LESEMAN. Wat is universeel (en wat niet) bij het verzorgen en opvoeden van jonge kinderen?
Hoogleraar Pedagogiek PAUL LESEMAN Wat is universeel (en wat niet) bij het verzorgen en opvoeden van jonge kinderen? Universeel of cultureel-relatief? Ethologische theorie het vrouwtjesdier bezit de juiste
Nadere informatieAanbevolen artikel week 6
Aanbevolen artikel week 6 1 Aanbevolen artikel Over hoogbegaafdheid: Bij het hoog ontwikkelde IQ hoort ook een intensere beleving van gevoelens Een blije hoogbegaafde is de hoogbegaafde leerling die hoge
Nadere informatieOuderavond Bornego jr.
Ouderavond Bornego jr. 27 oktober 2015 Thema Loslaten?! Deze avond... - - - - : hoe houd je het leuk? Met tips! Wie staat er voor u? Wie staat voor u Voorlezen Schrijfster: actuele puberonderwerpen Oud-lerares
Nadere informatieJongens leren beter met actie en competitie. De mannenschool
Jongens leren beter met actie en competitie De mannenschool 24 Onderwijsblad11 4 juni 2016 Dat veel jongens op school onderpresteren, blijkt regelmatig uit onderzoek. Toch doen maar weinig scholen hier
Nadere informatie2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S
2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de
Nadere informatie7 TIPS DIE MIJ DAGEIJKS HELPEN OM IN FLOW TE WERKEN. Maartje. Ik heb de ruimte om iedere dag een paar
7 TIPS DIE MIJ DAGEIJKS HELPEN OM IN FLOW TE WERKEN Toen ik begon met ondernemen, moest ik nog veel leren over het ondernemerschap. Zo had ik weinig kaas gegeten van marketing, wist ik niet veel van boekhouden
Nadere informatiePestprotocol ICBS de Tweemaster, Naarden
Inleiding: Hoe gaan we om met pesten en agressief gedrag? Wij beseffen dat het klimaat van de school grote invloed heeft op de ontwikkeling van het kind. Wij stellen daarom een vriendelijk en veilig klimaat
Nadere informatieInhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen!
1 Wil je wel leren? Opdracht 1a Wat heb jij vanzelf geleerd? 7 Opdracht 1b Van externe naar interne motivatie 7 Opdracht 1c Wat willen jullie graag leren? 8 2 Kun je wel leren? Opdracht 2a Op wie lijk
Nadere informatieMEE Utrecht, Gooi & Vecht. Ondersteuning bij leven met een beperking. Omgaan met mensen met een licht verstandelijke beperking.
MEE Utrecht, Gooi & Vecht Ondersteuning bij leven met een beperking Omgaan met mensen met een licht verstandelijke beperking Voor verwijzers Omgaan met mensen met een licht verstandelijke beperking Veel
Nadere informatieMentor Datum Groep Aantal lln
Lesvoorbereidingsformulier Fontys Hogeschool Kind en Educatie, Pabo Eindhoven Bron: Didactisch model van Gelder Student(e) Klas Stageschool Plaats Rachel van der Pijl P14EhvADT De Springplank. Eindhoven
Nadere informatieMEE. Ondersteuning bij leven met een beperking. Omgaan met mensen met een licht verstandelijke beperking. Voor verwijzers
MEE Ondersteuning bij leven met een beperking Omgaan met mensen met een licht verstandelijke beperking Voor verwijzers Omgaan met mensen met een licht verstandelijke beperking Veel mensen met een licht
Nadere informatieBlauwe stenen leer je zo
Handleiding groep 3-8 Blauwe stenen leer je zo Wijzers Jeelo heeft gele wijzers om samen met leerlingen te verkennen hoe je een steen van Jeelo leert. Voor groep 3-4 wijzer 2009 Zo leer je blauwe stenen
Nadere informatieSekseverschillen in breinontwikkeling
Sekseverschillen in breinontwikkeling Hoewel verschillen in breinontwikkeling tussen jongens en meisjes tot nu toe beperkt aandacht hebben gekregen in neurologisch onderzoek is er evidentie dat de ontwikkeling
Nadere informatieRegie over eigen leerproces? In het nieuws. Hersenweetjes. PET, MEG en MRI. Ouderavond Mariscollege d.d. 27 maart 2017
Introductie brein Voorwaarden voor leren Tips om het leren te ondersteunen Ouderavond Mariscollege d.d. 27 maart 2017 Workshops: Gameverslaving Alcohol/drugs Social media Praten met je puber Invloed van
Nadere informatieCommunicatie. Els Ronsse. april 2008
Communicatie Els Ronsse april 2008 Communicatie =? Boodschappen Heen en weer Coderen loopt bij mensen met autisme vaak fout Maar communicatie is meer. Relatiegericht Aandacht vragen Bevestiging geven Aanmoedigen
Nadere informatieSamenvatting ouder enquête:
Samenvatting ouder enquête: Aantal deelnemers: 213 Aantal afgerond : 101 Responspercentage: 47% Omdat een aantal email adressen niet meer kloppen hebben we het responspercentage handmatig uitgerekend en
Nadere informatieH G Z O - C O N G R E S L O E S S T R I J B O S C H & J O E S V. D. W I E L
Brein in het onderwijs Sprookjes bestaan niet... H G Z O - C O N G R E S L O E S S T R I J B O S C H & J O E S V. D. W I E L Of toch wel? Inhoud Anatomie 5 breinprincipes Brein-feiten en fabels Voorstellen
Nadere informatieSEKSUEEL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG in en om de school. Oka Storms Ben Serkei
SEKSUEEL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG in en om de school Oka Storms Ben Serkei Wat gaan we doen? * Achtergronden seksualiteit * Invloed beeldcultuur en gevolgen * Oefening Wat is grensoverschrijdend? * Seksueel
Nadere informatiehet neuropsychologisch denkkader binnen een schoolsetting Claudia König Klinisch psycholoog, RCKJP
het neuropsychologisch denkkader binnen een schoolsetting Claudia König Klinisch psycholoog, RCKJP 15-03-2013 Inhoud Het neuropsychologisch denkkader De schoolsetting Ter ondersteuning bij het kind met
Nadere informatieGebruik ICT binnen Content and Language Integrated Learning
Evaluatierapport Gebruik ICT binnen Content and Language Integrated Learning Bevindingen van leraren en leerlingen Drs. Gerard Baars Inleiding In de tweede helft van 2008 is op zes basisscholen in Rotterdam
Nadere informatieGeweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut
Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Grafisch ontwerp: Ontwerpstudio 2 MAAL EE Bij huiselijk geweld tussen (ex-)partners worden kinderen vaak over het hoofd gezien. Toch hebben
Nadere informatiePROJECT PROJECT PROJECT PROJECT PROJECT PR Het Koeriertje
Week 42 2014 PROJECT PROJECT PROJECT PROJECT PROJECT PR Het Koeriertje Weekagenda: Maandag 20 oktober t/m vrijdag 24 oktober: Herfstvakantie Mededeling: Na de herfstvakantie zal Danielle Soers één dag
Nadere informatieInleiding. Autisme & Communicatie in de sport
Sanne Gielen Inleiding Starten met een nieuwe sport is voor iedereen spannend; Hoe zal de training eruit zien? Zal de coach aardig zijn? Heb ik een klik met mijn teamgenoten? Kán ik het eigenlijk wel?
Nadere informatieWat heeft dit kind nodig?
ADHD PDD-NOS Leerstoornis Gedragsstoornis Team Wat heeft dit kind nodig? Lynn leest in haar leesboek. Tegelijkertijd tikt ze constant met haar pen op haar tafel. Dat doet ze wel vaker. De kinderen van
Nadere informatieInhoudsopgave. Introductie 6. Hand-outs Bijeenkomst 1 8. Hand-outs Bijeenkomst Hand-outs Bijeenkomst Hand-outs Bijeenkomst 4 42
Inhoudsopgave Introductie 6 Hand-outs Bijeenkomst 1 8 Hand-outs Bijeenkomst 2 17 Hand-outs Bijeenkomst 3 26 Hand-outs Bijeenkomst 4 42 Hand-outs Bijeenkomst 5 57 Hand-outs Bijeenkomst 6 69 Hand-outs Bijeenkomst
Nadere informatieLessen en leerdoelen Kriebels in je buik
Lessen en leerdoelen Kriebels in je buik Groep 1 Les 1: Wie ben ik De leerlingen kennen hun eigen lichaam De leerlingen krijgen inzicht in de overeenkomsten en verschillen in lichaamskenmerken De leerlingen
Nadere informatieAlle uitspraken/ antwoorden van ouders op onderwijscafé OPONOA, 26/10. Per vraag in volgorde van belangrijkheid (antwoorden zijn gewogen).
Bijlage bij verslag oudercafé OPONOA 26 oktober 2016 Aan : CvB, klankbordgroep (verspreiding bepalen in klankbordgroep) Betreft : Impressie en uitkomsten oudercafé 26 oktober 2016 Datum: : 28 oktober 2016
Nadere informatieOntspannen als gezonde levenshouding!
Ontspannen als gezonde levenshouding! Gratis e-book met leuke ontspanningsoefeningen voor elke dag! Jana Schoefs Relaxatietherapie Jana Schoefs www.janaschoefs.be Ontspannen als gezonde levenshouding:
Nadere informatieLeerlingenquete r.k.b.s. De Rank schagen, maart 2014
Leerlingenquete r.-k.b.s De Rank in Schagen Maart 214 1 In totaal hebben 35 kinderen van groep 6, 7 en 8 meegedaan aan deze enquete. Vraag 1 : Wat voor een rapportcijfer zou je De Rank geven? Gemiddelde
Nadere informatieForum. Jongens en juffen: wat is het probleem? Inleiding. Monique Volman. Pedagogiek 24e jaargang
Jongens en juffen: wat is het probleem? Monique Volman Inleiding Het schopt, het rent en het schreeuwt. Het is vier jaar. Het is een hij: mijn zoon Sam. Hij zit net op school. Daar zit hij op een stoel,
Nadere informatieOntwikkeling van het brein in de adolescentie
Ontwikkeling van het brein in de adolescentie Dr Lydia Krabbendam Centrum Brein en Leren VUA ac.krabbendam@psy.vu.nl 7 oktober 2010 Thema s Zelfregulatie Sociale cognitie Hoera, een blob! 1. Beelden verkregen
Nadere informatieHieronder volgt een verslag van de ouderavond. Met vriendelijke groet, Team Daltonschool Corlaer
Geachte ouders/verzorgers, Op 10 mei j.l. is er een ouderavond geweest. We zijn heel blij met de opkomst en de bereidheid van ouders om met ons mee te denken over de voorbereiding van de leerlingen op
Nadere informatieStorm, het Zelf en de Ander tijdens de Adolescentie. Studiedag NVPP, 4 november 2016 Lidewij Gerits
Storm, het Zelf en de Ander tijdens de Adolescentie Studiedag NVPP, 4 november 2016 Lidewij Gerits Casus (1) Tracy, 13 jaar Ouders gescheiden, woont met moeder en oudere broer. Moeder is een alleenstaande
Nadere informatieAB1, Opdracht bij beginnende geletterdheid en rekenen:
AB1, Opdracht bij beginnende geletterdheid en rekenen: Concretiseer de doelen voor de leerlingen. Formuleer vervolgens hun onderwijsbehoeften op basis van gegevens uit het overzicht en je eigen kennis
Nadere informatie