van - har?milie werd te Ut'-echt, vcor!.;at Setre-3 den Iiartog en Juni 1937 een Uemijs

Transcriptie

1 afre,rcveri nar,.snoldus den Lart;~, pekaren te :-aarsser,, 14 ril 1891, I- golclg-h~lver in dietist van het Ge:r.ecitPli ji: Lli-ctriseh Seärij'f', vtonen6e 'Pevnr:s Bleek dut in ae ce;aeer:te Luilen op Juni 1937 een Uemijs har?milie werd te Ut'-echt, vcor!.;at Setre-3 den Iiartog en Klaassens, den Vonriissaris vcic l'olitie in de le,ifdeelirig 0;-sporinp selir,f verdween als geldoplialer in vaster, irerr,eeri tedieiist. 7- _- iiot vernoeden bestond, dut Ùrc ;.aït:)f alléén v;as vertrokken, terwijl de Lruijk en XlsFisseris te zarien zouden zijn we;rpeccm. d1e drie m.rer. ioliti~k-anti-fascistisch ingesteld. 3er. Xartoc Is (I d C.S.T.ur er, i1cussei:s is cor~nmistisch &'ern, turnijl de isuijk te builen voorzitter is van de C.F.1.. van -

2 c - 2-0~1?~1xiri.-r et cr Dyri er ie r. hi,j zi,r verhody door 6e po!itie v-er>:lalrde hij als vol-t: -. ik pen georpanlseerd iri äer,.rond va, i ersoneel in bverhei? sdienst. VDzrheer, KQS ik ook yolitirk {YeorFenlseerd, eei.st in de L.b.A.k. leter in àe L.S.P. deaïnii syi,,r;athiseerde ik rzet de ;,.Si.ii.P. nuar, arl:btenr?ar zijncïe, was ik niet neer ir. een politie~e orgenisetie. ik heb veel ;e- lezx ovei-?ct ;"csc1s:-e en over dyonje pn ik was fel anti-fcscistisch - ir,restelc. Iierhaaldelijk syr;ik ik in het o;-enbazr mi:n Reenkc ait.

3 .

4 .- Y -@- vaar o?? zolder str,>c er1 de ;e:ris I kr-e:i. under Feïeiiie van een ['ids cinfen,, nij &t,;>hcsri, telkrzs een gelijk en lii!ks of' recllts EiSn den kdar,t vm, der, i;eg loop-inde. In elf: cafe wam vii: at n or drijr kcra, lieper; v:il door :.et eerste aai de straatzijde geli-eri ;-ede~,lte riz2r!iet i-edeehte aan de aciiterzljde. De dew ping Can achter oris dicht. Var, uit die bedoelee 'ooerderi j, die schl jnboar +-elieel voor dat 6ae: mas inpericht, vertrokken i.ij ir. äen :.~cck't, een noey var: 26 of EU r-.an ven d e xest uiteen- looi,eri$er, lsridaarg, klee,inf- ek mort, Fsr autolus ir, Ze ricktinc van, de Syaanscf!e pens. i.iusc?-,ier, dr.t net 1~1s ik liar een enl;ele idealist ir! oris gezelscha3 vias, xaar het grootste deel was het uitschot van de Laat-.. schal.71:;;. den motoïri!der!-ins v-or ms riideri, 3ic ZOU ret een licht ack ter zick nazr 32s efn signaal,eve?, als Y iìj nerd aangeknuden. Ik be- greef dat nen hct niet veïtrouviëe, orxlat telkens op eer, anderen weg c3n- tïôle weid pehoiiden. bnze hus volgde ir, ds:;ker <oor de bergen eeniye hon- derder,?.eters achter dien notorri jder. lotselin<, pinip ket licht mor o~is aan. Onze 6eleid:rs bec'uidder: ons, dat 7::: de bus rzoesten verlaten. Len richtinq 7,;ierd ons in 'Gonk?~ aor!~:e:':eze:i, :.iellie wij ieeer afzonder- lijk :::)esten volceri, om aan de grefis te komer., die nog 1C of 12 X lo- Lleter verder mas. Ik was de oucste, Iron niet z30 goeä neekoren en &as sfoet2ig het contact Irw; jt. Ik heb dier, riac:it, der! daaroyvolgenden aap tsì weer een r,acht Goor de 'terge1- Cezhorver..dir,ùelijk sì,tr-oette ik e+n soart brievrtíbestell:-r, am vvien ik duiceli,ji%; makte, a:.t ik ncar een

5

6 1 Bijlage.

7 Juli

8

9 Voor eszuirlui8rrnd afschrift. m.

10

11

12 I. i: PARKET VAN DEN - PROCUREUR-GENERAAL : 1'. yz/o '. 's-hcrtogenbosch, den 20 Juli Lett. R.P. NO. 3278/4 - ~829I-3 G%HE;IIiJ. Bijl. 2 Betreffende: r ecruteer ing van vrijwilligers voor Spanje. a! i / \ I f l In verband met Uwe missive van i den 9 Juli 1937, 2e Afd.A/5 No.3963 Geheim en <, in aansluiting aan dezerzijdsch sckrijven van i ' dl3 Juli 1937 Ri).No.3278/4 Geheim, heb ik de eer Uwer zxcellentie 3i jgevoegde rapporten van den Specialen Dienst der Koninklijke Idare-' i chzuasee te Breda dd. 16 en 19 Juli 1937 te doen toekonen, waarnaar ik mij verwijzing moge veroorloven. Aan Zijne Gxcellentie Den 1-lcci.c Xinister van Justitie. De Procureur-Generaal c fgd.directeur van Politie, i,, / /A f.r s

13 ' 8 -I!.:riogenbosch

14

15 PROCUREUR-GENERAAL Lett. R.P.No. 3278/8 GEXXa Bijl. 1 Betreffende: r eru rut e er ing van vr ijwil 1 iger s voor SpanJ e. i In verband met dezerzijdsch schrijven van 13 Juli 1937 R.T.No.3278/4, 4 ik de eer Uwer &call?ntie hiersij in afschrs 'neb te doen toekornen een schrijven van den Coxais- 1 1 : ) s..i,,ris van Politie te Breda dd. 14 Juli 1937 i No.2410 Geheim, -:caarneai ik xij verrvi j zing moo: ge veloorloven. De Prgcureur-Generaai, i fgd.3irecteur van Politie, I t Azn Zijne Exce1lentie Deti Heere Kiniszer van Justitie,

16

17 .:Y o (c co Y Y Gi

18

19

20 M. P S C N R I F T e '*mv-,37 Jul m.

21 VAN - 'S-GRAVENHAGE, den 23 huli '9 37 BUITENLANDSCHE ZAKEN '., AFDEELING Juridische,.aken. No Men wordt verzocht bij de aanhaling van dezen brief dagtee k en i ng, nummer en afdeel ing nauwkeurig te vermelden. Ik heb de eer Uwer Axcellsntie hiernevens afschrift te doen toelcorner, vzn e?n ',pief van 'en 2orisul ts Vzlencia d JuEi j.1 no. 352/39,noccns 2.;.5:uining,c-cdnm. Op 30 Juni d:--rop schrsef de Sorsul: ui(, 3anrlem en li.j.3rondgeest uit,,t;og denzelfden avond van hun vertrek n3' r hrcelona zijn zij, in den trein, als deserteurs gearresteerd, bij slaagden er echter in m i j een briefje te doen toekomen, zoodat ik spoe.iig pogingen in het werk kon stellen hun invrijheidsstelling te verkrijgen. "it mocht mij inderdaad gelukken en zij hebben gisternvond ten tweeden m21e de reis nccir Barcelofia aanvzgrd.?3e beidc mannen hebben eenige dagen gevangen gezeten bij de It Jir;accion General de Seguridsd", welke hen dnnrop ter beschikking stelde van de "Interretionale Jrlgsde". Ik heb ven onderhoud met den leider dier Erigade gehad en hsn cï op gewezen, dat ik mij ~ok~gûc~z~l~!;~.-cu tun de >-odci-lan&iche Regeering in overweging te zeven mratreselen te nemen tegen dergelijke ronselarij - welke zatuwlijk door hem ontkend nerd - en ik heb dvn indruk gekregen, dst hij n -*. r a<>nleiding damvan be- sloot deze beide gevangerìen,veder vrij te ìpten."terwijl een tele- O.Tram op 5 dezer door den 2or-sul ty Bclrcelona verzonden het bericht t;pacht, clat beiden zld3.r ;evangen zaten, weit bevestigd werd door den in afschrift bijgevoegden briuf van den Consul d.d. 14 Juli. Inmiddels!rre-;.g ik een tel?gram, dct zij w9ren vrijselaten en op 22 dezer zouden vertvk'cen. Uwe 3xcellentie zou kunnen goedvinden beide mannen, na hun terug!:omst +,e doen hooren, opdat nader worde vastgesteld of zij al of niet hun :Tederlanderschap hebben verloren, tertrjij1 zij wei- licht inlichtingen kunnen verstrekken nogens het ronselen, dat OOI<: hiur we3r sci?ijrlt te hebben plnrts gehad; 3e iliir_ister van Star-t, I.,inister van Buite?nlandsche Aaken a.i., vocr den Kinister, cl e.$ e c r e t a r i s - Ge n e r B a 1, < c {A. M. Snoiick?!;r?--.fi.) &

22 -y_.,.-.. C, Rfsa'mift, CONSULAT - des PAYS - B AS No* 352/39 Detreft: sederlanders z onder pa spo ort Valeneia, 26 Juni Nog steeds melden zich bij mij Nederlandsche onderdanen arin, die niet meer in het bezit zijn van een paspoort,doch van wie niet altijd met zekerheid vaststaat, dat zij zich vrijwillig in vreemden krijgrdienst hebben begeven, teaeinde in staat te worden gesteld naar n'ederland terug te keeren. Ik veroorloof mij echter het volgende geval speciaal onder de aandacht van Uwe Zxcellentie te brengen. Gisteren vervoegden zi(:h te mijner kantore de Kederlanders: Gerardus Stephrir_us -- Bpuining, --- van beroep radio- technicus, wonende te Haprlem, Groote Houtstraat 48 en willem Johannes Brondgeest, van beroep monteur, wonende te Laandam, ^ I- Kalverstraat 48 en verklearden, dat zij onder bedriegelijke voorspiegelin;e? narr het buitenland waren gelokt. Volgens hun verhaal, dat mij tamelijk geloofwanrdig voorkwam, hebbe. beiden zich op acnraden van "vrienden" omstreeks 20 Juni j.1. naar Perpignan begeven, teneinde ergens in het Luiden van Frankrijk te werk te worden gesteld, tegen -hooge loonen, bi j"het bouwen van een geheime radiozender", Bij aankomst te Perpignan werden zij per autobus verder het land in gebracht en daarna te voet over de bergen over de Fransch-Spz7nsche grens pvoerd.0-p hun weigering or verder te g8cn, werden zij met een r-volver bedreigd. bij zijn tenslotte via Figueras en uerona na.'?? Valeneia setranspor- teerd, teneinde van hieruit na-r Albacette te worden overgebracht, om vandaar nz-r het f'-ont te worden gezonden. bij konden hier ontsnappen en hebben zich bij mij gvmeld, waarop ik hen wederom naer aarcelona op transaort gesteld heb, in de hoop, dat het den Consul aldaar gelukken zal hen naar Nederland terug te zer.den. dellicht moge het Uwe Axcellentie wenschelijk voorkomen maatregelen te nemen opdat van de zijde der Eolitie worde gewaarschuwd tegen dergelijke practijken, welke kennelijk slechts ronselarij ten doel hebben. \A d' (get.) Jan de,iit. Aan Zijne Excellet-, t in den Minister van Vice-Consul. Buitenlandsche Laken 1 s-gravenhage

23 C. Consulat des Pays-Bas anrcelona. Lfsokrift Barcelona, 14 Juli d Afd. Juridische Laken.- Onder referte apn mijn tslegram Po. 27 d.d. 5 dezer heb ik de $er Uwe dxcellentie mede te deelen, dat 4illern, Johannes Brondgeest, geborer c te Amsterdam 12 Augustus 1907, woonachtig te L:?f'ndam, Kalverstraat 48, en Gerárdus, Stephanus, firuining, gebdren te Dsnd jermassin, 6 September bis 1901, woonachtig te xqarlem, Sroote "outstraat 48, hier geariesteerd werden bij hun aqnkomst uit Valeneia.- Genoemde Nederlanders werden geronseld om in dpnnje te werken.- Na / aankomst in Figueras (?;oord-cataluna] bemerkten zij, dat zij naar het front g;azonden zouden worden en in Vp,lvncia?angekomen, wisten zij te ontsnappen en zich in verbinding te stellen met den Vice-Consul der Fe- derlanden, die hen op traesport stelde na?r Barcelona.- Na in den trein naar dcrcelona gear, esteerd te zijn, werden zij naar ilr,lencia terugge- cracht, wasr zij vier d::gen gevangen gezeten hebben.- uoor tusschenkomst van den Vice-Consul werden zij vrijgelaten en wederom op transport naar Earcelonn gesteld.- In de trein van 'alencia nacr 3arcelona werden zij noc; eens genrpestecrd en na s'nkomst hier ter stede werden zij opgeslo- ten in de cellulaire gevan&enis.-kadat zij er met groote moeite in ge- slaagd,varen mij von hun ar-estatie op de hoogte te brengen, heb ik deze aangelegenheid op, enomen met den hoofdcommissaris van politie, welke mij tenslotte nafr den suditeur-militair verwees, met wien ik dezer dagen ee onderhoud Gehad heb - Hedenmorgen heeft de militpire rechter in mijn tegenwoordigheid en die van den Vice-consul den orrestanten een verhoor afgenomen en ik ge- loof de ho?p te mogen koesteren, dat deze twee gedetineerden binnen eenige dagen vrijgelaten zullen wordgn, wa2rna ik '>en op transport zal stellen ngzr iiiarseille. Ik heb mij veroorloof 'Jwe dxcellentie dit geval zoo uitvoerig uiteen te zetten om een bc:.:ld te geven van de moeilijkheden, wr.-raan Refierlnn- ders blootstaan, die zich voor Spanje laten ronselen, om dn::r zoogenaamd te werg gesteld te worden.-3it ),an Lijne Axcellentie den Kinister van Stuzt, Linister van Buitenlandsche,-aken a.i. ' s - G r a v e n h a g e geval is slechts een uit velen. de Consul, (get.) Oaubanfon. 7

24 4/y/i - OFFICIER VA JUBTITIE CTWECRT. f UTREOHT. y v GR Din A 4. - Zoo0 ex. Jan. '33.

25 1 9 c *-,4&- Dezerzijds wordt medegedeeld, dat in den voormiddag van Donderdag l8 Juli 1937, terrzake ronselen om vrijwilligers voor de regeeringstroepen in Sp@e,te Utrecht is aangehouden,hwdrzp; DI= CORNELIS VAN OOSTEN,geboren te Delft 4 Oatober 1882,fimrne~man~ wonende Springweg 78 te Utrecht V a Oost en its oud-gmeenteraa.da)id -- der -- Commuifstische P?stij te Utrecht en wa8 tot voor kort voorzitter der Afd.Utrecht van die partij.hij kan worden gerekend tot de vooraanstaande figuren in de C,P,M.te Utrscht.Hi j had aan twee personen, die op het punt stonden naar Spanje te vertre&en,isder f.lb rerstrefrt en een briefje velrsneïâende ')Mimiete" B.B[eensn-Rijeseleche8t~~ 109." iqlenen ' B LOU eon plaatsje zijn aan de Belgisch-Branecho absraa zeu een ommunistisdh partijgebouw gevestigd zijn en vanlaar zouden de twee vrijwil1ige;rs ever de, pans worden gebracht naar Parija, Vanuit Parijs zouden zij terder naar 8paqje geholpen worden. Van Oeaten gaf bij zijn verhoor te ksnmn,dat hij ala tueschenpersoon optrad.eet geld en eok hef briefja had hi3 op 13 Juli 1937 te Utrmht, op het Stationsplein, antvaagan vas een onbe- kend pmoun. dszerzi jds is vmnmen,dat in den namiddag van Dined4 -- i25 3uli 1937, eeniw aogenblîkknn ten huize van Van Oosten heeft vera toefd,ciniistiaan SMIT, geboren te Amsterdmn 11 Septamber 1907,wonende te Bmsterdam,zich noemende *Hana Eleinw.Dezre zou belast zijn met i de laxidelfjke leiding,wat betreft het ronselen v811 vrijwilligers naar Spetnjs.Eü j zou frr het bezit zijn van een epoorwegabonntmtent en ZOU meerder0 mceth3n een rei6 e PmfjB naaken.

26 !i L _ Teen de drie hieringenode personeqis terzake dit feit pr oc e everbaal opgem& t. d

27 MINISTERIE VAN BUITENLANDSCHE ZAKEN r<t AFDEELING Jur id is che u sk en. 'S-GRAVENHAGE, den 23 Juli i Men wordt verzocht bij de aanhaling van dezen brief da gt e e ke nin g, nummer en afdeeling nauwkeurig te vermelden s" Net verwijzing ncpr het schrijven van Uwer 3- cellentie! s atb:utsvoorg;anger d.d. 2 Februari 1977, Afdeeling /2A, :<o. 656 Geheim, ivasrvan de bijlsgen zich gedeeltelijk nog onder berusting ven den Consul te 3nrcelona bevinden, heb ik de eer Uwer dxcellentie mede te deelen, dnt bedoelde Consul m ij seint, dat Van 't Schip zich momenteel daar bevindt en dat hij pogingen in het werk stelt oin hem te repatrieeren. Lnp~tstelij4 had op Van I t Schip betrekking dezer- zf jdsch schrijven van 11 Illazrt, Afdeeling Juridische Zaken no I De 1,Linister van Stant, 1::inister van Buitenl2ndsche Lg':e: voor den hlinister, de Sec re tar is -Ge fier.q a 1, LZ '\. ~ (A. M. Snouc!; Hurgrcnjs.) a.i., -----s5 Li jner Excellentie den Hsere Minister van Just i tie '36

28

29

30 c

31 ARRONDISSEMENT - 'S-G RAVEN HAG E. c PARKET VAN DEN OFF I C IER VAN JU STIT IE. 's-gravenhage, 20 A;lrii P. No ~ep*noe 238/1937* BIJLAGEN Gh33IM // zoeken. Onder terugzending der bijlagen van Uwe kantmic- sive d.d. 8 A2ril jlo No. 267 R.P. Geheim, heb ik de eer UEdel- \ Grootfkhtbare onder bijvoeging vm bet betreffende proces-ver- bas1 No. 81/1937 der Gemeente Politie vm 's-grzvenhzge, beleei $re berichten dat aan dit verbzal geen verder gevolg was me o g ever omdat niet volaoende bleek van redelijke aanwijzing dat hier inderdaad van een ernstig bedoelde aanwerving ssrzke WELS ( zie uit&ukki.ngen als,,jongensboelt' enz.) noch ook dat dit betrof voor den militairen dienst, dzw in alles alleen over Roode Kruis werd gesproken, Ik merk hierbij op dat het Geheim Rapport 23/431/9 van den Heer Hoofdconmissais van Tolitie te is-gravenhage, mauruit YOU blijken dat volgens.. rapporteur i,alieen ovel dienstnemen als soldaattt 'rvzs gesprokenydniet bekend ;vas. Indier dit rqport naar Uwe meening aanleiding zou geven aan het verbaal toch veraer gevolg te geven zal ik dit gaarne vernemen; mi; komt het voor dat de zaak te zwak is en vooral in de Upamsche zaken alleen dan moet worden ingegresen als twijfel is uitgesloten en de feiten volkomen vast staan. Bijgaand proces-verbaal moge ik beleefd terug vei De Officier van Justitie, Den Heere Procureur-Generaal bij het Gerechtshof te 's-gravenhage.