Plannen voor de stad. Een multidisciplinaire verkenning van de effecten van verstedelijkingsprojecten op het functioneren van een stad

Transcriptie

1 Plannen voor de stad Een multidisciplinaire verkenning van de effecten van verstedelijkingsprojecten op het functioneren van een stad Gusta Renes Gerbert Romijn

2 Plannen voor de stad Aanleiding PvdS Twee nieuwe instrumenten Planobjectivering Agglomeratie-exploitatie

3 Plannen voor de Stad: aanleiding Kritiek: plannenmakers herkennen hun plan niet terug in MKBA Antwoord: Wat betekent een verstedelijkingsproject voor het functioneren van een stad? Verbinden kennisvelden Aansluiten bij ruimtelijke schaal van de stad Wat wil men met verstedelijkingsproject bereiken? Hoe brengen we effecten verstedelijkingsprojecten beter in beeld? P L A N N E N V O O R D E S T A D

4 Twee instrumenten Planobjectivering: Kan het project de bedoelde effecten hebben? Projecteffecten scheiden van reclame Agglomeratie-exploitatie: Welke effecten heeft het project op het functioneren van een stad? Aanvulling op grondexploitatie; invulling voor MKBA Economische kennis verbinden met kennis ruimtelijke disciplines Empirische kennis over maatregel-effectrelaties kent veel leemtes Verstedelijking is autonoom proces: projecteffecten onzeker

5 Positionering in analytische beleidsvoorbereiding probleemanalyse kansrijke oplossingen Planobjectivering formulering projectalternatieven effectenanalyse Agglomeratieexploitatie MKBA

6 Positionering instrumenten en MKBA Waarom komt een effect niet terug in de MKBA? 1. Er is geen effect 2. Er is wel een effect, maar: het gaat om regionale herverdeling het is een dubbeltelling we weten niet hoe groot het effect is Planobjectivering Agglomeratie-exploitatie

7 Planobjectivering Planobjectivering geeft inzicht in specifieke planomgeving (contextgevoeligheid) en biedt breed toepasbare analysesystematiek (reikwijdte, herhaalbaarheid) die gebruikt maakt van heldere overwegingen (transparantie) die voor uiteenlopende stakeholders begrijpelijk zijn (communicatie over disciplinegrenzen heen) Zodat duidelijk wordt of een project aan de voorwaarden voldoet om de beoogde effecten te kunnen hebben

8 Planobjectivering de matrix: 16 condities

9 De matrix: een toepassingsvoorbeeld Beleidsdoel: internationale concurrentiepositie en kennis-spillovers Stedelijk milieu (3A): kenniscampus Centrale vraag: welke ruimtelijk-functionele condities biedt het geplande milieu voor het realiseren van de gestelde beleidsdoelen?

10 De matrix: beweging door de matrix

11 De matrix: beweging door de matrix Palet van stedelijke milieus (1A) Centrale vraag: wat voegt een project toe aan het bestaande palet van milieus in de stedelijke regio? Complementariteit? Concurren?e (kannibalisme)? Transforma?e of nieuwbouw? Verblijfsklimaat (3C) Centrale vraag: past de inrich?ng van de openbare verblijfsruimte in een project bij het geplande stedelijk milieu, de gebruikersdoelgroep en de gestelde beleidsdoelen? Gedeelde voorzieningen Ontspanningsmogelijkheden in het groen

12 Agglomeratie-exploitatie Instrument dat de effecten van een project op het func?oneren van de stad in beeld brengt Wat? Ac(viteiten: Wonen Werken Gebruik van infrastructuur Gebruik van voorzieningen Hoe? Dimensies: Welke gebruikers ondervinden de effecten? Hoeveel gebruikers ondervinden de effecten? Wat betekent dit voor de gebruiksintensiteit? Wat is de waarde van de effecten? Agglomera(e? Daily Urban System: Plangebied Bestaande stad Gehele stad: schaaleffecten van clustering

13 Welke gebruikers ondervinden de effecten? Hoeveel gebruikers ondervinden de effecten? Wat betekent dit voor de gebruikers intensiteit? Wat is de waarde van de effecten? Effecten in het plangebied wonen werken gebruik infrastructuur gebruik voorzieningen Effecten in de bestaande stad wonen werken gebruik infrastructuur gebruik voorzieningen Schaaleffect van clustering wonen werken gebruik infrastructuur gebruik voorzieningen

14 Welke gebruikers ondervinden de effecten? Hoeveel gebruikers ondervinden de effecten? Wat betekent dit voor de gebruikers intensiteit? Wat is de waarde van de effecten? Effecten in het plangebied wonen werken gebruik infrastructuur gebruik voorzieningen Effecten in de bestaande stad wonen werken gebruik infrastructuur gebruik voorzieningen Schaaleffect van clustering wonen werken gebruik infrastructuur gebruik voorzieningen Veel empirische kennis is nodig over maatregel- effectrela?es!

15 Welke gebruikers ondervinden de effecten? Hoeveel gebruikers ondervinden de effecten? Wat betekent dit voor de gebruikers intensiteit? Wat is de waarde van de effecten? Effecten in het plangebied wonen werken gebruik infrastructuur gebruik voorzieningen Effecten in de bestaande stad wonen werken gebruik infrastructuur gebruik voorzieningen Schaaleffect van clustering wonen werken gebruik infrastructuur gebruik voorzieningen Effecten op: Volumes van de activiteiten (wonen/bevolking, werkgelegenheid, voorzieningen) Veranderingen in kwaliteit en prijs Massa, dichtheid en agglomeratievoordelen Informatiebronnen grondexploitatie, (woning)marktanalyse empirische analyses over woon-werkdynamiek hedonische prijsanalyses Veel empirische informatie ontbreekt effect op volumes private investeringen en waarde commercieel vastgoed rol bezoekers Verstedelijkingsproces als autonoom proces agglomeratievoordelen --> zichzelf versterkende clustering risico voor verstedelijkingsprojecten

16 Agglomeratie-exploitatie Structurerend instrument: structuur in de informatie(behoefte) structuur in beleidsdiscussie structuur in beleidsproces Hulpmiddel voor verbetering van plannen Betere input voor MKBA Veel empirische kennis ontbreekt blootleggen ongefundeerde claims agenda voor nader onderzoek

17 Halte in Stad - effecten in plangebied Effecten in het plangebied Welke gebruikers ondervinden de effecten? Hoeveel gebruikers ondervinden de effecten? Wat betekent dit voor de gebruiksintensiteit? Wat is de waarde van de effecten? Wonen Aantrekkelijker wonen door bereikbaarheid Minder aantrekkelijk wonen door minder voorzieningen Werken Afname werkgelegenheid (locale voorzieningen) inwoners Wijk nabij woningprijs +X 1 % nieuwe halte alle inwoners Wijk woningprijs +X 2 % werknemers voorzieningen -20 fte - loon Kiosk bij nieuwe halte idem +1 fte - loon Gebruik infrastructuur Kortere reistijd trein treinreizigers Wijk R 1 toename treingebruik Z 1 reiskostenbesparing Andere busdienst busreizigers Wijk R 2 afname busgebruik Z 2 reiskostentoename Wegen in Wijk automobilisten Wijk R 3 afname congestie Z 3 reiskostenbesparing Gebruik voorzieningen Minder lokale voorzieningen inwoners Wijk 9000 afname winst/waarde vastgoed Kiosk bij nieuwe halte treinreizigers Wijk R 1 toename winst/waarde vastgoed Symposium Betere Besluitvorming met Maatschappelijke Kosten-Batenanalyse 2 oktober 2013

18 Halte in Stad - effecten in bestaande stad Effecten in de bestaande stad Welke gebruikers ondervinden de effecten? Hoeveel gebruikers ondervinden de effecten? Wat betekent dit voor de gebruiksintensiteit? Wat is de waarde van de effecten? Wonen Werken Toename werkgelegenheid (centrum voorzieningen) werknemers voorzieningen +20 fte - loon Gebruik infrastructuur Toename reistijd trein forensen en bezoekers Stad R 4 - Z 4 reiskostenbesparing Gebruik voorzieningen Toename vraag inwoners Stad toename winst/waarde vastgoed Symposium Betere Besluitvorming met Maatschappelijke Kosten-Batenanalyse 2 oktober 2013

19 Halte in Stad - schaaleffecten van clustering Schaaleffecten van clustering Welke gebruikers ondervinden de effecten? Hoeveel gebruikers ondervinden de effecten? Wat betekent dit voor de gebruiksintensiteit? Wat is de waarde van de effecten? Wonen Aantrekkelijker Stad alle inwoners Stad betalings-bereidheid voor wonen in Stad: +Y% Werken Gebruik infrastructuur Gebruik voorzieningen Kwaliteit/variëteit voorzieningenaanbod centrum alle inwoners Stad toename betere aansluiting vraag/aanbod: woningprijs + winst/waarde vastgoed Symposium Betere Besluitvorming met Maatschappelijke Kosten-Batenanalyse 2 oktober 2013