Nazorg Ex-gedetineerden Verwijs de vraag, niet de cliënt

Transcriptie

1 Nazorg Ex-gedetineerden 2011 Verwijs de vraag, niet de cliënt

2 AFBEELDING

3 Verwijs de vraag, niet de cliënt Voorwoord Regionaal Veiligheidshuis Maas & Leijgraaf Samenwerking haalt criminelen uit vicieuze cirkel Een gerichte samenwerking en een persoonlijke benadering helpt ex-gedetineerden om na hun straf niet terug te vallen. Zeker als ze een persoonlijke coach krijgen, die hen helpt om de draad weer op te pakken. Dit kan zichtbaar grote maatschappelijke kosten besparen. Dat concludeerde het Regionaal Veiligheidshuis Maas & Leijgraaf bij het uitbrengen van het vierde jaarverslag en ook nu, medio 2012 kan gesteld worden dat deze lijn zich voortzet. De cijfers laten zien dat de eerste positieve resultaten over de eerste drie jaren stabiel zijn en gecontinueerd worden. In 2005 heeft het ministerie van Justitie de taak van reïntegratie aan de gemeenten overgedragen: het zorgen dat mensen na hun gevangenschap niet terugvallen in crimineel gedrag door een goede terugkeer naar de samenleving. Het Veiligheidshuis voert deze taak sinds 2007 uit. In het Veiligheidshuis werken diverse organisaties samen, zoals Politie en Justitie, hulpverleners en overheden. Ze kunnen zo de taken verdelen en elkaar ondersteunen bij het verminderen van de criminaliteit. Daarnaast kunnen ze gezamenlijk in kaart brengen welke maatregelen effect hebben. Deze maatregelen kunnen preventief zijn, het voorkomen van criminaliteit en bijvoorbeeld de begeleiding van mensen na hun straf, maar ook repressief: het effect van straf. De samenwerkingspartners zetten daarbij niet hun eigen werkwijze en taken centraal, maar de vraag van de gedetineerde staat centraal. In een casusoverleg bekijken ze, elk vanuit de eigen deskundigheid, bij iedere aanstaande ex-gedetineerde naar de manieren om de kans verminderen om weer in de fout te gaan. Van oorsprong was gesteld dat er vier zaken zijn die van groot belang zijn voor mensen om uit de criminaliteit te blijven: huisvesting, inkomen, identiteit en zorg. Werkenderwijs is daar landelijk een vijfde thema toegevoegd, te weten de schuldhulpverlening. Bij identiteit kunnen we denken aan de juiste papieren, zoals een identiteitsbewijs en rijbewijs, die nodig zijn voor een baan, woning, bankrekening en dergelijke. Zorg is familie, relaties en dergelijke: een stabiele omgeving waarin iemand zichzelf kan zijn en zich kan ontwikkelen. Maar het kan bijvoorbeeld ook verslavingszorg en maatschappelijk werk zijn. Bij schuldhulpverlening kan naast de reguliere schuldhulpverlening ook bijvoorbeeld gedacht worden aan het voorkomen van huurschulden tijdens de detentieperiode.

4 Sommige ex-gedetineerden, vooral veelplegers, krijgen een persoonlijke coach die hen goed volgen. Deze coach kan in het casusoverleg of daarbuiten na de gemaakte afspraken anderen snel inschakelen wanneer dat nodig is, zodat iedereen direct de goede actie kan nemen om afglijden te voorkomen. De coaches krijgen een goed beeld van hun mensen, bijvoorbeeld van de betreffende veelpleger. Ze weten welke aanpak bij deze personen de meeste kans van slagen heeft. Het zal duidelijk zijn dat de begeleiding een flink doorzettingsvermogen vraagt, van de coaches, de andere begeleiders en vooral van de ex-gedetineerden zelf. Naast begeleiding is ook straf een manier waarop de samenleving de criminaliteit terug wil dringen. Met de ISD-maatregel (=Inrichting voor Stelselmatige Daders) kan Justitie veelplegers tot twee jaar vasthouden, om zo te voorkomen dat ze weer delicten plegen. In het veelplegersoverleg kijken de partners van het Veiligheidshuis of ISD nuttig is. Bij ISD hoort ook altijd begeleiding vanuit de justitiële partners. Om de effecten van deze en andere maatregelen goed in beeld te brengen, verzamelt het Veiligheidshuis ook de gegevens, zodat het de mensen over langere tijd kan volgen. Zo kan het de werkelijke problemen en oplossingen in kaart brengen en het effect meten. Uit de eerste cijfers blijkt dat deze persoonlijke en gezamenlijke aanpak werkt. Mensen die keer op keer de fout in kunnen gaan, kunnen door deze begeleiding beter uit de vicieuze cirkel blijven. De maatschappelijke effecten zijn groot: het houdt mensen uit de gevangenis en dat scheelt de samenleving heel hoge kosten van criminaliteit. Onderzoek heeft aangetoond dat één veelpleger de samenleving naar schatting per detentie tussen de 250 en 500 duizend euro kost. Een aan dit onderzoek gekoppelde berekening stelt dat iedere Euro die geïnvesteerd wordt in een Veiligheidshuis een rendement van drie Euro oplevert voor de maatschappij. Mooie cijfers, maar belangrijker is de praktijk. Onder de titel Verwijs de vraag, niet de cliënt kijken we terug op de huidige status van het project Nazorg ex-gedetineerden zoals dit wordt uitgevoerd in het Regionaal Veiligheidshuis Maas en Leijgraaf. In de praktijk krijgen namen van cliënten een gezicht. Hun vraag of de vraag van hun omgeving of organisaties staat centraal om de terugkeer in de maatschappij zo optimaal mogelijk te begeleiden. En los van de cijfers zien de professionals en cliënten de daadwerkelijke winst. Begeleiding waar nodig, mensen die na hun straf weer de draad op kunnen pakken zonder terug te vallen in de criminaliteit en waar nodig de voorkoming van maatschappelijke onrust in samenspraak met gemeenten. Als je gaat samenwerken worden ook de hiaten in de keten duidelijk. Sinds het begin van het project zijn al veel zaken werkenderwijs verbeterd, maar het blijft een continue proces om oog te hebben voor die hiaten en te streven naar optimalisering. Dat wordt in het

5 Verwijs de vraag, niet de cliënt kader van de nazorg voor ex-gedetineerden de uitdaging en de opdracht voor de komende jaren. Annemieke de Winter de Groot Directeur van het Regionaal Veiligheidshuis Maas en Leijgraaf Namens het team Nazorg: Marga van Esch Ralf Moonen Erich Verhoffstadt Jos van Hoogstraten

6

7 Verwijs de vraag, niet de cliënt Inhoudsopgave Pag. 1 Het casusoverleg Nazorg ex-gedetineerden 2 Korte voorgeschiedenis 2 Doel casusoverleg nazorg 2 Netwerk nazorg 3 Samenwerking tussen het gevangeniswezen en gemeenten 3 2 Werkwijze casusoverleg nazorg ex-gedetineerden 4 Randvoorwaarden en uitgangspunten van nazorg 4 Samenwerking in de praktijk 5 Het casusoverleg nazorg 6 3 Cijfers nazorg ex-gedetineerden District 2 Maasland District 3 Cuijk/Boxmeer District 3 Uden/Veghel Vergelijking tussen de districten Uitstroom uit detentie 12 Totale uitstroom Regionale plaatsing WODC Monitor Nazorg (ex-)gedetineerden 15 4 Ontwikkelingen Landelijke ontwikkelingen Regionale ontwikkelingen Ontwikkelingen informatiehuishouding 23 Bijlage 1. Stroomschema casusoverleg nazorg ex-gedetineerden 25 Bijlage 2. Monitor Nazorg (ex-)gedetineerden 26 1

8 1. Het casusoverleg nazorg ex-gedetineerden Januari 2008 is het Regionaal Veiligheidshuis Maas & Leijgraaf (RVML) gestart met het coördineren van de Nazorg aan ex-gedetineerden. Het RVML biedt het platform waar veel organisaties samenkomen om op de juiste momenten de juiste afspraken te maken. De gezamenlijke inspanningen zorgen ervoor dat instanties niet naast elkaar maar samen werken, om zo te komen tot een goede reïntegratie van ex-gedetineerden en uiteindelijk een veiligere samenleving. Korte voorgeschiedenis Nazorg aan ex-gedetineerde burgers die na hun verblijf in een penitentiaire inrichting (PI) terugkeren in de Nederlandse samenleving is sinds 2005 een gedeelde zorg van het rijk en de gemeenten. Voor het rijk is het van belang de recidivecijfers terug te dringen. Voor gemeenten is het terugdringen van overlast en gevoelens van onveiligheid een speerpunt. Nazorg levert hieraan een belangrijke bijdrage, doordat justitie, gemeenten en maatschappelijke organisaties gezamenlijk werken aan het vergroten van reintegratiekansen voor ex-gedetineerde burgers. De afgelopen jaren hebben de Nederlandse gemeenten een steeds belangrijkere rol gekregen bij de nazorg aan deze doelgroep. 1 Sinds 2008 maakt het RVML zich hard voor de re-integratiekansen van exgedetineerden voor district Maasland. In mei 2009 zijn de gemeenten Cuijk/Boxmeer aangesloten en eind 2010 wordt het casusoverleg Nazorg ook voor de gemeenten Uden/Veghel uitgevoerd. Doel Casusoverleg Nazorg In het casuïstiek overleg nazorg worden casusgericht personen besproken die in detentie zijn beland. Het doel van het casuïstiek overleg nazorg is de terugkeer burgers uit een PI naar de samenleving in goede banen te leiden. De aanpak omvat de leefgebieden identiteitsbewijs, huisvestiging, inkomen, schulden en zorg 2. Jaarlijks keren meer dan 300 burgers na verblijf in detentie terug in het werkgebied van het RVML 3. Vele van hen hebben één of meerdere problemen op de hierboven genoemde leefgebieden die een risico vormen voor recidive. De veronderstelling is dat investeren in deze leefgebieden criminaliteit vermindert, overlast voor gemeenten voorkomt en daarmee een bijdrage levert aan het gevoel van veiligheid in de wijken. 1 Ministerie van Justitie. (2010). Werkboek Structuur in de nazorg aan ex-gedetineerden. Vereniging van de Nederlandse Gemeenten, Den Haag. 2 De gebieden identiteitsbewijs, huisvestiging, inkomen, schulden en zorg worden verder aangeduid als leefgebieden. 3 Regionaal Veiligheidshuis Maas en Leijgraaf. (2011). Jaarverslag Geen nummer, geen initiaal maar een gezicht. RVML, Oss. 2

9 Verwijs de vraag, niet de cliënt Netwerk nazorg Het netwerk rondom het casusoverleg Nazorg ex-gedetineerden is complex en uitgebreid. Hieronder in tabel 1 zijn de participerende gemeenten en de betrokken partners schematisch weergegeven. Tabel 1. Participerende gemeenten en betrokken partners District Maasland District Maas en Leijgraaf Participerende gemeenten Bernheze Oss (inclusief Lith ) Maasdonk Uden Veghel Boxmeer Cuijk Grave Mill en St. Hubert Sint Anthonis Strafrechtelijk kader Zorgkader Betrokken partners * Op afroep Politie (desbetreffend district) Reclassering Nederland MMD-er Vught en Grave (Medewerker maatschappelijke Dienstverlening PI) Novadic Kentron Verslavingsreclassering Nazorgcoördinator Verdihuis (Maatschappelijke opvang/woonbegeleiding) Woningcorporatie(s) GGZ Algemeen Maatschappelijk Werk: aanzet en R.M.C. Land van Cuijk MEE Werk & Inkomen (desbetreffend district) Optimisd Novadic Kentron verslavingszorg Schuldhulpverlening Vivaan* Slachtofferhulp Nederland* IBN* Bureau Jeugdzorg* Raad voor de kinderbescherming* Stichting GRIP* MMD-ers van de PI s Vught en Grave participeren op toerbeurt aan het casusoverleg. De overige PI s in Nederland informeren enkel de detentie aan het RVML wanneer een persoon vast komt te zitten die zich na detentie in het werkgebied van het RVML wil gaan vestigen. Wanneer het onduidelijk is waar de gedetineerde zich gaat vestigen en de gemeente van herkomst valt binnen het werkgebied van het RVML, zal ook het RVML worden geïnformeerd. Samenwerking tussen het Gevangeniswezen en gemeenten Om te zorgen dat de maatschappelijke voorzieningen goed aansluiten op detentie en vice versa, is informatie-uitwisseling tussen gemeenten en penitentiaire inrichtingen van groot 3

10 belang. Hierdoor kan er tijdig worden beoordeeld op welke leefgebieden er zich problemen voordoen. Waar mogelijk worden problemen al binnen detentie door het Gevangeniswezen of door de gemeente opgelost, zodat de overgang naar de vrije samenleving soepeler verloopt. Het RVML dient als coördinatiepunt nazorg voor de eerder genoemde participerende gemeenten waar informatie over (ex-)gedetineerden wordt verzameld, uitgewisseld en verwerkt. De informatie-uitwisseling tussen het RVML en het Gevangeniswezen vindt plaats via het Digitaal Platform Aansluiting Nazorg (DPAN). Gemeenten en gevangeniswezen streven ernaar een continue aanpak te bewerkstelligen, vanuit de wetenschap dat detentie vaak slechts een korte onderbreking is in een langer lopend maatschappelijk traject. Zie voor meer informatie het Samenwerkingsmodel Nazorg volwassen (ex-)gedetineerde burgers, actualisatie 2011 door Vereniging van Nederlandse Gemeenten. 2. Werkwijze casusoverleg nazorg ex-gedetineerden Een rechter kan diverse straffen opleggen die variëren van het uitvoeren van diverse taakstraffen tot het daadwerkelijk enige tijd verblijven in detentie. In Nederland kan de rechter bepalen dat een gedetineerde na detentie begeleiding krijgt opgelegd van Reclassering Nederland of Novadic Kentron verslavingsreclassering. In het algemeen is het echter zo dat een gedetineerde zijn of haar straf uitzit en terugkeert naar huis zonder een zogeheten justitiële titel. De gemeenten zijn dan verantwoordelijk voor het zorgen van een goede terugkeer naar de samenleving. Heeft iemand de juiste ID-papieren en een dak boven zijn hoofd? Is speciale zorg nodig voor de ex-gedetineerde of zijn omgeving? Kan iemand aan de slag met werk en/of kan voorzien worden in inkomen? Het RVML probeert al die zaken zo goed mogelijk te coördineren, zodat de ex-gedetineerde goed landt in de samenleving. Randvoorwaarden en uitgangspunten van nazorg Er zijn een aantal belangrijke randvoorwaarden en uitgangspunten met betrekking tot het realiseren van een sluitende aanpak nazorg aan (ex-)gedetineerden: Een eerste belangrijke randvoorwaarde voor het coördineren van de nazorg is de regionale samenwerking en de informatie-uitwisseling tussen gemeenten, Gevangeniswezen, OM, woningcorporaties, zorginstellingen, politie, reclassering en andere maatschappelijke organisaties. Het RVML biedt als Veiligheidshuis een goede infrastructuur voor het vormgeven van de regionale samenwerking. Binnen het RVML worden kennis en middelen gebundeld, wat bijdraagt aan de kwaliteit van nazorg en de efficiëntie van de ingezette trajecten vergroot. Een ander uitgangspunt is dat de doelgroep volwassen (ex-)gedetineerde burgers (18 jaar en ouder) betreft met een geldige verblijfstatus. 4

11 Verwijs de vraag, niet de cliënt Bij ontslag uit detentie wordt ernaar gestreefd dat de (ex-)gedetineerden over de noodzakelijke basisvoorzieningen beschikken. Het gevangeniswezen, de gemeenten en betrokken partners bieden ondersteuning aan de (ex-)gedetineerden waar mogelijk, maar deze blijft zelf primair verantwoordelijk voor zijn of haar reïntegratie. Een laatste belangrijk uitgangspunt is dat de re-integratieactiviteiten maatwerk zijn en persoonsgericht. Samenwerking in de praktijk Wanneer iemand in de gevangenis belandt meldt het Gevangeniswezen deze detentie binnen twee werkdagen via een eerstedagsmelding aan het Veiligheidshuis. Vervolgens vindt er een informatiewisseling plaats tussen beiden. In detentie wordt de gedetineerde zo snel mogelijk benaderd door een Medewerker Maatschappelijke Dienstverlening (MMD er). Deze inventariseert samen met de gedetineerde of er zich problemen voordoen op één of meerdere leefgebieden. Het RVML ontvangt binnen veertien dagen na detentie de verzamelde informatie samen met de vermoedelijke einddatum van detentie in een zogehete screeningsrapportage. De eerste stap van het RVML is de gedetineerde te agenderen op de agenda van nazorg (soms gebeurt dit al na de eerstedagsmelding ). In het casusoverleg wordt de informatie met behulp van de betrokken partners compleet gemaakt. Dat completeren is een belangrijke tussenstap, omdat de screeningsrapportage grotendeels gebaseerd is op de informatie en de behoefte zoals deze verwoord is door de gedetineerde zelf. Zodoende wordt eerst aan de betrokken partners de vraag gesteld: Wat weten we nog meer wat van belang kan zijn? Heeft iemand specifiekere zorg nodig dan in eerste instantie is aangegeven? Is er woonruimte voorhanden wanneer deze ontbreekt? Kan iemand überhaupt zonder woonbegeleiding terugkeren? Zijn er kinderen waar specifiek aandacht aan geschonken dient te worden? De aanwezige informatie wordt tevens teruggekoppeld naar de PI en. Het compleet maken van de informatie en het vervolgens concreet maken van afspraken is de essentie van de coördinatie door het RVML. 5

12 Gedetineerd PI Screening door MMDer op de leefgebieden: inkomen, identiteit, huisvesting, zorg en schulden (Ex)gedetineerd RVML Informatie complementeren Opstellen nazorgplan en afspraken concretiseren Monitoren Ex-gedetineerd Maatschappij Uitvoering nazorgplan Indien nodig begeleiding en behandeling Stabiele situatie op de leefgebieden Gereïntegreerd Figuur 1. Stroomschema nazorg ex-gedetineerden Het casusoverleg Nazorg De casusoverleggen vinden per district eens per twee weken plaats. Centraal in het casusoverleg nazorg staat een persoonsgerichte en integrale aanpak. Iedere gemelde gedetineerde wordt besproken, ook als de gedetineerde niet meewerkt aan de screening door de MMD-er in detentie of als er door de korte detentieduur geen screening mogelijk is. In enkele situaties wordt ondanks het feit dat de gedetineerde geen nazorg wenst toch nazorg ingezet, doordat er bij ketenpartners veel zorgen zijn omtrent de situatie van deze persoon en/of zijn omgeving. Alle binnengekomen screeningsrapportages van de MMD-ers en kennisgevingen van betrokken partners worden ingevoerd in het casusondersteunend programma GCOS/PIX en verwerkt in het eerst volgende casusoverleg. Naast de agendering via de ingekomen screeningsrapportages kunnen ook via betrokken partners gedetineerden in overleg met de coördinator nazorg op de agenda worden geplaatst. Daarnaast worden lopende casussen die nog niet zijn afgerond geagendeerd. De betrokken partners ontvangen ter voorbereiding een week voor het overleg de agenda via GCOS. Deze voeren vanuit hun achterban aanvullende informatie in in GCOS die van belang is voor de inzet en voortgang van de nazorg aan de betreffende (ex-)gedetineerden. Tijdens het overleg wordt per (ex-)gedetineerde met behulp van de expertise van de diverse partners een gezamenlijk plan gemaakt voor nazorg. Afspraken worden concreet gemaakt en de betreffende (ex-)gedetineerde wordt op een volgende overleg geplaatst om het verloop te monitoren. Indien aan de orde wordt de lokale driehoek op de hoogte gesteld in verband met de te verwachten maatschappelijk onrust. Als de nazorg in gang is gezet of is afgerond wordt de casus afgesloten. 6

13 Verwijs de vraag, niet de cliënt Samenwerken opent deuren Frank is veelpleger en heeft diverse inbraken op zijn naam staan. Na zijn terugkeer uit detentie heeft hij 2 jaar een verplicht reclasseringstoezicht opgelegd gekregen. Dit betekent dat hij elke week een gesprek heeft bij een medewerker van de reclassering die toeziet of hij de gemaakte afspraken nakomt. In het geval van Frank moet hij laten zien dat hij al het mogelijke doet om aan het werk te komen en dat hij gaat werken aan zijn schulden. In het 2-wekelijks casusoverleg nazorg ex-gedetineerden wordt zijn situatie besproken. Frank is getrouwd en heeft 2 jonge kinderen. Hij woont met zijn gezin in een veel te duur, particulier gehuurd, appartement. Door te weinig aflossingscapaciteit is een schuldenregeling onmogelijk. Aanzet algemeen maatschappelijk werk biedt het gezin ondersteuning aan bij het aanvragen van een schuldenregeling bij de gemeente. Dit houdt dat er hulp geboden wordt bij het aanleveren van alle benodigde stukken en dat er tegelijkertijd bekeken wordt of het gezin gebruik maakt van alle bestaande voorzieningen. De medewerker van de reclassering geeft aan dat Frank al enige tijd niet meer met justitie in aanraking is geweest en dat hij gemotiveerd is om een ander leven te leiden samen met zijn gezin. Een vertegenwoordiger van Brabant Wonen besluit om mee te werken aan een oplossing, omdat Frank gemotiveerd is en zowel reclassering als het algemeen maatschappelijk werk gezamenlijk hun schouders onder dit gezin zetten. De woningbouwvereniging besluit om het gezin een urgentie te geven en een paar weken erna kan Frank met zijn vrouw en kinderen al in een andere woning trekken met een veel lagere huur. Intussen is de maatschappelijk werker samen met hen naar de schuldhulpverlening van de gemeente gegaan om de aanvraag compleet te maken. De medewerker van de reclassering en de maatschappelijk werker geven elkaar de hand. Het maatschappelijk werk is bekend met de instanties en regelgeving en helpt hiermee het gezin op weg, de reclassering is de stok achter de deur vanwege de verplichtingen die ze kan opleggen. Vrijwillige en verplichtende hulp, hand in hand. 7

14 3. Cijfers Nazorg Ex-gedetineerden Ieder jaar wordt door het RVML bijgehouden hoeveel ex-gedetineerden er in het werkgebied van het RVML binnenstromen. Hieronder zullen de cijfers tot en met 2011 worden gepresenteerd. Ook zal de uitstroom volgens de Dienst Justitiële inrichtingen (DJI) in een tabel worden weergegeven, zodat kan worden bekeken in hoeverre de informatieuitwisseling tussen de Penitentiaire Inrichtingen en het RVML goed verloopt. 3.1 District 2 Maasland Tabel 1. Cijfers nazorg District 2 Maasland Maasland Instroom Doorstr Instroom Doorstr Instroom Doorstr Instroom Doorstr Totaal / / / /12 instroom Oss Bernheze Maasdonk Zvwovp* 1 1 NB Buiten district Totaal * zonder vaste woon of verblijfplaats In 2011 zijn er 167 nieuwe aanmeldingen binnengekomen. Deze aanmeldingen bestaan uit 158 unieke personen. Samen met de 23 doorstromers die in 2010 zijn binnen gekomen, maar pas in 2011 zijn afgesloten, betekent dit dat er 190 casussen zijn besproken in Ten opzichte van het jaar ervoor zijn er ongeveer evenveel casussen behandeld. In tabel 2 is het aantal aanmeldingen per woonkern weergegeven. Opvallend is het aantal besproken casussen voor Maasdonk in Ten opzichte van vorige jaren zijn in 2011 ruim 3,5 maal zoveel casussen behandeld. De verklaring hiervoor kan diverse redenen hebben, variërend van meer criminaliteit, verandering van strafmaat of meer positief geformuleerd: de keten is veel beter sluitend en men weet in het kader van Nazorg het RVML te vinden. Het verdient aanbeveling aan de beleidsmakers om nader in te zoomen op de oorzaak van deze toename. Overige cijfers 2011: 23% van het aantal instromers uit 2011 betroffen een veelpleger Er zijn 5 BIJ-zaken behandeld Binnen drie jaar, tussen 2009 en 2011, heeft 16% van het totale aantal unieke personen gerecidiveerd 8

15 Verwijs de vraag, niet de cliënt Tabel 2. Aantal instromers in 2011 per woonkern D2 Maasland Bernheze Maasdonk Oss Dinther 4 Geffen 5 Berghem 6 Macharen - Heesch 4 Nuland 5 Demen - Maren - Heeswijk 1 Vinkel 1 Dennenburg - Marenkessel 2 Loosbroek - Deursen - Megen - Nistelrode 4 Dieden - Neerlangel - Vorstenbosch - Haren - Neerloon - Herpen - Oijen 1 Huisseling - Oss 123 Kessel - Overlangel - Lith - Ravenstein 2 Lithoijen District 3 Cuijk/Boxmeer Tabel 3. Cijfers nazorg District 3 Cuijk/Boxmeer Cuijk/Boxmeer Instroom Doorstroom Instroom Doorstroom Instroom Doorstroom Totaal / / /12 instroom Boxmeer Cuijk Grave 15/1PI Mill en St. Hubert St. Anthonis Zvwovp* Buiten district Totaal * zonder vaste woon of verblijfplaats In 2011 zijn er 82 nieuwe aanmeldingen binnengekomen. Deze aanmeldingen bestaan uit 79 unieke personen. Samen met de 16 doorstromers die vanuit 2010 zijn doorgestroomd naar 2011, betekent dit dat er in totaal 98 casussen zijn besproken in Ten opzichte van het jaar ervoor zijn er 26% meer personen behandeld in het casusoverleg Nazorg. In tabel 4 is het aantal casussen per woonkern weergegeven. Opvallend is het hogere aantal besproken casussen in 2011 ten opzichte van de eerdere jaren. Bij alle gemeenten binnen district 3 Cuijk/Boxmeer (met uitzondering van gemeente Grave) is het aantal aanmeldingen gestegen ten opzichte van Met name gemeente Cuijk valt op met een stijging van 39%. 9

16 Zoals reeds toegelicht bij district Maasland verdient het aanbeveling om nader te onderzoeken wat de oorzaak van deze toename is. Overige cijfers 2011: 16% van het aantal instromers uit 2011 betroffen een veelpleger Eenmaal is een persoon vanuit district 3 Cuijk/Boxmeer de ISD ingestroomd Tabel 4. Aantal instromers in 2011 per woonkern D3 Cuijk/Boxmeer Boxmeer 2011 Cuijk 2011 Grave 2011 Mill en St. Hubert 2011 St. Antonis 2011 Beugen - Beers - Escharen - Langenboom 1 Landhorst - Boxmeer 11 Cuijk 30 Gassel 1 Mill 3 Ledeacker - Groeningen - Haps 2 Grave 9 Sint Hubert 3 Oploo - Holthees - Linden - Velp - Wilbertoord - Sint - Anthonis Maashees 1 Katwijk - Stevensbeek - Oeffelt 2 Sint - Wanroij 2 Agatha Overloon 3 Vianen - Westerbeek - Rijkevoort 1 Sambeek - Vierlingsbeek 1 Vortum- Mullum District 3 Uden/Veghel Tabel 5. Cijfers nazorg District 3 Uden/Veghel Uden/Veghel Instroom Doorstroom Instroom Doorstroom Totaal instroom Vanaf / /12 Uden Veghel Zvwovp* Buiten district Totaal * zonder vaste woon of verblijfplaats In 2011 zijn er 59 nieuwe aanmeldingen binnengekomen voor district 3 Uden/Veghel. Deze aanmeldingen bestaan uit 57 unieke personen. Samen met de 7 doorstromers die in 2010 zijn binnen gekomen, maar pas in 2011 zijn afgesloten, betekent dit dat er 64 casussen zijn besproken in Er kan voor Uden/Veghel nog geen vergelijking worden gemaakt met eerdere jaren, omdat zij pas in september 2010 zijn aangesloten bij het casusoverleg Nazorg. In tabel 6 is het aantal aanmeldingen per woonkern weergegeven. 10

17 Verwijs de vraag, niet de cliënt Opvallend is het relatief lage aantal besproken casussen in 2011 als we het vergelijken met het aantal instromers vanaf september in In vier maanden tijd zijn in casussen geagendeerd, terwijl het aantal in 2011 binnen twaalf maanden op 59 ligt. Echter, in 2010 zijn niet alleen de casussen besproken die vanaf september zijn binnen gekomen. Ook casussen die voor september zijn blijven liggen zijn waar nodig geagendeerd. Overige cijfers 2011: 12% van het aantal instromers uit 2011 betroffen een veelpleger Eenmaal is een persoon vanuit district 3 Uden/Veghel de ISD ingestroomd Tabel 6. Aantal instromers in 2011 per woonkern D3 Uden/Veghel Uden 2011 Veghel 2011 Uden 30 Boerdonk - Volkel 1 Eerde - Odiliapeel - Erp 1 Keldonk - Mariaheide - Veghel 17 Zijtaart Vergelijking tussen de districten De drie afzonderlijke districten binnen het werkgebied van het Regionaal Veiligheidshuis laten verschillende ontwikkelingen zien. Hieronder in tabel 7 zijn voor alle districten de totaalcijfers gegeven over de lopende periode van het casusoverleg Nazorg. Tabel 7. Totaal aantal nazorg zaken en personen per district District Zaken Personen Zaken Personen Zaken Personen Zaken Personen D2 Maasland D3 Uden/Veghel D3 Cuijk/Boxmeer Totaal Zoals in grafiek 1 is verduidelijkt laat district 3 Cuijk/boxmeer een stijging van het aantal instromingen zien. De stijgende lijn van district Maasland stabiliseert zich tussen 2010 en 2011 over district 3 Uden/Veghel kunnen nog geen uitspraken worden gedaan. Het gehele werkgebied van het RVML laat in zijn totaliteit nog steeds een sterke stijging zien van het totaal aantal behandelde casussen. Werden er in 2008 nog maar 123 casussen behandeld, in 2011 is dit aantal gestegen naar 308 casussen. 11

18 Grafiek 1. Totaal aantal nazorg zaken per district en voor het gehele werkgebied van het RVML Maasland Uden/Veghel Cuijk/Boxmeer Totaal RVML 3.5 Uitstroom uit detentie Totale uitstroom 2011 Het gevangeniswezen (DJI) houdt ieder jaar bij hoeveel personen er naar welke gemeente uitstromen uit detentie. 4 In tabel 8 worden deze cijfers weergegeven. District 2 Maasland laat in 2011 ten opzichte van 2010 een daling zien van het aantal gedetineerden die uitstromen uit detentie. Wel blijft het aantal uitstromers dichtbij het gemiddeld aantal uitstromers binnen een periode van 7 jaar. District 3 Maas en Leijgraaf (Cuijk/Boxmeer en Uden/Veghel) laat daarentegen een behoorlijke daling zien van het aantal uitstromers ten opzichte van het gemiddeld aantal uitstromers. Wel is bij Cuijk/Boxmeer in 2011 een stijging te zien van het aantal uitstromers in vergelijking met 2010; bij Uden/Veghel blijft het aantal uitstromers in 2010 en 2011 nagenoeg gelijk. Als wordt ingezoomd op de gemeenten binnen de districten, is te zien dat er bij een aantal gemeenten een forse verandering is opgetreden in 2011 ten opzichte van het jaar daarvoor. Gemeente maasdonk laat een verdubbeling zien van het aantal uitstromers uit detentie. Ook gemeente Cuijk en gemeente Boxmeer laten beide een stijging zien van het aantal uitstromers, een stijging van ongeveer 50%. Gemeente Grave laat een forse daling zien van 33%. 4 De cijfers van uitstroom uit detentie van de DJI zijn niet te vergelijken met de cijfers van instroom van het RVML. Instroom en uitstroom zijn twee verschillende getallen (denk bijvoorbeeld aan een persoon die langer dan 1 jaar is gedetineerd). Daarnaast kunnen naast de DJI ook partners van het RVML personen inbrengen in het overleg. 12

19 Verwijs de vraag, niet de cliënt Tabel 8. Uitstroom per gemeente op basis van gegevens van de Dienst Justitiële Inrichtingen. Gemeente Gemiddelde Totaal % vrouw District 2 Maasland Oss Bernheze Maasdonk Subtotaal District 3 Cuijk/Boxmeer Cuijk Boxmeer Grave Mill en St. Hubert St. Anthonis Subtotaal District 3 Uden/Veghel Uden Veghel Landerd Boekel Subtotaal Totaal Regionale plaatsing Naast de uitstroom is door het RVML zelf bijgehouden vanuit welke Penitentiaire Inrichtingen (PI en) ex-gedetineerden het Veiligheidshuis binnenstromen. Hiermee kan worden bekeken in hoeverre het streven van het gevangeniswezen gedetineerden zo dicht mogelijk bij huis te plaatsen (regionaliteitsbeginsel) wordt gerealiseerd voor het werkgebied van het RVML. De regionale plaatsing van gedetineerden is namelijk een belangrijke voorwaarde voor de gezamenlijke regionale aanpak van het gevangeniswezen en de gemeenten. Daar waar medewerkers vanuit de gemeente en vanuit de PI elkaar persoonlijk hebben leren kennen, is de samenwerking vaak beter. Een gebrek aan regionale plaatsing vormt door gebrek aan connecties daarom een probleem voor de samenwerking en daarmee het bewerkstelligen van een sluitende aanpak nazorg. 5 Bij de casusoverleggen nazorg binnen het RVML sluiten Medewerkers Maatschappelijke Dienst (MMD-ers) aan van PI en in de regio: PI Grave en PI Vught. Zoals in tabel 9 is te zien stroomt meer dan de helft van de ex-gedetineerden binnen vanuit deze PI en; 57%. Dit betekent dat nog steeds een groot deel van de ex-gedetineerden niet regionaal worden 5 Duijvenbooden, K. van, Pattje, W. (2010). Stand van zaken. Implementatie Samenwerkingsmodel Nazorg binnen het gevangeniswezen en binnen gemeenten. 13

20 geplaatst. De nazorgcoördinatoren van het RVML zien juist een ontwikkeling dat gedetineerden vaker verder van huis in PI en worden ingesloten, wat meer werk betekent voor de MMD ers. Ook wordt hierdoor het bezoeken van de PI en door medewerkers van het Veiligheidshuis bemoeilijkt, wat als één van de belangrijkste doelstellingen werd gezien van het Samenwerkingsmodel. Tot slot laat tabel 9 zien dat het RVML met vele verschillende PI en informatie uitwisselt, in totaal met maarliefst 27 inrichtingen. Het implementatieteam van het Ministerie van Veiligheid en Justitie zien dezelfde ontwikkeling. De aangedragen verklaring hiervoor is dat in Brabant de regionale celcapaciteit behoorlijk is verkleind door het ontrekken aan de penitentiaire capaciteit van de PI Tilburg en de aankomende sluiting van locatie Maashegge van PI Zuid Oost. Hierdoor worden veel gedetineerden die vroeger in Tilburg werden geplaatst nu over een groot aantal PI en in het hele land verdeeld. 6 Tabel 9. Instroom in diverse Penitentiaire Inrichtingen in 2011 Penitentiare Inrichting Maasland Cuijk/Boxmeer Uden/Veghel Totaal Alkmaar Almere Amsterdam Arnhem Breda Doetinchem Dordrecht Evertsoord Grave* Haarlem Heerhugowaard Hoogeveen Hoogvliet Krimpen a/d Ijsel Leeuwarden Maashegge Maastricht Middelburg Overloon Roermond Sittard Rotterdam Ter Peel Veenhuizen Vught* Zutphen Zwolle Onbekend Totaal * Vanuit deze PI en nemen MMD-ers deel in het casusoverleg nazorg ex-gedetineerden. 6 Duijvenbooden, K. van, Pattje, W. (2010). Stand van zaken. Implementatie Samenwerkingsmodel Nazorg binnen het gevangeniswezen en binnen gemeenten. 14

21 Verwijs de vraag, niet de cliënt 3.6 WODC Monitor Nazorg (ex-)gedetineerden Het is van belang de resultaten van de inspanningen op het gebied van nazorg in kaart te brengen. Het gaat daarbij om de vraag in hoeverre (ex-)gedetineerden beschikken over de noodzakelijke basisvoorzieningen. Om deze reden heeft het Wetenschappelijk Onderzoeken Documentatiecentrum (WODC) een monitor ontwikkelt: de Monitor Nazorg Exgedetineerden. Voor een tweede maal heeft het Regionaal Veiligheidshuis Maas en Leijgraaf (RVML) in samenwerking met het WODC de situatie van (ex-)gedetineerden op de leefgebieden identiteitsbewijs, huisvesting, inkomen, schulden en zorg op het moment dat zij een Penitentiaire Inrichting (PI) binnenkomen, op het moment dat hun detentie erop zit en een half jaar nadien onderzocht. Eén van de doelen van het RVML is ervoor te zorgen dat door samenwerking tussen justitie, gemeente en zorgpartners ex-gedetineerden bij ontslag uit detentie kunnen beschikken over deze leefgebieden, of in het geval van schulden worden geholpen. Hiermee probeert men de recidive onder ex-gedetineerden te verminderen. In tabel 10 zijn de resultaten kort weergegeven in een tabel. Ook de cijfers van de landelijke monitor nazorg uit 2010 zijn in de tabel verwerkt ter vergelijking (More & Weijters, 2011). Verder is in het onderzoek beschreven hoe de situatie zich op deze vijf leefgebieden tijdens detentie en in de eerste zes maanden na detentie ontwikkelt en in hoeverre zich cumulatie van problematiek voordoet. Tabel 10. In welke mate hebben ex-gedetineerden een identiteitsbewijs, inkomen, huisvesting, schulden, schuldhulpverlening en contact met een zorginstelling? Voor detentie Na detentie 6 mnd na detentie % N % NL % N % NL % N % NL Identiteitsbewijs 90, ,2 92, ,7 88, ,6 Inkomen* 67, ,6 67, ,6 84, ,3 Huisvesting 93, ,4 95, ,2 98, ,6 Schulden 43, ,8 49, ,2 41, ,6 Schuldhulpverlening 5, , , Zorg 52, ,1 69, ,9 54, ,4 * Inkomen uit criminele activiteiten (geen regulier inkomen) wordt niet als inkomen geteld. Het RVML investeert nadrukkelijk om zo optimaal mogelijk de leefgebieden van (ex- )gedetineerden inzichtelijk te krijgen. Hierdoor worden problemen zichtbaar en kunnen vanuit het veiligheidshuis de juiste acties worden uitgezet. Tabel 10 laat dan ook zien dat de situatie van ex-gedetineerden zich op de verschillende leefgebieden positief ontwikkelt. Na detentie hebben meer ex-gedetineerden een inkomen en woning dan voor detentie. Daarnaast ontvangen na detentie meer ex-gedetineerden de zorg die zij behoeven en spelen bij minder ex-gedetineerden schulden een rol. 15

22 Ook als naar de cumulatie van problematiek wordt gekeken zien we een positieve ontwikkeling. Een half jaar na detentie hebben namelijk minder gedetineerden een probleem op één of meer leefgebieden dan vóór detentie. Tabel 11. Cumulatie van problematiek voor, na en 6 maanden na detentie (%)* Aantal problemen % Voor detentie 13,2 39,6 34,0 13,2 0,0 0,0 Na detentie 11,3 30,2 41,5 13,2 3,8 0,0 6 maanden na detentie 24,5 37,7 28,3 5,7 3,8 0,0 Tot slot is gekeken naar het percentage ex-gedetineerden die een leefgebied verkrijgen of juist behouden. Als deze percentages worden vergeleken met de landelijke cijfers kan in grote lijnen worden geconcludeerd dat de (ex-)gedetineerden vaker een leefgebied verkrijgen dan de gemiddelde (ex-)gedetineerde uit Nederland, maar dat zij minder of even vaak een leefgebied behouden. Tabel 12. Hoeveel procent verkrijgt een ID, inkomen, huisvesting en zorg tijdens en 6 maanden na detentie Na detentie 6 mnd na detentie % % Landelijk DPAN** % % Landelijk gemeenten Identiteit 40,0 9,2 40,0 55,6 Inkomen 41,2 22,0 70,6 36,1 Huisvesting 33,3 35,2 66,7 20,9 Schulden* 11,1-11,1 8,5 Zorg 48,0-36,0 10,8 Tabel 13. Hoeveel procent behoudt een ID, inkomen, huisvesting en zorg tijdens en 6 maanden na detentie Na detentie 6 mnd na detentie % % Landelijk DPAN** % % Landelijk gemeenten Identiteit 93,8 98,9 91,7 98,6 Inkomen 80,6 77,1 91,7 94,7 Huisvesting 95,2 95,3 97,6 95,6 Schulden* 95,7-78,3 97,8 Zorg 89,3-71,4 95,5 * Gaat vooral om schulden van ex-gedetineerden die bekend zijn bij de gemeente, daarom geen vergelijking met de landelijke DPAN-cijfers. ** De landelijke cijfers zijn afkomstig van het jaar In DPAN staat informatie afkomstig van de gedetineerde i.p.v. de gemeente (More& Weijters, 2011). Met de verkregen gegevens uit het huidige onderzoek kunnen geen uitspraken worden gedaan over de oorzaken van de verschillen in percentages. We kunnen zodoende niet 16

23 Verwijs de vraag, niet de cliënt zeggen dat de verbetering op het gebied van bijv. huisvesting te danken is aan de inspanningen van het RVML of verbeteringen op het gebied van de huizenmarkt. Er kunnen vele verklaringen worden gegeven voor de verschillen in percentages, maar om te bepalen welke verklaring de juiste is zal dieper op de stof in moeten worden gegaan. Daarnaast kunnen de cijfers vertekenend zijn dankzij de relatief kleine onderzoeksgroep van slechts 53 ex-gedetineerden. Vooral bij het verkrijgen en behouden van een leefgebied moet men dit in gedachten houden, omdat hier een kleine verandering in aantallen tot hoge percentages kan leiden. Ook zijn de cijfers afkomstig van slechts een kleine greep van het totaal aantal ex-gedetineerden die in het RVML worden besproken. Jaarlijks keren namelijk ongeveer 300 burgers na verblijf in detentie terug in het werkgebied van het RVML. Tot slot moet men zich bedenken dat de problematiek van een (ex-)gedetineerde een dynamisch gegeven is die niet vaststaat maar kan veranderen. De meting op de drie tijdstippen waren slechts momentopnames. Een aantal relativeringen zijn zodoende op zijn plaats tijdens het lezen van het huidige onderzoek. Van belang is dat de cijfers slechts een indicatie geven van de werkelijkheid en niet per definitie de werkelijkheid weergeven. In bijlage 2 zal het volledige rapport worden gepresenteerd. 17

24 4. Ontwikkelingen Het afgelopen jaar hebben zowel landelijk als regionaal een aantal noemenswaardige ontwikkelingen plaats gevonden binnen het thema nazorg aan (ex-)gedetineerden. Deze ontwikkelingen zullen in dit hoofdstuk nader zullen worden toegelicht. Tevens zal alvast een blik worden geworpen op toekomstige plannen. 4.1 Landelijke ontwikkelingen Ontwikkelingen samenwerkingsmodel nazorg ex-gedetineerden Het realiseren van nazorg gebeurt in samenwerking met vele partners. In het Samenwerkingsmodel nazorg ex-gedetineerden van juli 2009 zijn afspraken gemaakt over de manier waarop gemeenten en PI en de terugkeer van gedetineerden naar de maatschappij vorm geven. Het beschrijft op hoofdlijnen de taken en verantwoordelijkheden van gemeenten en het Gevangeniswezen op het gebied van nazorg. Het afgelopen jaar is dit model door gemeenten, maatschappelijke organisaties en het rijk onder de loep genomen, omdat de nazorg sinds 2009 behoorlijk is doorontwikkeld. De belangrijkste wijzigingen zijn hieronder opgesomd 7 : Meer accent op de regionale samenwerking tussen penitentiaire inrichtingen, gemeenten en maatschappelijke partners, zoals woningcorporaties, UWV Werkbedrijf, schuldhulpverleners en zorginstellingen; Aandacht voor de rol van de Veiligheidshuizen bij nazorg; Een verdere verdieping van de basisvoorzieningen: een geldig identiteitsbewijs, onderdak direct na ontslag uit detentie, inkomen uit werk of uitkering, inzicht in schulden en het realiseren van (continuïteit van) zorg. Project Ketensamenwerking in Brabant en Zeeland Het Gevangeniswezen werkt samen met ketenpartners vanuit de samenleving aan de herintegratie van ex-gedetineerden. Om effectief en efficiënt in te spelen op de terugkeer in de samenleving is een integrale trajectmatige benadering van belang, zodat activiteiten en interventies voor, tijdens en na detentie op elkaar aansluiten. Met behulp van het Project Ketensamenwerking in Brabant en Zeeland wordt door het Gevangeniswezen medio 2012 een Ketenbureau gerealiseerd dat de samenwerking met de ketenpartners in de regio optimaliseert en inzet ten behoeve van de levensloopbenadering en de persoonsgerichte aanpak die bijdragen aan vermindering van recidive. Het nieuwe Ketenbureau betekent in de toekomst als eerst een ander aanspreekpunt binnen de PI en voor het RVML. Het RVML zal te maken krijgen met maar één aanspreekpunt op zowel operationeel, tactisch als strategisch niveau, waardoor de korte 7 Voor een uitwerking van de wijzingen zie het Samenwerkingsmodel Nazorg volwassen (ex-)gedetineerde burgers, actualisatie 2011 van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. 18

25 Verwijs de vraag, niet de cliënt lijnen in de samenwerking met betrekking tot nazorg zullen worden bevorderd. Verder zal het Ketenbureau gaan werken aan een betere samenwerking tussen het veiligheidshuis en de PI en. Door beter af te stemmen over de herintegratieplannen en de informatie uitwisseling van binnen naar buiten en andersom te optimaliseren kan effectiever en efficiënter worden samengewerkt. Ontwikkelingen op het gebied van schuldhulpverlening (CJIB) Een van de leefgebieden van nazorg betreft het gebied schulden. Vlak na detentie komt het vaak voor dat er schulden zijn bij ex-gedetineerden. De afbetaling van deze schulden kan het nazorgtraject behoorlijk tegenwerken en frustreren. Om deze redenen heeft het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) de mogelijkheid van gegevensuitwisseling met veiligheidshuizen onderzocht. Schulden kunnen mogelijk worden opgeschort ten behoeve van de nazorg. Daarnaast kan het veiligheidshuis kan op basis van gegevens van het CJIB de mogelijkheden van een schuldsaneringsplan bekijken. Op dit moment loopt de pilot Executie documentatie waarbij het CJIB volledig geautomatiseerd informatie over eventuele schulden verstrekt aan het OM. De veiligheidshuizen zouden dan via het OM de relevante informatie over de eventuele schuldenproblematiek bij het CJIB op kunnen vragen. Zolang deze niet is geëvalueerd en landelijk is uitgerold is er een tijdelijke tussenoplossing aangedragen. Hierbij kan een gemandateerde aanvrager bij het veiligheidshuis een verzoek indienen om een overzicht openstaande vorderingen te ontvangen van het CJIB. Daarnaast kan deze persoon informatie opvragen over de stand van zaken van een mogelijk aanwezig zijnde schuldhulpverleningstraject of bewindvoering. Onder bepaalde voorwaarden wordt door het CJIB tevens de mogelijkheid geboden een betalingsregeling toe te staan. In 2012 zullen deze mogelijkheden met betrekking tot het CJIB nader worden bekeken en ingezet. Project Bestuurlijke Informatie Justitiabelen (BIJ) Gemeenten gaan beter worden geïnformeerd over bepaalde categorieën terugkerende gedetineerden, zoals onder andere zedendelinquenten, zodat het toezicht bij terugkeer in de maatschappij kan worden verbeterd. Het blijkt dat het opleggen van toezichthoudende maatregelen, zoals een enkelband of een huis/gebiedsverbod, de kans op maatschappelijke onrust bij terugkeer in de gemeente vermindert. Na een vervolgpilot aangaande het Project Bestuurlijke Informatie (BIJ) is door de gemeente Oss begin 2011 aan de directeur en de projectcoördinator nazorg van het RVML officieel mandaat verleend tot de verwerking van de bestuurlijke informatie justitiabelen. De gemandateerde personen brengen advies uit aan de burgemeester in het kader van Nazorg en om maatregelen te treffen bij te verwachten mogelijke maatschappelijke onrust. Door de burgemeester vroegtijdig te informeren over terugkerende plegers van ernstige gewelds- en/of zedendelicten kan niet alleen maatschappelijke onrust worden voorkomen, maar tevens vroegtijdig een plan voor resocialisatie worden opgezet. Met het gegeven dat het nog een pilot is en de landelijke overheid dus nog zoekt naar de juiste kaders en de 19

26 wijze waarop casusregie in het Veiligheidshuis uitgevoerd dient te worden zal dit thema in 2012 extra aandacht krijgen. Pilot ISD reintegratieplannen In 2011 is de pilot ISD reintegratieplannen van start gegaan. Het doel van de pilot is conform het samenwerkingsmodel Nazorg Volwassen (ex-)gedetineerde burgers de gemeente/veiligheidshuizen te betrekken bij het samenstellen van de reïntegratieplannen voor ISD-ers door de DJI. Dit omdat het veiligheidshuis de ISD-ers al lang hebben gevolgd en kennen middels het veelplegers overleg. Deze samenwerking verloopt als volgt: De trajectbegeleider ISD vanuit de PI stelt bij het binnenkomen van een ISD-er een concept advies/reintegratieplan op. Voor het conceptadviesplan informeert de trajectbegeleider bij het veiligheidshuis naar beschikbare informatie vergaard in het casusoverleg. Het conceptadvies wordt door het veiligheidshuis bekeken en eventueel volgen er aanvullingen. Mogelijk schuift de trajectbegeleider aan bij het nazorgoverleg. De trajectbegeleider neemt de adviezen en wensen van het veiligheidshuis mee in het uiteindelijke reintegratieplan. Deze wordt getekend door de ISD manager, het veiligheidshuis en de betrokken ISD-er, zodat het een gezamenlijk product is. Door het lage aantal ISD-ers binnen het werkgebied van het RVML is het belangrijk te blijven investeren in de contacten met de PI en. De samenwerking en communicatie tussen de trajectbegeleider ISD vanuit de PI en de voorzitter van het casusoverleg Nazorg verloopt nog niet optimaal en verdient in 2012 extra aandacht. 4.2 Regionale ontwikkelingen Regiezaken Opmerkelijk in het afgelopen jaar is het toegenomen aantal moeilijke en casusoverstijgende zaken waarbij het Veiligheidshuis de regie op zich heeft genomen. Naast de BIJ-zaken die worden aangemeld via de KLPD blijken andere complexe zaken steeds vaker de kop opsteken. Het betreft zaken waarbij de standaard werkwijze in het Veiligheidshuis niet toerijkend is en door hun complexe problematiek een casusregisseur behoeven. Deze ontwikkeling is niet als geheel onverwachts te beschouwen. Na een aantal jaren pionieren staat het RVML als een huis, is de nazorg goed georganiseerd en worden de regulieren zaken volgens het lopende bandje afgedaan. Juist door deze goed gevestigde basis springen de complexere zaken die niet de reguliere werkwijze kunnen worden afgedaan er steeds vaker uit. De gesignaleerde trend is dat het Veiligheidshuis steeds vaker de regie neemt bij deze niet reguliere zaken. Het is verstandig het komende jaar deze ontwikkeling nader onder de loep te nemen. Zo kan worden bekeken wat voor soort zaken bestempeld kunnen worden al niet regulier en hoe aan de benodigde regie het beste vorm kan worden gegeven. 20

27 Verwijs de vraag, niet de cliënt Coachingstrajecten Incidenteel zijn door de landelijke overheid via de centrumgemeenten Maatschappelijke opvang middelen voor Nazorg uit detentie verstrekt, in te zetten via de Veiligheidshuizen. Een deel van deze middelen worden ingezet om tijdelijk een coach in te zetten bij exgedetineerden waarvan in het casusoverleg beoordeeld wordt dat dit nodig is. Het betreft vooral jongeren en veelplegers waarbij men inschat dat een tijdelijke coach recidive zal voorkomen. Deze coacht hanteert het principe van vasthouden en niet meer loslaten. Komt de ex-gedetineerde na detentie niet op zijn of haar afspraken dan laat de coach niet los maar zoekt naar mogelijkheden om in contact te komen en te blijven. Deze veelpleger wordt zeer intensief begeleid, als het ware aan de hand meegenomen waar dit nodig is. Ook als een gedetineerde een reclasseringstoezicht heeft kan een coach van meerwaarde zijn. Verplichtend en vrijwillig kader kunnen zo naast elkaar bestaan en elkaar aanvullen. Uit de inzet van personal coaches in 2011 is gebleken dat deze outreachende manier van werken veel vooruitgangen boekt bij de veelplegers. Helaas lopen de landelijke stimuleringsbijdrage nazorg binnen nu en twee jaar af, waardoor de gemeenten zelf de middelen zal moeten leveren voor de coachingstrajecten. Dit betekent dat nog kritischer zal moeten worden bekeken welke casussen een personal coach behoeven en welke casussen beter in het justitieel traject zijn te plaatsen, zodat de zorg binnen het verplichte en landelijk gefinancierde kader kan worden opgelegd. In 2012 zal meer precies worden onderzocht wat een personal coach de gemeente, maatschappij en veelpleger zelf oplevert en wanneer en bij welke personen een coachingstraject de voorkeur geniet. Veelplegersonderzoek De groep veelplegers is een relatief kleine groep daders die verantwoordelijk is voor een groot gedeelte van de totale overlast en criminaliteit en daardoor zorgt voor hoge maatschappelijke kosten en gevoelens van onveiligheid. Helaas kunnen niet alle delinquenten die zijn aangemerkt als veelpleger worden besproken in het casusoverleg veelplegers binnen het RVML. Slechts 30 van de 297 veelplegers kunnen geprioriteerd op de agenda van het veelplegeroverleg worden geplaatst. Om duidelijkheid te scheppen in de complexe problematiek is het initiatief genomen om alle veelplegers in het werkgebied van het RVML duidelijk in kaart te brengen. Begin november 2011 is gestart met een oriënterend onderzoek naar de totale groep veelplegers onder de titel Veelplegers in beeld. Het doel van project is het in kaart brengen van volwassen veelplegers wonende in de districten Maasland en Maas en Leijgraaf (Uden/Veghel en Cuijk/Boxmeer). Daarbij heeft het project als doelstelling risicofactoren te identificeren die samenhangen met het criminele gedrag. De methode die daarvoor gebruikt wordt is vergelijkbaar met de monitoring van Nazorg zoals ingezet door het WODC. De resultaten zullen medio 2012 aan de gemeenten en betrokken partners gepresenteerd worden om indien nodig en mogelijk verder beleid te ontwikkelen. 21