Windparken op zee, risico s tijdens ontwikkeling en bouwfase. Jaap Olthoff. head of technology Vattenfall Benelux 24/11/09

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Windparken op zee, risico s tijdens ontwikkeling en bouwfase. Jaap Olthoff. head of technology Vattenfall Benelux 24/11/09"

Transcriptie

1 financie Windparken op zee, risico s tijdens ontwikkeling en bouwfase of: wie gooit zijn geld in zee Jaap Olthoff head of technology Vattenfall Benelux 24/11/09

2 Inhoud financie Waarom projectfinanciering Bankability is zeker weten Aan de hand van een praktijkvoorbeeld Wat wisten we zeker Wat wisten we niet zeker Wat wisten we zeker niet Nieuwe zekerheden Waarom geen project financiering Company policy Partnering Kosten Kortom

3 Waarom projectfinanciering Meer doen met je geld Hoger rendement op eigen vermogen Gebruik maken van tax shield, de overheid betaalt mee Delen van de risico s met een financiële partner Bankability is zeker weten Resultaten uit het verleden. Resultaat = opbrengst kosten Opbrengst = PPA, ondersteuningsmaatregelen overheid Kosten = investering cq.kapitaalskosten, verzekeringen, belasting, O&M Verleden = kabelbreuk, tandwielkastschade, transformatorschade

4 Praktijkvoorbeeld: NoordzeeWind financiering van offshore wind projecten Project specification 36 turbines NEG Micon NM92/2750 2,75 MW installed power Hub height 70 m Three 34 kv cables On shore transformer to 150 kv Power for households

5 Visualization of Wind Park financiering van offshore wind projecten

6 Wat wisten we zeker Project historie 1997 :Haalbaarheidsstudie Near Shore Windpark (Novem) 2000 :Publicatie Milieu-effect rapport Locatiekeuze, aanwijzing locatie Egmond aan Zee (EZ, VROM) 2000/2001: Wijziging Planologische Kernbeslissing (EZ, VROM) 2002 :Selectie van Consortium Shell/Nuon (EZ) Juli 2002 : Tekenen van de overeenkomst (EZ, Financiën) Op basis van EIA, Vamil, REB en planning financiering van offshore wind projecten

7 Wat wisten we nog meer zeker financiering van offshore wind projecten Project Partners: - Government - Shell Wind Energy - Nuon Renewable Energy Projects - NEG Micon Holland - Ballast Nedam Infra

8 Vervolg zekerheden. Planning 2003 :Continuation met-buoy measurements mid 2003 :Phase II Soil investigation September 2003 :Reconsideration fully non recourse project financing during the construction phase October 2003 :Installation Met mast 116 meter October 2003 :Re-evaluation of contractor BCE Beginning 2004 :Construction permit granted Beginning 2004 :Final Investment Decision Beginning 2004 :Awarding contracts to BCE 2005 :Construction and commissioning of wind park

9

10 Offshore Windpark Egmond aan Zee Water Depth OFFSHORE WINDPARK EGMOND HLV SVANEN FOUNDATIONS TURBINES ELECTRICAL

11 Wat wisten we niet zeker financiering van offshore wind projecten Kosten: turbines, fundaties, kabels en onderstation PPA Vergunningprocedure op land Dichtschroeien van Vamil Dichtschroeien van Reb Eigen verantwoordelijkheid RWS ivb met vergunning verlening Eigenzinnigheid gemeentes betreffende kabelvergunningen Overname Neg- Micon door Vestas Des-investering in BN equipment Verzekeringpremies Staal schaarste Turbine schaarste

12 Nieuwe zekerheden DE overheid bestaat niet Niet iedere departement heeft belang bij duurzame energie Banken vrezen discretionaire bevoegdheden De Vestas V90 Contractors vrezen voorinvesteringen en geen project Sponsors vrezen een financiële strop door wegvallen subsidies Overheid vreest afhaken sponsors RWS verleent bouwvergunning volgens eigen verantwoordelijkheid

13 Waarom geen projectfinanciering financiering van offshore wind projecten Financiers niet enthousiast over: bouwrisico: Uitloop constructie periode Technologie risico tijdens bedrijfsvoering Zekerheid van de MEP Beschikbaarheid turbines Garantie periode Business interuption Resultaat: Risico s worden geprijsd

14 Redenen voor sponsoren om eigen geld in te brengen: De bouwfase wordt als zeer risicovol geprijsd Planning kan uitlopen Bouwmethode wellicht niet fit for purpose Bij offshore wind wordt zo mogelijk de grootste turbine toegepast: Dus die turbine waar wellicht nog een paar optimalisatie slagen te gaan zijn: track record mager en beschikbaarheid veelbelovend Kortom: lenen onder deze condities kost veel geld

15 Plannen van een one-off project financiering van offshore wind projecten

16 De planning tijdens de bouwfase onder druk. Svanen Cycle Time Marine Technology for Offshore Wind Power June 29-30, 2009 Crystal City, Virginia 161

17 Nieuwe bouwmethodes financiering van offshore wind projecten

18

19

20

21 Tegenslagen financiering van offshore wind projecten

22

23

24

25

26

27 Kabel leggen op zee is nog geen standaard klus

28 Company policy Het specifiek aantrekken van risicovolle leningen tast de credit rating aan Offshore wind wordt door analisten als risicovol gezien Dus zo mogelijk financieren vanaf de balans Partnering Voor grote projecten wordt meer en meer gezocht naar een partner, afhankelijk van de partner keuze komt project financiering al dan niet in aanmerking

29 Kortom Het totaal aan risico s maakt projectfinanciering niet standaard Banken en analisten zullen daar hun conclusies aan verbinden Kapitaalkrachtige bedrijven zullen derhalve bij voorkeur eigen middelen inzetten Echter De Euro of de kroon kan maar één keer worden uitgegeven

30 Bedrijven worden meer en meer internationaal financiering van offshore wind projecten Vattenfall: Windcapaciteit # 1 in windenergie op zee 529 MW aan land 371 MW op zee Finland Zweden DK GB NL BE Duitsland Polen Technologische ontwikkelingen wereldwijde voortrekkersrol Wind, biomassa, zon, getijdenenergie, CCS Investeringskeuze op basis van ondersteuningsregime en zekerheden 29

31 Conclusie financiering van offshore wind projecten Offshore wind is nog geen uitgekristaliseerde bedrijfstak De technologische onzekerheden zijn nog niet voorbij Daar waar meer zekerheid, dan wel continuïteit kan worden gegeven vanuit regelgeving en financiële ondersteuning, moet dat derhalve zo veel mogelijk worden nagestreefd De keuze voor de kapitaalmarkt cq. grote ondernemingen om in Nederlandse offshore te investeren is niet evident

Renewable Energy Base Oostende

Renewable Energy Base Oostende Renewable Energy Base Oostende The ideal hub for offshore wind & heavy lift activities in the North Sea Saturday, 1st of December 2018 Emmanuël Timmermans - Business Development Manager 1 2 REBO? Founded

Nadere informatie

Financieren van grote windprojecten Juni 2013. Vertrouwelijk NWEA Winddag

Financieren van grote windprojecten Juni 2013. Vertrouwelijk NWEA Winddag Financieren van grote windprojecten Juni 2013 Green Giraffe Energy Bankers gespecialiseerd in duurzame energie financieringen Focus op de duurzame energie: Green Giraffe Energy Bankers is opgericht door

Nadere informatie

TKI Wind op Zee Workshop Financiering

TKI Wind op Zee Workshop Financiering TKI Wind op Zee Workshop Financiering Met welk support regime worden ambities offshore wind NL bereikt? 7 mei 2013 Amersfoort Marco Karremans Wind op Zee cruciaal voor 16% duurzame energie in 2020 Doelstelling:

Nadere informatie

Offshore windenergie en de kansen voor de maritieme sector. Chris Westra General Manager

Offshore windenergie en de kansen voor de maritieme sector. Chris Westra General Manager Offshore windenergie en de kansen voor de maritieme sector. Chris Westra General Manager We@Sea 1973 2012 Energie potentieel van de Noordzee Offshore windturbineparken in NL Ronde 1 2 windturbineparken

Nadere informatie

Nederlands beleid Wind op Zee. Marjan Botman, m.j.p.botman@mineleni.nl

Nederlands beleid Wind op Zee. Marjan Botman, m.j.p.botman@mineleni.nl Nederlands beleid Wind op Zee Marjan Botman, m.j.p.botman@mineleni.nl Inhoud Beleid op Hernieuwbare energie in Europa en in Nederland Ruimtelijke planning toekomstige ontwikkelingen Green deal met de offshore

Nadere informatie

ECN Windturbine Test Site Wieringermeer

ECN Windturbine Test Site Wieringermeer ECN Windturbine Test Site Wieringermeer Historie, Status en Toekomst - ECN en Organisatie - Achtergrond (waarom een eigen testveld?) - Huidige testveld (EWTW) - Resultaten en voorbeelden huidige testveld

Nadere informatie

(Tidal) Technology Center Grevelingendam (TTC-GD)

(Tidal) Technology Center Grevelingendam (TTC-GD) (Tidal) Technology Center Grevelingendam (TTC-GD) Basis voor: Laag-verval waterkracht en getijdenenergie Exportpotentieel voor De Nederlandse waterbouwsector 1 Agenda Introductie BT Projects Energie uit

Nadere informatie

BEDRIJFSECONOMISCHE BEOORDELING VAN TWEE CO 2 -VRIJE OPTIES VOOR ELEKTRICITEITSPRODUCTIE VOOR DE MIDDELLANGE TERMIJN

BEDRIJFSECONOMISCHE BEOORDELING VAN TWEE CO 2 -VRIJE OPTIES VOOR ELEKTRICITEITSPRODUCTIE VOOR DE MIDDELLANGE TERMIJN Januari 3 ECN-C---55A BEDRIJFSECONOMISCHE BEOORDELING VAN TWEE CO -VRIJE OPTIES VOOR ELEKTRICITEITSPRODUCTIE VOOR DE MIDDELLANGE TERMIJN Notitie Herziening bedrijfseconomische beoordeling offshore windenergie

Nadere informatie

Business Case Windpark Lage Weide. Raadsinformatie avond 20 maart

Business Case Windpark Lage Weide. Raadsinformatie avond 20 maart Business Case Windpark Lage Weide Raadsinformatie avond 20 maart 1 Doelstelling presentatie Aspecten het sociaal ondernemen Energie-U Inzicht in de algemene financiële haalbaarheid van een windpark Inzicht

Nadere informatie

Om wind te oogsten...moet je wind zaaien!

Om wind te oogsten...moet je wind zaaien! 1 Om wind te oogsten....moet je wind zaaien! Jasper Groen & Jennifer Hoovers 2 Duurzame energie is booming! / Discussies over sluiten kolencentrales / E.ON en RWE splitsen fossiele energietakken af / Zwaardere

Nadere informatie

Maarten Timmerman. Offshore Windenergie. Staalbouwdag / 2 oktober 2014

Maarten Timmerman. Offshore Windenergie. Staalbouwdag / 2 oktober 2014 Maarten Timmerman Offshore Windenergie Staalbouwdag / 2 oktober 2014 Wat doet TKI Wind op Zee? SEmuleert en faciliteert de ontwikkeling en implementaee van offshore windtechnologie voor de industrie (MKB)

Nadere informatie

OPENBAAR EIND RAPPORT

OPENBAAR EIND RAPPORT Project titel WiFi II JIP (wave impacts on fixed wind turbines II joint industry project) Project nummer : TEW0314003 (MARIN ref 28845) Versie : Versie 1 31032017 Project coördinator : Project partners

Nadere informatie

Voortgangsrapport windenergie op zee. Programma windenergie op zee

Voortgangsrapport windenergie op zee. Programma windenergie op zee Voortgangsrapport windenergie op zee Programma windenergie op zee 11 december 2014 Inhoud Wat moeten we doen? Waar staan we nu? Randvoorwaarden Waar staan we nu? Voorbereiding tender Borssele SDE+ tendersysteem

Nadere informatie

AYOP IN DE ENERGIETRANSITIE

AYOP IN DE ENERGIETRANSITIE AYOP IN DE ENERGIETRANSITIE OP WEG NAAR MEER WIND OP ZEE & NIEUWE BUSINESS KANSEN AYOP.COM URGENTIE - ENERGIETRANSITIE Monday 8 th of October 2018, the UN Climate Scientists have alarming news for the

Nadere informatie

Renewable Energy Base Oostende

Renewable Energy Base Oostende 1 Renewable Energy Base Oostende The ideal hub for offshore wind & heavy lift activities in the North Sea Sunday, the 7th of May, 2017 - VLIZ Emmanuël Timmermans - Business Development Manager 2 Offshore

Nadere informatie

NER300 besluit en spelregels. CCS- en RESdemonstratie. projecten. Agenda. Annemarieke Grinwis René Moor Gert van Uitert

NER300 besluit en spelregels. CCS- en RESdemonstratie. projecten. Agenda. Annemarieke Grinwis René Moor Gert van Uitert NER300 besluit en spelregels CCS- en RESdemonstratie projecten Annemarieke Grinwis René Moor Gert van Uitert Ministerie van Economische Zaken en Ministerie van VROM 7 juli 2010 Agenda 1. Wat is NER 300

Nadere informatie

OPENBAAR EIND RAPPORT

OPENBAAR EIND RAPPORT Project titel WiFi JIP (wave impacts on fixed wind turbines joint industry project) Project nummer : TKIW01002 (MARIN ref 25236) Versie : Versie 1 29092016 Project coördinator : Project partners : R&D

Nadere informatie

BLIX Consultancy BV. Hoe kies je de juiste windturbine voor je project

BLIX Consultancy BV. Hoe kies je de juiste windturbine voor je project BLIX Consultancy BV Hoe kies je de juiste windturbine voor je project In deze presentatie Introductie BLIX Hoe kies je de juiste windturbine voor je project Techniek Turbinevermogen en powercurve Aandachtspunten

Nadere informatie

TenneT. Strategie als netbeheerder op zee. Marco Kuijpers. Nationaal Windenergie Congres, 22 april 2015

TenneT. Strategie als netbeheerder op zee. Marco Kuijpers. Nationaal Windenergie Congres, 22 april 2015 TenneT Strategie als netbeheerder op zee Nationaal Windenergie Congres, 22 april 2015 Marco Kuijpers In deze presentatie TenneT in 20 seconden Netbeheerder op zee Stappen naar Net op zee Strategie TenneT

Nadere informatie

Renewable energy in the Reijerscop area Peter Dekker Luc Dijkstra Bo Burgmans Malte Schubert Paul Brouwer

Renewable energy in the Reijerscop area Peter Dekker Luc Dijkstra Bo Burgmans Malte Schubert Paul Brouwer Renewable energy in the Reijerscop area Peter Dekker Luc Dijkstra Bo Burgmans Malte Schubert Paul Brouwer Introductie Methode Subsidies Technologien Wind Zon Geothermisch Biomassa Externe Investeerders

Nadere informatie

Stand van zaken offshore windenergie in Nederland

Stand van zaken offshore windenergie in Nederland Stand van zaken offshore windenergie in Nederland Chris Westra (We@Sea) met dank aan Sander de Jong (Rijkswaterstaat Noordzee) Offshore windturbineparken in NL Ronde 1 2 windturbineparken operationeel

Nadere informatie

Datum 19 maart 2018 Betreft Uitslag van de derde tender windenergie op zee voor kavels I en II van het windenergiegebied Hollandse kust (zuid)

Datum 19 maart 2018 Betreft Uitslag van de derde tender windenergie op zee voor kavels I en II van het windenergiegebied Hollandse kust (zuid) > Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Directoraat-generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres

Nadere informatie

Suggesties ter verbetering van het rendement van de SDE

Suggesties ter verbetering van het rendement van de SDE Stimuleren van wind: Suggesties ter verbetering van het rendement van de SDE Martin van Pernis David Molenaar Siemens Nederland N.V. Energy Renewables Wind Power 30 juli 2009 Inhoud Page 2 Inhoud Introductie:

Nadere informatie

Chris Westra (senior consultant ECN)

Chris Westra (senior consultant ECN) De ontwikkelingen van offshore windenergie en een roadmap voor Nederland Chris Westra (senior consultant ECN) (general manager We@Sea) www.we-at-sea.org www.ecn.nl www.haveneilandopzee.nl Waarom windenergie?

Nadere informatie

WINDDAYS 2018: BELEID VS FINANCIERBAARHEID

WINDDAYS 2018: BELEID VS FINANCIERBAARHEID WINDDAYS 2018: BELEID VS FINANCIERBAARHEID IN DEZE SESSIE: 1) Back to School: A. Windpark of contractenbijbel? B. Van ontwikkeling tot financial close: de cijfers C. Financierbaarheid: meer dan cijfers

Nadere informatie

Visie Netontwerp en uitrolstrategie

Visie Netontwerp en uitrolstrategie Visie Netontwerp en uitrolstrategie Toekomstbestendige netoptimalisatie Publieksversie Inhoud Hoofdstuk 1: Netontwerp en uitrolstrategie Algemeen Hoofdstuk 2: Netontwerp en uitrolstrategie Technisch Appendix

Nadere informatie

Welkom bij de r-meeting

Welkom bij de r-meeting Welkom bij de r-meeting 25 januari 2017 Voor deelname aan de stellingen en paneldiscussie, log aub alvast in op www.menti.com met code 33 33 1 Programma 17:30 uur Opening. Marc Schmitz, Executive Director

Nadere informatie

EZ investeert in FLOW innovatieproject offshore windenergie

EZ investeert in FLOW innovatieproject offshore windenergie Utrecht, 28 mei 2010 EZ investeert in FLOW innovatieproject offshore windenergie Demissionair minister Van der Hoeven van Economische Zaken heeft vandaag een subsidie van 19,5 miljoen euro

Nadere informatie

3.10 Nadere informatie Windparken Sidrap 1 en 2

3.10 Nadere informatie Windparken Sidrap 1 en 2 3.10 Nadere informatie Windparken Sidrap 1 en 2 De ontwikkeling van het 63 MW Windpark Sidrap 2 was reeds voorzien bij de realisatie van Windpark Sidrap 1. Door vooruit te plannen kunnen UPC en haar partners

Nadere informatie

Offshore Windenergie: Don Quichot of onontkoombaar?

Offshore Windenergie: Don Quichot of onontkoombaar? Den Helder, 27 november 2014 Offshore Windenergie: Don Quichot of onontkoombaar? Masterclass Offshore Wind Ruben Dijkstra Agenda Welkom - Persoonlijke introductie - Energietransitie - Offshore wind - Eneco

Nadere informatie

15 september Halfjaarcijfers 2005

15 september Halfjaarcijfers 2005 15 september 2005 Halfjaarcijfers 2005 Aanzienlijk hoger resultaat Omzet +14% Operationeel resultaat +39% Nederlandse divisies: Omzet +22% Resultaat +42 % Orderportefeuille +11% Prognose 2005 aanzienlijk

Nadere informatie

ZIENSWIJZE. van: ALLEN & OVERY LLP Amsterdam. Vertegenwoordigd door: Werner Runge, Jochem Spaans en Marinus Winters. Ten aanzien van de

ZIENSWIJZE. van: ALLEN & OVERY LLP Amsterdam. Vertegenwoordigd door: Werner Runge, Jochem Spaans en Marinus Winters. Ten aanzien van de MINISTERIE VAN ECONOMISCHE ZAKEN DATUM: 16 APRIL 2014 ZIENSWIJZE van: ALLEN & OVERY LLP Amsterdam Vertegenwoordigd door: Werner Runge, Jochem Spaans en Marinus Winters Ten aanzien van de CONCEPT WET WINDENERGIE

Nadere informatie

Windenergie op zee in Albert van der Hem Secretaris Taskforce Windenergie op Zee

Windenergie op zee in Albert van der Hem Secretaris Taskforce Windenergie op Zee Windenergie op zee in 2020 Albert van der Hem Secretaris Taskforce Windenergie op Zee Taskforce Windenergie op Zee Ingesteld door de minister van EZ Rapporteert eind maart 2010 aan de minister van EZ,

Nadere informatie

Normen voor wind op zee & Belang voor NL bedrijven

Normen voor wind op zee & Belang voor NL bedrijven Normen voor wind op zee & Belang voor NL bedrijven NEN-Platform Wind op Zee 23 december 2013 Frank Kortstee, NEN TKI WoZ Internationalecoordination 1 Inhoud Belang van normen Normontwikkeling Recente ontwikkelingen

Nadere informatie

IDENTIFICATIE VAN ECONOMISCH POTENTIEEL/TEWERKSTELLING EN SLEUTELSECTOREN VOOR OFFSHORE TECHNOLOGIEËN

IDENTIFICATIE VAN ECONOMISCH POTENTIEEL/TEWERKSTELLING EN SLEUTELSECTOREN VOOR OFFSHORE TECHNOLOGIEËN IDENTIFICATIE VAN ECONOMISCH POTENTIEEL/TEWERKSTELLING EN SLEUTELSECTOREN VOOR OFFSHORE TECHNOLOGIEËN Identificatie +/- 250 ondernemingen werden geïdentificeerd met potentiële interesse voor windenergie:

Nadere informatie

Rapportage Proces vergunningverlening Offshore Windpark Egmond aan Zee. Document No: OWEZ_R_192_20070820 Custodian: Johan Dekkers Date: August 2007

Rapportage Proces vergunningverlening Offshore Windpark Egmond aan Zee. Document No: OWEZ_R_192_20070820 Custodian: Johan Dekkers Date: August 2007 Document No: OWEZ_R_192_20070820 Custodian: Johan Dekkers Date: August 2007 Rapportage Proces vergunningverlening Offshore Windpark Egmond aan Zee OWEZ_R_192_20070820 Pagina 1 van 76 Rapportage Proces

Nadere informatie

Deel 3: de Productie(-installatie) MONITOR

Deel 3: de Productie(-installatie) MONITOR Deel 3: de Productie(-installatie) MONITOR Deze Monitor gaat over productie-installaties: windturbines, windparken collectieve zonprojecten andere productie-installaties alle productie-projecten waar jullie

Nadere informatie

Wind Werkt ook in 2050

Wind Werkt ook in 2050 Wind Werkt ook in 2050 Prof.dr. Gerard van Bussel TU Delft, leerstoel windenergie Delft University of Technology Challenge the future Wind Werkt 10 GW Sinds 1990: groei van 30%/jr Europa leidend vanaf

Nadere informatie

BELANG VAN EEN OFFSHORE WIND THUISMARKT

BELANG VAN EEN OFFSHORE WIND THUISMARKT BELANG VAN EEN OFFSHORE WIND THUISMARKT Uitkomsten van de studie uitgevoerd voor TKI Wind op zee INHOUD PRESENTATIE 1. Innovatie Contract TKI WOZ 2. Opdracht TKI 3. Aanpak onderzoek 4. Uitkomsten 5. Conclusies

Nadere informatie

Windinitiatief AkzoNobel. Bijeenkomst klankbordgroep oktober 2017

Windinitiatief AkzoNobel. Bijeenkomst klankbordgroep oktober 2017 Windinitiatief AkzoNobel Bijeenkomst klankbordgroep - 2 25 oktober 2017 Agenda 1. Opening, notulen, procesparticipatie 2. Beantwoording vragen 3. Fase afgerond en procedures 4. Tijdspad 5. Volgend overleg

Nadere informatie

Topwind Asset Management

Topwind Asset Management Same Conditions, Better Performance De missie van Topwind Uw turbines moeten beschikbaar zijn en optimaal presteren op het moment dat het waait. Specialisten in Asset en Project. Maximaal Rendement Topwind

Nadere informatie

Meeting Bijeenkomst tender Borssele December 2015

Meeting Bijeenkomst tender Borssele December 2015 Meeting Bijeenkomst tender Borssele December 2015 15 October 2014 Bert Wilbrink, Ministry of Economic Affairs - Ministerie van Economische Zaken Welcome - Welkom Content third meeting 15th October: Situation

Nadere informatie

RENTEL NV bereikt Financial Close voor 309 MW offshore windproject in de Belgische Noordzee

RENTEL NV bereikt Financial Close voor 309 MW offshore windproject in de Belgische Noordzee Persbericht - Maandag 3 oktober 2016 / 1 RENTEL NV bereikt Financial Close voor 309 MW offshore windproject in de Belgische Noordzee Rentel NV heeft financial close bereikt voor de realisatie van een nieuw

Nadere informatie

Workshop 6 Technische betrouwbaarheid

Workshop 6 Technische betrouwbaarheid Workshop 6 Technische betrouwbaarheid Standaardisatie bij Wind op Zee (1) 13 Juni 2014 Frank Kortstee & Martijn Geertzen (NEN) Winddag 2014 Windenergie: een betrouwbare techniek 1 Programma Tijdstip Onderwerp

Nadere informatie

Zonnestroom en windstroom Samen meer

Zonnestroom en windstroom Samen meer Zonnestroom en windstroom Samen meer Van niche naar impact Wim Sinke -- Peter Eecen Perslunch ECN Amsterdam, CASA 400 2 juni 2015 www.ecn.nl Structuur Context klimaat + economie Uitzicht op 2050 Wind Technologie,

Nadere informatie

Overijssel maakt werk van nieuwe energie!

Overijssel maakt werk van nieuwe energie! Overijssel maakt werk van nieuwe energie! U wilt met uw onderneming of woningcorporatie werk maken van nieuwe energie of energiebesparing. Maar u krijgt de financiering niet (volledig) rond via een bancaire

Nadere informatie

TECHNISCH EXPERT WIND EN ZON

TECHNISCH EXPERT WIND EN ZON TECHNISCH EXPERT WIND EN ZON Ontwikkelfase De expert in het waarborgen van uw inversteringen Contractonderhandeling Begeleiding bij het aanbestedingsproces en de beste contractonderhandelingen. Keuze advies:

Nadere informatie

R-meeting, 14 april, Delft

R-meeting, 14 april, Delft R-meeting, 14 april, Delft EPC of split contract? De voor- en nadelen tijdens contractering en bouw van windparken hands-on experience in wind energy Inhoud 1. BLIX 2. Projectcyclus 3. Wat is EPC, wat

Nadere informatie

Windenergie in de regio. Mei 2014 Pleij&BV&

Windenergie in de regio. Mei 2014 Pleij&BV& Windenergie in de regio Mei 2014 Pleij&BV& Programma&! Introduc)e+van+de+avond;++ Carla+Weber+! Wat+is+wind+energie?;++ Jaap+Olthof+! Toelich)ng++burgerwindini)a)ef+Arnhem;++ Maarten+de+Keijzer+! Rol+energie+coöpera)e+(REIJEC);++

Nadere informatie

De potentie van diepe geothermie voor de transitie naar duurzame energie. Technologische kansen voor de Nederlandse industrie

De potentie van diepe geothermie voor de transitie naar duurzame energie. Technologische kansen voor de Nederlandse industrie De potentie van diepe geothermie voor de transitie naar duurzame energie Technologische kansen voor de Nederlandse industrie Diepe geothermie heeft vele voordelen Characteristics Geothermal Geothermal

Nadere informatie

Green deal offshore windenergie vandaag ondertekend

Green deal offshore windenergie vandaag ondertekend Green deal offshore windenergie vandaag ondertekend Forse kostprijsreductie, proeftuinen en groeiende werkgelegenheid zijn de inzet van de green deal offshore wind. Het Rijk en de Nederlandse Wind Energie

Nadere informatie

Offshore wind: turbulente tijden

Offshore wind: turbulente tijden Offshore wind: turbulente tijden Bedrijfsperspectief, kosten/innovatie, beleid KIVI, Den Haag, 20 Sep 2012 Laut.VanSeventer@RWE.com RWE Innogy 9/20/2012 PAGE 1 Introductie RWE/Essent > Verticaal geïntegreerd

Nadere informatie

7 mei 2013, Amersfoort. 7 mei 2013 Verslag Workshop Financiering Offshore Wind NL

7 mei 2013, Amersfoort. 7 mei 2013 Verslag Workshop Financiering Offshore Wind NL Verslag Workshop Financiering Offshore Wind NL 7 mei 2013, Amersfoort 1 Inhoud Inleiding Presentaties Onderwerpen voor vervolgworkshops Foto impressie 2 Inleiding Het onderwerp financiering voor duurzame

Nadere informatie

Toekomstverwachtingen en onderzoek uitdagingen in windenergie

Toekomstverwachtingen en onderzoek uitdagingen in windenergie Toekomstverwachtingen en onderzoek uitdagingen in windenergie Gijs van Kuik, em. HL TU-Delft 3 april 2017 Waar staat windenergie: 164 m Ø 8 MW turbine 5 windcentrales van 700 MW in de Noordzee Inbedding

Nadere informatie

Marktcontouren duurzame energie in Europa en Nederland

Marktcontouren duurzame energie in Europa en Nederland Marktcontouren duurzame energie in Europa en Nederland Sander Lensink www.ecn.nl Marktcontouren duurzame energie Overzicht duurzame energie in Europa - Ontwikkelingen en stimuleringsbeleid Loopt Nederland

Nadere informatie

WIND OP ZEE = WINST VOOR NEDERLAND

WIND OP ZEE = WINST VOOR NEDERLAND WIND OP ZEE = WINST VOOR NEDERLAND KIvI NIRIA Den Haag, 20 september 2012 De Hollands Glorietabel focus op Europees marktaandeel Dolf Elsevier van Griethuysen Ballast Nedam Offshore NWEA - EWEA TPWind

Nadere informatie

W I N D T U R B I N E S W I N D T U R B I N E S

W I N D T U R B I N E S W I N D T U R B I N E S DRAAI OP ZEKER Wat doet MOVE-ON? Wij analyseren en optimaliseren de kosten van preventieve maatregelen, verzekeringen en onderhoud. Met uw specifieke windturbine als uitgangspunt zetten wij alle risico

Nadere informatie

Dynamic Asset Management (DYNAM) Functional System Design

Dynamic Asset Management (DYNAM) Functional System Design Dynamic Asset Management (DYNAM) Functional System Design DYNAM1 is a Dynamic Life Cycle Assessment Model for Wind & Aqua Farming Synergy DYNAM1 field of interest Final version, 17-12-2014 Blauwdruk Requirements

Nadere informatie

Windenergie goedkoper dan kernenergie!

Windenergie goedkoper dan kernenergie! Go Wind - Stop nuclear Briefing 1 26 june 2002 Windenergie goedkoper dan kernenergie! Electrabel geeft verkeerde informatie over kostprijs van kernenergie en windenergie. Electrabel beweert dat windenergie

Nadere informatie

Bijeenkomst Tender Borssele 2015

Bijeenkomst Tender Borssele 2015 Bijeenkomst Tender Borssele 2015 15 september 2014 Bert Wilbrink, Ministerie van Economische Zaken Ministry of Economic Affairs Welkom - Welcome Inhoud tweede werkatelier op 15 september: - Stand van zaken

Nadere informatie

Windenergie. Peter Eecen R&D Manager Wind Energy Open dag ECN Petten, 12 juni

Windenergie. Peter Eecen R&D Manager Wind Energy Open dag ECN Petten, 12 juni Windenergie Peter Eecen R&D Manager Wind Energy Open dag ECN Petten, 12 juni 2015 www.ecn.nl Petten Energy Research Site 275 employees 290 employees 370 employees 600 employees ECN Expertise areas Wind

Nadere informatie

Kleine windturbines. Presentatie Kontich. Donderdag 13 november 2014. Van 13u30 tot 17 uur. Filip Arnou Green Energy Consult

Kleine windturbines. Presentatie Kontich. Donderdag 13 november 2014. Van 13u30 tot 17 uur. Filip Arnou Green Energy Consult Kleine windturbines Presentatie Kontich. Donderdag 13 november 2014. Van 13u30 tot 17 uur Filip Arnou Green Energy Consult Windenergie De wind is een onuitputtelijke en natuurlijke bron om elektriciteit

Nadere informatie

TenneT als netontwikkelaar op zee. NWEA Winddag, 13 juni 2014

TenneT als netontwikkelaar op zee. NWEA Winddag, 13 juni 2014 TenneT als netontwikkelaar op zee NWEA Winddag, TenneT als netontwikkelaar op zee 1. Introductie TenneT als netontwikkelaar 2. Integrale aanpak en netoptimalisatie nodig voor behalen duurzaamheidsdoelstellingen

Nadere informatie

Wind experience innogy windpark Kattenberg Reedijk. 4 oktober 2018

Wind experience innogy windpark Kattenberg Reedijk. 4 oktober 2018 Wind experience innogy windpark Kattenberg Reedijk 4 oktober 2018 Agenda 13:30 14:15 uur 14:15 14:30 uur 14:30 15:30 uur 15:45 uur Presentatie innogy Busreis naar windpark Bezoek Windpark Kattenberg Reedijk

Nadere informatie

2.1 Global Wind Support Offshore NL1. Wind Support Offshore NL 1. BARD -Group ZEE ENERGIE. "The Offshore Wind Specialist" IN COOPERATION WITH THE

2.1 Global Wind Support Offshore NL1. Wind Support Offshore NL 1. BARD -Group ZEE ENERGIE. The Offshore Wind Specialist IN COOPERATION WITH THE .. ft Global ZEE ENERGIE Wind Support Offshore NL 1 Documentation for SOE Tender Submission 2.1 ~. IN COOPERATION WITH THE BARD -Group "The Offshore Wind Specialist" ZEE ENERGIE Oocumentation for soe Tender

Nadere informatie

Systeemaspecten en Netintegratie. Ralph Hendriks (TU Delft, Siemens AG)

Systeemaspecten en Netintegratie. Ralph Hendriks (TU Delft, Siemens AG) Systeemaspecten en Netintegratie Ralph Hendriks (TU Delft, Siemens AG) Inhoud Systeemaspecten Balanshandhaving met wind Netintegratie Stand van de techniek Overzicht ontwerpaspecten Clusteren en combineren

Nadere informatie

1. Introduction. BARD Offshore NL 1

1. Introduction. BARD Offshore NL 1 Introduction Documentation for SDE Tender Submission 1. Introduction ;' \\ IN COOPERATION WITH THE BARD - Group "The Offshore Wind Specialist" Introduction Applicant Oocumentation for SOE Tender Submission

Nadere informatie

Openingswoord Max van den Berg bijeenkomst Energy Valley in de nieuwe kabinetsperiode, 24 januari 2013, Huis van Europa, Den Haag

Openingswoord Max van den Berg bijeenkomst Energy Valley in de nieuwe kabinetsperiode, 24 januari 2013, Huis van Europa, Den Haag Openingswoord Max van den Berg bijeenkomst Energy Valley in de nieuwe kabinetsperiode, 24 januari 2013, Huis van Europa, Den Haag Dames en heren, Van harte welkom! Vanmiddag informeren wij u graag over

Nadere informatie

Windpark Borssele 1+2. Stefan de Bruijn, april 2019

Windpark Borssele 1+2. Stefan de Bruijn, april 2019 Windpark Borssele 1+2 Stefan de Bruijn, april 2019 Ørsted is wereldwijd actief in windenergie op zee Orsted Wind Power geographical footprint USA Europe Bay State Wind Asia Pacific Boston office Ocean

Nadere informatie

Tom Mortier Business Manager Energie. Schakel uw financiering een tandje hoger met PMV

Tom Mortier Business Manager Energie. Schakel uw financiering een tandje hoger met PMV Tom Mortier Business Manager Energie Missie PMV PMV geeft de toekomst van de Vlaamse economie vorm. Zij financiert beloftevolle ondernemingen van bij de prille start tot en met de groei en internationalisering.

Nadere informatie

BIJLAGE 2. Voornemen

BIJLAGE 2. Voornemen BIJLAGE 2 Voornemen 1 NADERE OMSCHRIJVING VOORNEMEN De volgende paragrafen beschrijven de onderdelen van het voornemen in meer detail: Individuele turbines; Turbineopstellingen; Type funderingen; Aanlegwijzen

Nadere informatie

NWEA Winddag, 12 juni 2015 Lessen van grote projecten Anne de Groot, directeur Ventolines

NWEA Winddag, 12 juni 2015 Lessen van grote projecten Anne de Groot, directeur Ventolines NWEA Winddag, 12 juni 2015 Lessen van grote projecten Anne de Groot, directeur Ventolines Programma Introductie Ventolines Het Westermeerwind project - Achtergrond van het project - Huidige status (bouw)

Nadere informatie

Waste management - Landfill Remo milieubeheer (Group Machiels)

Waste management - Landfill Remo milieubeheer (Group Machiels) www.machiels.com Landfills as strategic reserves of raw resources, energy and land: challenges towards a sustainable implementation of the Closing the Circle project KBC Securities & Group Machiels June

Nadere informatie

Ten Noorden van de Waddeneilanden. Aanwijzing Windenergiegebieden (partiële herziening Nationaal Waterplan) Hollandse Kust. Henk Merkus/Rob Gerits

Ten Noorden van de Waddeneilanden. Aanwijzing Windenergiegebieden (partiële herziening Nationaal Waterplan) Hollandse Kust. Henk Merkus/Rob Gerits Ten Noorden van de Waddeneilanden Aanwijzing Windenergiegebieden (partiële herziening Nationaal Waterplan) MCN Den Helder Henk Merkus/Rob Gerits Hollandse Kust Inhoud Ronde 1 2-3 Nationaal Waterplan (NWP)

Nadere informatie

Koninklijke BAM Groep nv Halfjaarcijfers Pers- en analistenbijeenkomst Amsterdam, 26 augustus 2010

Koninklijke BAM Groep nv Halfjaarcijfers Pers- en analistenbijeenkomst Amsterdam, 26 augustus 2010 Koninklijke BAM Groep nv Halfjaarcijfers 2010 Pers- en analistenbijeenkomst Amsterdam, 26 augustus 2010 Stabiele prestaties bij lagere opbrengsten Nettoresultaat eerste halfjaar 2010: 50,6 mio (2009: 41,9

Nadere informatie

De financiering van geothermie in de glastuinbouw

De financiering van geothermie in de glastuinbouw De financiering van geothermie in de glastuinbouw Rabobank en Geothermie Anneke Postma Sectormanager Tuinbouw, Rabobank Nederland Inhoud presentatie Deel 1: Deel 2: Deel 3: Deel 4: Deel 5: Deel 6: Rabobank

Nadere informatie

Summary. FLOW: Far and Large Offshore Wind 1. Far and Large Offshore Wind FLOW

Summary. FLOW: Far and Large Offshore Wind 1. Far and Large Offshore Wind FLOW Summary FLOW: Far and Large Offshore Wind 1 Far and Large Offshore Wind FLOW FLOW: Far and Large Offshore Wind 2 FLOW: Far and Large Offshore Wind 3 Far and Large Offshore Wind FLOW De Nederlandse industrie

Nadere informatie

Windstudie als onderdeel van financiering. Bram de Roos Relatiemanager Energy & Climate 16 juni 2016

Windstudie als onderdeel van financiering. Bram de Roos Relatiemanager Energy & Climate 16 juni 2016 Windstudie als onderdeel van financiering Bram de Roos Relatiemanager Energy & Climate 16 juni 2016 0 Overzicht 1. Triodos in het kort 2. Belang van windstudie 3. Waarom gebruiken banken P90? 4. Standaard

Nadere informatie

Waterkracht uit Getijdenbassins. Bedrijfsbezoek KIVI NIRIA 26-10-2010

Waterkracht uit Getijdenbassins. Bedrijfsbezoek KIVI NIRIA 26-10-2010 Waterkracht uit Getijdenbassins Bedrijfsbezoek KIVI NIRIA 26-10-2010 Inhoud Principe Turbines Model Vispassage Nijhuis concepten Grevelingen Conclusie La Rance (Frankrijk) Getijden energie Vloed ~ 6 uur

Nadere informatie

www.fortiswindenergy.com

www.fortiswindenergy.com Top 5 van belemmerende regelgeving voor mini wind turbines in Nederland 17 April 2014 Arnhem Johan Kuikman De Top 5 is: 1. Willekeur in toegelaten masthoogtes 2. Wetgeving tbv grote wind turbine is ook

Nadere informatie

Biomethaan installaties in België?

Biomethaan installaties in België? Biomethaan installaties in België? Achtergrond DMT Environmental Technology & Biolease Nederland Markt ontwikkelingen Ontwikkelingen van biomethaan installaties met membranen Schets van mogelijkheden voor

Nadere informatie

Wanneer spreken we over groene stroom?

Wanneer spreken we over groene stroom? Wanneer spreken we over groene stroom? Moet je groene stroom wel willen kopen? 20 september 2019, Baarn Speelveld RECS International Energiebron Producent Handelaar Leverancier Eindverbruiker Eindverbruiker

Nadere informatie

Het belang van een Nederlandse offshore wind thuismarkt. Een aantal argumenten, meningen en bedrijfservaringen

Het belang van een Nederlandse offshore wind thuismarkt. Een aantal argumenten, meningen en bedrijfservaringen TKI Wind op Zee Het belang van een Nederlandse offshore wind thuismarkt Een aantal argumenten, meningen en bedrijfservaringen April 2013 In opdracht van het TKI Wind op Zee Uitgevoerd door Ir. Katelijn

Nadere informatie

Agenda. Warmtenet Waterloo

Agenda. Warmtenet Waterloo Corporate Agenda Inleiding Veolia in het kort Principe Warmtenet Sleutel op de deur concept Businessplan Warmtenet Waterloo Energieopvolging Veolia Hubgrade Praktische info rondleiding Warmtenet Waterloo

Nadere informatie

ZIJN OFFSHORE WINDMOLENS VERZEKERBAAR? 17 APRIL 2017

ZIJN OFFSHORE WINDMOLENS VERZEKERBAAR? 17 APRIL 2017 ZIJN OFFSHORE WINDMOLENS VERZEKERBAAR? 17 APRIL 2017 Inhoud van de Presentatie Introductie Marsh - Mees & Zoonen Ontwikkelingen Offshore Wind Industrie Trends Verzekeringsindustrie Vragen 01 May 2017 2

Nadere informatie

Introductie windenergiesector

Introductie windenergiesector Introductie windenergiesector Blok 2 Sander Lagerveld Dag 10 Windenergie 1 Duurzaam werken op Zee Toepassing van windenergie in Nederland Duurzaam werken op zee 2 Windmolens verschijnen vanaf 12e eeuw

Nadere informatie

Ministerie van Economische Zaken. Windenergie op zee. Raadsinformatiebijeenkomst Commissie Leefomgeving Gemeente Den Haag

Ministerie van Economische Zaken. Windenergie op zee. Raadsinformatiebijeenkomst Commissie Leefomgeving Gemeente Den Haag Ministerie van Economische Zaken Windenergie op zee Raadsinformatiebijeenkomst Commissie Leefomgeving Gemeente Den Haag Inhoud presentaties Technisch inhoudelijke toelichting t.a.v.: 1. Kader en besluitvorming:

Nadere informatie

Windenergie in Brussel

Windenergie in Brussel Windenergie in Brussel Utopie of realtiteit? Els Ampe Vlaamse Club 20 september 2010 1 Klassiekers 2 Klassiekers 3 Windenergie in de stad? 4 Imagine 5 Imagine Zero energy house San Francisco 07 6 Imagine

Nadere informatie

25 jaar windenergie in de Noordoostpolder

25 jaar windenergie in de Noordoostpolder 25 jaar windenergie in de Noordoostpolder Ir. Guido Bakema KIVI-Excursie 14 september 2015 RWE Innogy Windpower Netherlands B.V. 1 Agenda 1. de Noordoostpolder 2. Het windpark Westermeerdijk (1987 2015)

Nadere informatie

Windmolens aan de kust

Windmolens aan de kust Windmolens aan de kust Landelijke Kustdagen 2013 Ministerie van Infrastructuur en Milieu Ministerie van Economische Zaken Rijkswaterstaat Lisette Groot Kormelink Projectleider Haalbaarheidsstudie Windenergie

Nadere informatie

De energietransitie in internationaal perspectief Dr. Ir. Martien Visser, lector energietransitie, Hanzehogeschool Groningen.

De energietransitie in internationaal perspectief Dr. Ir. Martien Visser, lector energietransitie, Hanzehogeschool Groningen. De energietransitie in internationaal perspectief Dr. Ir. Martien Visser, lector energietransitie, Hanzehogeschool Groningen Twitter: @BM_Visser De Nederlandse postzegel Dubbel zoveel CO2 als het wereldgemiddelde

Nadere informatie

Wind in de SDE. Ruud Oerlemans & Gerhard Rinsma. 13 juni 2014

Wind in de SDE. Ruud Oerlemans & Gerhard Rinsma. 13 juni 2014 Wind in de SDE Ruud Oerlemans & Gerhard Rinsma 13 juni 2014 Inleiding SDE algemeen Wind in de SDE SDE aanvragen en dan SDE Resultaten Nieuwe ontwikkelingen Handboek risicozonering (mededeling) 2 Stimulering

Nadere informatie

Nuon Magnum. Een volgende stap in de energietransitie. Rien van Haperen, Project Directeur Nuon Magnum. Utrecht, 6 december 2006

Nuon Magnum. Een volgende stap in de energietransitie. Rien van Haperen, Project Directeur Nuon Magnum. Utrecht, 6 december 2006 Nuon Magnum Een volgende stap in de energietransitie Rien van Haperen, Project Directeur Nuon Magnum Utrecht, 6 december 2006 Nuon in het kort Nuon is een zelfstandig, internationaal energiebedrijf gevestigd

Nadere informatie

Cost Management van een mega-project in het Midden-Oosten. Hein Tournaij, Controls Team Leader, Fluor Haarlem, Sept 2010

Cost Management van een mega-project in het Midden-Oosten. Hein Tournaij, Controls Team Leader, Fluor Haarlem, Sept 2010 Cost Management van een mega-project in het Midden-Oosten Hein Tournaij, Controls Team Leader, Fluor Haarlem, Sept 2010 1 Cost Management van een mega-project in het Midden-Oosten Agenda: 1) Fluor 2) Een

Nadere informatie

FPG symposium duurzame energie Case windproject Kattenberg Reedijk

FPG symposium duurzame energie Case windproject Kattenberg Reedijk FPG symposium duurzame energie Case windproject Kattenberg Reedijk Rob Smit innogy 6 december2017 Even voorstellen Anne Struijs Projectontwikkelaar +31 6 158 55 917 anne.struijs@innogy.com Rob Smit Projectontwikkelaar

Nadere informatie

Vastgoedfinanciering in de cure-sector

Vastgoedfinanciering in de cure-sector Vastgoedfinanciering in de cure-sector Een onderzoek naar de potentie van financieringsconstructies voor investeringen in ziekenhuisvastgoed P4 Presentatie Simone Campman 4 oktober 2013 Inhoudsopgave Onderzoeksopzet

Nadere informatie

Wind Werkt ook in 2050

Wind Werkt ook in 2050 Wind Werkt ook in 2050 Prof.dr. Gerard van Bussel TU Delft, leerstoel windenergie 13 juni 2013 Delft University of Technology Challenge the future Er is meer dan voldoende wind op aarde 200 x meer wind

Nadere informatie

Windenergie op zee. Anita Nijboer

Windenergie op zee. Anita Nijboer Windenergie op zee Anita Nijboer Windenergie op zee Ronde 1 (2000-2007) Realisatie van twee windturbineparken binnen de 12-mijlszone Offshore windpark Egmond aan Zee (10-18 km uit kust) vergunning 2005,

Nadere informatie

100 MW GETIJDENENERGIE 100% VOORSPELBAAR 100% FLEXIBEL

100 MW GETIJDENENERGIE 100% VOORSPELBAAR 100% FLEXIBEL TIDAL POWER 100 MW GETIJDENENERGIE 100% VOORSPELBAAR 100% FLEXIBEL In 2025 100.000 Zeeuwse huishoudens voorzien van duurzame electriciteit uit getijdenenergie met een totale CO2-reductie van 140.000 ton

Nadere informatie