Uitgangspunten en mogelijkheden uitvoeren Wsw 26 april 2012

Transcriptie

1 Uitgangspunten en mogelijkheden uitvoeren Wsw 26 april 2012

2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave Inleiding Uitgangspunten voor de uitvoering Zelf de regie Zo veel mogelijk zelf; lokaal wat kan, regionaal wat effectief en efficient is Randvoorwaarden Inhoud Klantmanagement Beschut Beschut buiten/werken Op Locatie (WOL) Deta/BW Inventarisatie werk Uitvoeringskosten bij eigen gemeentelijke uitvoering (kengetallen) Pilots...16 Bijlage I Lijst van definities...23 Bijlage II Lijst van afkortingen...25 Pagina 2 van 25 2

3 1. Inleiding Deze notitie formuleert de kaders voor de uitvoering van de Sociale werkvoorziening in het gebied van WOZL en laat mogelijkheden zien van wat gemeenten zelf kunnen uitvoeren. Voordat definitieve keuzes gemaakt en besluiten genomen kunnen worden, dient nader onderzoek plaats te vinden en zal er ervaring moeten worden opgedaan met andere vormen. Dit kan gebeuren in de vorm van pilots. Naar aanleiding van de resultaten van de pilots kunnen meer definitieve keuzes gemaakt worden ten aanzien van de uitvoering van de Wsw. Voorstellen zullen nadat deze ervaring is opgedaan ook goed onderbouwd kunnen worden en na zorgvuldig onderzoek en tests ter besluitvorming worden voorgelegd. In hoofdstuk 2 worden uitgangspunten voor de uitvoering van de Wsw benoemd. In hoofdstuk 3 wordt behandeld hoe de gemeenten de Wsw inhoudelijk uitgevoerd willen zien worden. In hoofdstuk 4 worden de resultaten gepresenteerd van de inventarisatie van het werk dat de gemeenten hun Wsw-medewerkers uit laten voeren. In hoofdstuk 5 worden kengetallen gegeven voor de (eigen) uitvoering van de Wsw. Dit wordt vergeleken met de kosten van Licom. In hoofdstuk 6 wordt voorgesteld om ervaring op te doen met het zelf uitvoeren van onderdelen van de Wsw in de vorm van drie pilots. Pagina 3 van 25 3

4 2. Uitgangspunten voor de uitvoering 2.1 Zelf de regie In 2011 hebben de gemeenten van Werkvoorzieningschap Oostelijk Zuid Limburg (WOZL) onderzoek gedaan naar de ontstane situatie bij uitvoerder Licom en naar de wijze waarop zij in de toekomst de uitvoering van de Wsw (als onderdeel van de WWnV) willen uitvoeren. Niet alleen in Limburg, maar ook in de rest van Nederland onderzoeken gemeenten hoe zij de veranderingen in sociale wetgeving kunnen vertalen in plaatselijk beleid. Voor gemeenten van WOZL staat zelf de regie nemen op de uitvoering van de Wsw centraal. Hulpmiddel bij het denken hierover was het advies van de VNG en Cedris (de brancheorganisatie van de Wsw-bedrijven), gebaseerd op het werk van de voor die gelegenheid ingestelde commissie Westerlaken. Belangrijkste conclusies: Breng een scheiding aan tussen beschermd werk 1 en zo regulier mogelijk werk. Breng een relatie aan tussen beschermd werk Wsw en dagbesteding WMO (nu nog AWBZ). 2 Breng het aantal Wsw-ers in een regio in overeenstemming met het landelijk gemiddelde. 3 Vereenvoudig de governance structuur tot een transparante structuur. Op hoofdlijnen worden deze conclusies door de gemeenten van WOZL onderschreven. Deze conclusies worden door hen als volgt uitgewerkt. De gemeenten willen zelf de regie op beleid en uitvoering van de sociale wetgeving ter hand nemen. Dat komt tot uiting in de volgende zaken: De gemeenten willen zelf bepalen wie welke diensten in het kader van de Wsw voor ze uitvoert. Tot op zekere hoogte is dat nu ook het geval omdat er nu buiten Licom sprake is van meerdere uitvoerders. De andere uitvoerders zijn in tegenstelling tot Licom echter niet aan de gemeenten verbonden; ze zijn volledig privaat. Of er al dan niet sprake is van eigendomverhoudingen mag voor het plaatsen van Wsw-werknemers echter niets uitmaken. Gemeenten zijn nu 1 De term beschermd werk is wat verwarrend. Tot op heden werd gesproken van beschut werk (binnen en buiten), individuele en groepsdetachering en Begeleid Werken. De term beschermd werk wordt met de nieuwe wet geïntroduceerd en wordt gebruikt om het werk aan te duiden dat bestemd is voor de toekomstige doelgroep Wsw. Zo regulier mogelijk werk zou alleen voor een deel van de oude doelgroep mogelijk zijn. 2 De overheveling begeleiding en dagbesteding AWBZ is één van de andere grote decentralisaties. 3 Bij het ministerie is erop aangedrongen om versneld het aantal Wsw-werknemers te mogen afbouwen. De huidige taakstelling is in dit gebied circa drie keer het landelijk gemiddelde wat tot zware lasten bij de gemeenten leidt. Het ministerie wil de gemeenten van WOZL echter niet tegemoet komen. Pagina 4 van 25 4

5 verantwoordelijk voor Wsw-werknemers én voor de exploitatie van Licom. 4 Dat laatste willen de gemeenten niet meer. De gemeenten willen daarom analoog aan de huidige WWB tot op het niveau van de individuele klant regisseren. Dat betekent dat iedere (nieuwe) werknemer eerst door een klantmanager van de gemeente wordt gesproken en dat op basis van de indicatie en eventueel aanvullende tests door de klantmanager een Individueel Ontwikkelings Plan (IOP) wordt gemaakt. Dit vormt de basis voor een opdracht aan Licom of een andere uitvoerder. Het IOP kan er ook toe leiden dat de Wsw-er werk krijgt ten behoeve van de samenleving (in dienst van de gemeente of van een partij die dit werk in opdracht van de gemeente uitvoert). De uitvoerder, een gespecialiseerde organisatie of de gemeente zorgt voor de begeleiding, voert het IOP uit en rapporteert periodiek aan de klantmanager. Aan Licom is door de gemeenten gevraagd zich te transformeren tot een organisatie die uitsluitend beschut werk biedt. De gemeenten vinden dat deze taak zich niet goed laat uitvoeren in het private domein omdat sturingsmogelijkheden beperkt zijn. Dat betekent dat Licom terug gaat naar het publieke domein. Nu is Licom een NV die ondanks het feit dat de gemeenten eigenaar zijn, op relatief grote afstand staat van de gemeenten. Daardoor is het moeilijk om te sturen op de koers van het bedrijf. Een alternatief is om Licom onder te brengen in een Gemeenschappelijke Regeling of een ander publiek samenwerkingsverband. De Wsw wordt daarmee een regulier en geïntegreerd instrument voor de onderkant van de arbeidsmarkt waarbij het primaat bij de gemeente ligt. 2.2 Zo veel mogelijk zelf; lokaal wat kan, regionaal wat effectief en efficient is De gemeenten willen de Wsw als onderdeel van de WWnV zo dicht mogelijk bij huis uitvoeren. Het uitgangspunt is lokaal, tenzij de aard van het werk vraagt om een regionale aanpak. Op deze wijze hebben gemeenten een beter inzicht in de baten en lasten van de uitvoering, kunnen zij zelf sturen en kunnen zij hun medewerkers inzetten voor eigen gemeentelijk taken en taken van haar (publieke) partners De gemeenten geven op de eerste plaats zo veel als mogelijk zelf invulling aan hun verantwoordelijkheid. De bedoeling is dat de Wsw-werknemers waar mogelijk ingezet worden bij gemeentelijke taken zoals groenonderhoud, algemeen onderhoud van de openbare ruimte (grijs), schoonmaak, buurtbeheer, maar ook bij andere taken bij het gemeentehuis of bij organisaties die door middel van geldstromen of beleidsmatige relaties aan de gemeente gebonden zijn, zoals bijvoorbeeld woningcorporatie, zorginstelling, onderwijsinstellingen, welzijnsinstelling etc. Wsw-werknemers die echt niet buiten de beschutte omgeving kunnen werken, werken in principe bij Licom of een andere uitvoerder. Deze uitvoerder(s) wordt gevraagd om 4 Tekorten van Licom worden overigens aangevuld om sociale redenen; niet omdat de gemeenten hiertoe gehouden zijn. Pagina 5 van 25 5

6 ten behoeve van hun werknemers waar mogelijk allianties aan te gaan met bijvoorbeeld zorginstellingen voor de uitvoering van dagbesteding. De infrastructuur van Licom zou benut kunnen worden voor cliënten in het kader van de AWBZ en wellicht kan de infrastructuur van zorginstellingen gebruikt worden voor Wsw-werknemers. Daarbij wordt rekening gehouden met het feit dat de dagbesteding een geheel ander (of geen) verdienmodel kent zoals bij de Wsw. Bij de Wsw moet met de inzet van arbeid van de Wsw-werknemers de kosten van begeleiding en overhead worden betaald; bij dagbesteding krijgt de instelling middelen van de overheid om begeleiding en overhead te betalen. Voor werkzaamheden buiten de beschermde omgeving die niet bij gemeenten of haar publieke partners kunnen worden uitgevoerd, zijn diverse constructies mogelijk: (Bestaande) private uitvoerders (een deel van de Wsw wordt nu reeds uitgevoerd door andere bedrijven dan Licom). Strategische allianties. Nu wordt reeds in joint ventures met private partijen samengewerkt. Uitgangpunt is dat dat niet in joint ventures gebeurt maar dat de bedrijven hun bedrijfsactiviteiten voor eigen risico en rekening uitvoeren en een detacheringvergoeding betalen. In principe wordt werk gezocht dat past bij de werknemer en niet bij de toevallige werksoort of voorziening. Dit vraagt om een bovenlokale en regionale aanpak, zeker voor de kleinere gemeenten. Daarmee komen de mogelijkheden en de persoonlijke ontwikkeling van de werknemer voorop te staan in plaats van de continuïteit en winststreven van een bedrijf. Dit betekent ook dat van uitvoerders een grote mate van flexibiliteit verlangd wordt. Waar mogelijk wordt een relatie gelegd met de andere decentralisaties. Het gaat dan om de decentralisatie van de jeugdzorg en de overheveling van dagbesteding van de AWBZ naar de WMO. In eerste instantie wordt beleidsmatig naar synergie gezocht, en in tweede instantie in de uitvoering. 2.3 Randvoorwaarden Er is sprake van enorme veranderingen. Aan de ene kant neemt de gemeentelijke verantwoordelijkheid en noodzaak tot schadelastbeperking toe. Aan de andere kant neemt de noodzaak tot regionale samenwerking toe omdat het belang van de reguliere arbeidsmarkt steeds groter wordt. Dit vraagt om een zorgvuldige aanpak. Belangrijke randvoorwaarde is dan ook dat de transitie transparant en beheersbaar is en past binnen de uitgangspunten en doelstellingen van de Wet Werk naar Vermogen en de andere reeds genoemde decentralisatieoperaties. Daarvoor wordt het proces in onderdelen geknipt waarbij bestuurlijke beslismomenten worden ingebouwd. Alleen wanneer de gemeenten er klaar voor zijn en de consequenties kunnen worden overzien, vindt overdracht van taken plaats. Om problemen zoals bij Licom zijn ontstaan te voorkomen, zal er sprake moeten zijn van een transparante bedrijfsvoering en een goed ingeregelde Planning & Control beheersings- en sturingsinstrumentarium. Pagina 6 van 25 6

7 Voordat overdracht van taken plaats vindt, dienen de competenties van de Wswwerknemers in afstemming met de competentiemeting van de overige groepen binnen de WWnV in kaart te worden gebracht. Alleen wanneer dat gebeurt is, wordt besloten welke taak wanneer overgaat. Pagina 7 van 25 7

8 3. Inhoud 3.1 Klantmanagement De gemeenten willen op dezelfde manier als de huidige WWB het klantmanagement voor de Wsw zelf gaan uitvoeren. Dat betekent dat na indicatiestelling van UWV WERKbedrijf een klantmanager van de gemeente aan de hand van eventuele aanvullende diagnostiek, tests etc. een IOP maakt. Eventueel wordt de werknemer eerst nog getraind waarna definitieve plaatsing plaats vindt. De klantmanager houdt vervolgens de regie over het traject. Uitplaatsing vindt plaats op contractbasis met de uitvoerder. De uitvoerder kan ook de gemeente zelf zijn. De dagelijkse begeleiding kan gebeuren door de uitvoerder en daar waar noodzakelijk door een externe jobcoach of een jobcoach van de gemeente. Periodiek vindt rapportage plaats aangevuld met individuele gesprekken tussen werknemers en klantmanager. Dit wordt stapsgewijs ingevoerd; eerst de nieuwe instroom en daarna per leeftijdscohort, per trede op de werkladder of per Business Unit. Er dient hierbij een keuze gemaakt te worden voor het onderbrengen bij de gemeenten en/of bij de ISD BOL, Pentasz Mergelland, KOMPAS en/of bij een andere GR. Consequentie van de overheveling van taken is dat formatie en middelen ook overgeheveld worden van Licom naar de gemeenten en/of de ISD s. Een deel van de rijkssubsidie die Licom via de gemeenten ontvangt, is bedoeld voor klantmanagement. Wanneer gemeenten die taak overnemen, blijft het daarvoor te bestemmen budget ook bij de gemeenten. Licom hoeft dan immers minder taken uit te voeren. 3.2 Beschut Licom beperkt zich tot beschut werk, maar er zijn naast Licom ook andere uitvoerders voor beschut werk mogelijk. De bedoeling is echter dat het beschut werk zo veel mogelijk gebeurt bij reguliere bedrijven in de vorm van een groepsdetachering. Licom of de andere uitvoerders leveren daarbij de begeleiding. Het inlenende bedrijf onderneemt voor eigen risico en rekening. Licom bouwt daarom haar beschutte activiteiten zo veel mogelijk af waarbij het uitgangspunt bij afbouw is dat waar mogelijk de activiteit verkocht wordt inclusief Wsw-ers (tegen detacheringtarief) en de werkleiding (overname arbeidscontract). Met de overheveling van dagbesteding van de AWBZ naar de WMO wordt van Licom gevraagd arrangementen te maken met zorginstellingen. De allerzwaksten binnen de Wsw zullen immers eerder op vormen van dagbesteding aangewezen zijn dan op groepsdetachering. Omgekeerd zullen sommige zorgcliënten die nu AWBZ-gefinancierde activiteiten verrichten, voor meer productieve werkzaamheden in aanmerking komen. Voor hen is een plek binnen een meer bedrijfsmatige omgeving, zoals die van Licom, een betere optie dan het verrichten van activiteiten die uitsluitend op dagbesteding gericht zijn. Pagina 8 van 25 8

9 Een aantal gemeenten zal ook de op beschutte werkzaamheden aangewezen werknemers een aanbod willen doen voor werkzaamheden in de eigen samenleving. Te denken valt onder meer aan buurtbeheer en activiteiten in het kader van de WMO. Deze activiteiten worden aangestuurd en mogelijk uitgevoerd door de gemeenten. Gemeenten zullen zich maximaal in moeten spannen om hun Wsw-werknemers werk te bieden, al dan niet zelf of via partners. 5 Hiervoor is nodig dat de gemeenten zicht krijgen op de competenties van de Wsw-werknemers. De andere manier van organiseren van beschut werk (zo veel mogelijk als groepsdetachering bij inleners die ondernemen voor eigen risico en rekening) veronderstelt een afbouw en reorganisatie van Licom omdat Licom zich beperkt tot beschut werk zoals traditioneel beschut, groepsdetachering en beschut in de wijk. 3.3 Beschut buiten/werken Op Locatie (WOL) Licom gaat voor haar beschut buiten activiteiten zo veel als mogelijk strategische allianties aan. Hierbij staat het behoud van werkgelegenheid voor de Wsw-werknemers bovenaan. De gemeenten die zelf verschillende werkzaamheden voor hun werknemers willen organiseren worden nauw bij de keuze van allianties betrokken. Het gaat dan om groen, schoonmaak en andere diensten (zoals Sync). Keuzes voor strategische allianties worden mede gebaseerd op basis van PMC-analyses. Samenwerking met private partijen gebeurt niet in de vorm van een joint venture, maar als leveranciers van arbeid. Iedere instantie doet waar zij goed in is: het private bedrijf onderneemt, Licom levert arbeid en begeleidt waar nodig. Dat gebeurt op basis van een detacheringtarief. Wanneer er sprake is van Begeleid Werken, ontvangt de nieuwe werkgever een loonkostensubsidie. Een aantal gemeenten zal werkzaamheden als groen en schoonmaak zelf uit willen voeren. Deze activiteiten worden in beginsel uitgevoerd en aangestuurd zonder tussenkomst van Licom. 3.4 Deta/BW Met de komst van de WWnV, is de reguliere arbeidsmarkt nog belangrijker geworden. Oostelijk Zuid Limburg beschikt reeds over een succesvol Werkplein waarin de gemeenten met UWV Werkbedrijf werkgevers benaderen. Met de Wsw-doelstelling om te streven naar een zo regulier mogelijke werkplek is een samenwerking van de belangrijkste (publieke) uitvoerders onontbeerlijk. Het acquireren en matchen van detacheringsbanen en Begeleid Werken-plaatsen voor Wsw-ers wordt dan ook in afstemming met de gemeenten op het werkplein uitgevoerd. Deze werkzaamheden worden zo veel mogelijk in samenhang uitgevoerd met loondispensatie en uitplaatsing in het kader van de WWnV. Gemeenten, UWV Werkbedrijf en Licom stemmen hun werkgeversbenadering met elkaar binnen de keten af: er zal sprake zijn van één gezicht naar de werkgevers. Hierin wordt een integraal aanbod georganiseerd van: Loondispensatie WWnV; Overige uitplaatsing WWnV; 5 Dit is ook het geval wanneer Licom (en de andere uitvoerders) de Wsw integraal blijven uitvoeren. Pagina 9 van 25 9

10 Detachering en Begeleid Werken Wsw. Het naar buiten toe optreden als één organisatie of keten is van wezenlijk belang voor het slagen van de werkzaamheden. Niet langer is gewenst afzonderlijk de markt te betreden, maar samen de activiteiten op het gebied van detachering en Begeleid Werken uit te voeren. Dit geldt overigens voor de gehele WWnV. Pagina 10 van 25 10

11 4. Inventarisatie werk In paragraaf 2.2 is aangegeven dat gemeenten zo veel mogelijk beschikbaar werk wil aanbieden aan haar Wsw-werknemers. In principe zou een deel van het werk van gemeenten moeten kunnen worden uitgevoerd door medewerkers uit de sociale wetgeving. Gezien de grote hoeveelheden Wsw-medewerkers in dit deel van het land is er ook geen andere optie: Oostelijk Zuid Limburg heeft ongeveer drie keer meer Wswmedewerkers dan het landelijk gemiddelde terwijl de vraag op de arbeidsmarkt lager ligt dan gemiddeld. Willen gemeenten werk kunnen bieden aan haar eigen Wswmedewerkers, dan zal zij zelf ook meer werk moeten organiseren. Dat kan: werk zijn dat zij in eigen huis uitvoert (groen, kantine, bode etc.); werk zijn dat zij nu aan Licom en andere uitvoerders uitbesteed (groen, schoon etc.); werk zijn dat zij nu bij particuliere derden laat uitvoeren (groen, schoon etc.); werk dat nu niet wordt uitgevoerd, terwijl er wel behoefte aan is. Er is geïnventariseerd hoeveel werk nu reeds in opdracht van gemeenten uitgevoerd wordt door Licom. De resultaten vindt u in onderstaande tabel. Tabel 1 Inventarisatie bestaand werk dat in opdracht van de gemeenten door Licom wordt uitgevoerd. NB: De tabel is opgesteld op basis van een inventarisatie door de gemeenten zelf. Uit de tabel blijkt dat de gemeenten nu circa 9,3 miljoen aan omzet inkopen bij Licom. Dit is circa 18% van de totale omzet van Licom. Het merendeel (tweederde) daarvan zijn groenopdrachten. Mogelijkheden die gemeenten nu zien zoals verbetering van de sociale cohesie in buurten en wijken en het uitvoeren van werkzaamheden in relatie tot bijvoorbeeld de uitvoering van de WMO worden nu nog nauwelijks benut. Het zijn vooral de traditionele werkzaamheden die door Licom gedaan worden: groen, schoon en post. Daarnaast worden er medewerkers gedetacheerd bij gemeenten. Uit de tabel blijkt niet hoeveel medewerkers uit de eigen gemeente bij deze opdrachten betrokken zijn, anders gezegd hoeveel werk dit de eigen Wsw-medewerkers biedt. Dat is Pagina 11 van 25 11

12 ook moeilijk te inventariseren omdat niet iedereen fulltime aan een opdracht werkt en omdat in gemeenten ook Wsw-ers uit andere gemeenten werken. Alleen met een theoretische berekening is bij benadering vast te stellen om hoeveel medewerkers het zou gaan. Daarbij is ervan uitgegaan dat in het groen 75% van de omzet Netto Toegevoegde Waarde (NTW) is en de overige 25% van de omzet bestaat uit materiaal, hulpmiddelen etc. Bij grijs, schoon, post en buurtbeheer is dit respectievelijk 90-95% en 5-10%. Bij de overige werksoorten is de omzetwaarde gelijk aan de NTW. Vervolgens is de NTW gesteld op tussen de en de per medewerker per jaar. Dit leidt tot het overzicht in tabel 2. Tabel 2 Overzicht geschat aantal Wsw-medewerkers in gemeentelijke opdrachten. Op basis van deze berekening wordt ingeschat dat ongeveer 630 wsw-medewerkers werkzaam zijn in gemeentelijke opdrachten. De gemeenten staan voor de keuze om: Door te gaan met het afnemen van deze diensten 6 bij Licom. Licom blijft dit werk dan voor eigen risico en rekening uitvoeren. Deze diensten wanneer dat mogelijk is, zelf uit te voeren; Deze door particuliere derden uit te laten voeren waarbij deze derden als voorwaarde opgelegd krijgen dat zij deze activiteiten (grotendeels) laten uitvoeren door Wsw-medewerkers die zij voor dat doel gedetacheerd krijgen. 6 Het gaat dan vooral om diensten zoals groen, grijs etc. De circa 45 fte gedetacheerden werken reeds bij de gemeenten onder verantwoordelijkheid van de gemeenten, niet onder verantwoordelijkheid van Licom. Pagina 12 van 25 12

13 5. Uitvoeringskosten bij eigen gemeentelijke uitvoering (kengetallen) De uitvoering van de Wsw kent in hoofdlijnen de volgende kostenposten: Salaris Wsw-medewerkers. Uitgaande van medewerkers die al in dienst zijn, is deze kostenpost een gegeven. De kosten zijn niet beïnvloedbaar. Kosten van begeleiding. Dit gaat hoofdzakelijk om salariskosten van begeleiders. Deze post is op twee manieren te beïnvloeden: door de hoogte van de inschaling en de mate van begeleiding. Kosten van overhead. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om directiefunctie, salarisadministratie, financiële administratie en personeelszaken. Deze post is ook op twee manieren te beïnvloeden: door de hoogte van de inschaling en de intensiteit waarin deze functie ingezet moet worden. Niet-salarisgerelateerde kosten: huisvesting, vervoer, materiaal etc. Met het verminderen van het kapitaalintensieve karakter van de uitvoering van de Wsw wordt deze post steeds minder significant. Om uit te rekenen in hoeverre het zelf uitvoering geven aan de Wsw financieel gunstiger is, zijn we uitgegaan van een fictief Wsw-bedrijf bestaande uit 300 Wsw-medewerkers die ongeveer gelijkelijk verdeeld zijn over de categorieën beschut binnen, beschut buiten en detachering 7. Uitgerekend is welke begeleiding en overhead nodig zijn. Daarbij is uitgegaan van de volgende uitgangspunten en kengetallen. Jaarrekening 2010 Uitgegaan is van de cijfers uit Dat is gedaan omdat de jaarrekening 2010 van Licom de meest recente is. Salaris Wsw-medewerkers Uitgegaan is van het huidige salarisgebouw. De totale loonsom is gedeeld door het aantal werknemers. Hiermee is het gemiddelde Wsw-salaris berekend. Netto Toegevoegde Waarde (NTW) 8 Hieronder wordt de NTW gegeven die op basis van ervaringsgetallen als realistisch wordt geacht,. Beschut Binnen: 900 uur productief per jaar tegen een tarief van 5 per uur = NTW van per jaar. 7 Omdat Begeleid Werken een geheel eigen systematiek kent en de nieuwe instroom hier niet meer voor in aanmerking zal komen, is de categorie Begeleid Werken buiten beschouwing gelaten. 8 De genoemde cijfers met betrekking tot NTW en het aantal declarabele uren per jaar zijn aannames gebaseerd op landelijk beeld. Deels is de hoogte van de NTW gebaseerd op competenties van de werknemers, maar deels ook op het soort werk. Inpakwerk levert in veel gevallen betrekkelijk weinig op ondanks dat de medewerkers in sommige gevallen over meer competenties beschikken dan nodig is om het werk te doen. Pagina 13 van 25 13

14 Beschut Buiten: uur productief per jaar tegen een tarief van 10 per uur = NTW van per jaar. Detachering: uur productief per jaar tegen een tarief van 12,50 per uur = NTW van per jaar. Wanneer gemeenten zelf de Wsw willen uitvoeren met medewerkers die nu beschut werken, dienen zij rekening te houden met een productiviteit die per jaar waard is. Los van de kosten van begeleiding etc. zullen zij daarvoor dus x het aantal in te zetten medewerkers moeten opnemen in hun begroting. Begeleiding Uitgegaan is van de volgende begeleidingsratio s en inschaling van de begeleiders. Deze begeleidingsratio s zijn gebaseerd op inschattingen en ervaringsgetallen en zullen werkenderwijs gevalideerd moeten worden. Beschut binnen: begeleiding 1:14, met inschaling van de begeleiders in schaal 9 9. Hierbij is uitgegaan van beschermde activiteiten in buurten. Beschut buiten (uitgegaan van werk in het groen): begeleiding 1:12, met inschaling van de begeleiders in schaal 7. Detachering: caseload 1:50, met inschaling van de begeleiders in schaal 9. Overhead Uitgegaan is van de volgende benodigde overheadfuncties en inschaling van deze functies. 1 fte Coördinatie; schaal 12. 0,2 fte arts; schaal 16; 0,6 arbo/sociaal medisch team; schaal 7 4 fte personeelsconsulenten; schaal 9 Administratie: 330 per medewerker (inkoop) Er is niet gerekend met de bij gemeenten gebruikelijke opslag om de overhead van het gehele apparaat door te belasten. Deze opslag bedraagt al gauw meer dan 50%. Het gaat om bijvoorbeeld kosten van werkplek, huisvesting, ICT, het bestuur, P & O, facilitaire zaken etc. Wanneer deze kengetallen verwerkt worden dan leidt dat tot de volgende berekening. Daarbij zijn de cijfers van Licom uit haar jaarrekening 2010 omgerekend naar een Wswbedrijf van 300 SE. Gevolgen voor schaal etc. zijn hier niet in verdisconteerd. Tabel 3 Opbrengsten van het zelf de Wsw uitvoeren versus uitvoering door Licom in Aantal SE Zelf doen Licom Licom beter/slechter Beschut binnen Beschut buiten Detachering Totaal Er is uitgegaan van gemeentelijke inschaling. Pagina 14 van 25 14

15 Nota Bene: bedragen met een min ervoor zijn het negatieve exploitatieresultaat op de uitvoering van dat onderdeel; bedragen met een plus ervoor zijn het positieve exploitatieresultaat op de uitvoering van dat onderdeel Op basis van tabel 3 vallen de volgende zaken op. De uitvoering van beschut binnen gebeurt door Licom (veel) goedkoper dan wanneer de gemeenten dat zelf zouden doen. Overigens is het in beide gevallen een (zwaar) verlieslijdende activiteit. Het verschil kan worden verklaard door de routinematige activiteiten binnen de beschutte omgeving van een Wsw-bedrijf. Bij de beschut buiten activiteiten zijn de verschillen niet zo groot dat naar een oorzaak gezocht moet worden. Blijkbaar komen de aannames van de gemeente redelijk overeen met de praktijk van het Wsw-bedrijf. Bij detachering springt het verschil erg in het oog. Blijkbaar slaagde Licom er in 2010 niet in om met haar detachering de NTW te realiseren die bij deze werksoort hoort. Dit komt overeen met eerdere analyses en waarnemingen dat dit onderdeel bij Licom slecht ontwikkeld is. Kanttekeningen De rijkssubsidie is na 2010 verlaagd en zal in 2015 uitkomen op ongeveer per SE. Dat betekent voor deze opstelling dat de uitvoering in 2015 bij ongewijzigd beleid 1,5 miljoen ongunstiger uit zou komen (uitgegaan van een Wsw-bedrijf van 300 SE). Dit geldt zowel voor Licom als voor de gemeenten. Zoals bij de uitgangspunten benoemd is, is geen rekening gehouden met de volledige opslag van overhead bij gemeenten. Een deel van de overhead zit in feite in de bruto marge waarmee gerekend is (NTW). Gemeenten kennen echter een hogere opslag door het beleidsmatige en politieke karakter van de organisatie. Pagina 15 van 25 15

16 6. Pilots De in hoofdstuk 5 genoemde getallen zijn in grote mate theoretisch, ook al zijn ze gebaseerd op kengetallen voor de uitvoering van de Wsw. Het is echter niet voor niets zo dat het ene Wsw-bedrijf er in slaagt hogere opbrengsten en lagere kosten te realiseren dan het andere Wsw-bedrijf. De praktijk zal moeten leren wat de werkelijke baten en lasten zijn. Daarnaast zullen gemeenten zich ook om inhoudelijke redenen nu niet volledig in een nieuw avontuur willen storten. Het zelf bieden of organiseren van werk, of dat nu werk in de buurt is, schoonmaakwerk of werk op het gemeentehuis, zal pas wanneer het daadwerkelijk plaatsvindt, kunnen worden beoordeeld op succes. Daarom wordt voorgesteld om met een drietal pilots te starten om ervaring op te doen met het zelf uitvoeren van de Wsw. Aan de hand van deze pilots wordt verder uitgewerkt hoe de onderdelen van het werkgeverschap worden geregeld, wie wat aanstuurt, hoe de governancestructuur wordt vormgegeven etc. Gemeenten kunnen er zelf voor kiezen mee te doen aan één, meerdere of een combinatie van de drie pilots die in de regio door één of,meerdere gemeenten uitgevoerd zullen worden 10. Deze pilots zullen rond de volgende werkzaamheden plaats vinden: 1. Publieke payrolling 2. Groen en buurtbeheer 3. WMO Op de volgende pagina s worden deze pilots verder uitgewerkt. De in de tabellen genoemde aantallen kunnen uiteraard variëren naar gemeentegrootte. Het staat gemeenten uiteraard vrij of en op welk moment zij een pilot starten of mee willen doen aan een pilot die meerdere gemeenten omvat. Ook staat het gemeenten vrij zelf te kiezen voor de wijze waarop zij aan de pilots willen meedoen. 10 Na de zomer zal een voorstel worden gedaan voor een pilot klantmanagement en publieke detacheringsfaciliteit. Pagina 16 van 25 16

17 Ad 1. Publieke payrolling Zowel voor detachering van Wsw-ers als voor de uitvoering van loondispensatie WWnV zullen vormen van payrolling noodzakelijk zijn. In feite wordt dat nu reeds door onder meer Licom geboden. Wanneer gemeente zelf meer willen uitvoeren in de Wsw maar vooral als zij werk willen gaan maken van loondispensatie zal een dergelijke faciliteit noodzakelijk zijn. Hiervoor zou de huidige tak van Licom die zich hiermee bezighoudt, losgemaakt kunnen worden van Licom en onder verantwoordelijkheid kunnen worden gebracht van de gemeenten. Dit kan in een aparte stichting. 11 Hierin kunnen tevens de medewerkers worden ondergebracht die in het kader van de pilots direct onder verantwoordelijkheid van de gemeente komen. Het werkgeverschap wordt verlegd van Licom naar de payrolling faciliteit. De ervaring die hiermee wordt opgedaan kan ook gevolgen hebben voor functie en vorm van WOZL omdat de arbeidscontracten met Wsw-ers nu formeel lopen via WOZL. In principe wordt het eigen risico door middel van no risk polis analoog aan de WWB afgekocht. Looptijd: 24 maanden. Kosten: zie tabel 4. Dekking: provinciale middelen. Juridische vormgeving; Stichting met gemeentebestuurders in het bestuur. Budgettaire randvoorwaarden: tarief is marktconform. Prestatie-indicatoren: Bedrag per werknemer die op de payroll staat; Klanttevredenheid inlener; Klanttevredenheid gemeenten. Tabel 4 Kosten pilot payrolling 11 In verband met mogelijke wachtgeld en andere verplichtingen ligt het niet in de rede dit bij de gemeenten of bij WOZL onder te brengen. 17 Pagina 17 van 25

18 Pagina 18 van 25 18

19 Ad 2. Groen en buurtbeheer Gemeente gaan in deze pilot zelf het groen uitvoeren of via derden organiseren met inzet van Wsw-ers. Zij kunnen er voor kiezen deze medewerkers zelf aan te sturen met eigen leidinggevenden die nu reeds bij de gemeente in dienst zijn of met leidinggevenden die door Licom meegedetacheerd worden. Daarnaast inventariseren gemeenten welke werkzaamheden nu in het kader van (sociaal) buurtbeheer bij derden worden uitgevoerd of nu niet uitgevoerd worden terwijl daar wel behoefte aan is. Uitbreiding richting veiligheid (toezicht/stadswacht) of gebouwbeheer is ook een mogelijkheid. Dit werk wordt gebundeld met groenwerkzaamheden en uitgevoerd door Wsw-werknemers die daarvoor door de gemeenten zelf aangestuurd worden of door meegedetacheerde leidinggevenden. Looptijd: 24 maanden. Kosten: zie tabel 5. Dekking: provinciale middelen. Juridische vormgeving; binnen gemeentelijke organisatie. Budgettaire randvoorwaarden: uitvoering mag niet meer kosten dan de huidige uitvoering van het werk (budgettair neutraal). Prestatie-indicatoren: Tevredenheid gemeenten: Budgettaire neutraliteit. Pagina 19 van 25 19

20 Tabel 5 Kosten pilot groen/buurtbeheer Pagina 20 van 25 20

21 Ad 3. WMO Gemeenten inventariseren welke werkzaamheden nu in het kader van de WMO bij derden worden uitgevoerd (huishoudelijke hulp, kleine woningaanpassingen, vervoer etc.) en/of welke werkzaamheden nu niet worden uitgevoerd, terwijl daar wel behoefte aan is. Dit werk wordt gebundeld en uitgevoerd door Wsw-werknemers die daarvoor door de gemeenten zelf aangestuurd worden of door derden in opdracht van de gemeenten. De gemeente heeft de mogelijkheid om diensten als begeleiding van werknemers af te nemen bij Licom of derden, al naar gelang de beschikbaarheid/competenties van de eigen leidinggevenden. Looptijd: 24 maanden. Kosten: zie tabel 6. Dekking: provinciale middelen. Juridische vormgeving; binnen gemeentelijke organisatie. Budgettaire randvoorwaarden: tarief is marktconform. Prestatie-indicatoren: Tevredenheid gemeenten: Budgettaire neutraliteit in het kader van de Wsw en de WMO; Synergie-effect uitvoering Wsw en WMO; Kwaliteit uitvoering WMO. Pagina 21 van 25 21

22 Tabel 6 Kosten pilot WMO Pagina 22 van 25 22

23 Bijlage I Lijst van definities Beschut (Traditioneel) Medewerkers met de laagste verdiencapaciteit, die op grond van hun beperkingen niet in staat zijn te werken op de reguliere markt. Medewerkers zijn aangewezen op sterk routinematig werk met simpele handelingen, aangepast (laag) werktempo en intensieve begeleiding. Een hoge tolerantie om fouten te maken is aanwezig. Beschut in de Buurt Activiteiten die uitgevoerd kunnen worden door beschutte medewerkers of medewerkers in groepsdetachering. Activiteiten vinden plaats in de wijk en ten behoeve van de wijk. Detachering Medewerkers die op grond van hun zelfredzaamheid als individu gedetacheerd kunnen worden in de reguliere markt. Het betreft medewerkers die zelfstandig kunnen werken, minder routinematig werk nodig hebben, nauwelijks begeleiding behoeven, een grotere flexibiliteit kennen en een hogere loonwaarde vertegenwoordigen. Facilitaire dienstverlener Bedrijfsmatige activiteiten op het gebied van facilitaire dienstverlening die uitgevoerd worden door medewerkers in groep met een positieve netto toegevoegde waarde. Binnen de activiteiten is een verzameling/mix van Wsw-medewerkers werkzaam die geduid kunnen worden als beschutte medewerkers, medewerkers die in groepsdetachering kunnen werken evenals medewerkers die individueel detacheerbaar zijn. Groepsdetachering Medewerkers met verminderde verdiencapaciteit, echter die in staat zijn om met intensieve begeleiding en in eigen werktempo, routinematig werk te doen op locatie van een externe werkgever, zolang dit in groepsverband gereorganiseerd is. Kenmerk van groepsdetachering is dat de eigen leidinggevende uit het Wsw-bedrijf de aansturing voor zijn rekening neemt. Joint ventures Samenwerking tussen twee of meer bedrijven om samen één activiteit te ondernemen. Winst en verlies worden gedeeld. Samenwerkende bedrijven blijven geheel zelfstandig. Loondispensatie Wanneer een werknemer (met een uitkering in het kader van de WWnV) niet voldoende productief is, mag de werkgever minder loon betalen dan het minimum loon. De gemeente betaalt het verschil tot een bedrag dat iets onder het minimum loon kan liggen. Netto Toegevoegde Waarde (NTW) In de Wsw wordt onder NTW verstaan de bruto omzet minus de kosten van grondstoffen en inhuur van extern personeel. Pagina 23 van 25 23

24 Payrolling Constructie waarbij bedrijf het werkgeverschap uit handen geeft aan een derde die het personeel in dienst neemt. Daarmee worden juridische en administratieve zaken verlegd naar het payrollbedrijf. PMC-analyse Het analyseren van bedrijfsonderdelen naar winstgevendheid, bijdrage aan het ondernemingsbelang etc. In het geval van een Wsw-bedrijf tevens beoordeling van bijdrage aan sociale doelstelling. Pagina 24 van 25 24

25 Bijlage II Lijst van afkortingen AVA Algemene Vergadering van Aandeelhouders AWBZ Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten BV Besloten Vennootschap BW Begeleid Werken CV Commanditaire Vennootschap Deta Detachering GR Gemeenschappelijke Regeling IOP Individueel Ontwikkelings Plan ISD Intergemeentelijke Sociale Dienst NTW Netto Toegevoegde Waarde NV Naamloze Vennootschap PMC Product Markt Combinatie RvC Raad van Commissarissen SROI Social Return On Investment VNG Vereniging van Nederlandse Gemeenten WGR Wet Gemeenschappelijke Regelingen WOL Werken Op Locatie WOZL Werkvoorzieningschap Oostelijk Zuid Limburg Wsw Wet sociale werkvoorziening WWB Wet Werk en Bijstand WWnV Wet Werken naar Vermogen Pagina 25 van 25 25