PARTICIPATIEVORMEN BIJ WINDENERGIEPROJECTEN

Transcriptie

1 PARTICIPATIEVORMEN BIJ WINDENERGIEPROJECTEN Deze notitie is in opdracht van SenterNovem opgesteld door CMS Derks Star Busmann

2 1. Inleiding Doel Participatievormen Structuur notitie Participatie in planning Voorbereidingsfase Draagvlak en betrokkenheid Planfase Wet- en regelgeving met betrekking tot windenergieprojecten Procedures Vergunningsfase Vergunningsprocedures Voorbeeld uit de praktijk Fiscaliteit Belastingheffing participatievorm Belaste entiteiten Niet belaste entiteiten Belastingheffing participanten Natuurlijke personen (box 1, box 2, box 3) Fiscale faciliteiten Overdrachtsbelasting Financiële participatie Financiële participatie: geen zeggenschap Fondsen Leningen Certificering van aandelen Obligaties Participatie in exploitatie: zeggenschap Stichting Coöperatie Besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (B.V.) Vennootschap onder Firma (VOF), commanditaire vennootschap (CV) en maatschap Praktijkvoorbeelden Bedrijven Omwonenden

3 1. Inleiding Deze notitie is door CMS Derks Star Busmann opgesteld ten behoeve van SenterNovem en mede gebaseerd op informatie verstrekt door derden. Deze notitie is opgesteld ten behoeve van de expert meeting op 31 maart Hoewel bij het opstellen van deze notitie de grootste zorgvuldig is betracht, aanvaardt CMS Derks Star Busmann geen aansprakelijkheid voor de inhoud hiervan jegens derden Doel SenterNovem wenst te onderzoeken welke vormen van participatie er zijn bij kleinschalige windparken op land en welke effecten deze participatievormen hebben. Hierbij staat de participatie van omwonenden, burgers en bedrijven, centraal. Het doel van het onderzoek van SenterNovem is om te komen tot een optimaal model voor participatie in windenergieprojecten. In het kader van het onderzoek naar de verschillende participatievormen bij kleinschalige windparken op land en de effecten daarvan, wordt een expertmeeting georganiseerd. In een uiteindelijke rapportage die na de expertmeeting zal worden opgesteld, zal worden ingegaan op de volgende vragen: 1. Welke participatievormen werken juridisch en fiscaal? Welke geldstromen spelen een rol bij de participatievormen? 2. Wat zijn de effecten in de zin van bereiken van betrokkenheid van de omwonenden bij de desbetreffende participatievorm? Ter voorbereiding op de expert meeting zijn in deze notitie de verschillende participatievormen vanuit juridische optiek beschreven. Tevens is in deze notitie een aantal praktijkvoorbeelden uitgewerkt Participatievormen In deze notitie worden de volgende drie participatievormen onderscheiden: 1. Participatie in planning: hierbij gaat het om de instrumenten die er zijn om belanghebbenden te laten deelnemen in de afwegingen die gemaakt worden bij de planning van een windpark. Het doel van deze vorm van participatie is het voorkomen of verkorten van bezwaarprocedures. 2. Financiële participatie: bij financiële participatie wordt aan participanten, zijnde burgers en bedrijven, de mogelijkheid geboden om financieel te participeren in een windpark. Bij financiële participatie heeft de participant geen zeggenschap in het windpark. 3. Participatie in exploitatie: bij participatie in de exploitatie gaat het om participatie van burgers en bedrijven waarbij de participant wel (enige mate van) zeggenschap heeft in de exploitatie van het windpark. Bij een windpark kunnen ook meerdere vormen van participatie een rol spelen, waarvan ook blijkt uit de praktijkvoorbeelden die in deze notitie worden beschreven. In deze notitie worden ten aanzien van de verschillende praktijkvoorbeelden de participanten bij de diverse windenergieprojecten onderscheiden in burgers (omwonenden) en bedrijven. 3

4 1.3. Structuur notitie In hoofdstuk 2 van deze notitie zal worden ingegaan op de bestuursrechtelijke mogelijkheden om te voorzien in participatie in planning. In hoofdstuk 3 zullen kort de hoofdlijnen van fiscale aspecten bij participatie bij windparken worden uitgelegd. In hoofdstuk 4 zal vervolgens worden ingegaan op financiële participatie en participatie in exploitatie. In hoofdstuk 5 wordt ten slotte een aantal praktijkvoorbeelden van participatie in windparken beschreven. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen participatie ten aanzien van bedrijven en participatie van burgers (omwonenden). 4

5 2. Participatie in planning 2.1. Voorbereidingsfase Draagvlak en betrokkenheid De overheid heeft zeer ambitieuze doelstellingen voor windenergie. Er bestaan echter uiteenlopende standpunten over de plaatsing van windturbines. Met name de tegenstanders hebben een uitgesproken mening. Degenen die zich verzetten tegen plaatsing van windturbines vrezen veelal voor aantasting van het landschap en voor hinder. De lokale overheden vertegenwoordigen enerzijds de inwoners terwijl zij anderzijds verantwoordelijk zijn voor de ruimtelijke inpassing. Die dubbelrol kan leiden tot knelpunten bij de uitvoering. Hieronder wordt ingegaan op mogelijkheden om het politieke en maatschappelijk draagvlak te vergroten door middel van participatie in het planproces, oftewel planbetrokkenheid. Ruimtelijke en milieutechnische kansen Een zo goed mogelijk werkend participatiemodel vereist inzicht in de belemmeringen die er ten aanzien van windenergie zijn. Door middel van participatie kunnen belemmeringen worden weggenomen en ontstaat er ruimte voor oplossingen en worden kansen gecreëerd. Omwonenden willen wellicht wel participeren als zij gecompenseerd worden voor het in hun beleving te verwachten nadeel. Landschap Het landschap verandert voortdurend. Het plaatsen van windturbines beïnvloedt het landschap sterk. Door hun vorm en omvang vormen zij markante elementen in het landschap. Bij de locatiekeuze dient hiermee rekening te worden gehouden. Veel mensen ervaren windturbines als storend. Dat is echter subjectief. Het blijkt dat de verhouding ashoogte en rotordiameter en het toerental van de rotor (minder toeren wordt rustiger ervaren) het oordeel beïnvloeden. 1 Zo doen grote windturbines met een langzame draaisnelheid statig aan en kleinere molens eerder zenuwachtig, terwijl een driebladige windturbine rustiger oogt dan een tweebladige. Voorts kan verzet bij omwonenden worden weggenomen door hen vroegtijdig bij de locatiekeuze te betrekken en hen de mogelijkheid te geven hun voorkeur uit te spreken. De voorkeur gaat veelal uit naar het plaatsen van de windturbines in lijnopstellingen, waarbij de lijnen eventueel gebogen mogen zijn. 2 Een goed voorbeeld van betrokkenheid bij locatiekeuze en de plaatsing van windturbines is het windenergieproject in de Haarlemmermeer (zie par. 2.4). Geluidhinder Bij de locatiekeuze van een project dient rekening te worden gehouden met de geluidsnormen die gelden en het houden van voldoende afstand tot geluidsgevoelige bestemmingen. 3 Hoewel moderne turbines steeds minder geluidsoverlast veroorzaken, zal niettemin nog steeds een bepaalde afstand tussen de turbine en bebouwing aanwezig moeten zijn om van een aanvaardbaar woonklimaat te kunnen spreken. Belemmeringen ten gevolge van geluidhinder blijken in de praktijk beperkt te zijn. 1 Effectenanalyse windenergie gemeente Haarlemmermeer. Inzicht in de mogelijkheden voor en consequenties van de ontwikkeling van nieuwe windparken in de gemeente. Eindrapport. CEA, 20 oktober Zie ook: J. Beurskens, G. van Kuik. Alles in de wind. Vragen en antwoorden over windenergie, oktober Projectenboek Windenergie. Analyse van windenergieprojecten in voorbereiding. In opdracht van VROM, EZ en LNV, juli 2008, p

6 Veiligheid Sinds 1 januari 2005 bevat het Handboek Risicozonering Windturbines een richtlijn voor de veiligheid rond een windturbine (10-6 -contour) voor kwetsbare én beperkt kwetsbare objecten. In de praktijk komt dit neer op een minimale afstand van 162 meter tussen windturbines en bedrijfshallen, kantoren en andere veiligheidsgevoelige objecten. In de praktijk wordt deze richtlijn als norm door gemeente gehanteerd. Daarnaast moeten de windturbines aan strenge technische eisen voldoen. De veiligheid wordt periodiek gecontroleerd. Schaduwhinder en lichtschittering Draaiende turbinebladen kunnen een wisselende schaduw of reflectie veroorzaken, dat als hinderlijk kan worden ervaren. Schaduwwerking en lichtschittering kan worden voorkomen door toepassing van een slagschaduwsensor en niet reflecterende verfmaterialen. Daardoor treedt in de praktijk niet of nauwelijks nog hinder op. Vogels De gevolgen van turbines voor vogels zijn volgens uitvoerig onderzoek beperkt. Het blijkt dat vogels hun rust- en foerageergebieden goed genoeg kennen, zodat zij windturbines vermijden. Desondanks dienen turbines niet te worden geplaatst in vogeltrekgebieden en in belangrijke broed- en voedselgebieden om risico s zoveel mogelijk te voorkomen. Planschade 4 Planschade ontstaat door planologische aanpassingen. Initiatiefnemers van windturbineparken en gemeenten kunnen het risico van planschade beperken, door bij de locatiekeuze bijvoorbeeld met eventuele (plan)schade voor omwonenden rekening te houden en bij het opstellen van het bestemmingsplan de maximale bouw- en gebruiksmogelijkheden goed af te stemmen op hetgeen ook daadwerkelijk gerealiseerd gaat worden. Het staat overheden vrij om met degene die een planologische wijziging wenst een overeenkomst te sluiten die inhoudt dat de schade geheel of gedeeltelijk voor rekening van de initiatiefnemer komt. Daarbij kan ook worden gedacht aan afspraken over het aanbrengen van schadebeperkende voorzieningen op kosten van de gemeente of de initiatiefnemer. WOZ-waardering en windturbines 5 Gemeenten heffen belasting over de waarde van onroerend goed. Die waarde wordt bepaald volgens de Wet Waardering Onroerende Zaken. De waarde van onroerend goed wordt mede beïnvloed door veranderingen in de omgeving. Plaatsing van windturbines kan in principe tot een waardedaling leiden. Slagschaduwhinder en geluidhinder worden niet gezien als WOZwaardeverminderende factoren indien daartegen maatregelen zijn getroffen. Alleen de visuele hinder lijkt een factor die niet te voorkomen is en die onder omstandigheden kan leiden tot een vermindering van de WOZ-waarde. Politiek en maatschappelijk draagvlak Windenergie heeft uit een oogpunt van duurzaamheid prioriteit. Het kabinet heeft daarom ambitieuze doelstellingen vastgesteld en bepaald dat het aantal windturbines tot 2010 fors moet 4 Zie ook: Planschade door windturbines? Een analyse van vrees voor waardedaling, SenterNovem / CMS Derks Star Busmann, mr. I.P.A. van Heijst, november Zie ook: Vergelijk! Een analyse van jurisprudentie over WOZ-waarde in relatie tot objecten in de nabijheid van windturbines, SenterNovem / CMS Derks Star Busmann, november

7 worden verhoogd. De initiatiefnemers van windmolenparken stuiten in veel gevallen lokaal op onbegrip en weerstand. Om de kabinetsdoelstelling te realiseren is betrokkenheid van burgers, maar ook van gemeenten essentieel bij de ontwikkeling van windmolenparken. Politiek Bij de besluitvorming over een windenergieproject is de medewerking van de gemeenteraad, de wethouders en de ambtenaren een belangrijker factor voor succes dan bijvoorbeeld maatschappelijk verzet. Nederlandse gemeenten hebben zodanige invloed en mogelijkheden om het behalen van de Rijks- en Provinciale doelstelling voor windenergie te dwarsbomen of te laten slagen. De lokale politiek laat zich immers mede beïnvloeden door tegenstanders van windenergie vanwege onder andere politiek en electoraal gewin. Gemeenteraadsleden, ambtenaren en wethouders blijken in de praktijk veelal niet over voldoende en objectieve en adequate informatie te beschikken. 6 Er ontbreekt bovendien een onafhankelijk instituut waar objectieve informatie over windenergie beschikbaar is en een beroep op kan worden gedaan. Veel informatie vergt daarnaast technische kennis. Het komt daarom voor dat nieuwe plannen voor windenergie worden gedwarsboomd vanwege het ontbreken van voldoende kennis over voor- en nadelen van windenergie bij de lokale politiek. Informatievoorziening speelt een grote rol bij het creëren van draagvlak op lokaal politiek niveau. Er dient daarbij aandacht te worden besteedt aan nut en noodzaak van windturbines op land, het proces van locatiekeuze in Nederland, feiten en (on-)waarheden over milieuaspecten, verantwoordelijkheden voor gemeenten en aan wat het lokaal belang is. Tevens dient daarbij aandacht te worden besteedt aan de financiële voordelen van projecten voor de gemeente, waarbij kan worden gedacht aan: 1. WOZ-belastinginkomsten vanwege de WOZ waarde van de windturbines. 2. Leges: de gemeente kan ter compensatie van gemaakte kosten en inspanningen leges heffen. 3. Vrijwillige bijdrage van de exploitant, bijvoorbeeld jaarlijks een deel van de financiële opbrengsten doneren aan een fonds ten behoeve van duurzame energie. 4. Inkomsten van grondeigenaren/boeren (indirect): levert een bijdrage aan de locale economie. 5. Gemeentelijke inkomsten door verkoop van gronden. 7 Wanneer de gemeente overtuigd is van nut en noodzaak en voordelen van windenergie kan dat tevens een positieve uitwerking hebben op de planbetrokkenheid van omwonenden. De gemeente Haarlemmermeer (zie par.2.4) heeft bijvoorbeeld zelf een actieve rol gespeeld bij het maken van planologische keuzes en het ontwikkelen van planbetrokkenheid Burgerparticipatie Om tot snellere planvorming te komen en een groter draagvlak te creëren is het noodzakelijk omwonenden van meet af aan bij de planvorming te betrekken en mee te laten praten over de projectuitgangspunten, het ontwerp en de locatie. Een goed voorbeeld hiervan zijn het project in de Haarlemmermeer (zie par. 2.4) en het project Zuidlob in de gemeente Zeewolde. 6 Projectenboek Windenergie. Analyse van windenergieprojecten in voorbereiding. In opdracht van VROM, EZ en LNV, juli 2008, p. 32 e.v. 7 Publiekrechtelijk en privaatrechtelijke aspecten van windenergie in polder Wijde Wormer, gemeente Wormerland, Bosch & Van Rijn, april

8 Uit recent onderzoek naar het vergroten van betrokkenheid bij windenergie 8 blijkt bovendien dat 42% van de ondervraagden graag ingaat op het aanbod van inspraak in het kader van het proces rond plaatsing van de windmolens. Daarbij vindt bijna iedereen het belangrijk om door middel van inspraak invloed te hebben op de wijze waarop diverse vormen van hinder van windmolens beperkt kunnen worden. Tevens wil men meedenken over de precieze locatie van de molens en het aantal te plaatsen molens. Op die manier kan de weerstand tegen windmolens worden beperkt. Voor veel mensen is het ook belangrijk om mee te mogen beslissen over wie gebruik mag maken van de opgewekte energie. Op die manier kan planbetrokkenheid met financiële participatie en/of participatie bij de exploitatie worden gecombineerd, hetgeen de weerstand in de regel verder zal beperken. Vervolgens is de vraag voorgelegd op wat voor manier men deel zou willen nemen aan een inspraakproces. Hieruit volgt dat een referendum, waarbij de gemeente drie opties uitwerkt, het meest populair is. Deze vorm kan worden gecombineerd met een bezoek aan huis waarbij gevraagd wordt naar de mening van de bewoner en een informatieavond in het gemeentehuis. Deze participatievormen geven betrokkenen de mogelijkheid daadwerkelijk invloed te hebben op de planologische keuze voor een bepaald project. De projecten hebben meer kans van slagen als bewoners niet het idee hebben dat het een en ander al beslist is, als er oog is voor de opbrengst voor de bewoners en als de windmolens meer persoonlijk worden gemaakt. Dit kan bijvoorbeeld door het bouwen van een voorbeeldpark (beeldend maken), het geven van rondleidingen, financiële voordelen en lespakketten over windenergie op scholen. Vermeden moet worden dat omwonenden het gevoel hebben voor het blok te zijn gezet. Van belang is dat omwonenden open en onbevooroordeeld naar hun mening wordt gevraagd. Communicatie en beeldvorming Uit het voorgaande werd al duidelijk hoe belangrijk het is om in de voorfase alle belanghebbenden bij het project te betrekken. Daarbij bleek dat de medewerking van lokale overheden soms op moeilijkheden stuit. Om de kabinetsdoelstelling voor windenergie op land te realiseren, dient in eerste instantie sprake te zijn van een gestructureerde, positieve communicatie over windenergie aan (betrokken) lokale overheden. Uit onderzoek 9 blijkt tevens dat zowel initiatiefnemers als lokale overheden behoefte hebben aan een verplichtend karakter van de windenergiedoelstellingen. Voor bestuurders en raadsleden is het moeilijk om enige afstand te nemen van het plaatselijke belang ten voordele van belangen van nationale en mondiale aard. Voorts is het van belang dat gecommuniceerd wordt met medestanders en dat zij betrokken worden in de uitvoering van het beleid. Samenwerking tussen Rijk, provincies, gemeenten, marktpartijen, milieuorganisaties etc. is van groot belang en deze samenwerking dient te worden vastgelegd in convenanten. Ook de informatievoorziening is van groot belang. Daarbij dient er openheid te bestaan over de voor- en nadelen van een windenergieproject. Ten behoeve van de voorlichting kunnen onder andere nationale/regionale media, websites, lesprojecten op scholen en bijeenkomsten in buurthuizen worden gebruikt. 8 Het vergroten van betrokkenheid bij windenergie. Een burgerparticipatieproject. (Rapportage), The Smartagent company, juli 2008, p. 59 e.v. 9 Projectenboek Windenergie. Analyse van windenergieprojecten in voorbereiding. In opdracht van VROM, EZ en LNV, juli 2008, p

9 Tenslotte is van belang dat door de gemeente wordt teruggekoppeld aan de omwonenden hoe de door hen naar voren gebrachte bezwaren hebben meegewogen in de verdere procedure en waarom die aspecten al dan niet zijn aangepast Planfase Na de publieke betrokkenheid in de fase van de ontwikkeling van een windmolenproject en de locatiekeuze vraagt de initiatiefnemer in deze fase de gemeente om planologische medewerking wanneer het initiatief niet binnen het vigerende bestemmingsplan past. De gemeente voert zonodig een MER-beoordeling uit bij windenergie-projecten groter dan 15 MW ter voorbereiding van een bestemmingsplan of projectbesluit. De gemeente neemt in deze fase zonodig een voorbereidingsbesluit. Daarna worden de bestemmingsplanprocedure en inspraakrondes doorlopen Wet- en regelgeving met betrekking tot windenergieprojecten Nieuwe Wet ruimtelijke ordening (Wro) Op windturbineprojecten is de Wet ruimtelijke ordening van toepassing. Deze wet kent nieuwe instrumenten zoals structuurvisies, projectbesluiten en inpassingsplannen. Elke bestuurslaag moet zijn eigen structuurvisie opstellen. Een structuurvisie bevat de hoofdlijnen van de voorgenomen ontwikkeling van een gebied en de hoofdzaken van het door de overheid te voeren ruimtelijk beleid. Een structuurvisie bindt alleen de overheid zelf. Daarnaast stelt de gemeenteraad voor het hele grondgebied van de gemeente een of meer bestemmingsplannen vast. Nieuw is dat bestemmingsplannen en wijzigingen niet langer door Provinciale Staten hoeven te worden goedgekeurd. Wel kunnen zij interveniëren door het geven van een aanwijzing. Indien er sprake is van Rijks- of provinciale belangen kunnen Rijk dan wel Provinciale Staten voor de betrokken gronden een inpassingsplan vaststellen, waardoor de daarin opgenomen bestemmingen direct een onderdeel vormen van het gemeentelijke bestemmingsplan. In dat geval verliest de gemeente de bevoegdheid om voor die gronden een bestemmingsplan vast te stellen. Een ander nieuw instrument is het projectbesluit. De gemeenteraad kan ten behoeve van de verwezenlijking van een project van gemeentelijk belang een projectbesluit nemen. Zo n besluit lijkt enigszins op de procedure van artikel 19 onder de oude WRO, waarbij vrijstelling werd verleend aan een initiatief om te voldoen aan het bestemmingsplan. Binnen een jaar nadat het projectbesluit onherroepelijk is geworden dient het bestemmingsplan te zijn aangepast aan het projectbesluit. Windprojecten hebben veel minder dan onder de oude WRO te maken met provincies. Wel kunnen provincies een inpassingsplan vaststellen of een aanwijzing geven om de gemeentelijke bestemmingsplannen te overrulen. Ook het Rijk beschikt over die instrumenten. Het is dus mogelijk dat Rijk of provincie lokaal ruimte creëert voor windprojecten. Het Rijk of de provincie moeten windenergie dan wel tot hun belang hebben verheven. Dat zal in beleid moeten zijn vastgelegd. Rijkscoördinatieregeling energieprojecten per 1 maart

10 Voor energieprojecten vanaf 100 MW geldt sinds 1 maart een Rijkscoördinatieregeling. In plaats van gemeentelijke bestemmingsplannen geldt dan een Rijksinpassingsplan. Het doel is de procedures te verkorten en te stroomlijnen, waardoor dergelijke projecten sneller kunnen worden gerealiseerd door een meer gestroomlijnde en efficiëntere besluitvorming Procedures Veelal is voor de realisering van het project een wijziging van het geldende bestemmingsplan of het nemen van een projectbesluit noodzakelijk. Achtereenvolgens geldt voor een ontwerp bestemmingsplan dan wel projectbesluit de volgende procedure: - ter inzage legging - indienen zienswijzen - vaststelling - toezending aan GS en inspecteur van VROM - bekendmaking en ter inzage legging - beroepsprocedure Vergunningsfase Voor het plaatsen van een windturbine is tenminste een bouwvergunning nodig. Daarnaast is in veel gevallen ook een milieuvergunning vereist. De gemeenten zijn daarvoor bevoegd gezag Vergunningsprocedures Bouwvergunning Indien windturbines passen binnen het bestemmingsplan of daarvoor een projectbesluit is verleend, kan een bouwvergunning worden afgegeven. Wel dient de windturbine aan bepaalde bouwtechnische eisen te voldoen. Milieuvergunning Indien het vermogen van de windturbines (maximaal aantal is 10 stuks) niet groter is dan 15 MW en de afstand van de dichtstbijzijnde windturbine tot een woning of andere geluidsgevoelige bestemming ten minste viermaal de ashoogte bedraagt is er voor de plaatsing van windturbines geen milieuvergunning nodig. Deze turbines en parken vallen onder het Activiteitenbesluit. Wel moeten de windturbines aan een aantal technische vereisten voldoen en gelden er enkele normen en voorwaarden wat betreft veiligheid, geluidsemissie, slagschaduw, schittering en bedrijfsvoering. In de andere gevallen is naast een bouwvergunning ook een milieuvergunning vereist. Deze milieuvergunning is MER-beoordelingsplichtig (zie Besluit milieueffectrapportage, bijlage D, categorie 22.2). De gemeente moet bekijken of ze het opstellen van een milieueffectrapport (MER) nodig vindt en of ze ten aanzien van alle relevante (milieu)aspecten voldoende kennis heeft van de milieueffecten van de plaatsing van het park. Indien dit laatste niet het geval is kan de gemeente een deelonderzoek dan wel een heel MER eisen. De initiatiefnemer moet dit MER overleggen bij de aanvraag voor de milieuvergunning. 10

11 Overige vergunningen en ontheffingen Afhankelijk van de situatie kunnen naast de hierboven genoemde vergunningen nog andere vergunningen of ontheffingen nodig zijn. Bijvoorbeeld bij plaatsing van een turbine bij dijken en vaarten, spoorlijnen en gebieden met gas- en pijpleidingen. Daarnaast zouden nog vergunningen nodig kunnen zijn voor bijvoorbeeld de aanleg van wegen, kabels en leidingen etcetera Voorbeeld uit de praktijk Naam Gemeente Locatie Grootte Initiatiefnemer Rol van gemeente Hoe wordt het project opgezet? Wat is het stappenplan? Haarlemmermeer-Zuid Haarlemmermeer Ten zuiden van de N207. Er is voor het windpark een zoekgebied bepaald. Daarbij is rekening gehouden met een ruime afstand tot de woningen, wegen, spoorwegen en hoogspanningslijnen. Ook is rekening gehouden met de eisen van Schiphol. De onderbouwing voor de keuze van het zoekgebied is te vinden in het rapport "Effectenanalyse Windenergie". De precieze plek wordt bepaald in het ontwerp die de initiatiefgroep gaat maken. 20 MW, ongeveer 8 turbines Gemeente Haarlemmermeer De gemeente organiseert en faciliteert het hele proces (actieve rol), maar neemt niet financieel deel aan het project. Het bestemmingsplan, de procedure en de vergunningverlening loopt ook via de gemeente. Uitgangspunt is dat de belanghebbenden in het gebied het windpark zelf ontwikkelen. De Projectgroep Windenergie, met daarin vertegenwoordigers van windcoöperatie Meerwind, MeerBoeren, SenterNovem en de gemeente Haarlemmermeer, zal het project begeleiden. Het is de bedoeling dat zoveel mogelijk grondeigenaren, inwoners en ondernemers en andere belanghebbenden in het zoekgebied zich verenigen in een initiatiefgroep van waaruit een kerngroep wordt samengesteld. 1. Er worden drie ontwerpen gemaakt (op basis van een Programma van Eisen). 2. Grondeigenaren wordt gevraagd mee te 11

12 werken aan het plaatsen van een turbine op hun grond. 3. De inwoners van Haarlemmermeer kunnen hun stem uitbrengen op hun favoriete ontwerp. 4. Op basis van de reactie van de inwoners, de dorpsraden en de mening van de adviescommissie, doet de projectgroep een voorstel aan B&W. 5. Als het gemeentebestuur instemt, kan in 2008 een begin worden gemaakt met de gebruikelijke procedures rond vergunningen en inspraak. 6. De bouw kan beginnen. Wie kunnen participeren in het planproces? Hoe worden omwonenden bij het proces betrokken? Wie kunnen financieel participeren? In de voorfase zijn alle grondeigenaren, agrariërs en bewoners van de zuidelijke Haarlemmermeer bij het project betrokken. Al in het voortraject (dus vóór het officiële vergunning- en inspraaktraject) wordt met omwonenden en inwoners van de gemeente intensief gecommuniceerd (voorlichtingsbijeenkomsten). Bewoners konden zich aanmelden om mee te doen met de initiatiefgroep. De bewoners worden betrokken bij de keuze van het definitieve ontwerp. Zij kunnen ook financieel participeren in het project. Grondeigenaren, agrariërs alsmede inwoners, ondernemers en belangstellenden kunnen financieel participeren in het project. Grondeigenaren op wiens land de turbines worden geplaatst krijgen een extra vergoeding. 3. Fiscaliteit 3.1. Belastingheffing participatievorm Het is voor de belastingheffing van windparken en participanten in windparken relevant via welke juridische structuur (participatievorm) in het betreffende project wordt geïnvesteerd. Het is mogelijk direct vanuit privé te investeren in een project, terwijl het ook mogelijk is te investeren via een juridische entiteit. Daarnaast kan ook nog worden geïnvesteerd via een financieringsinstrument, zoals bijvoorbeeld een (obligatie)lening. Als gevolg van de gekozen juridische structuur kan een project direct bij de investeerder belast zijn met de inkomstenbelasting of kan het project eerst worden belast met vennootschapsbelasting en slechts de uitgekeerde dividenden uit het project worden belast bij de participant. In het vervolg van deze paragraaf zal een en ander worden toegelicht. 12

13 Belaste entiteiten Besloten Vennootschap Indien een windpark in een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (hierna: B.V. ) wordt geëxploiteerd dan is de BV belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting. Het tarief van de vennootschapsbelasting bedraagt in % over de eerste EUR winst en 25,5% over het restant van de winst. De B.V. kan haar netto winst uitkeren aan haar aandeelhouders als dividend. Op deze dividenduitkeringen zal de BV in beginsel dividendbelasting moeten inhouden. Het tarief van de dividendbelasting bedraagt in %. De participanten in het project zijn eigenaar van het project via de aandelen die zij houden in de B.V. De belastingheffing op het niveau van de aandeelhouders zal worden behandeld in paragraaf Naamloze Vennootschap Wat in de bovenstaande alinea is beschreven voor de B.V. geldt ook in het geval wordt geïnvesteerd in het windpark via een naamloze vennootschap (hierna: N.V. ). Stichting Indien in een windpark wordt geïnvesteerd via een stichting die direct eigenaar wordt van het windpark zal deze stichting in de meeste gevallen belastingplichtig worden voor de vennootschapsbelasting, ongeacht wat de doelstelling is van de stichting. De belastingplicht ontstaat doordat het exploiteren van een windpark fiscaal kwalificeert als een onderneming, indien met de exploitatie een positieve cashflow is te verwachten. Dit zal vrijwel altijd zo zijn, aangezien in het geval een negatieve cashflow uit een project is te verwachten, de investeringsbeslissing niet zal worden genomen. Een stichting kan het door haar opgebouwde eigen vermogen aanwenden voor in de statuten beschreven doelen. Indien een stichting een uitkering doet aan een derde partij, leidt deze uitkering niet tot belastingheffing bij de stichting. De verkrijger van de uitkering kan overigens wel worden belast met schenkingsrechten. Vereniging Wat in de bovenstaande alinea is beschreven voor de stichting geldt ook in het geval wordt geïnvesteerd in het windpark via een vereniging. Coöperatie De coöperatie is een bijzonder type vereniging die gericht is op het behartigen van de belangen van haar leden. Een coöperatie is zelfstandig belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting. De winst, die door de coöperatie wordt uitgekeerd aan haar leden, kan onder specifieke voorwaarden fiscaal aftrekbaar zijn op het niveau van de coöperatie en belast bij de leden die deze uitkeringen ontvangen. De fiscale term voor dit deel van de winst is verlengstukwinst. Normaal 13

14 gesproken zal hiervan geen sprake zijn, indien de coöperatie wordt gekozen als juridische structuur om te investeren in een windpark. De uitkeringen aan de leden zullen doorgaans niet aftrekbaar zijn op het niveau van de coöperatie Niet belaste entiteiten Maatschap Een maatschap is niet zelfstandig belastingplichtig. Dit betekent dat een maatschap geen vennootschapsbelasting verschuldigd is over de door haar gemaakte winst. De winst van de maatschap wordt belast bij op het niveau van de participanten in de maatschap. Dit wordt fiscale transparantie genoemd. Een maatschap kan echter zijn fiscale transparantie verliezen, indien zij kwalificeert als een fonds voor gemene rekening als bedoeld in de Wet op de vennootschapsbelasting De definitie van een fonds voor gemene rekening in de wet is: Een fonds ter verkrijging van voordelen voor de deelgerechtigden door het voor gemene rekening beleggen of anderszins aanwenden van gelden, mits van de deelgerechtigheid in het fonds blijkt uit verhandelbare bewijzen van deelgerechtigheid. De bewijzen van deelgerechtigheid worden als verhandelbaar aangemerkt indien voor vervreemding niet de toestemming van alle deelgerechtigden is vereist, met dien verstande dat ingeval vervreemding uitsluitend kan plaatsvinden aan het fonds voor gemene rekening of aan bloed- en aanverwanten in de rechte linie de bewijzen niet als verhandelbaar worden aangemerkt. Indien de participaties in een maatschap als gevolg van de afspraken neergelegd in de overeenkomst tussen de vennoten van de maatschap of het feitelijk handelen van de participanten kwalificeren als verhandelbaar, wordt de maatschap belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting. De maatschap is dan niet langer fiscaal transparant. Vennootschap onder firma Voor een vennootschap onder firma geldt fiscaal hetzelfde als voor een maatschap. Commanditaire vennootschap Voor een commanditaire vennootschap geldt fiscaal hetzelfde als voor een maatschap Belastingheffing participanten In de vorige paragraaf is beschreven in hoofdlijnen hoe de belastingheffing afhankelijk van de participatievorm verschillend uitpakt. In deze paragraaf gaan wij in op de fiscale gevolgen voor de participanten in de gekozen participatievorm Natuurlijke personen (box 1, box 2, box 3) Box 1 Natuurlijke personen die participeren in een fiscaal transparante entiteit, die investeert in een windpark, zullen doorgaans fiscaal op basis van de Wet inkomstenbelasting 2001 in box 1 worden 14

15 belast. Het inkomen in box 1 is progressief belast met inkomstenbelasting. Het maximale inkomstenbelastingtarief in box 1 is in %. Als gevolg van bovenstaande zal de winst van het windpark direct worden belast bij de participanten, echter fiscale verliezen zijn fiscaal aftrekbaar. Fiscale verliezen als gevolg van aanloopkosten van het project of energie-investeringsaftrek kunnen leiden tot een teruggave van inkomstenbelasting in het jaar van investering bij participanten. Box 2 Participanten die investeren in het aandelenkapitaal van een B.V. of N.V. worden, indien zij 5% of meer van de aandelen in de betreffende vennootschap hebben, belast in box 2. Inkomen uit aanmerkelijk belang wordt bij de participanten in 2009 belast tegen een vast inkomstenbelastingtarief van 25%. Het inkomen uit aanmerkelijk belang bestaat uit uitgekeerd dividend en de boekwinst op het moment van de verkoop van de aandelen. Box 3 Participanten die investeren in het aandelenkapitaal van een B.V. of N.V., die eigenaar zijn van minder dan 5% van de aandelen in het kapitaal van de betreffende rechtspersonen worden belast in box 3 (vermogensrendementshefing). Het belastbaar inkomen wordt jaarlijks vastgesteld op een forfaitair rendement van 4% van de waarde in het economisch verkeer van de bezittingen. Dit inkomen wordt vervolgens belast tegen een vast tarief van 30%. De vermogensrendementsheffing is verschuldigd ongeacht het werkelijke rendement op de investering in het aandelenkapitaal van de vennootschap. Dus ook indien geen dividend wordt uitgekeerd op de aandelen is de participant inkomstenbelasting verschuldigd Rechtspersonen Indien een voor de vennootschapsbelasting belastingplichtig lichaam investeert in een windproject is zij belast met vennootschapsbelasting over de winst die zij realiseert op deze participatie op het moment dat zij deze winst realiseert. Het moment van realisatie is doorgaans het moment dat een winst- of dividenduitkering wordt ontvangen dan wel op het moment dat een participatie wordt verkocht. De winst is slechts van vennootschapsbelasting vrijgesteld, indien wordt geïnvesteerd in een B.V. of N.V. en het aandelenbelang in deze vennootschap 5% of groter is (deelnemingsvrijstelling) Fiscale faciliteiten Indien een participant direct dan wel via een fiscaal transparante entiteit investeert in een windpark, kan hij in aanmerking komen voor energie-investeringsaftrek, indien hij kwalificeert als een fiscaal ondernemer Fiscaal ondernemerschap Een fiscaal ondernemer is een belastingplichtige voor rekening van wie een onderneming wordt gedreven en die rechtstreeks wordt verbonden voor verbintenissen betreffende die onderneming. Er is sprake van een onderneming, indien het windpark kwalificeert als een organisatie van kapitaal en arbeid, die door deelname aan het economisch verkeer voordeel nastreeft. In de 15

16 jurisprudentie is uitgemaakt dat om voordeel na te streven een project meer geld moet opleveren voor financiering dan het totale bedrag van de investering. Normaal gesproken zal een windpark kunnen kwalificeren als een onderneming. Indien een natuurlijk persoon via een maatschap of vennootschap in een windpark investeert, dat kwalificeert als een fiscale onderneming, zal de natuurlijke persoon kwalificeren als een fiscaal ondernemer en in aanmerking komen voor energie-investeringsaftrek. Een commanditaire vennoot in een commanditaire vennootschap kwalificeert niet als een fiscaal ondernemer Energie-investeringsaftrek Een fiscaal ondernemer die investeert in een in Nederland gelegen windpark komt in aanmerking voor energie-investeringsaftrek. Hij zal hiertoe wel tijdig een correcte aanvraag moeten indienen en de energie-investeringsaftrek correct op zijn aangifte formulier dienen te claimen door het aankruisen van een vakje op de aangifte inkomstenbelasting. De energie-investeringsaftrek leidt tot een fiscale aftrekpost bij de participant van 44% van de kwalificerende investering in het windpark pro rato de participatie in de maatschap Afschrijving Windturbines worden doorgaans in Nederland in 10 tot 15 jaar afgeschreven. Een afschrijving in 15 jaar op windturbines lijkt met de huidige SDE regeling het meest voor de hand te liggen Overdrachtsbelasting Een speciaal aandachtspunt bij het participeren in een windpark is de overdrachtsbelasting. Een windturbine is een onroerende zaak. In de Wet belastingen rechtsverkeer is bepaald dat het verwerven van een (deel van) een onroerende zaak belast is met 6% overdrachtsbelasting, tenzij er samenloop is met omzetbelasting. Het verwerven van een participatie in een onderneming die voor het uitoefenen van haar bedrijf een onroerende zaak gebruikt is in beginsel niet belast met overdrachtsbelasting. Het lijkt verdedigbaar te stellen dat een windpark een producent van elektriciteit is, die hiertoe onroerende zaken (windturbines) gebruikt. Het verwerven van een participatie in een windpark zou dan ook niet moeten leiden tot het heffen van overdrachtsbelasting. Dit is echter nog onderwerp van discussie. Waarschijnlijk zal dit punt pas zeker zijn op het moment dat de Hoge Raad zich hierover heeft uitgesproken. 4. Financiële participatie 4.1. Financiële participatie: geen zeggenschap Hieronder wordt ingegaan op een viertal onderscheiden vormen van financiële participatie Fondsen Algemeen De activiteiten van een fonds zijn gericht op het bijeenbrengen van vermogen door meerdere personen met een of meerdere gemeenschappelijke beleggingsdoelen, teneinde de 16

17 deelgerechtigden in de opbrengsten uit deze beleggingen te doen delen. Deelname vindt plaats via participatiebewijzen (bewijzen van deelgerechtigdheid). Deze participatiebewijzen kunnen wel, beperkt of niet verhandelbaar zijn. Een fonds heeft geen specifieke rechtsvorm. Er zijn open fondsen en besloten fondsen. Van een zogenoemd open fonds is sprake, wanneer de participaties vrij verhandelbaar zijn. Het in het fonds bijeengebrachte vermogen kan gebruikt worden ter financiering van een windpark. Risico Het risico is beperkt tot de inleg in het fonds. Winstverdeling Een participant in een windfonds ontvangt een winstrecht. Afhankelijk van het risico zal het rendement hoger of lager zijn. Zeggenschap/ governance Er is in principe geen zeggenschap. In de voorwaarden van beheer en bewaring, dat is de overeenkomst tussen de participanten, de beheerder en de bewaarder, kunnen wel afspraken worden neergelegd ten aanzien van bijvoorbeeld doelstelling van het fonds, beleggingsbeleid van het fonds, overdraagbaarheid van participaties en vergaderingen van participanten. Er kan ook een raad van toezicht ingesteld worden die toezicht houdt op het fonds en de naleving van de voorwaarden. Binding omgeving Participaties kunnen worden uitgegeven aan een bepaalde groep, bijvoorbeeld omwonenden. Fiscaal Het is fiscaal van belang een fonds zo op te zetten dat het fiscaal transparant is. Dit betekent dat de participatiebewijzen niet vrij verhandelbaar mogen zijn. In dat geval zullen de participanten worden belast in box 1. De participanten zullen gebruik kunnen maken van energieinvesteringsaftrek. Het nadeel voor participanten is dat toekomstige winsten progressief met inkomstenbelasting zullen zijn belast. Het maximale inkomstenbelastingtarief bedraagt 52%. Toezicht Voor het aanbieden van rechten van deelneming in een beleggingsinstelling dient een beleggingstelling op grond van de Wet op het financieel toezicht ( Wft ) over een vergunning van de Autoriteit Financiële Markten ( AFM ) te beschikken. De Wft kent twee vormen beleggingsinstellingen: beleggingsmaatschappij (rechtspersoon) en beleggingsfonds (geen rechtspersoonlijkheid bezittende entiteit. In het algemeen kan het volgende over de vereisten voor fondsen onder de Wft worden opgemerkt. 17

18 Bij het aanbieden van deelnemingsrechten aan minder dan 100 personen of het aanbieden van deelnemingsrechten met een nominale waarde per deelnemingsrecht van ten minste bestaat geen vergunningplicht. Voor de toepasselijkheid van een aantal bepalingen uit de Wft is verder bepalend of de beleggingsinstelling een open-end of een closed-end beleggingsinstelling is. De aanbieder van deelnemingsrechten in een open-end beleggingsinstelling of niet verhandelbare deelnemingrechten in een closed-end beleggingsinstelling moet op zijn website een zogenoemde financiële bijsluiter beschikbaar hebben en deze op verzoek van een cliënt kosteloos verstrekken. Verhandelbare deelnemingsrechten in een closed-end beleggingsinstelling kwalificeren als een effect in de zin van de Wft. Dit betekent dat er in plaats van de bovengenoemde financiële bijsluiter voor het aanbieden van dergelijke deelnemingsrechten een door de AFM goedgekeurd prospectus beschikbaar moet zijn. Van deze prospectusplicht zijn een aantal aanbiedingen vrijgesteld, zoals onder meer een aanbieding van deelnemingsrechten aan minder dan 100 personen of een aanbieding van deelnemingsrechten met een nominale waarde per deelnemingsrecht van ten minste Een beleggingsinstelling die vrijgesteld is van de vergunningplicht en/of de prospectusplicht moet in haar documentatie een selling restriction op te nemen Leningen Algemeen Participanten kunnen een lening verstrekken aan de exploitant van het windpark. Voor deze lening zouden zij een vaste, variabele of een winstafhankelijke rente kunnen ontvangen. Risico Het risico is beperkt tot het bedrag van de door de desbetreffende participant verstrekte lening. De lening kan meer of minder risicodragend zijn afhankelijk van eventueel te verstrekken zekerheden, bijvoorbeeld op de windmolens. Daarnaast kan een lening meer risico dragen indien een achterstelling op andere crediteuren (bijvoorbeeld de bank) is opgenomen. Winstverdeling De lening kan een vaste of variabele rente hebben. Ook is denkbaar dat een winstafhankelijke rente wordt vergoed. Een winstafhankelijke rente houdt veelal in dat de rente gelijk is aan een percentage van de winst die in een bepaald kalenderjaar door de leningnemer, de exploitant, wordt behaald. Zeggenschap/ governance In principe is er geen zeggenschap in de exploiterende onderneming. Wel kunnen er bepaalde voorwaarden in de leningvoorwaarden worden opgenomen, bijvoorbeeld ten aanzien van het aangaan van andere leningen. 18

19 Binding omgeving De lening zou specifiek gegeven kunnen worden door een bepaalde groep omwonenden of bedrijven. Deze voorwaarde zou opgenomen kunnen worden in de overeenkomst van geldlening. Fiscaal Winstdelende leningen zullen bij de participanten, die vanuit privé investeren, worden belast in box 3, zowel het vaste deel van de rente als het winstvariabele deel van de rente. Het voordeel voor de participanten is dat de participatie wordt belast tegen in totaal 1,2% vermogensrendementsheffing (4% forfaitair rendement vermenigvuldigd met 30% inkomstenbelasting). Het nadeel voor de participanten is dat zij geen gebruik kunnen maken van energie-investeringsaftrek. Toezicht Het is in Nederland verboden in de uitoefening van een bedrijf buiten besloten kring opvorderbare gelden van anderen dan professionele marktpartijen aan te trekken. Leningen, waaronder winstdelende leningen, zijn opvorderbare gelden, nu deze leningen op enig moment terug moeten worden betaald aan de uitlener. Dergelijke leningen mogen dan ook alleen van zogenoemde professionele marktpartijen worden aangetrokken. In het geval deze winstdelende leningen overdraagbaar en enigszins gestandaardiseerd zijn, kwalificeren deze leningen als effect in de zin van de Wft. Voor het aanbieden van dergelijke leningen is in beginsel een door de AFM goedgekeurd prospectus verplicht, tenzij een van de hiervoor onder toezicht bij fondsen omschreven uitzonderingen op deze aanbieding van toepassing is. In het geval geen prospectus beschikbaar hoeft te zijn, moet in alle documentatie een selling restriction worden opgenomen Certificering van aandelen Algemeen Bij certificering worden op naam gestelde aandelen in een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (B.V.) of een naamloze vennootschap (N.V.) ten titel van beheer uitgegeven of overgedragen aan een zogeheten administratiekantoor. Het administratiekantoor geeft vervolgens certificaten van aandelen op naam of aan toonder uit aan de uiteindelijke kapitaalverschaffers. Het administratiekantoor is meestal een stichting. Als aandeelhouder oefent het administratiekantoor het stemrecht uit op de aandelen. De certificaathouders zijn economisch gerechtigden. Hun verhouding tot het administratiekantoor is een verbintenisrechtelijke. In de praktijk wordt deze verhouding meestal vastgelegd in zogenaamde administratievoorwaarden. De certificaathouder heeft in beginsel geen directe aanspraak jegens de vennootschap. Wel heeft de certificaathouder, indien de certificaten met medewerking van de vennootschap zijn uitgegeven, bepaalde wettelijke rechten, zoals het bijwonen van aandeelhoudersvergaderingen. Risico Het risico voor certificaathouders is beperkt tot de uitgifteprijs voor de certificaten. 19

20 Winstverdeling De certificaathouders van de aandelen hebben recht op het dividend. Dit recht moet de certificaathouder uitoefenen tegen het administratiekantoor, dat de dividenden als aandeelhouder incasseert. In de praktijk wordt het dividend vaak rechtstreeks aan de certificaathouders uitgekeerd. Zeggenschap/ governance In principe is er geen zeggenschap in de onderneming. Een certificaathouder heeft geen stemrecht. Wel zou zeggenschap gecreëerd kunnen worden door een afgevaardigde van de groep van certificaathouders deel uit te laten maken van het bestuur van het administratiekantoor. Ook zou in de administratievoorwaarden kunnen worden neergelegd dat voor bepaalde belangrijke bestuursbesluiten van het administratiekantoor voorafgaande goedkeuring vereist is van de vergadering van certificaathouders. Binding omgeving Certificaten kunnen worden uitgegeven aan een bepaalde groep. In beginsel is er echter geen beperking in overdracht van certificaten. Overdracht van certificaten zou kunnen worden beperkt door een goedkeuringsregeling of een aanbiedingsregeling in de administratievoorwaarden op te nemen. Fiscaal Certificaten zullen bij de participanten, die vanuit privé investeren, indien zij minder dan 5% van de uitstaande certificaten verwerven worden belast in box 3. In het geval zij 5% of meer van de certificaten verwerven zullen zij worden belast in box 2. Het voor- en nadeel is gelijk voor alle box 3 investeringen, welke hiervoor zijn beschreven in Toezicht Indien de certificaten overdraagbaar zijn, kwalificeren ze als effect in de zin van de Wft. Voor het aanbieden van dergelijke certificaten is in beginsel een door de AFM goedgekeurd prospectus verplicht, tenzij een uitzondering op deze aanbieding als hiervoor omschreven onder toezicht bij fondsen van toepassing is. In het geval geen prospectus beschikbaar hoeft te zijn moet in alle documentatie een selling restriction worden opgenomen Obligaties Algemeen Obligaties zijn schuldbewijzen of schuldbrieven. Obligaties kunnen op naam staan of aan toonder luiden. Obligatiehouders zijn crediteuren van de vennootschap. Hun recht op rente is onafhankelijk van de gemaakte winst, echter ook winstdelende obligaties zijn mogelijk. Risico 20

21 Het risico is beperkt tot de prijs betaald voor de obligatie. In principe wordt de nominale waarde van de obligatie aan het eind van de looptijd door de onderneming terugbetaald aan de obligatiehouder. Winstverdeling Er kan een vaste of variabele rente worden afgesproken. Ook kan de rente winstafhankelijk zijn. Zeggenschap/ governance In principe heeft een obligatiehouder geen zeggenschap in de onderneming. In obligatievoorwaarden kunnen wel nadere afspraken worden neergelegd, zoals ten aanzien van het aangaan van andere leningen. Binding omgeving Obligaties kunnen worden uitgegeven aan een bepaalde groep. Obligaties kunnen wel of niet overdraagbaar zijn. Fiscaal Obligaties worden fiscaal gelijk behandeld als een winstdelende lening, zoals hiervoor beschreven in artikel Toezicht Indien de obligaties overdraagbaar zijn kwalificeren ze als effect in de zin van de Wft. Voor het aanbieden van dergelijke obligaties is in beginsel een door de AFM goedgekeurd prospectus verplicht, tenzij een van de uitzonderingen op deze aanbieding van toepassing is. In het geval geen prospectus beschikbaar hoeft te zijn moet in alle documentatie een selling restriction worden opgenomen Participatie in exploitatie: zeggenschap Hieronder wordt ingegaan op een viertal onderscheiden vormen van participatie in exploitatie. Bij deze vorm van participatie staat zeggenschap in het windpark centraal. Denkbaar is dat naast participatie in exploitatie tevens sprake is van een financiële participatie, in welk geval ook rekening moet worden gehouden met de hiervoor gesignaleerde aandachtspunten, zoals uit hoofde van toezichtswetgeving Stichting Algemeen Een stichting is een rechtspersoon, welke geen leden kent en beoogt met behulp van een daartoe bestemd vermogen een in de statuten vermeld doel te verwezenlijken. Het is dan ook niet mogelijk om in een stichting te participeren. Wel denkbaar is dat leningen worden verstrekt aan een stichting, welke vervolgens worden doorgeleend aan de exploiterende vennootschap. Het doel van de stichting mag niet zijn het doen van uitkeringen aan oprichters van de stichting, bestuurders of derden, tenzij wat betreft derden de uitkeringen een ideële of sociale strekking 21

22 hebben. Het gebruik van een stichting past daarom slechts indien de winst van de stichting gebruikt wordt voor sociale of ideële doeleinden. Risico Elke bestuurder is tegenover de vennootschap gehouden tot een behoorlijke vervulling van de hem opgedragen taak. Indien de bestuurder hierin tekort schiet, kan sprake zijn van onbehoorlijk bestuur. Van aansprakelijkheid zal pas sprake zijn bij een onmiskenbare tekortkoming, hetgeen een tekortkoming is waarover geen redelijk oordelend en verstandig ondernemer twijfelt. Indien de stichting aan de heffing van de vennootschapsbelasting is onderworpen, zijn tevens de bepalingen omtrent aansprakelijkheid van bestuurders in geval van faillissement van toepassing. Dit houdt in dat een iedere bestuurder hoofdelijk aansprakelijk is voor het bedrag van het faillissementstekort, indien het bestuur zijn taken onbehoorlijk heeft vervuld en aannemelijk is dat dit een belangrijke oorzaak is voor het faillissement. Winstverdeling Het doel van de stichting mag niet zijn het doen van uitkeringen aan oprichters van de stichting, bestuurders of derden, tenzij wat betreft derden de uitkeringen een ideële of sociale strekking hebben Er kan dan ook, anders dan op grond van een van de hiervoor genoemde uitzonderingen, geen winst worden uitgekeerd. Zeggenschap/ governance De stichting wordt bestuurd door bestuurders. De wijze van benoeming van bestuurders wordt geregeld in de statuten van de stichting. Er kan ook statutair een raad van toezicht worden ingesteld. Tevens kan in de statuten worden bepaald dat bepaalde bestuursbesluiten slechts kunnen worden genomen met voorafgaande toestemming van de raad van toezicht. Verstrekkers van gelden kunnen door zitting te nemen in het bestuur of in een raad van toezicht, indien ingesteld, (bepaalde) zeggenschap verkrijgen. Binding omgeving Het doel van de stichting als omschreven in de statuten kan gericht zijn op sociale of ideële doelen in een specifieke regio, waardoor binding met de omgeving wordt verkregen. Fiscaal Indien een stichting eigenaar is van een windpark is geen sprake van een economisch participatiemodel, tenzij de stichting bijvoorbeeld een winstdelende lening of een obligatielening uitgeeft aan participanten. Voor de fiscale gevolgen van de winstdelende lening en de obligatie verwijs ik naar de paragrafen en Coöperatie Algemeen De coöperatie is een rechtspersoon. Zij is een bij notariële akte als coöperatie opgerichte vereniging met als doel de behartiging van de stoffelijke belangen van de leden. Dit doel wordt 22