Dit jaarverslag is gedrukt op gerecycled papier

Transcriptie

1 J a a r v e r s l a g

2 Dit jaarverslag is gedrukt op gerecycled papier Waarom gerecycled papier? Milieuvraagstukken gaan een steeds grotere rol spelen in de nabije toekomst. Die toekomst hangt af van de manier waarop we gebruikmaken van onze natuurlijke hulpbronnen. Hergebruik is daarbij belangrijk. Het is goed voor het milieu, zonder dat er op de kwaliteit van papier of drukwerk hoeft te worden ingeleverd. Recycled materiaal FSC gecertificeerd Totaal chloorvrij Afkomstig uit een ISO gecertificeerde fabriek Volledig recyclable en biologisch afbreekbaar terug naar inhoudsopgave

3 J a a r v e r s l a g terug naar inhoudsopgave

4 Inhoudsopgave Jaarverslag 4 Voorwoord van de Algemeen directeur 7 Kerncijfers 8 Coop vestigingen 11 Ondernemingsprofiel 12 Juridische structuur 13 Personalia 14 Bericht van het Bestuur van Coop Nederland U.A. 16 Bericht van de Raad van Commissarissen van Coop Holding B.V. 20 Verslag van de Directie Jaarrekening 40 Geconsolideerde jaarrekening 57 Enkelvoudige jaarrekening 62 Overige gegevens 65 Overige personalia 66 Ledenraad 68 Adressen 3

5 Voorwoord van de Algemeen directeur In 2009 completeerden wij ons strategisch plan: Samen ambitieus vooruit! Deze titel illustreert onze plannen om gezond te groeien in een markt die gekenmerkt wordt door niet aflatende concurrentie. Een markt waarin veranderde verhoudingen blijvend zorgen voor nieuwe evenwichten. Groei ook in operationele prestaties. Deze wordt mogelijk gemaakt door het solide fundament dat de afgelopen jaren onder de Coop organisatie is gebouwd. Zo is het lidmaatschap van Superunie een belangrijke, stevige peiler onder ons Coop huis. Onze drie supermarktformats bieden de filialen en de aangesloten leden ondernemers alle kansen voor groei in hun lokale omgeving. Zij worden daarbij ondersteund vanuit onze sterke coöperatieve organisatie. Het creëren van optimale condities voor onze leden staat hoog in het vaandel. Er is veel veranderd in Verandering van economische omstandigheden, in het supermarktlandschap en bij Coop Supermarkten. Met veel daadkracht zijn wij deze uitdagingen aangegaan. Op deze plaats blik ik dan ook met gepaste trots terug op het afgelopen jaar. In april 2009 vond in het distributiecentrum in Monster het sluitstuk plaats van het overzetten van onze logistiek naar ons moderne automatiseringssysteem. Steeds meer goederenstromen lopen inmiddels via onze eigen distributiecentra. Zo is in 2009 de zuivelstroom toegevoegd aan ons versdistributiecentrum. Ook de integratie van de centrale slagerij in de Coop organisatie was een belangrijk thema in het afgelopen jaar. Daarnaast zijn we vol doorgegaan met de restyling van een groot aantal CoopCompact en Coop vestigingen. Daarbij hebben wij oog voor maatschappelijke thema s als duurzaamheid, bijvoorbeeld ten aanzien van dagafdekking van diepvries en koelingen. Belangrijke mijlpalen op weg naar modernisering en verduurzaming van Coop Supermarkten. Wij hebben onze klanten, onze leden, op de winkelvloer weer verrast met mooie spaaractiviteiten. Ik noem hier de Disney spaaractie en onze unieke zomerhit: de mailbuddies. Dit najaar brachten de Coop boodschappendozen veel reuring in de Coop supermarkten, waarover meer in het verslag van de directie. De consumentenomzet van de Coop winkels verbeterde in 2009 met 3,9% tot 0,78 miljard. De autonome omzetstijging bedroeg 2%. Het totaal aantal winkels onder de drie Coop formats: CoopCompact, Coop en Supercoop, bleef met 186 gelijk. Ook ons marktaandeel bleef nagenoeg onveranderd en kwam uit op 2,43% (2008: 2,47%). De groepsomzet steeg over 2009 met 5% tot 693 miljoen. De overname van onze nieuwe centrale slagerij heeft daaraan belangrijk bijgedragen. 4

6 Samen ambitieus vooruit! Het bedrijfsresultaat van Coop daalde met 0,7 miljoen, ofwel 7%, tot 9,5 miljoen, 1,4% van de netto-omzet. Door een sterke afname van de rentelasten bleef de nettowinst praktisch op peil, te weten 5,9 miljoen. Met inachtneming van de marktomstandigheden zijn wij trots op de bereikte resultaten. Onder leiding van onze nieuwe Commercieel directeur wordt met veel elan gewerkt aan het steviger inkleuren van het onderscheid dat de drie Coop formats: CoopCompact, Coop en Supercoop. Coop is daarbij ons unieke, sterke merk! Daarom heben wij eind 2009 afscheid genomen van de naam CoopCodis. Vanaf 2010 gaat de coöperatie verder als Coop Nederland. Onze drie winkelformats blijven wij afzonderlijk hanteren, gebundeld onder de paraplunaam Coop Supermarkten was het eerste volledige jaar onder mijn leiding. Ik heb het afgelopen jaar veel aandacht besteed aan de vormgeving van de strategie en de invulling van het nieuwe directie- en managementteam. Veel energie heb ik ook teruggekregen van de steun die ik daarbij heb mogen ontvangen, zowel binnen als buiten de organisatie. Daarvoor ben ik een ieder dan ook bijzonder erkentelijk. Het team staat klaar, de uitdagingen zijn er volop. Coop gaat ze graag aan. Wij zijn goed gepositioneerd om, tegen de achtergrond van nieuwe marktverhoudingen, verder te bouwen aan het duurzame succes van Coop Supermarkten. Uiteraard op basis van maatschappelijk verantwoord ondernemerschap en onze unieke, coöperatieve achtergrond. De bereikte resultaten in 2009 zijn natuurlijk vooral te danken aan de inzet en dagelijkse prestaties van alle Coopkrachten: onze talentvolle ondernemers en filiaalhouders, alle Coop medewerkers in de supermarkten, distributiecentra, centrale slagerij en het servicekantoor. Daarvoor ben ik hen, mede namens het hele directie- en managementteam, zeer dankbaar. Ik kijk er dan ook met veel vertrouwen en genoegen naar uit om met hen onze strategie gericht op een verantwoorde, winstgevende groei van Coop in 2010 verder vorm te geven. Velp, 14 april 2010 Fred Bosch Algemeen directeur 5

7 6

8 Kerncijfers (bedragen x 1 miljoen) ) Resultaten Consumentenomzet Coop formats Groei t.o.v. voorgaand jaar in % 3,9 9,6 25,3 12,5 13,9 Netto-omzet (eigen filialen) Groei t.o.v. voorgaand jaar in % 3,7 6,7 24,2 12,3 5,9 Groothandelsomzet zelfstandigen Groei t.o.v. voorgaand jaar in % -/- 0,7 9,2 16,4 3,0 2,6 Bedrijfsresultaat voor afschrijvingen 28,4 26,4 27,7 23,0 20,2 In % van de netto-omzet 4,1 4,0 4,5 4,5 4,3 Bedrijfsresultaat 9,5 10,3 11,5 9,3 8,6 In % van de netto-omzet 1,4 1,6 1,9 1,8 1,8 Interest coverage ratio 2) 6,7 5,2 6,3 11,9 11,7 Resultaat na belastingen 3) 5,9 6,0 6,9 6,0 4,6 In % van de netto-omzet 0,9 0,9 1,1 1,2 1,0 In % van gemiddeld eigen vermogen 6,5 6,9 8,4 7,9 6,8 Vermogen Eigen vermogen 93,4 88,4 84,5 78,8 72,8 Vreemd vermogen (incl. voorzieningen) 123,1 128,7 123,1 106,1 75,9 Solvabiliteit 4) 43,2 40,7 40,7 42,6 49,0 Personeel Personeelskosten 59,0 53,3 50,6 42,5 39,7 Aantal medewerk(st)ers jaarultimo In full-time equivalenten jaarultimo Cash flow/investeringen Cash flow 5) 24,8 22,1 23,0 19,7 16,1 Netto investeringen 6) 26,7 16,8 28,9 31,7 24,3 Afschrijvingen 18,9 16,1 16,2 13,7 11,6 Winkelaantallen Supercoop eigen filialen Supercoop ondernemers Coop eigen filialen Coop ondernemers CoopCompact ondernemers Totaal Coop formats Overige supermarkten Totaal Na herziening van wijziging in regelgeving verslaglegging pensioenen 2. Bedrijfsresultaat/saldo van financiële baten en lasten 3. Resultaat na belastingen houdt conform de statuten in het gerealiseerde overschot 4. Eigen vermogen in percentage van totaal vermogen 5. Resultaat na belastingen + afschrijvingen 6. Investeringen in immateriële en materiële vaste activa -/- desinvesteringen 7

9 8 Coop vestigingen Kruisweg Eenrum Marrum Minnerstga Vlieland Sexbierum Hindeloopen Stavoren Blokzijl St. Jansklooster Nagele Kampen Luttenberg Harbrinkhoek Enschede Boekelo Voorst Haarlem Noorden Zegveld Reeuwijk Den Haag Rijswijk Schiedam Abbenbroek Goudswaard Goedereede Melissant Kruisland Achtmaal Gouderak Rotterdam Alblasserdam Heukelum Leusden Beek Nijmegen Weurt Huissen Overasselt Beesel Swalmen Noordscheschut Coevorden Weiteveen Schoonebeek Oosterhesselen Nieuw-Dordrecht Pesse Midwolda Sellingen Zuidlaren Haulerwijk Donkerbroek Hooghalen Hoogersmilde Bellingwolde

10 Midsland Hollum Holwerd Anjum Baflo Spijk Niekerk Harkstede Noordbroek Winsum Nieuweschans Makkum Ureterp Heeg Nieuwehorne Vledder Odoorn Aalden Hollandscheveld Veenoord Erica De Wijk Dalen Schoonebeek De Krim Westzaan Amsterdam Zeewolde Rijsenhout Nieuwveen Eemnes Baarn Uddel Terwolde Apeldoorn Hoogmade Kockengen Barneveld Stompwijk Utrecht Dieren Den Haag Beltrum Arnhem Doesburg Delft Oosterbeek Zelhem Nieuwerkerk aan de IJssel Achterberg Culemborg Velp Doetinchem Ameide Duiven Dodewaard Varsseveld Rotterdam Zevenaar Lekkerkerk Geldermalsen Tiel Bemmel Zeddam s-heerenberg Wijchen Nijmegen Waardenburg Nieuwendijk Rossum Oud Heusden Den Bosch Wintelre Ysselstein Ospel Kessel 9

11 Appingedam Groningen Hoogezand Muntendam Wildervank Musselkanaal Steenwijk Hoogeveen Krommenie Wormerveer Assendelft Koog aan de Zaan Vroomshoop Amsterdam Nijverdal Wierden Hoofddorp Huizen Ermelo Enschede Baarn Maassluis Rotterdam (Nettomarkt) Schiedam Lunteren Arnhem Rheden Didam Terborg Ruurlo Wijchen Nijmegen Groesbeek Made Den Bosch Gennep Boekel 10

12 Ondernemingsprofiel Coop Supermarkten is een in Nederland opererende, coöperatieve supermarktorganisatie, met als doel de bij haar aangesloten leden optimaal te bedienen. We kennen zowel leden consumenten als leden ondernemers. Coop Supermarkten komt voort uit een fusie in 2001 tussen de consumentencoöperatie Coop Nederland en de levensmiddelengroothandel Codis. Door de fusie is Coop landelijk op de kaart gezet, waarbij lokaal ondernemerschap goed wordt ingevuld. Per 1 januari 2010 is een naamswijziging doorgevoerd: CoopCodis heet nu Coop Supermarkten. De modern ingerichte supermarkten: CoopCompact, Coop en Supercoop, worden door zowel zelfstandig ondernemers als filiaalmanagers geleid. Vanuit de groothandel- en winkelbedrijvenorganisatie verzorgen wij tal van diensten zoals distributie, assortimentsmanagement, marketing, winkelautomatisering, opleidingen, verzekeringen, financieringen en administratie. De verwerving en ontwikkeling van nieuwe projecten voor toekomstige supermarkten en acquisitie vormen eveneens belangrijke activiteiten. De fysieke distributie vindt plaats vanuit drie distributiecentra, twee voor houdbare artikelen en één voor alle verse producten. Een serviceprovider verzorgt de distributie van alle diepvriesproducten. Vanuit de behoefte aan meer onderscheidend vermogen, beheersing van kwaliteit, voedselveiligheid en uniformiteit in presentatie hebben wij in 2009 de dienstverlening van vleesverwerking en -distributie ondergebracht bij Coop Productiebedrijven B.V. Het servicekantoor van Coop Supermarkten is gevestigd in Velp. Wij hebben al onze activiteiten in een aantal afzonderlijke werkmaatschappijen ondergebracht. Een helder geformuleerde winstdoelstelling voor al onze activiteiten en werkmaatschappijen maakt onze organisatie transparant. Wij streven naar een verantwoorde en duurzaam winstgevende groei. Daarom werken we continu aan een verdere verbetering van onze winkelformats, producten en diensten, processen en organisatie. Coop Supermarkten is aangesloten bij Superunie, die de centrale inkoop verzorgt voor een vijtiental supermarktorganisaties (circa 30% van de Nederlandse markt). Door het stapelen van de inkoopvolumes en een permanente controle op alle processen om kosten te beheersen, zijn wij in staat om de bedrijfsresultaten van de aangesloten leden ondernemers en van de coöperatieve organisatie te optimaliseren. De groei van Coop Supermarkten wordt bovenal gerealiseerd door een intensieve samenwerking met ondernemers en door een sterke betrokkenheid en inzet van onze medewerkers in onze eigen filialen, servicekantoor en distributiecentra. Met onze coöperatieve structuur nemen wij in de Nederlandse foodretailmarkt een unieke plaats in. Winkelbestand CoopCompact Zelfstandigen Coop Filialen Zelfstandigen Totaal Supercoop Filialen (inclusief Nettomarkt) Zelfstandigen 7 9 Totaal Totaal

13 Juridische structuur Het onderstaande model toont de juridische structuur van Coop Supermarkten. Eenvoud en transparantie vormen de basis hiervoor. Leden ondernemers Leden consumenten Ledenraad Coop Nederland u.a. Coop Holding B.V. Coop Groothandel B.V. Coop Vastgoed B.V. Coop Koopzegel B.V. Coop Supermarkten B.V. Coop Productiebedrijven B.V. Onze missie Coop Supermarkten is een resultaatgerichte, herkenbare, zelfstandige coöperatie die, bewust van haar maatschappelijke positie, een optimaal pakket van levensmiddelen en gerelateerde producten/diensten levert aan consumenten- en ondernemersleden. Coop heeft 186 supermarkten onder de vlag van CoopCompact, Coop en Supercoop, waarvan 65 als eigen filialen en 121 door zelfstandig ondernemers worden gerund. In 2009 behaalde Coop een consumentenomzet van 0,78 miljard. 12

14 Personalia Bestuur Coop Nederland U.A De heer Th. van Gameren, Voorzitter De heer drs. N.F. Korswagen, Vice-voorzitter De heer prof. mr. R.C.J. Galle, secretaris De heer J. Doornbos, lid Mevrouw mr. C.A. Jansen Verplanke, lid De heer mr. C.G. Klomp, lid De heer H.J. Schippers, lid De heer E.B.M. van den Tillaart, lid Raad van Commissarissen Coop Holding B.V. De heer drs. N.F. Korswagen, Voorzitter De heer Th. van Gameren, Vice-voorzitter De heer mr. C.G. Klomp, secretaris De heer J. Doornbos, lid De heer prof. Mr. R.C.J. Galle, lid Mevrouw mr. C.A. Jansen Verplanke, lid De heer H.J. Schippers, lid De heer E.B.M. van den Tillaart, lid Directie De heer F.R.G. Bosch RA, algemeen directeur (statutair directeur) De heer drs. H.J. Boer MBA, financieel directeur De heer G.W. Koning, commercieel directeur De heer M.G.P. Ebben, directeur winkeloperatie 13

15 Bericht van het bestuur van Coop Nederland U.A De economische crisis De economische crisis heeft voor een belangrijk deel het beeld bepaald van het jaar De invloed hiervan op de verschillende economische sectoren was lang niet overal gelijk. De detailhandel in zijn totaliteit kreeg te maken met een omzetdaling van bijna 5%, wat gelijk staat aan meer dan 5 miljard. Kijken we echter alleen naar de supermarkten, dan zien we ondanks de crisis over heel 2009 een groei van 3,4%. De tweede helft van het jaar was het mindere deel, omdat de prijzen door de onderlinge concurrentie steeds meer onder druk kwamen te staan. Maatschappelijke betrokkenheid vraagt uiteraard ook om verantwoord ondernemen. Dit uit zich steeds verder in voedselveiligheid en uitbouw van biologische- en fairtrade assortimenten binnen onze keten. Daarnaast zijn er onder andere plannen gemaakt ter vermindering van de CO 2 uitstoot en zijn er winkels gestart met dagafdekking in zowel koel- als diepvriesafdeling bij Coop Supermarkten. Onze coöperatie in 2009 Zoals gebruikelijk heeft het Bestuur in 2009 tweemaal een vergadering belegd met de Ledenraad van Coop. Kijken we nu naar de resultaten van Coop in 2009, dan moeten we constateren dat de resultaten goed zijn. Onze omzet steeg in 2009 met 5% en ons marktaandeel in Nederland bleef vrijwel gelijk. En ondanks de kostenstijgingen waar we mee te maken kregen, is het financiële resultaat per saldo in absolute zin gelijk gebleven. Enkele positieve resultaten uit 2009 zijn verder de uitbreiding met nieuwe vestigingen, de ombouw van onze winkels naar de nieuwe rood/oranje styling, de succesvolle automatisering van onze distributie en de inbedding van het vleesverwerkingsbedrijf ProMessa. In de voorjaarsvergadering werd onder andere de jaarrekening 2008 besproken en vastgesteld, werd afscheid genomen van aftredende ledenraadsleden en werden nieuw gekozenen verwelkomd. In de najaarsvergadering werd ook afscheid genomen van de naam CoopCodis. De gecombineerde naam biedt na Samenwerken en maatschappelijk verantwoord ondernemen De structuur van onze coöperatie geeft een voor de foodretailmarkt in Nederland bijzondere positie aan Coop Nederland. De invulling van deze unieke positie, onze coöperatieve identiteit, wordt op dit moment opnieuw tegen het licht gehouden. Een belangrijk element hierbij is de wijze waarop wij de directe betrokkenheid van onze leden kunnen behouden en vergroten. Onze maatschappelijke betrokkenheid kenmerkt zich niet alleen door als werkgever een goed personeelsbeleid te voeren met de daarbij passende arbeidsomstandigheden. Met de sponsoring van (landelijke) goede doelen en deelname aan de actie voor Haïti toont Coop haar verbondenheid zowel met directe omgeving van onze leden als met de rest van de wereld. 14

16 8 jaar geen meerwaarde meer, maar zorgt eerder voor verwarring gelet op al onze verdere communicatie waarbij alleen de naam Coop wordt gebruikt. Vanaf 2010 luidt de officiële naam weer Coop Nederland U.A. Nog een afscheid betrof de vice-voorzitter van ons Bestuur, de heer C.M. Boer. De heer Boer heeft deze functie vervuld vanaf de totstandkoming van CoopCodis in het jaar Door de toen gerealiseerde personele unie tussen leden van het Bestuur van de coöperatie en de Raad van Commissarissen van de Holding, was de heer Boer ook voorzitter van die Raad. De heer Boer heeft zich al die jaren volledig ingezet voor het belang van onze coöperatie en heeft zich een bekwaam en gedreven bestuurder getoond. Wij zijn hem veel dank verschuldigd. Als opvolger van de heer Boer, werd door de Ledenraad de heer N.F. Korswagen benoemd. Vanaf 1 december 2009 is hij de nieuwe vice-voorzitter van het Bestuur (en tevens voorzitter van de Raad van Commissarissen). Naast deze bestuurswissel ging de Ledenraad akkoord met de herbenoeming van de heren mr. C.G. Klomp en H.J. Schippers. In memoriam In 2009 overleed ons erelid mevrouw F.A.J. Bok Kruit. Samen met haar reeds enige jaren geleden overleden echtgenoot vormde zij vele jaren een steunpilaar voor de coöperatie. Een echtpaar waarvan beide leden zoveel voor ons betekend hebben dat zij tot erelid werden benoemd; het blijft een unicum in onze geschiedenis. Op naar 2010 De economische recessie en het langzame herstel dat in 2010 wordt verwacht, maakt enige vooruitblik lastig. Want ook al lijkt de ergste teruggang achter de rug, de economische activiteiten zijn daarmee nog niet op peil en de vooruitzichten voor de arbeidsmarkt zijn nog zorgelijk. Wel is de financiële uitgangspositie van onze organisatie in 2009 verder verbeterd, waardoor met gepast vertrouwen gewerkt kan worden aan de invulling van de strategische doelen. Daarin past een verdere modernisering van samenwerking binnen de coöperatie. De verwachte voortdurende consolidatie in de voedingsmarkt maakt dat wij onze positie als coöperatie met consumenten- en ondernemersleden in goede samenspraak met de Directie optimaal willen benutten. De unieke binding van onze leden met onze winkels en alles daaromheen is een extra kracht, die ons steeds zal kunnen helpen, ook in tijden waarin het wat lastiger is. Het Bestuur van Coop Nederland vertrouwt ook in 2010 graag op de positieve inzet van alle medewerkers, winkelcommissieleden, ledenraadsleden en coöperatieraadsleden om gezamenlijk te werken aan het verdere succes van Coop. Velp, 14 april 2010 Namens het Bestuur, Th. van Gameren Voorzitter 15

17 Bericht van de raad van Commissarissen van coop holding b.v. Na ruim acht jaar als Voorzitter van de Raad van Commissarissen en als Vice-voorzitter van het Bestuur het toezicht op Coop op uitstekende wijze te hebben geleid, is de heer C.M. Boer zoals afgelopen jaar door hem in de Raad reeds aangekondigd per 1 december 2009 afgetreden. De Raad is de heer Boer zeer erkentelijk voor zijn bijzondere inspanningen gedurende deze voor Coop belangrijke periode van groei en verdere professionalisering. Vanaf genoemde datum is het voorzitterschap door mij overgenomen en namens de Raad van Commissarissen bericht ik u hierbij over het verslagjaar In 2009 is de economische ontwikkeling op macro niveau in Nederland negatief en uitdagend geweest. Vele spelers in de detailhandel hebben een teruggang in omzet en resultaat geboekt. De levensmiddelenmarkt is vooral in de tweede helft van 2009 geraakt. Bij een geringe inflatie hebben vele spelers verdere prijs- en promotie-instrumenten ingezet om omzetgroei te handhaven. Bij een teruglopende gemiddelde kassabesteding, stond de autonome groei in de markt ook bij foodretail spelers stevig onder druk. Coop Supermarkten heeft met een omzetgroei in 2009 haar marktpositie praktisch weten te handhaven. Er vonden in 2009 enkele acquisities en openingen van nieuwe winkels plaats, terwijl er tegelijkertijd afscheid is genomen van minder rendabele verkooppunten. Mede gelet op de sterke groei in 2008 (+ 9,6%) is het goed te constateren dat, ondanks de geschetste marktomstandigheden, de consumentenomzet onder de Coop vlag in 2009 met 3,9% toenam. De groei van de zelfstandige ondernemers en eigen filialen ging daarbij gelijk op. De afname van de groothandelsomzet vindt zijn oorzaak onder andere in de geplande afbouw van afzet aan derden en de min of meer natuurlijke afname van de winkels die onder neutrale (lees: niet Coop formule) vlag opereren. Het resultaat voor belasting over 2009 bedraagt 8,1 miljoen tegen 8,3 miljoen over Procentueel is daarmee het resultaat in 2009 licht gedaald met 0,1% tot 1,2% van de omzet. De redenen die ten grondslag liggen aan deze ontwikkeling worden door de Directie in haar financiële verslag in detail toegelicht. Veel aandacht is besteed aan de werving en selectie van het nieuwe directieteam. Per januari 2010 is de bezetting weer op volle sterkte. Naast de heren F.R.G. Bosch (Algemeen directeur) en H.J. Boer (Financieel directeur) zijn eind 2009 ook de directiebenoemingen G.W. Koning (Commercieel directeur) en M.G.P. Ebben (Directeur winkeloperatie) voltooid. De Raad kwam in 2009 zes keer bijeen. 16

18 Coop Supermarkten heeft met een omzetgroei in 2009 haar marktpositie praktisch weten te handhaven. Onder meer werden de onderstaande zaken besproken: Strategisch plan Samen Ambitieus Vooruit!, met daarin opgenomen de strategische projecten; Organisatiewijzigingen en organisatiestructuur; Personeelsbeleidsplan voor de komende jaren; Analyse van de perioderesultaten ten opzichte van het voorgaande jaar en de begroting, alsmede de uitwerking daarvan op de bedrijfseconomische ratio s; Benchmarking ondernemers en filialen; Commerciële ontwikkelingen; Begroting 2010 en uitbegroting 2009; Ontwikkelingen met betrekking tot de consolidatie in de branche; Naams- en statutenwijzigingen Coop Holding en haar werkmaatschappijen; Besluit tot invoering Audit Commissie en Remuneratie Commissie en afschaffing van het Presidium per 2010; Buiten aanwezigheid van de Directie heeft de Raad zoals jaarlijks gebruikelijk haar eigen functioneren geëvalueerd. Veel aandacht is besteed aan de samenstelling van het directieteam, het functioneren van de afzonderlijke directieleden en de werkrelatie tussen de Raad en de Directie. Het Presidium, waarin op verzoek van de Raad of van de Directie bepaalde onderwerpen werden voorbereid, kwam in 2009 drie keer bijeen. Namens de Raad voerde het Presidium in 2009 tweemaal overleg met het Bestuur van de Ondernemingsraad. In het najaar van 2009 heeft de Raad ingestemd met het voorstel om de structuur met een Presidium binnen de Raad te beëindigen. Tegelijkertijd heeft de Raad besloten tot de instelling van de Audit Commissie en Remuneratie Commissie. Volgens rooster waren in november aftredend en herbenoembaar de heren mr. C.G. Klomp (secretaris) en H.J. Schippers. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders heeft de heer mr. Klomp (secretaris) herbenoemd voor een periode van 4 jaar en de heer Schippers voor een periode van 3 jaar. Onverkort is er sprake van een personele unie tussen het Bestuur van de coöperatie Coop Nederland U.A. en de Raad van Commissarissen van Coop Holding B.V. 17

19 De jaarrekening over 2009 is door het Bestuur van de coöperatie en de Raad van Commissarissen besproken met de Directie en de accountant Ernst & Young. Tijdens deze bespreking is ook aan de orde geweest de managementletter, opgesteld door Ernst & Young, alsmede haar bevindingen over het algemene beeld van de administratie en de interne controle. Ernst & Young heeft evenals in voorgaande jaren een goedkeurende accountantsverklaring afgegeven zoals opgenomen op pagina 62. Het voorstel van de Directie om het resultaat over 2009 toe te voegen aan de algemene reserves van Coop Holding B.V. heeft onze instemming. De Ledenraadsvergadering wordt voorgesteld om het Bestuur te machtigen om in de vergadering van aandeelhouders: de jaarrekening 2009 van Coop Holding B.V. vast te stellen; decharge te verlenen aan de Directie voor het gevoerde beleid; decharge te verlenen aan de Raad van Commissarissen voor het gehouden toezicht. Dankzij de inzet van de Directie en alle medewerk(st)ers mogen we concluderen dat 2009 voor Coop een goed jaar is geweest. Graag wil de Raad hen complimenteren met het behaalde resultaat en hen bedanken voor hun inzet. De komende periode zal de consolidatie in de branche zich nog sterker openbaren en doorzetten dan de afgelopen jaren. Deze consolidatie, alsmede een verscherpte prijzen- en promotiedruk, maken dat er voldoende uitdagingen voor ons liggen. Dankzij de gezonde basis van Coop Supermarkten en de inzet en ervaring van Directie en medewerkers zien we de toekomst met vertrouwen tegemoet. Velp, 14 april 2010 Namens de Raad van Commissarissen, drs. N.F. Korswagen Voorzitter 18

20 19

21 Verslag van de Directie Hoofdlijnen ,78 Miljard consumentenomzet CoopCompact, Coop en Supercoop (53 weken) 3,9% Groei netto-consumentenomzet 2% Autonome omzetgroei 2,43% Marktaandeel Coop; nagenoeg onveranderd Omzetgroei Coop groep naar 693 mio; + 5,1% t.o.v ,5 Miljoen bedrijfsresultaat 5,9 Miljoen resultaat na belastingen in 2009 (2008: 6 miljoen) Nieuwe winkels geopend door goede acquisitieresultaten 19 Winkels gerestyled in moderne oranje/rode uitstraling Totale verkoopvloeroppervlakte Coop winkels bedraagt m² Top 2 Beste Buurtsupermarkt van het Jaar en provinciewinnaar Friesland Supermarkt van het Jaar bij ons aangesloten Succesvolle promoties waaronder de mailbuddies Uitbouw toplijn assortiment CoopSelect Ruim leden consumenten Sponsoring goede doelen via statiegelddonatie en giften Opstart vleesverwerkings- en distributiebedrijf ProMessa Alle DC s over op nieuw automatiseringssysteem Introductie e-learning operationeel Meer nieuws op: 20

22 Naamswijziging: van CoopCodis naar Coop Supermarkten Vanaf 1 januari 2010 treedt CoopCodis naar buiten onder een nieuwe naam: Coop Supermarkten. De vernieuwde naamgeving vloeit voort uit een strategische beslissing. De naamswijziging sluit aan bij de zichtbare professionalisering en de stevige groei van de organisatie in de afgelopen jaren. De naam past bovendien uitstekend bij de formuleportefeuille, de doelstellingen en de ambities die wij hebben voor de toekomst. De nieuwe naamgeving en het beeldmerk ondersteunen de formats van het concern en onze visie op een optimale manier. Daarnaast is de bekendheid en herkenbaarheid richting de consument een doorslaggevend argument geweest voor de naamswijziging, alsmede de mogelijkheid om het merk Coop verder te versterken en uit te bouwen. In lijn met de naamswijziging van het supermarktbedrijf is ook de naamgeving van de coöperatie gewijzigd. De nieuwe naam is Coop Nederland U.A. De nieuwe naamgeving van de diverse dochtermaatschappijen is nu: Coop Holding B.V.; Coop Vastgoed B.V.; Coop Groothandel B.V.; Coop Koopzegel B.V.; Coop Productiebedrijven B.V.; Coop Supermarkten B.V. Branche- en marktontwikkeling Zoals al aangegeven in het voorgaande jaarverslag, is het consumentenvertrouwen in 2009 spectaculair gedaald. Consumenten zijn niet langer op zoek naar de randen van de groei, maar vragen zich af waar de grenzen van de krimp liggen. Het nieuwe consumentengedrag kenmerkt zich door bewuste keuzes en duurzaamheid. Ook de verhouding tussen koopbereidheid, koopkracht en consumentenvertrouwen is sterk aan het verschuiven. Ruim 60% van de Nederlanders zegt vanwege de recessie vaker aanbiedingen te kopen in de supermarkt. Zeker de helft pakt vaker dan normaal het huismerk en andere goedkopere merken. Inkoop Dankzij het lidmaatschap van de inkooporganisatie Superunie is onze inkooppositie gewaarborgd. Superunie vertegenwoordigt 15 onafhankelijke retailorganisaties in Nederland en bestaat inmiddels meer dan 50 jaar. De organisatie dekt de markt met ruim winkels en heeft een marktaandeel van circa 30%. De commerciële kracht en professionele kennis van de regionale en lokale markt van de aangesloten leden, zijn mede redenen van het succes van Superunie. Coop Supermarkten verwacht dat de inkoopsamenwerking met Superunie als gevolg van verhevigde marktomstandigheden nog hechter zal worden. Internationaal heeft Superunie een samenwerkingsverband gesloten met EMD, de grootste Europese inkoopen marketingorganisatie op de levensmiddelenmarkt met een omzet van 119 miljard. Het marktaandeel van EMD in Europa bedraagt 11,5%. Bekende aangesloten ondernemingen die tot EMD behoren zijn onder andere: Markant, Euromadi, Musgrave en SuperGros. 21

23 Acquisitie en projectontwikkeling Uitbreiding van het aantal meters verkoopvloeroppervlakte en het maken van kwaliteitsslagen in de bestaande supermarkten blijft voor Coop Supermarkten van groot belang. Dat heeft er toe geleid dat er in het afgelopen jaar wederom geïnvesteerd is in de ombouw van een 19-tal winkels naar de nieuwe huisstijl oranje-rood. In combinatie met deze vernieuwde huisstijl is een drietal vestigingen uitgebreid, te weten Boekel, Enschede en Arnhem. Tevens zijn er drie nieuwe vestigingen toegevoegd aan het winkelbestand. Naast een nieuwe winkel in Doetinchem is er in Hoogezand een nieuwe vestiging geopend in een reeds bestaand winkelcentrum. Daarnaast heeft er in Achterberg een compleet nieuwe ontwikkeling plaatsgevonden, met een opening van een Coop supermarkt in combinatie met een multifunctioneel centrum. Als gevolg van deze ontwikkelingen, in combinatie met de sluiting van een aantal kleine winkels, is het gemiddelde aantal meters verkoopvloeroppervlakte (vvo) per vestiging gestegen van 650 m 2 tot 662 m 2. De bruto verkoopvloeroppervlakte (bvo) komt uit op 928 ultimo BVO/VVO Coop formules ultimo CoopCompact Coop Supercoop Gemiddeld BVO VVO Voor 2010 is er inmiddels een drietal huurovereenkomsten aangegaan voor supermarkten, van gemiddeld m 2 bruto verkoopvloeroppervlakte, die in 2010 zullen worden geopend. 22

24 Logistiek Dagverse zuivel De trend binnen retail is dat leveranciers steeds minder rechtstreeks bij de supermarkten afleveren. Goederen worden veelal op de distributiecentra aangeleverd, waarna de goederen of 1 op 1 worden doorgezet naar eindgebruikers (cross-dock ofwel overslag) of waarbij goederen in voorraad worden genomen en van daaruit verzameld voor de eindgebruiker (bulk). In maart is de volledige zuiveloperatie vanuit rechtstreekse levering overgegaan naar een overslaglevering. Dit heeft tot een uitbreiding van de activiteiten bij ons versdistributiecentrum in Deventer geleid, zowel in personeel als in aantal ritten. 23

25 Automatisering In april is het distributiecentrum in Monster als laatste distributiecentrum van Coop Supermarkten overgegaan naar een volledig nieuw automatiseringssysteem. Dit in navolging van onze distributiecentra in Deventer en Peize. Deze overgang is prima verlopen. Gaandeweg het jaar zijn alle distributiecentra op hetzelfde productiviteitsniveau gekomen en de verwachting is dat deze verbetering in productiviteit zich nog verder zal doorzetten. De kans op fouten is aanzienlijk verkleind door het toepassen van onder andere voice-picking, wat zich dan ook uit in een hogere servicegraad richting onze leden ondernemers en filialen. Ook is in 2009 de bestelafdeling voor Droge Kruidenierswaren (DKW) in Peize gecentraliseerd. Alle bestellingen en het voorraadbeheer voor beide DKW distributiecentra vinden vanaf dat moment vanuit Peize plaats. Het volledige logistieke proces is hiermee opnieuw geautomatiseerd, van goederenontvangst tot goederenafgifte en inclusief voorraadbeheer. Hierbij gebruikmakend van RF (Radiofrequentie, draadloos aangestuurde) terminals voor goederenontvangst en gebruikmakend van voice-picking voor orderverzameling. Kortom een zeer moderne en state of the art ICT infrastructuur. Excellente operatie De focus is in het boekjaar meer dan ooit gericht geweest op de excellente operatie. Afgelopen jaren hebben in het teken gestaan van: het bouwen aan de infrastructuur, door uitbreidingen en modernisering van de logistieke processsen; het bouwen aan de personeelsorganisatie, bijvoorbeeld door het centraliseren van stafwerkzaamheden naar het servicekantoor en het invoeren van een eenduidige organisatiestructuur met bijbehorende waardering in de distributiecentra, het bouwen aan professionele ICT/Logistieke systemen. Een logistieke structuur waar we reeds in het boekjaar maar ook de komende jaren de vruchten van zullen plukken. 24

26 Positionering winkels CoopCompact Positionering : buurtsupermarkt Aantal winkels : 57 Verkoopvloeroppervlakte : van 300 m² tot 600 m² Assortiment : Breed, maar iets beperkter dan Coop, waarbij alle versproducten in zelfbediening worden aangeboden. CoopCompact biedt de consument op een beperkte oppervlakte een bijzonder complete supermarkt. Om de drie Coop supermarkten een meer eenduidige uitstraling te laten hebben, is het besluit genomen eveneens CoopCompact gefaseerd van de moderne, heldere en frisse oranje/rode signing te voorzien. Coop Positionering : service supermarkt Aantal winkels : 88 Verkoopvloeroppervlakte : van 600 m² tot m² Assortiment : De winkels voeren een compleet assortiment in zowel vers als kruidenierswaren. Het totale assortiment bestaat uit circa artikelen. De Coop supermarkten hebben een eigentijdse, frisse, kwalitatieve en heldere uitstraling. In 2007 is gestart met de uitrol van de nieuwe oranje/rode Coop formule. De formule onderscheidt zich door meer een duidelijke scheiding tussen vers en kruidenierswaren. Hierdoor krijgt het vers een meer ambachtelijke uitstraling en de kruidenierswaren een krachtiger prijssignaal. Eind 2009 waren 53 winkels omgebouwd naar de nieuwe uitstraling. Supercoop Positionering : no nonsense prijs- en versformule Aantal winkels : 41 Verkoopvloeroppervlakte : vanaf m² in een marktgebied met tenminste inwoners. Assortiment : Supercoop biedt de consument een scherpe splitsing in twee werelden; de ambachtelijke wereld van de versartikelen en de zakelijke wereld van kruidenierswaren. Supercoop voert een breed en diep assortiment in zowel kruidenierswaren als vers. Door de ambachtelijke, marktachtige verspresentatie en een overall lage prijs staat de formule bekend als lage prijzen kwaliteitsupermarkt. 25

27 Supermarkt van het Jaar verkiezing Op 23 maart 2010 zijn de winnaars bekend gemaakt van de landelijke Supermarkt van het Jaar verkiezingen, waaraan de Coop supermarkt van de familie Rosier in Anjum als provinciewinnaar voor Friesland deelnam. In de categorie beste Buurtsupermarkt is CoopCompact met de supermarkt CoopCompact Bol in Beesel erin geslaagd haar titel te prolongeren. Een unieke prestatie die in de geschiedenis van deze competitie niet eerder is voorgekomen. Ook de tweede prijs ging naar een CoopCompact, te weten de CoopCompact Van Bedaf in Achtmaal. Een kroon op het harde werken in het jaar 2009! Bij de Coop Challenge en de Supercoop Masters winkelwedstrijden bezoeken de juryleden van binnen en buiten de eigen organisatie de Coop en Supercoop supermarkten in twee aparte competities. In de voorrondes worden winkels beoordeeld op aspecten als commercie, hygiëne, klantgerichtheid en communicatie. Het steeds hogere verzorgingsniveau dat onze winkels in deze interne competitie laten zien, dat niet uitsluitend beperkt is tot alle finalisten, is een bijzondere stimulans voor de deelnemers, hun medewerkers en onze hele organisatie. Ontwikkeling marktaandeel Coop heeft in 2009 de marktontwikkelingen goed kunnen bijhouden. Het marktaandeel is in 2009 slechts fractioneel gedaald van 2,47% in 2008 naar 2,43%. De interne winkelwedstrijd 2009 werd tijdens een spetterende finale in januari 2010 gewonnen door: CoopCompact Hobma uit St. Jansklooster; Coop Arnhem, Rijkerswoerd (beste filiaal); Coop Assen uit Dalen (beste zelfstandige Coop) en; Supercoop Vroomshoop. Assortimenten Ook in 2009 zijn er veel belangrijke ontwikkelingen binnen het assortiment van Coop Supermarkten geweest. Voor deze ontwikkelingen geldt dat ze een positieve invloed hebben gehad op zowel de omzet- en margeontwikkeling. Ook zijn we weer in staat geweest onze klanten te verrassen met nieuw assortiment tegen aantrekkelijke prijzen. Enkele voorbeelden van deze ontwikkelingen zijn: Partijhandel AGF. Wekelijks ontvangen alle filialen en grofweg de helft van de ondernemers partijen die leiden tot extra omzet en actualiteit op de groente afdeling. Binnen Kaas en Vleeswaren is het aantal producten onder private label, Bon Appetit en CoopSelect, uitgebreid. Coop Supermarkten is, buiten de traditionele bloemenspeciaalzaken, één van de ketens met de beste bloemen & planten verkoop. De uitdaging is om ook winkels met een relatief lage bloemen & planten omzet in volume te doen laten stijgen. Om dit te realiseren is in 2009 een test gestart met de levering van bloemen & planten via ons versdistributiecentrum. Naar verwachting zal deze test in 2010 positief worden geëvalueerd. Binnen het assortiment vlees is succesvol een nieuwe lijn met rundvleesproducten geïntroduceerd. Deze producten hebben een langere houdbaarheidsdatum tegen een gunstige prijs/kwaliteit-verhouding. Een groot aantal producten is onder de diverse huismerken toegevoegd. 26

28 Promotionele campagnes Het jaar 2009 stond bol van de promotionele activiteiten. Onze klanten werden beloond met gratis Disneyfiguren, Mailbuddies en Nickelodeon characters afgebeeld op schijfjes, zogenaamde Nicko s. De actie met de mailbuddies die geluid maken, inclusief een leuke hanger, was een ongekend succes. Openingstijden In algemene zin kan gesteld worden dat verruiming van openingstijden leidt tot additionele omzetmogelijkheden. Hierbij is er weliswaar een continue kosten- en serviceafweging. Klanten bedienen, daar waar behoefte is aan verruiming van openingstijden, is ons belangrijkste uitgangspunt. In samenwerking met het Wereld Natuur Fonds kon er een leuk en leerzaam Suske en Wiske album compleet gespaard worden. Bij deze actie was er een opbrengst voor het WNF van maar liefst ! Naast deze verzamelacties konden klanten sparen voor badjassen, reistassen, bewaardoosjes en koksmessen tegen sterk gereduceerde prijzen. Huis-aan-huis verspreidden we in samenwerking met Unilever maar liefst een half miljoen portemonnees met waardebonnen. Mede dankzij bijdragen van de industrie konden we bij CoopCompact, Coop en Supercoop eind van het jaar weer boodschappenpakketten tegen een geringe vergoeding uitgeven aan onze clubcardhouders. 27

29 Maatschappelijk verantwoord ondernemen Het thema duurzaamheid in productie en consumptie ligt dicht bij de oorspronkelijke en huidige waarden van Coop Supermarkten. Met, in één adem daarbij genoemd, maatschappelijk verantwoord ondernemen. Rekening houdend met de functie van onze supermarkten in hun lokale omgeving. Met aandacht voor de gezondheid en veiligheid van consumenten en werknemers. Geen holle uitvinding van marketeers, maar gebaseerd op een intrinsieke motivatie vanuit onze leden. Het sponsoren van goede doelen via statiegeldacties waarbij consumenten hun statiegeld doneren voor een goed doel en Coop Supermarkten dit bedrag aanvult. In 2009 hebben wij 0,2 miljoen gestort aan goede doelen. Enkele van onze duurzaamheidinitiatieven: In 2015 kennen al onze filialen dagafdekking voor koelingen. De dagafdekking voor vriezers is in 2009 al voor een belangrijk deel gerealiseerd. Coop introduceerde als eerste supermarktorganisatie de verkoop van milieukeur vlees van ongecastreerde biggen; Het gebruik van FSC (Forest Stewardship Council) papier voor het weekreclamemateriaal en het jaarverslag; Stelselmatige uitbreiding van ons biologische, gezonde en fair trade assortiment; Verkoopbevordering van scharrelkippenvlees en -eieren, verduurzaming van ons visassortiment en de geplande staking van de palingverkoop; Verkoop groene chocolade; Ons Coop Bewust magazine over gezondheid, respect voor pure productkwaliteit en authenticiteit van onze producten; De levensmiddelenbranche zal een hernieuwde balans moeten vinden door het groeiende belang van thema s als organisch, biologisch, authenticiteit, fair trade, dierenwelzijn en slow food. Het veelvoud aan keurmerken en logo s is vanuit de consument bezien verwarrend en daarmee ineffectief. Een goede dialoog in de foodwereld en bereidheid tot eigen belang overstijgende keuzes zijn essentieel. Verder streven wij er naar een organisatie te zijn waar medewerkers, relaties en klanten met respect en eerlijk worden behandeld. 28

30 29

31 Personeel en organisatie Het totale aantal personeelsleden ultimo 2009 is met 3,7% gestegen. Het totaal aantal medewerkers bedraagt medewerkers (2008: 3.579) en is als volgt over onze organisatie onderdelen verdeeld: Personeelsaantallen jaarultimo Servicekantoor Productiebedrijven Distributiecentra Filialen De stijging van het aantal medewerkers valt in belangrijke mate te verklaren door het toevoegen van onze centrale slagerij te Deventer. Deze groep medewerkers, 85 in getal, is werkzaam bij het bedrijfsonderdeel Coop Productiebedrijven. Het gehele integratietraject van deze groep medewerkers is goed en zorgvuldig verlopen. Ook het proces waarbij de arbeidsvoorwaarden worden geüniformeerd is inmiddels afgerond. De economische recessie bleef ook in 2009 zijn stempel drukken op de arbeidsgelegenheid binnen Nederland. Daarentegen is de werkgelegenheid bij Coop verder gestegen. Bij de werving & selectie merken we ook dat het aanbod van gekwalificeerde medewerkers verder is toegenomen. Toch blijft het noodzakelijk dat we alle ontwikkelingen op de arbeidsmarkt op de voet blijven volgen om daar waar nodig passende maatregelen te nemen. Het ziekteverzuimpercentage 2009 is lager uitgekomen ten opzichte van de voorgaande jaren. Met een ziekteverzuimcijfer lager dan 4% behoort dit percentage tot de top drie van de afgelopen 10 jaar. De begeleiding van arbeidsongeschikte medewerkers staat op een goed en consequent niveau. Doelstelling is dit in de toekomst te continueren. Er zijn nauwe contacten met onze arbodienst en onze collectieve zorgverzekeraar om dit proces nog meer structuur te geven. Een goede communicatie is daarbij essentieel. Verder zullen er ook initiatieven worden opgestart om ons aandachtsveld te verleggen naar de preventieve zorg: gezondheidsmanagement. Er zal in het bijzonder aandacht geschonken worden aan het voortijdig signaleren van mogelijke situaties die uitval door ziekte tot gevolg hebben. Het programma Sterren Stralen, een training klantge- 30

32 richtheid voor de medewerkers in onze supermarkten, heeft ook in 2009 ruime aandacht gekregen. Hoewel het succes van dergelijke programma s in de praktijk zich moeilijk laat meten, ligt het rapportcijfer voor klantgerichtheid, gemeten door externe onderzoekbureaus, hoger dan bij voorgaande metingen. Een stimulans om met dit programma door te gaan. Aan de hand van een uitgevoerde enquête volgt er een evaluatie. De bedoeling is te komen met adviezen voor een vervolgprogramma. Onze eerste module, een introductieprogramma voor Coop Supermarkten, is nu al operationeel. Alle nieuwe medewerkers in onze supermarkten krijgen dit programma via de digitale snelweg toegestuurd. In verschillende hoofdstukken in de vorm van video, animaties en gesproken woord neemt de nieuwe medewerker kennis van onze Coop organisatie en onze formats. Aan de hand van een toets is het mogelijk om een certificaat te behalen. Het aantal medewerkers met een introductiecertificaat is nog steeds stijgende. Andere e-learning modules zijn in voorbereiding. Het opleidingsbudget blijft op hetzelfde niveau als in de afgelopen jaren. Insteek is om onze medewerkers in de ruimste zin trainingen en opleidingen aan te bieden. Ons palet aan trainingen is breed en voor alle bedrijfsonderdelen beschikbaar. Met het bieden van opleidingen willen we meer medewerkers intern laten doorgroeien naar hogere (kader) functies. In ons strategisch plan voor de komende jaren zijn hier uitgangspunten voor opgenomen. Parallel hieraan maken we gebruik van e-learning. Daar waar het gaat om ons Coop Pensioenfonds zien we een sterk herstel van de dekkingsgraad. Het fonds heeft zijn jaarcijfers nog niet bekend gemaakt, maar de verwachting is dat de dekkingsgraad ultimo 2009 rond de 145 punten zal uitkomen. Een verder herstel in 2010 wordt ook verwacht. Los van deze goede resultaten zal de pensioencommissie in 2010 verder praten over een nieuwe pensioenregeling. Gezien de verder stijgende kosten van een eindloonregeling is het van belang om te komen tot een regeling die recht doet aan de inhoud maar ook betaalbaar blijft voor alle partijen. Het uiteindelijk omschakelen naar een middelloonregeling ligt in de lijn van de verwachtingen is voor Coop Supermarkten een dynamisch jaar geweest. Wisselingen en veranderingen vragen iedere keer om een antwoord, een andere werk- of denkwijze. We mogen stellen dat we met onze medewerkers hier goed in geslaagd zijn. Met trots willen we alle medewerkers bedanken voor hun bijdrage in het afgelopen jaar en alle vertrouwen in hun inzet voor dit jaar uitspreken. 31

33 Risico en risicobeheersing Goed werkend risicomanagement wordt binnen Coop gezien als voorwaarde voor goed ondernemersbestuur. De code Tabaksblat onderstreept het belang van risicobeheersing en een goed werkend controlesysteem. Het beleid van Coop op het gebied van beheersing van al dan niet financiële risico s, die nu eenmaal inherent aan het ondernemen zijn, is gericht op het minimaliseren van eventuele negatieve consequenties uit hoofde van de aanwezige risico s. Hierna geven wij inzicht in ons risicoprofiel en de daarmee gepaard gaande maatregelen in de risicobeheersing. Tevens staan wij stil bij risico s van overheidsbeleid, de financiële markten en ICT-systemen. Risicoprofiel van Coop supermarkten Coop is actief in een sterk competitieve, volwassen verkoopmarkt, waarin de (groot)winkelbedrijven in aantal afnemen, maar in omvang groeien. Een markt waarin een verdere consolidatie gaande is en die door perioden van sterk verhoogde concurrentie wordt gekenmerkt. Dat wordt nog eens versterkt door het huidige slechte economische klimaat, waarvoor Coop niet ongevoelig is. Belangrijke onderdelen van het risicoprofiel van ons foodretail bedrijf zijn geborgd in het totaal van de organisatorische werkwijze en de procesinrichting van systemen. Naast specifieke bedrijfsmatige risico s (concentratie van kredieten en liquiditeiten alsmede fluctuaties op het gebied van inkopen, prijzen van goederen en detailhandelsmarges), zijn er ook sector (overheidsmaatregelen binnen de sector of door de sector zelf geïnitieerde zaken als pinnen bij kassa s) of sector overschrijdende risico s (kapitaalmarkt, internationale food convenanten over bijvoorbeeld voedselveiligheid). worden vastgelegd, ter controle en sturing op bedrijfsmatige processen. Een belangrijke beheersingsmaatregel is het werken met projectgroepen met de daarin vertegenwoordigde benodigde specialismen met kennis van onze processen. Complexe trajecten ter zake van acquisitie en ombouw, ICT en logistiek sturen wij aldus aan. Zo heeft in 2009 de integratie van het productiebedrijf ProMessa (vleesverwerking) plaatsgevonden, dat nu is opgenomen in de totale planning- en controlcyclus. Daarvoor is, vanuit een multidisciplinaire projectmatige aanpak, de integratie voorbereid en afgerond. De afbouw en versimpeling van het IT landschap met meerdere pakketten is een beleid dat onverminderd wordt voortgezet, wat de beheersing en continuïteit van de werking van onze processen vergemakkelijkt. Ook is er een medewerker verantwoordelijk voor de administratieve organisatie en interne controle binnen onze filialen, opererend naast de functionele afdelingen die daarvoor direct verantwoordelijk zijn. Binnen het toezicht door de Raad van Commissarissen staat de interne controle regelmatig op de agenda. Vanaf 2010 wordt er een Audit Commissie ingesteld vanuit de Raad om het toezicht op de risico s, in lijn met de commissie Tabaksblat en commissie Frijns, verder te intensiveren. Naast een interne toets op de werking van de administratieve organisatie en interne controle wordt Coop Supermarkten getoetst door de externe accountant in het kader van de controle op de jaarrekening. De uitkomsten daarvan worden met de Raad van Commissarissen besproken in en buiten aanwezigheid van de Directie. Verbeteringen door wijzigende in- en externe omstandigheden worden zo nodig doorgevoerd. Risicobeheersing binnen Coop Supermarkten De interne werking van de administratieve organisatie wordt bewaakt met behulp van een in hoge mate geautomatiseerde gegevensverwerking die in 2009 verder is geïntegreerd in één totaalpakket. De activiteiten voor de financiële afdeling en bestandsbeheer vinden centraal plaats. Tevens is er een centraal datawarehouse, waarin steeds meer operationele en financiële data Op basis van het voorgaande zijn we er van overtuigd, dat de bedrijfsrisico s met adequate interne risicobeheersings- en controlesystemen bewaakt worden binnen voor Coop Supermarkten acceptabele grenzen en uitvoerbare mogelijkheden. Met betrekking tot de belangrijkste risico s en de maatregelen volgt hierna een korte toelichting. 32