Nieuwe Tijden Nije Tiden!

Transcriptie

1 --

2 V N G - JAARCO N G R E S Nieuwe Tijden Nije Tiden! Fryslân 7 en 8 juni

3 Foaropwurd Nije tiden, nije rieden, nij parlemint. Doe t foar it VNG-Jierkongres Nije Tiden as tema keazen waard, hiene we der gjin aan fan dat de politike wurklikheid it tema sa aktueel meitsje soe. Fansels, we wisten dat 3 maart feroaringen yn rieden en kolleezjes fan gefolgen hawwe soe. Mar dat we it VNG-Jierkongres ferpleatse moasten fanwege de betidere Twadde Keamerferkiezings, dat koe nimmen ferwachtsje. Nije tiden, nije middels. Hoefier wolle jim gean om jim boargers, jim kiezers, jim bedriuwslibben, jim maatskiplike organisaasjes te berikken? Hokker middels binne dêr allegearre geskikt foar? Wolle jim dy brûke? Kinne jim dy brûke? Ferkringe de sosjale media alle âlde kommunikaasjemiddels? Twitterje jim al? Sjogge jim al dy nije middels as seine of as ramp? It binne samar wat fragen, dy t by my opkomme as ik om my hinne sjoch en hear wat de minsken sizze. Saken dy t yn dit VNG-Jierkongres neamd wurde sille. Nije rieden, nije tiden. De kleau? Âlde polityk, nije polityk? Kinne jim dêr wat mei wurde? Hoe grut mei of moat de romte tusken boarger en bestjoer, tusken kiezer en polityk wêze? Hoe soargje wy derfoar dat de boarger wer fertrouwen yn de oerheid krijt? Fertrout de oerheid de boarger wol genôch? Wurdt 2010 it jier fan de sesuer? It jier fan hersteld fertrouwen? Lokaal en lanlik? Ek troch de budzjettêre problematyk binne we yn in nije tiid kommen dy t in protte beliedsfjilden en bestjoerstradysjes feroarje sil. Alwer in tema foar petear foar it VNG-Jierkongres. Nije tiden, besteande problemen. Ekonomyske krisis. Burokrasy. Regeldruk. Ynvestearje of besunigje of ynvestearje én besunigje? Europa, realiteit en needsaaklik kwea? Oplossing of diel fan it probleem? Lêst of lust? Wêr stiet Europa en wêr steane de Nederlânske gemeenten yn Europa? De ynfloed fan Europa op wat lokaal bart, groeit. Mar hoe sit it mei de ynfloed fan lokale oerheden op Europa? Kin Europa ek foar minder regels soargje? Kloppet ús byld fan Europa mei de wurklikheid? Fragen, dêr t jim yn it VNG-Jierkongres antwurden op ferwachtsje meie. Nije tiden, it tema fan it VNG-Jierkongres Op de folgjende siden fine jim in palet fan dielkongressen en ekskurzjes dat dêrop oanslút. In breed spektrum dat oantreklik is foar lokale bestjoerders, lokale politisy en amtners út de gemeentlike top. De ôfrûne moannen seach men dat it jierrenlange gebrûk fan voortschrijdend inzicht feroare is yn met de kennis van nu. Mei in blik op de takomst soe ik sûnder mis nei it VNG-Jierkongres op 7 en 8 juny komme. Oant sjen yn Ljouwert!! Ralph Pans foarsitter direksjeried -2-

4 Voorwoord Nieuwe tijden, nieuwe raden, nieuw parlement. Toen voor het VNG- Jaarcongres Nieuwe Tijden als thema werd gekozen was niet te bevroeden dat de politieke werkelijkheid het thema zo actueel zou maken. Natuurlijk, we wisten dat 3 maart veranderingen in raden en colleges zou gaan veroorzaken. Maar dat wij het VNG- Jaarcongres moesten verplaatsen vanwege de vervroegde Tweede Kamerverkiezingen, dat kon niemand verwachten. Nieuwe tijden, nieuwe middelen. Hoever wilt u gaan om uw burger, uw kiezer, uw bedrijfsleven, uw maatschappelijke organisaties te bereiken? Welke middelen lenen zich daar allemaal voor? Wilt u die gebruiken? Kunt u die gebruiken? Verdringen de sociale media alle oude communicatiemiddelen? Twittert u al? Ervaart u al die nieuwe middelen als zegen of als ramp? Het zijn zomaar wat vragen die opwellen als ik om mij heen kijk en mijn oor te luister leg. Zaken die tijdens het VNG-Jaarcongres niet onbenoemd zullen blijven. Nieuwe raden, nieuwe tijden. De kloof? Oude politiek, nieuwe politiek? Kunt u daarmee uit de voeten? Hoe groot mag of moet de ruimte tussen burger en bestuur, tussen kiezer en politiek zijn? Hoe zorgen wij ervoor dat de burger weer vertrouwen in de overheid krijgt? Vertrouwt de overheid de burger wel voldoende? Wordt 2010 het jaar van de cesuur? Het jaar van hersteld vertrouwen? Lokaal en landelijk? Ook door de budgettaire problematiek zijn we in een nieuwe tijd terecht gekomen die veel beleids- en bestuurstradities zal veranderen. Alweer een gespreksthema voor het VNG-Jaarcongres. Nieuwe tijden, bestaande problemen. Economische crisis. Bureaucratie. Regeldruk. Investeren of bezuinigen of investeren en bezuinigen? Europa, realiteit en noodzakelijk kwaad? Oplossing of deel van het probleem? Last of lust? Waar staat Europa en waar staan de Nederlandse gemeenten in Europa? De invloed van Europa op wat lokaal gebeurt, groeit. Maar hoe zit het met de invloed van lokale overheden op Europa? Kan Europa ook voor minder regels zorgen? Klopt ons beeld van Europa met de werkelijkheid? Vragen waarop u tijdens het VNG-Jaarcongres antwoorden mag verwachten. Nieuwe tijden, het thema van het VNG-Jaarcongres Op de volgende pagina s vindt u een ook daarbij aansluitend palet deelcongressen en excursies. Een breed spectrum dat aantrekkelijk is voor lokale bestuurders, lokale politici en ambtenaren uit de gemeentelijke top. De afgelopen maanden zag je dat het jarenlange gebruik van voortschrijdend inzicht is veranderd in met de kennis van nu. Met een blik op de toekomst zou ik zeker naar het VNG-Jaarcongres op 7 en 8 juni komen. Oant sjen yn Ljouwert!!*) Ralph Pans voorzitter directieraad *) Tot ziens in Leeuwarden!! --

5 Inhoudsopgave Foaropwurd 2 Voorwoord 3 Nije Tiden! 5 Nieuwe Tijden! 7 Wolkom yn Fryslân, wolkom yn Ljouwert 9 Welkom in Friesland, welkom in Leeuwarden 10 Programma maandag 7 juni Programma dinsdag 8 juni Deelcongressen en excursies 14 Deelcongressen 14 Excursies 26 Algemene informatie 43 --

6 Nije Tiden! Yn maart 2010 begjinne nije lokale bestjoerders entûsjast oan harren bestjoersperioade. Elke fjouwer jier starte gemeentebestjoerders mei nij elan en grutte ambysjes harren maatskiplike taken. Dy ambysjes, likegoed persoanlik as kollektyf, binne grut. Fol fertrouwen sette se út ein, folop oan it wurk oan Nije Tiden! Dy tiden wurde net allinnich karakterisearre troch de start fan in nije bestjoersperioade (en alhiel ûnfoarsjoen start ek lanlik in nije bestjoersperioade), mar ek troch de grutte fraach nei nije antwurden op maatskiplike ûntjouwingen en fraachstikken wêrfan t de ympekt fierder rikt as ien fjouwerjierrige bestjoersperioade. De wrâld wêryn t lokale bestjoerders yn dit tiidsramt operearje moatte is bûtengewoan kompleks: bestjoerslagen stean mei de rêch nei elkoar ta, it oerheidsgesach stiet ûnder druk, boargers sykje in nije balâns tusken wurk en privee, der komme flinke besunigings op ús ôf en der tsjinnet him in generaasje oan mei nije opfettings oer liederskip en kommunikaasje. Ek it feit dat de posysje fan Nederlân hieltyd mear yn in ynternasjonale kontekst besjoen wurde moat, is fan ynfloed op it lokaal bestjoer. Dizze en oare opjeften freegje om in flinke doasis bestjoerlike fearkrêft en in nije wize fan tinken. It is oan de earste oerheid om yn de mande mei partners de earste stap te setten nei dizze Nije Tiden. Bestjoer yn beweging De útslaggen fan de gemeenteriedsferkiezings litte sjen dat de politike ferhâldings yn tal fan gemeenten gâns feroare binne. Per gemeente liedt dat ta koerswizigingen op ûnderskate beliedsmêden. Dat heart by de polityk. Mei rjocht begjint no in diskusje oer de eftergrûnen fan de hieltyd gruttere ferskowingen yn it elektoraat. Hawwe de bestjoerders noch wol genôch oertsjûgingskrêft rjochting de kiezer? Slute se har net te folle op yn har eigen logika, gean se net te folle út fan de werklikheid dy t troch harsels konstruearre is? It nije liederskip sil it mear hawwe moatte fan oertsjûgingskrêft en útstrieling as fan modern management. Mear gefoelichheid, yntuysje en empaty yn pleats fan logika, regels en teory. Legitimiteit en fertrouwen; dat binne Nije Tiden! Sa krijt de earste oerheid fierder stal. Mienskip en publike romte binne dêr de pylders yn. Lokale oerheid, private partijen en frijwilligers jouwe dêr mei-elkoar foarm oan. Ynfolling fan it nije liederskip hat minder te krijen mei in ferbettering fan publike tsjinsten, mar mear mei it kombinearjen fan strategyen om de omjouwing te ferbetterjen dêr t minsken wenje en wurkje. Dêr fersterkje langere termyn previntive maatregels en koarte termyn maatregels elkoar yn. Nije bestjoerders moatte dus fuortdalik folop oan de slach, mar bestjoeren is in fak dat jo leare moatte. De ferantwurdlikheid dêrfoar leit by josels, mar gelokkich is der help beskikber. De VNG is jim dêr fansels by fan tsjinst. --

7 Liedend bestjoerder Ûntjouwingen gean hjoed-de-dei tige hurd. Somtiden jouwe dy ûntjouwingen ús in optimistysk gefoel, hieltyd faker lykwols ek just pessimistysk. Wy libje yn in media-yntinsive wrâld dêr t minsken lykweardich yn operearje lâns nije kanalen as ynternet. De media binne hieltyd minder in ienrjochtingsmassamedium, mar hieltyd mear in kanaal wêryn t net allinnich ynformaasje oerdroegen wurdt, mar ek mieningen útwiksele en foarme wurde. Dêr binne foardielen oan ferbûn. Der is mear lykweardigens; status spilet minder in rol. Mar likegoed smite de iepenheid en snelheid grutte neidielen op. De toan is feroare yn it publisearjen, debattearjen en redendielen. Fatsoen en reedlikheid lykje ta it ferline te hearren. Der wurdt in nije skiedsline sichtber, by in kulturele diminsje lâns. Oan de iene kant stean boargers en partijen dy t maatskiplike plurifoarmiteit en in heterogene kultuer akseptearje, en oan de oare kant boargers en partijen dy t dêr grutte muoite mei hawwe en foarstanner binne fan in homogene nasjonale kultuer. Foar jimme as gemeentlike bestjoerders is it in opjefte om de boargers te beheljen yn de ûntjouwingen yn harren gemeente, harren wyk en harren buert en de mienskipssin dêryn te fersterkjen. Ynternet kin mei syn direkte en ynteraktive mooglikheden dêrfoar ynset wurde. Krúsjaal is de fraach oft it slagget om in plurifoarme maatskippij te kreëarjen dy t as in mienskip wurket. Segregaasje of separaasje? En wa is liedend? Krisis biedt just lokaal kânsen Elkenien wit dat de ekonomyske krisis grutte gefolgen hat foar de beskikbere middels foar de oerheden. Dat biedt kânsen en útdagings, it kabinet sil yngripende besluten nimme moatte dy t trochwurkje nei gemeenten. Dy binne dêr klear foar, se foarmje in ekstra útdaging binnen in ynternasjonale kontekst. We komme yn in nije ekonomyske wrâldoarder; in winkend perspektyf leit yn in regionale ekonomy, dominearre troch de ûntjouwing fan en yn stêden. Dêr ûntjout him in 24- oersekonomy ûnder druk fan technologyske en wrâldwide ûntjouwingen. Dêrneist docht bliken dat lokale oerheden effisjinter omgean kinne mei middels. Lokale bestjoerders binne by steat om har middels mear mei in fêst doel yn te setten en prioriteiten te stellen. Troch de krisis komme jim wol ûnder noch grutter druk te stean. Ommers, de ynkomsten nimme ôf (belestingen, leezjes, opbringsten fan projektûntwikkeling, op termyn ek it gemeentefûns), wylst de útjeften tanimme (druk op sosjale saken en wurkgelegenheidsûntwikkeling). It is tiid foar in fûnemintele diskusje oer hokker taken de oerheid oppakt en hoe. Dat de Nije Tiden! deroan komme mei dúdlik wêze. It is no oan jimme om dêr jim rol yn te ferfoljen. Dit kongres helpt jimme, likegoed yn ynhâld as yn foarm. Jim moatte in kar meitsje binnen it programma, jim krije út in ynternasjonale kontekst wei stof ta neitinken en diskusje oanrikt en jim kinne oan jim eigen ûntwikkeling wurkje. In prachtige gelegenheid om yn twa dagen as bestjoer yn beweging te wêzen, ynspirearjend liederskip te ûnderfinen en nije kânsen gewaar te wurden. Op nei de Nije Tiden! --

8 Nieuwe Tijden! In maart 2010 beginnen nieuwe lokale bestuurders enthousiast aan hun bestuursperiode. Elke vier jaar starten gemeentebestuurders met nieuw elan en grote ambities aan hun maatschappelijke taken. Deze ambities, zowel persoonlijk als collectief, zijn groot. Vol vertrouwen gaat men van start, volop aan het werk aan Nieuwe Tijden! Deze tijden worden niet alleen door de start van een nieuwe bestuursperiode gekenmerkt (en geheel onvoorzien start ook landelijk een nieuwe bestuursperiode), maar ook door de grote vraag naar nieuwe antwoorden op maatschappelijke ontwikkelingen en vraagstukken waarvan de impact verder reikt dan één vierjarige bestuursperiode. De wereld waarbinnen lokale bestuurders in dit tijdsframe moeten opereren is buitengewoon complex; bestuurslagen staan met de rug naar elkaar toe, het overheidsgezag staat onder druk, burgers zoeken een nieuwe balans tussen werk en privé. Er komen forse bezuinigingen op ons af en er dient zich een generatie aan met nieuwe opvattingen over leiderschap en communicatie. Ook het feit dat de positie van Nederland steeds meer in een internationale context moet worden bekeken, is van invloed op het lokaal bestuur. Deze en andere opgaven vragen om een forse dosis bestuurlijke veerkracht en een nieuwe manier van denken. Het is aan de eerste overheid om samen met partners de eerste stap te zetten naar deze Nieuwe Tijden. Bestuur in beweging De uitslagen van de gemeenteraadsverkiezingen laten zien dat de politieke verhoudingen in tal van gemeenten aanzienlijk zijn veranderd. Per gemeente leidt dat tot koerswijzigingen op verschillende beleidsterreinen. Dat hoort bij de politiek. Terecht start er nu een discussie over de achtergronden van de steeds grotere volatiliteit van het electoraat. Hebben de bestuurders nog wel voldoende overtuigingskracht richting de kiezer? Sluiten zij zich niet te veel op in hun eigen logica, gaan zij niet te veel uit van de door henzelf geconstrueerde werkelijkheid? Het nieuwe leiderschap zal het meer moeten hebben van overtuigingskracht en uitstraling dan van modern management. Meer gevoeligheid, intuïtie en empathie in plaats van logica, regels en theorie. Legitimiteit en vertrouwen; dat zijn Nieuwe Tijden! Zo krijgt de eerste overheid verder gestalte. Gemeenschap en publieke ruimte zijn daarin de pijlers. Lokale overheid, private partijen en vrijwilligers geven daar samen vorm aan. Invulling van het nieuwe leiderschap heeft minder van doen met een verbetering van publieke diensten, maar meer met het combineren van strategieën om de omgeving te verbeteren waar mensen wonen en werken. Daarin versterken preventieve langetermijnmaatregelen en kortetermijnmaatregelen elkaar. Nieuwe bestuurders moeten dus meteen volop aan de slag, maar besturen is een vak dat je moet leren. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij uzelf, maar gelukkig is er hulp beschikbaar. De VNG is u hierbij natuurlijk van dienst. -7-

9 Leidend bestuurder Ontwikkelingen gaan tegenwoordig razendsnel. Soms geven deze ontwikkelingen ons een optimistisch gevoel, steeds vaker echter ook juist pessimistisch. We leven in een media-intensieve wereld waarin mensen gelijkwaardig opereren via nieuwe kanalen als internet. De media zijn steeds minder een eenrichtingsmassamedium en steeds meer een kanaal waarbinnen niet alleen informatie wordt overgedragen maar ook meningen worden uitgewisseld en gevormd. Daar zijn voordelen aan verbonden. Er is meer gelijkwaardigheid; status speelt minder een rol. Maar evengoed leveren de openheid en snelheid grote nadelen op. De toon is veranderd in het publiceren, debatteren en redeneren. Fatsoen en redelijkheid lijken tot het verleden te behoren. Er wordt een nieuwe scheidslijn zichtbaar langs een culturele dimensie. Aan de ene kant staan burgers en partijen die maatschappelijke pluriformiteit en een heterogene cultuur accepteren, en aan de andere kant burgers en partijen die daar grote moeite mee hebben en voorstander zijn van een homogene nationale cultuur. Voor u als gemeentelijk bestuurder is het een opgave om de burgers te betrekken bij de ontwikkelingen in hun gemeente, hun wijk en hun buurt en de gemeenschapszin daarin te versterken. Internet kan met zijn directe en interactieve mogelijkheden hiervoor worden ingezet. Cruciaal is de vraag of het lukt om een pluriforme samenleving die als een gemeenschap werkt te creëren. Segregatie of separatie? En wie is leidend? Crisis biedt juist lokaal kansen Iedereen weet dat de economische crisis grote gevolgen heeft voor de beschikbare middelen voor de overheden. Dit biedt kansen en uitdagingen, het kabinet zal ingrijpende besluiten moeten nemen die doorwerken naar gemeenten. Gemeenten zijn daar klaar voor, zij vormen een extra uitdaging binnen een internationale context. We komen in een nieuwe economische wereldorde; een wenkend perspectief ligt in een regionale economie, gedomineerd door de ontwikkeling van en in steden. Daar ontwikkelt zich een 24-uurseconomie onder druk van technologische en wereldwijde ontwikkelingen. Daarnaast blijkt dat lokale overheden efficiënter kunnen omgaan met middelen. Lokale bestuurders zijn in staat om hun middelen gericht(er) in te zetten en prioriteiten te stellen. Door de crisis komt u wel onder nog grotere druk te staan. Immers, de inkomsten nemen af (belastingen, leges, opbrengsten van projectontwikkeling en op termijn ook het gemeentefonds), terwijl de uitgaven toenemen (druk op sociale zaken en werkgelegenheidsontwikkeling). Het is tijd voor een fundamentele discussie over welke taken de overheid oppakt en hoe. Dat nieuwe tijden er aankomen, mag duidelijk zijn. Het is nu aan u om daarin uw rol te vervullen. Dit congres helpt u, zowel in inhoud als in vorm. U moet keuzes maken binnen het programma. U krijgt vanuit een internationale context stof tot nadenken en discussie aangereikt en u kunt aan uw eigen ontwikkeling werken. Een prachtige gelegenheid om in twee dagen als bestuur in beweging te zijn, inspirerend leiderschap te ervaren en nieuwe kansen onthuld te zien. Op naar de Nieuwe Tijden! -8-

10 Wolkom yn Fryslân, wolkom yn Ljouwert De gemeente Ljouwert en de Fryske gemeenten ûntfange jim dit jier graach mei Fryske gastfrijheid. Alderearst yn de histoaryske hofstêd fan Fryslân. De Fryske Nassaus joegen Ljouwert in swymke Keninklike alluere. Dy alluere en dat royale ûnthaal sille jo by ús op it VNG-Jierkongres ûnderfine. Fansels mingd mei ús nochterheid en de mei beide fuotten op de grûn -mentaliteit. Nije tiden; kom en sjoch yn de Fryske proeftún dêr t we entûsjast eksperiminten útfiere. Jim kinne kieze út tsientallen ferrassende ekskurzjes. Besykje ien fan de meast avansearre multymedia studio s fan Europa, Gameship yn Ljouwert. Kom nei Heech om elektrysk te farren of gean op in elektryske scooter of fyts nei de proefbuorkerij Nij Bosmazathe yn Ljouwert om te sjen hoe t út kowedong enerzjy opwekt wurdt foar in hiele wyk. Of sjoch hoe t yn Beetstersweach in revalidaasjesintrum ynklusyf skoalle klimaatneutraal ferwaarme wurdt troch in houtferbrâningsynstallaasje. Tanksij de kennisynstituten, lykas topynstitút Wetsus, op it mêd fan wettertechnology, profilearje we ús mei sukses as European Centre of Watertechnology. Yn Harns litte we sjen hoe t we út it mingen fan sâlt en swiet wetter enerzjy helje en dat we in duorsume rest-enerzjysintrale ûntwikkelje. Like krêftdiedich stekke we enerzjy yn it oanpakken fan wiken en dat wurket. Gearwurking fan sân gemeenten yn it súdwesten fan Fryslân op it mêd fan ICT docht ek fertuten. Sy rjochtsje mei-elkoar in shared service yn Boalsert yn. Yn Boerum kinne jim by hege útsûndering in besite bringe oan de satellyt dy t ûnderdiel útmakket fan it wrâldomfiemenjende netwurk Stratos. Mar we hawwe ek foarbylden fan yntegrale jeugdsûnenssoarch yn Fryslân, lytsskalichheid yn doarpen of projekten dy t âlderen yn steat stelle sa lang mooglik thús te wenjen. Want by ús giet it yn it foarste plak om de kwaliteit fan de leefberheid! By ús is de lucht skjin, de wyn fris en de wetterkwaliteit heech. It VNG-Jierkongres yn de Fryske gemeenten azemet nije tiden, lit in frisse wyn troch âlde tiden waaie en ferbynt ús, krekt as it wetter dat de Fryske gemeenten al ieuwen bynt. Kom yn de kunde mei nije tiden; kom yn de kunde mei de Fryske gemeenten. Oant Sjen! Mei freonlike groetnis, Ferd Crone boargemaster gemeente Ljouwert Gerrit Krol foarsitter Feriening Fryske Gemeenten --

11 Welkom in Friesland, welkom in Leeuwarden De Vereniging Friese Gemeenten en de gemeente Leeuwarden ontvangen u dit jaar graag met Friese gastvrijheid. Te beginnen in de historische hofstad van Fryslân. De Friese Nassaus gaven Leeuwarden een vleugje koninklijke allure. Die allure zult u bij ons tijdens het VNG-Jaarcongres ervaren. Natuurlijk vermengd met onze nuchterheid en de met beide benen op de grond -mentaliteit. Nieuwe tijden; kom kijken in de Friese proeftuin waar we gretig experimenten uitvoeren. U kunt kiezen uit tientallen verrassende excursies. Bezoek een van de meest geavanceerde multimediastudio s van Europa, Gameship in Leeuwarden. Kom elektrisch varen in Heeg of ga per elektrische scooter of fiets naar de proefboerderij Nij Bosmazathe in Leeuwarden om te bekijken hoe uit koeienmest energie wordt opgewekt voor een hele wijk. Of hoe in Beetsterzwaag een revalidatiecentrum inclusief school klimaatneutraal verwarmd wordt door een houtverbrandingsinstallatie. Dankzij de kennisinstituten op het gebied van watertechnologie, zoals Topinstituut Wetsus, profileren we ons met succes als European Centre of Watertechnology. In Harlingen laten we zien hoe we uit de menging van zout en zoet water energie halen of hoe we een duurzame reststoffenenergiecentrale ontwikkelen. Met evenveel daadkracht steken we energie in wijkaanpak en dat werkt. Samenwerking van zeven gemeenten in het zuidwesten van Fryslân op het gebied van ICT is ook succesvol. Zij richtten samen een shared service center in Bolsward in. In Burum kunt u bij hoge uitzondering het satellietcomplex bezoeken dat deel uitmaakt van het wereldomspannende netwerk Stratos. Maar we hebben ook voorbeelden van integrale jeugdgezondheidszorg in Fryslân, kleinschaligheid in dorpen en projecten die ouderen in staat stellen zo lang mogelijk thuis te wonen. Want bij ons gaat het allereerst om de kwaliteit van de leefbaarheid! Bij ons is de lucht schoon, de wind fris en de waterkwaliteit hoog. Het VNG-Jaarcongres in de Friese gemeenten ademt nieuwe tijden, laat een frisse wind door oude tijden waaien en verbindt ons, net als het water dat de Friese gemeenten al eeuwen bindt. Maak kennis met nieuwe tijden; maak kennis met de Friese gemeenten. Tot ziens! Met vriendelijke groet, Ferd Crone burgemeester gemeente Leeuwarden Gerrit Krol voorzitter Vereniging Friese Gemeenten -10-

12 -11-

13 Programma maandag 7 juni uur Aankomst met koffie of thee, tevens gelegenheid om de informatiemarkt te bezoeken uur Opening congres door de voorzitter van de VNG, Annemarie Jorritsma-Lebbink uur Welkomstwoord namens de gastgemeenten, door Gerrit Krol, voorzitter Vereniging Friese Gemeenten en Ferd Crone, burgemeester gemeente Leeuwarden uur Plenair programma Nieuwe Tijden! Onder leiding van Matthijs van Nieuwkerk en met medewerking van: - Birgit Donker, hoofdredacteur NRC Handelsblad - Marco Florijn, wethouder gemeente Leeuwarden en beste lokale bestuurder Guy Verhofstadt, voormalig premier van België en Europees parlementslid uur Lunch uur Middagprogramma met keuze uit: een deelcongres of een Friese excursie. U wordt in beide gevallen na afloop (per bus) afgezet in het centrum van Leeuwarden voor de ontvangst door de gastgemeenten uur Ontvangst door de gastgemeenten in het centrum van Leeuwarden met aansluitend de feestavond uur Feestavond Oude bekenden ontmoeten en nieuwe contacten aanknopen. En dat op een zwoele zomeravond in het decor van de oude binnenstad van Leeuwarden. Het plein Oldehoofsterkerkhof wordt omgetoverd tot een bruisende feestlocatie. Laat u verrassen en verwennen. U bevindt zich in goed gezelschap. Natuurlijk is de avond omlijst met goede muziek. Dans onder het toeziend oog van de beroemde scheve toren: de Oldehove. Laat u betoveren door allerlei verrassende acts. Studenten uit Leeuwarden zorgen voor een apotheose aan het einde van deze feestelijke avond. Ze plaatsen de Oldehove in een surrealistische omgeving. Zijn oude tijden voorgoed vervlogen? Of laten deze enthousiaste jonge mensen zien dat virtual reality ons kan prikkelen de nieuwe tijden te omarmen -12-

14 Programma dinsdag 8 juni uur Aankomst met koffie of thee, tevens gelegenheid om de informatiemarkt te bezoeken uur Opening door de voorzitter van de VNG, Annemarie Jorritsma-Lebbink uur Inleiding door Roger van Boxtel, voorzitter van de Commissie Talent! uur Algemene ledenvergadering uur Jaarrede van de voorzitter van de VNG, Annemarie Jorritsma-Lebbink uur Inleiding door de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Ank Bijleveld uur Reactie van de voorzitter van de VNG, Annemarie Jorritsma-Lebbink uur Afsluiting congres uur Lunch en terugkoppeling van ervaringen van de afgelopen congresdagen op de informatiemarkt. -13-

15 Deelcongressen en excursies Stel uw eigen middagprogramma samen U kunt kiezen uit: een deelcongres dat de hele middag duurt; een Friese excursie die de hele middag duurt. Maak uw keuze nadat u beide programmaonderdelen geheel hebt gelezen en schrijf u daarna in via Wees er wel snel bij want voor sommige deelcongressen en excursies geldt: vol is vol. Indien er voor een deelcongres of een excursie te weinig animo is, vindt dit onderdeel geen doorgang. Hieronder treft u het uitgebreide aanbod aan. Deelcongressen Algemeen bestuur In de media wordt regelmatig bericht over vroegtijdig vertrokken bestuurders, dit terwijl de gezagspositie van de overheid vraagt om vitale bestuurlijke verhoudingen. Datzelfde geldt voor de relatie tussen overheid en burger en de overheden onderling. Vertrouwen is hierbij essentieel, ook bij het geven van meer ruimte aan burgers, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties, daar waar de overheid een stapje terug moet doen. Samen met u helpen wij waar nodig met het verder versterken van deze vertrouwensband tussen lokaal bestuur, burger en maatschappij. Deelcongres 1. Bestuurlijke stabiliteit Goede verhoudingen tussen raad en college, binnen het college en tussen politiek en ambtelijke top zijn essentieel voor bestuurlijke stabiliteit, een voorwaarde voor een bestuurskrachtige en gezonde gemeente. Hoe creëren gemeenten een stabiele bestuurlijke cultuur met gezonde verhoudingen tussen raad en college en hoe zijn vallende burgemeesters en wethouders te voorkomen? In dit deelcongres analyseren we vanuit de praktijk en de wetenschap en komen we met goede tips en trucs om uw gemeente bestuurlijk stabiel te houden. Deelcongres 2. Gemeentelijke regie in nieuwe tijden Nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen en vraagstukken vragen om een eerste overheid die vanuit een nieuw perspectief bestuurt en regie voert, op basis van vertrouwen. Meer ruimte geven aan burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties hoort daarbij. Maar hoe bepaal je als eerste overheid je positie in dit krachtenveld? Immers, je moet ook een sterke en herkenbare overheid zijn. En wat betekent deze nieuwe rol voor de interne verhoudingen en voor het samenspel binnen het lokaal bestuur? Het Actieprogramma Lokaal Bestuur bevraagt hierover een panel bestaande uit een wethouder, een raadslid en een burgemeester. Daarna gaat het panel met de deelnemers in discussie. -14-

16 Deelcongres 3. Werkgroep 21 Twintig werkgroepen hebben dit voorjaar voorstellen gedaan hoe het nieuwe kabinet invulling kan geven aan de historische bezuinigingen. De vraag is of die voorstellen doordringen tot de kern van de crisis waarin het openbaar bestuur zicht bevindt. Nieuwe tijden vragen nieuwe arrangementen tussen publiek en privaat, nieuwe interventiestrategieën en een vernieuwd financieel instrumentarium. Kortom, een nieuw repertoire voor de verschillende rollen die lokale overheden vervullen, van ontwikkeling van kaders en beleid tot uitvoering en toezicht. In Werkgroep 21 draait BMC de zaak om en formuleren we samen met u antwoorden op de vraag hoe het publieke domein beter kan functioneren ondanks de bezuinigingen in de collectieve sector. Aan de hand van praktijkvoorbeelden laten we zien dat dit kan als we bereid zijn het zelforganiserend vermogen in de samenleving aan te spreken. Dat vermogen ligt bij burgers en hun onderlinge netwerken en in het maatschappelijk ondernemerschap van bedrijven en maatschappelijke organisaties. Weg bewegen van het stadhuis, nieuwe vormen van toezicht, cofinanciering en coproductie, gebiedsconcessies en samenwerkingscontracten. Dat levert duurzame oplossingen met een sterke overheid die ten behoeve van het publieke belang niet regelt maar reguleert. En, mooi meegenomen, flink bezuinigt op de kosten. Deelcongres 4. Meer burgers en minder overheid Gemeenten staan voor grote uitdagingen, zowel op financieel-economisch als op democratisch gebied. U moet meer doen met minder middelen, en daarnaast is het belangrijk de kloof tussen lokaal bestuur en burgers te verkleinen. Het (beter) benutten van denkkracht en inzet van burgers is hierbij van belang. Dit vraagt om een gemeente die burgers de ruimte geeft om zaken zelf ter hand te nemen. Een lokaal bestuur dat werkt vanuit het perspectief van burgers, hen serieus neemt, vertrouwt en meer in positie brengt, in zowel de beleidsbepaling als de uitvoering. Samen met u, opiniemakers en ervaringsdeskundigen, neemt In actie met burgers! (een deelproject van het Actieprogramma Lokaal Bestuur) de relatie tussen burgers en lokaal bestuur onder de loep. Deelcongres 5. Nieuwe wethouders, nieuwe tijden Dit deelcongres wordt verzorgd door de Wethoudersvereniging en start met de benoeming van een enthousiast nieuw bestuur van de vereniging. Daarna gaat het over u als wethouder. Want wethouder worden is één ding, maar hoe gaat u om met crisissituaties als het gaat om uw functie? Wij nemen u mee langs de hoge toppen en diepe dalen van het wethouderschap. Tijdens de pauze is er gelegenheid om kennis te maken met het nieuwe bestuur en de leden van de vereniging, met aansluitend de workshop Humor in 1 uur. We zien uit naar de ontmoeting met onze leden! Deelcongres 6. Nieuwe tijden, duurzame oplossingen Onder de actualiteit van de financiële crisis en de structurele demografische ontwikkeling liggen fundamentele vraagstukken die binnen bestaande structuren en systemen op termijn niet blijvend aangepakt kunnen worden. Maatschappelijke ontwikkeling en economische structuurversterking moeten op andere leest worden geschoeid, zowel in groeiende als krimpende gebieden. De voorliggende opgaven dwingen tot innovatie op de woningmarkt, in de ontwikkeling en het beheer van gebieden en vastgoed, zorg en onderwijs, collectieve voorzieningen en de kwaliteit van de leefomgeving. Ervaringen in gebieden met bevolkingsdaling daar waar de urgentie voor vernieuwing het grootst is leveren bouwstenen waar elke lokale bestuurder in heel Nederland zijn voordeel mee kan doen. Aan het eind van dit deelcongres stapt u naar buiten met de nodige bagage om nieuwe, duurzame oplossingen in uw eigen praktijk te gaan realiseren. -15-

17 Deelcongres 7. Tempo maken bij gebiedsontwikkeling Gemeentelijke besluitvorming over ruimtelijke en infrastructurele projecten zijn complex en verlopen soms stroperig. Een goede samenwerking tussen de overheden is hierbij een belangrijke vereiste. Overleg in de voorfase tussen alle partijen zorgt dat iedereen tijdig en gecoördineerd aan het werk gaat. Efficiëntere besluitvorming bij grootschalige bouw- en infrastructurele projecten levert meer op dan tijdwinst alleen. Er is geld mee te besparen en uiteindelijk resulteert het in meer kwaliteit. Tijdens dit deelcongres wordt u een stappenplan gepresenteerd om de gemeenten verder te helpen de regie te nemen. Financiën De bestuurlijke agenda van de gemeenten zal de komende jaren ingegeven worden door de gevolgen van de economische crisis. Wanneer het economisch herstel van de marktsector nabij is, moet de overheid zelf nog jaren met ongekende bezuinigingen aan de slag, of er nu 30 of 35 miljard euro bezuinigd gaat worden. De consequenties voor de gemeentebegrotingen vragen daarom om een nieuwe financiële sturingsfilosofie. Graag gaan we met u in op de vraag hoe u ook in crisistijden uw gemeente financieel gezond kunt blijven houden. Deelcongres 8. De financiële toekomst van gemeenten Alle gemeenten worden de komende jaren geconfronteerd met afnemende inkomsten. Wat betreft de rijksmiddelen pakken zich donkere wolken boven de gemeenten samen. Bezuinigd zal er moeten worden, waarbij traditionele methodes als kaasschaaf en efficiencyverbeteringen ontoereikend zullen zijn. Er zal gekozen moeten worden. Veel tradities van collectieve financiering zullen ter discussie worden gesteld. In dit deelcongres zullen goede voorbeelden de revue passeren, waarbij vooral de relatie tussen het door de gemeente zelf gekozen karakter (wat voor een gemeente wil ik zijn) en de richting van de bezuinigingen aandacht krijgt. Ook helpen wij u om bij de start een goed beeld te krijgen van de financiële uitgangspositie van de gemeente. Deelcongres 9. Vlottrekken van bouwprojecten Als gevolg van de recessie zijn diverse gemeenten in de problemen gekomen met vastgelopen bouwprojecten. Het gaat daarbij om projecten die in samenwerking met private partners worden gerealiseerd. Het bouwproject betreft in veel gevallen de realisatie van maatschappelijk en commercieel vastgoed. Door de recessie krijgt de projectontwikkelaar de financiering niet meer rond en dreigt zich terug te trekken. Hoe ga je hier als gemeente mee om? Hoe krijg je de verschillende belangen helder? Hoe maak je als gemeente een zorgvuldige afweging? Veel decentrale overheden hebben in het afgelopen jaar diverse initiatieven ontplooid om de als gevolg van de recessie vastgelopen bouwproductie te stimuleren. Zo worden bijvoorbeeld fondsen ingesteld ter bevordering van projecten, worden garantiestructuren ingezet om de financierbaarheid te bevorderen en worden projecten naar voren gehaald of versneld. In dit deelcongres laat BNG u aan de hand van een concreet project uitgebreid kennis maken met de mogelijkheden om tot een oplossing te komen. Sprekers van de diverse betrokken partijen komen aan het woord. In de discussie wordt uitgebreid ingegaan op de door de gemeente te maken afweging. -16-

18 Communicatie Waar communicatie vroeger vooral eenrichtingsverkeer was van en door de massamedia, neemt de invloed van de kleine en individuele zenders dankzij het internet steeds meer toe. Nieuwssites worden gestart door actieve en betrokken internetters en Twitter speelt een belangrijke rol in onbereikbare crisisgebieden (Iran, Haïti). Via (sociale) netwerksites communiceren mensen die in the picture staan rechtstreeks naar hun achterban. De VNG adviseert de gemeenten deze ontwikkelingen openlijk te omarmen en reikt hun met de volgende deelcongressen de digitale hand om hun relatie met en dienstverlening aan de burger te verbeteren en te versterken. Deelcongres 10. Bestuurders in nieuwe tijden communiceren via de nieuwe media: ja of nee? Hoe kijkt ú aan tegen de toenemende invloed van nieuwe media op de maatschappelijke arena en hoe ziet u uw rol daarin? Heeft u afdoende communicatieve kwaliteiten om goed om te kunnen gaan met de media voor uw communicatie naar de burger, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties? Kom naar het Lagerhuisdebat, georganiseerd door het Actieprogramma Lokaal Bestuur, en doe inspiratie op! Na een korte inleiding gaan voor- en tegenstanders aan de hand van een aantal stellingen met elkaar in debat. Een jury reageert op het debat en kiest een winnaar. Deelcongres 11. Maatschappelijke dienstverlening via televisie en supersnel internet Het kabelnetwerk dat in iedere gemeente ligt, bestaat voor 97% uit glasvezel. Het biedt niet alleen toegang tot supersnel internet en HDTV, maar ook tot digitale maatschappelijke diensten zoals zorg op afstand, thuiswerken en toepassingen voor een veiligere leefomgeving. Ziggo, UPC en NLkabel nemen u mee op een tocht langs hun hypermoderne netwerken. We brengen een bezoek aan een belangrijk knooppunt waar televisie-, internet- en telefoniesignalen via glasvezelkabels binnenkomen en verspreid worden. Vervolgens wordt u rondgeleid door het callcenter van UPC in Leeuwarden, dat in de afgelopen jaren meerdere Nationale Contactcenter Awards won. U neemt een kijkje achter de schermen bij deze succesvolle commerciële dienstverlener, een inspirerend voorbeeld voor uw gemeentelijke dienstverlening. Tot slot kunt u kunt zelf het supersnelle internet testen door in een oogwenk muziek te downloaden op een mp3-speler, die u als aandenken aan deze middag kunt meenemen. We sluiten de middag af met een korte kookworkshop op het idyllische landgoed De Klinze, waar u geniet van een culinair hapje dat u zelf vervaardigt. -17-

19 Deelcongres 12. Omgaan met (nieuwe) media: drie praktische workshops In drie workshops wijzen wij u graag de weg in de altijd in ontwikkeling zijnde wereld van de (nieuwe) media. U kunt op de dag zelf kiezen uit twee van de drie onderstaande workshops. Workshop 1) Eerst kennis, nu delen De VNG zit niet stil als het gaat om kennisdeling. Uiteraard willen we u, in deze nieuwe tijden met een toenemend gebruik en mogelijkheden van het internet, tijdens de workshop de kans bieden kennis te maken met de mogelijkheden die de VNG gebruikt om haar leden zo goed mogelijk te informeren. We starten met een korte, inspirerende presentatie, gevolgd door een digitale markt over de digitale mogelijkheden die de VNG u biedt. Tijdens de markt kan men zich ook direct inschrijven voor het weekoverzicht met de zelf gekozen beleidsterreinen. Is er behoefte aan een contactgroep met collega s met een soortgelijke portefeuille van verschillende gemeenten, dan kan dit ook geregeld worden. Workshop 2) Zelfprofilering en nieuwe media Voor zelfprofilering en nieuwe media zijn twee elementen van cruciaal belang: inzicht in het beeld dat u als bestuurder uitstraalt en het formuleren van een duidelijke kernboodschap. Met de juiste interviewtechniek(en) en het juiste gebruik van one-liners kunt u de regie over journalisten beter in eigen hand houden dan u denkt. Na deze workshop weet u hoe u zelf de regie voert over wat er in de krant komt of op de tv en radio wordt uitgezonden. Workshop 3) Jeugdparticipatie anno 2010 Het gebruik van internet en mobiele telefoon is niet meer weg te denken in de leefwereld van de jeugd. Jongeren zijn gewend aan interactiviteit door msn, chat, sms, Hyves, Twitter etc. Door het inzetten van deze nieuwe interactieve media kunnen jongeren beter bereikt en betrokken worden. Hoe is het gesteld met uw kennis van de digitale leefwereld van de jeugd, past u deze kennis toe bij uw beleidsontwikkeling en uitvoering? Kortom: weet u al om te gaan met deze nieuwe generatie Einstein? Tijdens dit onderdeel verzorgen leden van de Digiraad (een Raad voor en door jongeren die het Kabinet adviseert over jongeren en nieuwe media) een snelcursus zodat u na afloop als bestuurder Nieuwe Stijl de 21 e eeuw instapt. Gemeentelijke organisatie en werkgeverschap Gemeenten hebben te maken met een vergrijzing van hun ambtenarenapparaat en werknemers stellen zich meer en meer individualistisch op. De rol van vakbonden en collectieve arbeidsovereenkomsten komen hiermee onder druk te staan. En met een door de crisis krimpend budget in het vooruitzicht zullen gemeenten slimmer met hun ambtenarenapparaat om moeten gaan. Wij helpen onze leden met de volgende deelcongressen om prioriteit te geven aan een effectief P&O-beleid. Deelcongres 13. Talent en leiderschap: wie maakt uw ambities waar? De komende vier jaar stroomt 30 tot 50% van uw personeel uit en u moet naar alle waarschijnlijkheid fors bezuinigen. U wilt minimaal dezelfde kwaliteit blijven leveren en eigenlijk wilt u nog meer bereiken. Hoe vult u uw werkgeversrol in deze omstandigheden in? Om uw ambities waar te maken heeft u de beste mensen nodig: de gemeenteambtenaar moet het uiteindelijk doen. HRM is van strategische waarde. Hoe bindt en boeit u de beste mensen? Hoe zorgt u ervoor dat uw organisatie diverser wordt, ook in de top van uw organisatie? Dit deelcongres, dat de VNG samen met de Vereniging van Gemeentesecretarissen (VGS) organiseert, geeft u de handvatten voor een goede invulling van uw werkgeversrol. -18-

20 Deelcongres 14. Met KING op weg naar nieuwe tijden Gemeenten slaan een nieuwe weg in. Er komt veel op ze af, maar er zijn ook veel uitdagingen. Het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING) is ruim een half jaar op weg. Waar staat KING nu? Wat zijn de ambities van KING? En wat zijn de eerste ervaringen van gemeenten met KING? Tijdens een interactief deelcongres vertellen medewerkers van KING wat gemeenten van KING kunnen verwachten en wat KING doet om haar ambities waar te maken. Maak kennis met de producten van KING, onderzoek wat uw gemeente nodig heeft en duik met KING de diepte in om ook van uw gemeente de meest nabije en betrouwbare overheid te maken. Deelcongres 15. Excellente publieke dienstverlening in economisch krappe tijden Heeft ook uw gemeente de ambitie om in de nieuwe raadsperiode de eerste overheid te zijn? Dan vraagt u zich vast af hoe u, in deze economisch krappe tijd, aan de slag kunt blijven met de verbetering van dienstverlening en de vermindering van regeldruk en welke besparingen procesinnovaties de gemeente zelf kunnen opleveren. In dit deelcongres met excursie willen wij hiervoor samen met u een uitvoerbaar toekomstperspectief in kaart brengen. We besteden zowel aandacht aan duidelijke bestuurlijke doelen als aan praktische handvatten die de VNG en gelieerde verenigingen u bieden om deze doelen te bereiken. Daarmee maken we inzichtelijk hoe de verbetering van dienstverlening u kan helpen om meer te bereiken voor uw burgers, met minder middelen. Let op: dit deelcongres wordt gecombineerd met een eigen excursie in de vorm van een bezoek aan een groter bedrijf in de dienstensector. Klimaat, duurzaamheid en milieu Met een stijging van de energieprijzen en de effecten van de C0 2 -uitstoot voor het klimaat (Kopenhagen) lijkt de noodzaak van een actief duurzaamheidsbeleid onvermijdelijk. Wat kunnen gemeenten doen om hun bijdrage te leveren aan een beter milieu? Welke gemeenten kunnen als voorbeeld dienen voor andere gemeenten, en welke effectieve maatregelen hebben zij getroffen? Wij helpen de gemeenten met de volgende deelcongressen een beter milieu bij henzelf te laten beginnen. Deelcongres 16. Duurzaam de crisis door: slim besparen en nog duurzaam ook! Duurzaamheid, wie is hier niet voor? Groen was dan ook ondanks de crisis een populaire paragraaf in de lokale verkiezingsprogramma s. Nu inzetten op het klimaat betekent dat de samenleving blijvend wordt versterkt, ook in financieel-economisch opzicht. Deelnemen aan deze bijeenkomst is daarbij uw eerste besparingszet. Geen kostbaar consultancybureau, maar ervaringsdeskundigen uit de gemeenten zelf geven u praktische en nuchtere handreikingen welke direct toepasbaar zijn in de eigen gemeente. Een inspirerende tour langs spraakmakende duurzame projecten dient als voorbeeld en een bron van inspiratie. Want u weet: het best bewaarde geheim ligt in de gemeente! Deelcongres 17. Energie in Beeld: duurzaam lokaal energiebeleid Nieuwe en ambitieuze energie- en klimaatdoelstellingen. Essentieel voor het realiseren hiervan is een duurzame energievoorziening. Maar hebt u wel inzicht in de werkelijke CO 2 -uitstoot in uw gemeente ten gevolge van energieverbruik? En wat draagt het gemeentelijke energiebeleid bij aan energiebesparing en CO 2 -reductie binnen uw gemeente? Belangrijke vragen voor een succesvol klimaatbeleid. -19-

21 Enexis en Liander willen gemeenten ondersteunen bij hun klimaatbeleid en het realiseren van CO 2 -doelstellingen door inzicht te geven in het energieverbruik binnen de gemeente. Dit wordt onder andere met behulp van energiekaarten gevisualiseerd. Deze kaarten maken het gas- en elektriciteitsverbruik binnen de gemeentegrenzen inzichtelijk tot op wijkniveau. Op deze middag presenteren wij Energie in beeld waarmee u gericht sturing kunt geven aan het gemeentelijke klimaatbeleid. Ook geeft dit deelcongres voorbeelden van gemeenten die al veel ervaring hebben opgedaan met duurzame mobiliteit. U krijgt te horen hoe u in uw gemeente kosteloos oplaadpunten kunt laten plaatsen door e-laad.nl. Aan het eind van het congres is er volop gelegenheid in elektrische voertuigen te rijden en demonstreren we de nieuwste laadpunten. Kortom, praktijkvoorbeelden die u meteen op weg helpen bij duurzame mobiliteit. Deelcongres 18. Natuur- en milieueducatie: weten is doen! Vanuit de gedachte dat natuur en milieu (NME) essentieel zijn voor een duurzame ontwikkeling van mens en omgeving, laat natuur- en milieueducatie ons anders kijken naar onderwerpen als klimaatverandering, zwerfafval, gezond leven, natuur en waterkwaliteit. Nieuwe tijden, waarin duurzaamheid en omgevingsbewustzijn steeds belangrijkere thema s vormen, vragen nu om actie. Door middel van NME kunt u jongeren en volwassenen in uw gemeente betrekken bij deze actuele onderwerpen. Tijdens dit deelcongres hoort u hoe u dit kunt aanpakken en welke instrumenten u hierbij kunnen helpen. Geïnspireerd door praktijkvoorbeelden en dankzij een blik in het veld kunt u vol goede ideeën in uw eigen gemeente aan de slag. Ruimte Waar het platteland en de regio s in het noorden en oosten te maken krijgen met bevolkingsdaling, zal het aantal inwoners van de Randstad blijven stijgen. Dit blijft niet zonder consequenties voor de ruimtelijke inrichting van stad en platteland. Slopen, herindelen, herontwikkelen: wij wijzen u de weg in de landelijke en stedelijke geografie. Deelcongres 19. Ruimte en wonen In het deelcongres Ruimte en Wonen maakt u kennis met de meest recente ontwikkelingen op het gebied van volkshuisvesting en ruimtelijke ordening. We beginnen met een tour d horizon van nieuwe of in verwachting zijnde regelgeving en trends, zoals de Wet op de Ruimtelijke Ordening (WRO), de Grondexploitatiewet en de herziening van het corporatiebestel. Vervolgens lichten wij toe hoe u in uw gemeente tot prestatieafspraken met woningcorporaties kunt komen. Aansluitend wordt in drie groepen afzonderlijk stilgestaan bij de belangrijke thema s die in prestatieafspraken aan bod komen: - Wonen en zorg Hoe helpt u mensen om langer thuis te blijven wonen? - Doelgroepenbeleid Wie ondersteunt u en voor wie is de sociale woningvoorraad bedoeld? - Herstructurering Hoe past u de woningvoorraad en de maatschappelijke voorzieningen aan bij krimp of stedelijke herstructurering? Deelcongres 20. Nieuwe Tijden: samenwerken in de stad De toekomst van gebiedsontwikkeling ligt voor een belangrijk deel in de stad. De samenwerking tussen marktpartijen en de overheid is cruciaal voor het succes van complexe binnenstedelijke projecten. Maar wat betekenen de noodzakelijke gemeentelijke bezuinigingen voor de stedelijke ambities? -20-

22 Bouwfonds Ontwikkeling presenteert u een inspirerend stedelijk tweeluik. We beginnen met een bezoek aan ons bijzondere binnenstedelijke project Aan de Potmarge in Leeuwarden. Wat tot voor kort nog een desolaat en verontreinigd terrein was met leegstaande fabriekshallen, is onlangs getransformeerd tot een gewilde, groene en duurzame woonwijk tussen stad en dorp. In dit project bleek transparantie een van de succesfactoren te zijn voor de samenwerking tussen overheid en marktpartijen. Aansluitend gaat u onder leiding van Friso de Zeeuw en kopstukken uit de gemeentelijke politiek in debat over de toekomst van samenwerking in de stad en de wijze waarop gebiedsontwikkeling hier succesvol van de grond kan komen. Deelcongres 21. Het station gezien door de ogen van de klant Het station, het kloppend hart van uw stad. Een plek waar dagelijks veel reizigers niet alleen in- en uitstappen, maar ook gebruikmaken van de voorzieningen op en rond het station. Maar hoe ervaart de reiziger deze voorzieningen, wat is goed, wat kan beter en welke knelpunten zijn er? Hoe goed kent u uw station? Samen met u ondernemen we een stationsschouw waarbij we even de tijd nemen om het station en zijn omgeving te bekijken en te beleven vanuit de ogen van de klant. Wij verwachten een energieke en inspirerende ontmoeting en na afloop weet u hoe u, samen met NS en andere partners, uw station kunt bekijken en verbeteren. Deelcongres 22. Station van de toekomst dichterbij dan u denkt Het station kan gezien worden als de poort naar de stad. Een dynamisch centrum waar reizigers aankomen, vertrekken en overstappen. De treinreiziger van nu en morgen hecht grote waarde aan gemak, comfort en uitstraling van deze plek. Slim omgaan met je tijd: het station is een plek waar je aangenaam kunt verblijven, winkelen en recreëren. Daarom werkt NS samen met ProRail aan de visie voor het station van de toekomst. Samen beproeven we verschillende innovaties op het station. Wij nemen u graag mee in dat proces met alle ruimte voor nieuwe ideeën. Deelcongres 23. Krimp: de temperatuur in Noord-Fryslân (met Elfstedenarrangement) Veel regio s hebben of krijgen te maken met een gewijzigde bevolkingssamenstelling. Is dit een probleem of een kans? U krijgt een indruk hoe gemeenten in Noord-Fryslân omgaan met dit fenomeen en u beleeft een deel van de Elfstedenroute. Dit is immers het gebied van de Blikvaart, Bartlehiem, het keerpunt in Dokkum en de laatste kilometers naar de Bonkevaart. Een adviseur van DHV geeft een toelichting op de krimpbarometer, een handige tool die de krimp voor uw gemeente analyseert en de kansen en risico s in kaart brengt. U ontvangt ter plaatse de barometerresultaten voor uw eigen gemeente. Bestuurders van de betreffende gemeenten en krimpprofessionals laten zien dat met een slimme strategie en agenda economische groei mogelijk is met een kleinere beroepsbevolking. U bezoekt twee verschillende locaties waar u succesvolle voorbeelden ziet van dienstverlening die de leefbaarheid en de economie in kleinere gemeenten bevordert. Daarbij kunt u denken aan een succesvolle aanpak tegen verkrotting, Dorpshuis nieuwe stijl en intergemeentelijke samenwerking. Er is ruim aandacht voor ontspanning met een Beerenburgproeverij en een boottocht langs het noordelijk deel van de Elfstedenroute. -21-