Duurzaam Ketenbeheer Logistiek in de Keten

Transcriptie

1 Dit project werd mogelijk gemaakt door ondersteuning van de Subsidieregeling Maatschappelijke Organisaties en Milieu van het ministerie van VROM Projectnummer: SMM Penvoerder en medeaanvragers: VBDO Verslagperiode: 1 januari december 2009 Anne van Lakerveld December 2009 Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling Postbus AM Culemborg (t) +31 (0) (f) +31 (0) info@vbdo.nl

2 INHOUDSOPGAVE 1. Samenvatting Inleiding Doelstelling van het project Methode Fasering Onderzoeksgroep Resultaten Conclusie en aanbevelingen SAMENVATTING Bedrijven produceren aan de ene kant van de wereld terwijl de afzet markt zich aan de andere kant bevindt. Op dit moment heeft dit nog een financieel voordeel, omdat de productie in landen plaats vindt waar de loonkosten laag zijn, maar op het moment dat bedrijven ook voor de CO2 uitstoot moeten betalen die vrijkomt tijdens het transport zal dit veranderen. Om bedrijven zich hiervan bewust te maken heeft de VBDO een verkennend onderzoek gedaan om te kijken of bedrijven de logistieke uitdaging in haar keten onderkennen, of bedrijven kwantitatief inzichtelijk maken wat de impact is en waar de grootste knelpunten zitten, welke maatregelen nemen bedrijven of gaan ze nemen om de impact aan te pakken. Ook keek de VBDO naar of er initiatieven zijn om de distributiekanalen korter te maken en verder te optimaliseren of bedrijven investeren in de ontwikkeling van alternatieven voor de huidige manieren van transport of dat zij samenwerken binnen de sector om naar oplossingen te zoeken. Het bleek dat sommige bedrijven de uitdaging erkennen en bezig zijn met het implementeren van maatregelen om de milieu-impact van de distributiekanalen te controleren. Zij investeren in alternatieve manieren van transport en nemen verschillende initiatieven om de keten korter te maken. Verschillende bedrijven publiceren kwantitatieve data over CO2 uitstoot in de keten. Op dit moment besteden bedrijven voornamelijk aandacht aan het inzichtelijk maken van de CO2 uitstoot in hun keten om te kijken welke volgende stappen genomen kunnen worden. 2. INLEIDING Investeringen in opkomende economieën worden nog altijd hoofdzakelijk gedaan uit kostenoverwegingen. Ecologische, economische en sociale duurzame ontwikkeling worden bij veel investeringen uit het oog verloren. De meeste ontwikkelingslanden waar de productie plaatsvindt liggen op grote afstand van de uiteindelijke afzetmarkten. Dit komt omdat moderne technologie het mogelijk maakt om binnen relatief korte tijd het product op de markt te krijgen. Dezelfde moderne technologie is tot op heden niet modern genoeg om de logistiek overbrugging op schone wijze uit te voeren. Een prominente bestuurder van een grote Nederlandse multinational gaf aan dat verreweg het grootste percentage van de CO2 uitstoot van zijn onderneming afkomstig was van de drie tot vier Boeings die continu heen en weer vlogen naar China. Hij gaf tevens toe dat hij absoluut geen oplossing hiervoor zag op korte termijn. Tot slot vroeg hij zich openlijk af waarom de i-pods uit China moeten komen. In de dezelfde presentatie werd niet genoemd dat de stijgende olieprijzen en de daaraan gekoppelde kerosine prijzen de marges van de onderneming onder druk zette, waardoor de resultaten tegenvielen voor analisten, de koers daalde en de onderneming een meer aantrekkelijke overname kandidaat werd. Het voorbeeld moet verschillende zaken duidelijk maken: - Logistiek tussen de verschillende schakels zorgt voor een grote belasting op het milieu. Deze belasting zal alleen maar hoger worden bij verder mondialisering; - Logistiek is een economische kostenpost die een steeds grotere rol gaat spelen in de resultaten van de onderneming. Het feit dat het aanbod van olie in de zeer 1

3 nabije toekomst kleiner zal zijn dan de vraag zorgt ervoor dat de prijs van olie en daarmee de prijs van kerosine structureel blijft stijgen; - De kosten voor vervuilende ondernemingen zullen significant stijgen zodra er een prijskaartje hangt op CO2; - Duurzaam ondernemen is integraal nadenken over people, planet en profit. De ondernemingen die innovatieve strategische oplossingen vinden voor de uitdagingen die voor hun liggen zullen de ondernemingen zijn die op langere termijn voortbestaan; - Dit is een voorbeeld van een onderneming die transparant is over de logistieke uitdaging die voor haar staat. Er is echter verder zeer weinig inzicht in de wijze waarop grote multinationale ondernemingen dit probleem aanpakken. Dit terwijl het zowel vanuit milieu als economisch als meer indirect sociaal oogpunt een onderwerp is dat een zeer grote rol zal gaan spelen zolang er geen alternatieven zijn voor snel transport over grote afstanden. De belangrijkste uitkomsten van het onderzoek naar de mate waarin bedrijven in hun publiek beschikbare informatie aandacht besteden aan de milieukosten van hun keten zijn; - Sommige bedrijven erkennen de uitdaging en zijn bezig met het implementeren van maatregelen om de milieu-impact van de distributiekanalen te controleren. Zij doen investeringen in alternatieve manieren van transport en nemen verschillende initiatieven om de keten korter te maken; - Er zijn verschillende bedrijven die kwantitatieve data beschikbaar stellen. Een aantal publiceren informatie conform scope 3 van het carbon disclosure project - Op dit moment besteden bedrijven voornamelijk aandacht aan het inzichtelijk maken van de CO2 uitstoot in hun keten om te kijken welke volgende stappen genomen kunnen worden. 3. DOELSTELLING VAN HET PROJECT Doormiddel van dit project wilde de VBDO drie dingen bereiken. Ten eerste wilde de VBDO haar inzicht verhogen in de impact van de logistieke distributiekanalen in de keten. De VBDO zal de verkregen inzichten gebruiken om de reeds bestaande structurele dialoog met onderneming verder te verdiepen. De verkregen inzichten, ondersteund door best practices, moeten een grotere groep ondernemingen bewegen om stappen te nemen indien blijkt dat logistiek een probleem is. Tot slot zullen de conclusies van het onderzoek als indicator(en) opgenomen worden in de Verantwoord Ketenbeheerbenchmark waardoor de kwaliteit van de benchmark verder wordt verhoogd. 4. METHODE 4.1. Fasering Het project is uitgevoerd in drie fases, een verkenningsfase, een uitvoeringsfase en een rapportagefase gedurende heel Ten eerste is er gekeken naar internationale initiatieven die raakvlak hebben met het onderwerp. Er is onderzoek uitgevoerd naar best practices en er is overleg gepleegd met externe partners om de kaders van het onderzoek vast te stellen. De tweede fase bestond uit het uitvoeren van het onderzoek. Hiervoor zijn de publiek beschikbare bronnen van de bedrijven uit de onderzoeksgroep geanalyseerd, zoals het duurzaamheidsverslag, het jaarverslag en de website. Hierbij is gekeken naar de volgende vragen; - Onderkennen multinationale ondernemingen de logistieke uitdaging in haar keten als gevolg van de internationalisering van de economie? 2

4 - Maken ondernemingen kwantitatief inzichtelijk wat de impact is en waar de grootste knelpunten zitten? - Welke maatregelen nemen ze of gaan ze nemen om de impact aan te pakken? - Zijn er initiatieven om de distributiekanalen korter te maken en verder te optimaliseren? - Investeert men in de ontwikkeling van alternatieven voor de huidige manieren van transport (bijvoorbeeld academisch onderzoek)? - Participeert men in sectorbrede initiatieven om naar oplossingen te zoeken? Ten slotte zijn de resultaten van de analyse opgenomen als een apart hoofdstuk in de verantwoord ketenbeheer benchmark. De resultaten van de benchmark zijn gepresenteerd tijdens het Accelerating Sustainable Trade congres op 2 november De resultaten van dit onderzoek en de benchmark zullen aan de orde worden gesteld tijdens de komende Algemene Vergaderingen van Aandeelhouders en tijdens de zogenaamde engagement gesprekken die de VBDO met verschillende bedrijven voert Onderzoeksgroep De VBDO richt zich in haar activiteiten op Nederlands beursgenoteerde bedrijven. De onderzoeksgroep voor dit project en de benchmark wordt gevormd door de grootste Nederlandse beursgenoteerde ondernemingen met een zichtbare productie keten. De volgende bedrijven zijn in dit onderzoek opgenomen: Ahold Akzo Nobel Bam Groep DSM Heineken Philips Shell TomTom Air France -KLM ASML Boskalis Westminster Fugro KPN SBM Offshore TNT Unilever 5. RESULTATEN Tijdens de eerste fase van het onderzoek is met verschillende partijen gesproken over logistiek in de keten en de mogelijke milieu effecten die het uitbesteden van de productie ver verwijderd van de consumentenmark heeft. De belangrijkste bevindingen tijdens deze oriëntatie fase waren dat er specifiek aandacht aan de rapportage over de CO2 uitstoot in de distributie/logistiek wordt besteed binnen het Carbon Disclosure Project en dat LHC consulting in samenwerking met de Technische Universiteit Eindhoven dit onderwerp bij bedrijven onder de aandacht wil brengen. Het Carbon Disclosure Project 1 is een initiatief van een groot aantal institutionele beleggers om bedrijven over de hele wereld aan te sporen openheid te geven over de CO2 emissies van de bedrijfsvoering. De rapportage hierover wordt verdeeld in drie scopes. De eerste scope gaat over directe CO2 emissies door de activiteiten van het bedrijf. De tweede scope adresseert indirecte emissies door energiegebruik, verwarming, verkoeling of stoom. De derde scope richt zich op alle andere soorten indirect emissies als gevolg van de activiteiten van een bedrijf, denk hierbij aan woon-werk verkeer en distributie en logistiek, ook in de keten. Voor dit onderzoek is vooral de informatie die wordt geleverd binnen scope 3 belangrijk. In het CDP rapport van 2009 wordt aangegeven dat ondanks dat de rapportage over scope 3 significant verbeterd is ten opzichte van 2008 het aantal bedrijven dat rapporteert over scope 3 beperkt is omdat het een grote uitdaging is om deze informatie te verzamelen. 1 Carbon Disclosure Project 2009 The Netherlands 50, [laasts bezocht: 7 december 2009] 3

5 Verder kwam de VBDO in de oriënterende fase in aanraking met LHC consulting. Zij hadden samen met de Technische Universiteit Eindhoven en met leden van het European Supply Chain Forum (escf) juist een project afgerond. De doelstellingen van het onderzoeksproject 2 waren: - het ontwikkelen van een standaardmethodiek voor het vaststellen van de CO2- intensiteit van een logistieke keten rekeninghoudende met de verschillende transportmodaliteiten ongeacht GHG Protocol-Scope; - een analyse van de impact van het EU emissiehandelssysteem op de transportsector en de gevolgen voor de inrichting van goederenketens; - advies aan ondernemingen en beleidsmakers ten aanzien van de gevolgen van de beprijzing van CO2 binnen de transportsector. Tijdens de eerste fase van het project is de CO2-voetafdruk van de internationale distributie activiteiten van vier escf-leden in kaart gebracht en zijn er vervolgens scenario s ontwikkeld ten aanzien van de inrichting van de keten en de inzet van alternatieve modaliteiten. Op deze manier hoopte de projectgroep te kunnen bepalen wat de (prijs)gevoeligheid van de transportsector zal zijn indien de EU het emissiehandelssysteem uitbreidt tot andere transportmodaliteiten dan luchtvaart en hoe multinationale ondernemingen hun productieketens zullen (her)inrichten. Uit de analyse van de publiek beschikbare informatie van de bedrijven binnen de onderzoeksgroep kwam naar voren dat er maar weinig bedrijven zijn waarbij een antwoord op de vooraf gestelde vragen kon worden gevonden. Het was echter wel mogelijk om een aantal algemene antwoorden te krijgen. Ten eerste erkennen sommige bedrijven de uitdaging en zijn bezig met het implementeren van maatregelen om de milieu-impact van de distributiekanalen te controleren. Zij investeren in alternatieve manieren van transport en nemen verschillende initiatieven om de keten korter te maken. Verschillende bedrijven publiceren kwantitatieve data over CO2 uitstoot in de keten. Zo publiceren negen bedrijven binnen de onderzoeksgroep informatie conform scope 3 van het Carbon Disclosure Project. Op dit moment besteden bedrijven voornamelijk aandacht aan het inzichtelijk maken van de CO2 uitstoot in hun keten om te kijken welke volgende stappen genomen kunnen worden. Ten slotte bleek uit het onderzoek dat het onderwerp minder relevant is voor sommige bedrijven binnen de onderzoeksgroep omdat ze een beperkte keten hebben of omdat de distributie niet de grootste milieu impact heeft binnen de bedrijfsactiviteiten. Er is voor gekozen om de belangrijkste resultaten van het onderzoek op te nemen in de verantwoord ketenbeheerbenchmark die werd gepresenteerd tijdens het Accelerating Sustainable Trade congres op 2 november Door de resultaten te koppelen aan de resultaten van de ketenbeheer benchmark is direct de koppeling gemaakt tussen de impact van logistiek als onderdeel van verantwoord ketenbeheer. 6. CONCLUSIE EN AANBEVELINGEN De resultaten van dit onderzoek zijn opgenomen in de Verantwoord Ketenbeheerbenchmark die is gepubliceerd op 2 november Door deze integratie van de twee onderzoeken heeft is het onderwerp direct in de juiste context geplaatst. De belangrijkste uitkomsten van het onderzoek naar de mate waarin bedrijven in hun publiek beschikbare informatie aandacht besteden aan de milieukosten van hun keten zijn; - Sommige bedrijven erkennen de uitdaging en zijn bezig met het implementeren van maatregelen om de milieu-impact van de distributiekanalen te controleren. Zij doen investeringen in alternatieve manieren van transport en nemen verschillende initiatieven om de keten korter te maken; - Er zijn verschillende bedrijven die kwantitatieve data beschikbaar stellen. Een aantal publiceren informatie conform scope 3 van het carbon disclosure project 2 Carbon Footprint & Sustainable Logistics - LHC Consulting, [laatst bezocht: 17 december 2009] 4

6 - Op dit moment besteden bedrijven voornamelijk aandacht aan het inzichtelijk maken van de CO2 uitstoot in hun keten om te kijken welke volgende stappen genomen kunnen worden. Uit het onderzoek en bovenstaande conclusies heeft de VBDO een aantal aanbevelingen geformuleerd voor bedrijven. Deze aanbevelingen zullen worden meegenomen in de verdere engagement activiteiten van de VBDO. Ten eerste zouden meer bedrijven inzichtelijk moet maken wat de CO2 uitstoot van de verschillende distributiekanalen is. Pas als er transparantie hierover is kunnen vervolg stappen worden ondernomen om de situatie te verbeteren. Hieraan gekoppeld is dat bedrijven hun rapportage over de risico s en de kansen van de CO2 emissies in de keten moeten verbeteren en verduidelijken. Hierbij moet ook worden gedacht aan mogelijke financiële risico s als gevolg van veranderende wetgeving of klimaatverandering. Op het moment dat een bedrijf inzicht heeft in de knelpunten wat betreft de milieu impact van de keten is het verstandig om de keten en de productielocaties te herzien. Verder kan een bedrijf kijken naar de mogelijkheden om de manier van distributie aan te passen. Er kan worden gekeken naar mogelijkheden om de snelheid binnen de keten te verminderen door een switch van vliegtuigen naar boot of trein vervoer. Ten slotte zouden bedrijven beter samen moeten werken en mogelijkheden onderzoeken om distributie op elkaar af te stemmen om zo het aantel lege kilometers te verminderen. 5