CONCEPT SUBREGIONALE VISIE WERKLOCATIES A2-GEMEENTEN

Transcriptie

1 CONCEPT SUBREGIONALE VISIE WERKLOCATIES A2-GEMEENTEN Cranendonck, Heeze-Leende en Valkenswaard Datum: 19 oktober 2016

2 2

3 INHOUD 1. AANLEIDING 4 2. VISIE Overwegingen Economie Kwaliteit Samenwerking Uitgangspunten 9 3. VRAAG EN AANBOD Vraagraming werklocaties Aanbod werklocaties PROGRAMMERING Werkwijze: Flexibele voorraad Subregionale programmering Programmering per locatie per gemeente AFSPRAKEN 22 3

4 1. AANLEIDING Visie werklocaties Ten behoeve van de op te stellen Regionale Visie Werklocaties stellen de vier subregio s uit Zuidoost-Brabant ieder een subregionale visie op. Zo ook in de subregio A2-gemeenten, bestaande uit de gemeenten Heeze- Leende, Cranendonck en Valkenswaard. Deze Subregionale Visie Werklocaties gaat vervolgens deel uitmaken van een Regionale Visie Werklocaties Zuidoost-Brabant, vergelijkbaar met de Regionale Detailhandelsvisie van Deze Visie Werklocaties richt zich op nieuwe ontwikkelingen voor de periode tot en met Uit de provinciale vraagraming blijkt de verwachting dat er voor de A2-gemeenten vraag ontstaat naar ongeveer twintig nieuwe hectare bedrijventerrein. De A2-gemeenten streven ernaar om vraag en aanbod op elkaar te laten aansluiten en deze twintig hectare zinvol in te vullen. Via een flexibele voorraad wordt hier vorm aan gegeven. Nadat een eerste concept van de visie is opgesteld door de drie beleidsmedewerkers economische zaken, heeft een bestuurlijk overleg met de drie gemeenten plaatsgevonden. Het doel van de bijeenkomst was van gedachten te wisselen over de doelen, de inhoud van hun gezamenlijke visie en de onderlinge afspraken die op basis daarvan gemaakt kunnen worden. De resultaten van dit overleg zijn meegenomen in deze visie, de kaders voortkomende uit de gemaakte afspraken zijn opgenomen. Hoofdstuk 5 geeft hiervan een samenvatting. Doelen Het opstellen van de Subregionale Visie Werklocaties dient de volgende doelen: a) Voldoende ruimte bieden om de lokale behoeften aan werklocaties te kunnen accommoderen; door genoeg direct uitgeefbaar aanbod op korte termijn, voldoende potentieel aanbod in plannen voor de lange termijn en flexibiliteit voor herstructurering en particuliere plannen. b) Economische ontwikkeling en werkgelegenheidsgroei mogelijk maken; voor zowel de bevolking van de A2-gemeenten als die van Zuidoost- Brabant (met een overlap naar Limburg en België), waaraan de sub regio in economisch opzicht een belangrijke bijdrage levert. c) Ruimtelijke kwaliteit van werklocaties kunnen bieden waar bedrijven om vragen; zodat ze kunnen ondernemen en doorgroeien in de juiste omgeving, en ook bij verhuizing de gevraagde kwaliteit op korte afstand gevonden kan worden. d) De gebiedspotenties benutten ten behoeve van een sterker economisch klimaat. e) Overaanbod van werklocaties voorkomen; door nieuwe plannen pas tot ontwikkeling te brengen op het moment dat er nog maar beperkt direct uitgeefbaar aanbod beschikbaar is en door bedrijven ook op de mogelijkheden binnen bestaand aanbod te wijzen. 4

5 f) Voorsorteren op de Ladder voor duurzame verstedelijking; de visie laat zien hoe de subregio alleen nieuwe plannen realiseert na zorgvuldige afweging, hetgeen past bij een onderbouwing in het kader van de Ladder, zonder dat de Ladder in de visie een doel op zich is. g) Subregionaal richting geven zonder de mogelijkheid van lokaal maatwerk uit te sluiten; aansluiting van een terrein op de lokale economie of op de specifieke ruimtelijke situatie kan vragen om maatwerk, bijvoorbeeld door nieuwe typen werklandschappen te creëren of functiemenging mogelijk te maken. h) Positionering binnen Zuidoost-Brabant; de subregio is complementair aan het stedelijk gebied door de vele toeleveranciers aan de clusters, als broedplaats voor innovatie en vanwege de ruimte die de A2- gemeenten bieden voor wonen, werken en recreëren in een aantrekkelijke groene omgeving. Daarnaast kenmerkt de subregio zich met een sterk MKB, familiebedrijven die door de jaren heen groot zijn geworden en een sterke binding hebben met de directe omgeving. Daarnaast biedt de sub-regio met de komst van het Duurzaam Industriepark Cranendonck nog meer potentie aan deze regio voor innovatieve industrie. i) Een goede bijdrage leveren aan de op te stellen Regionale Visie Werklocaties van Zuidoost-Brabant; de regio heeft de A2-gemeenten verzocht hun visie te geven en op dat verzoek wordt graag ingegaan. 5

6 2. VISIE 2.1 Overwegingen - Als A2-gemeenten streven we ernaar om ons maximaal in te spannen om bedrijvigheid en de daarmee samenhangende werkgelegenheid voor de (sub)regio en provincie te behouden en daar waar mogelijk te vergroten. - Wij realiseren ons dat bedrijven niet denken vanuit bestuurlijke grenzen, maar op basis van bedrijfseconomische motieven. Daarbij hebben de A2-gemeenten in het bijzonder rekening te houden met de nabijheid van de provincie- en landgrens. Er moet worden voorkomen dat bedrijven met uitbreidings- of verplaatsingswensen door (te) beperkende afspraken de regio en of provincie verlaten. - Uit onderzoek blijkt dat 80 % van de verplaatsingsvragen van bestaande bedrijven lokaal is en 90 % is binnen km. Daarbij bestaat de indruk, dat gelet op het karakter van onze gemeenten, deze percentages binnen de A2-gemeenten nog boven dit gemiddelde uitstijgen. Het gaat er dus met name om de vraag de werklocaties vanuit de subregio zelf goed te accommoderen. 2.2 Economie De Visie Werklocaties dient gericht te zijn op het bieden van ruimte aan de ontwikkeling van de economie van de A2-gemeenten. De gemeenten Cranendonck, Heeze-Leende en Valkenswaard hebben allen sterke lokale economieën. Samen zorgen ze voor een sterke economie van de subregio A2-gemeenten, die op zijn beurt bijdraagt aan een sterke economie van de regio Zuidoost-Brabant. De subregio A2-gemeenten accommodeert in totaal rond de banen. Daarmee is de subregio goed voor ruim 7% van de totale werkgelegenheid in Zuidoost-Brabant. De werkgelegenheid in de subregio A2- gemeenten wordt geleverd door bedrijven. Dat betekent dat één op de tien bedrijven uit Zuidoost-Brabant is gevestigd in de A2-gemeenten (bron: Databank provincie o.b.v. Lisa-gegevens). Hier geldt daarom: wat goed is voor de economie van de A2-gemeenten, is goed voor de economie van Zuidoost-Brabant. In tabel 3.1 is de werkgelegenheid per sector weergegeven. De grootste sectoren in de subregio zijn de industrie, met 17% van het totaal aantal banen, en de groot- en detailhandel (waaronder ook veel logistiek) waarin 22% van het totaal aantal banen is te vinden. Deze beide sectoren zijn in de subregio A2-gemeenten sterker vertegenwoordigd dan gemiddeld in de regio Zuidoost-Brabant. 6

7 Tabel 3.1 Banen per sector, per gemeente en voor de subregio in totaal Cranendonck Heeze-Leende Valkenswaard Totaal A2- gemeenten Agrarische sector Delfstoffenwinning Industrie Energiesector Bouwnijverheid Groot- en detailhandel Vervoer en opslag Horeca Informatie en communicatie Financiële instellingen Onroerend goed sector Advies & Onderzoek sector Overige zak. Dienstverlening Openbaar bestuur Onderwijs Zorgsector Vrije tijd sector Overige dienstverlening Totaal Bron: Databank provincie o.b.v. Lisa-gegevens De economie van de A2-gemeenten maakt onlosmakelijk deel uit van de economie van de rest van Zuidoost-Brabant. De A2-gemeenten accommoderen een deel van de bedrijven binnen de regionale speerpuntclusters, o.a. binnen de sterk vertegenwoordigde sector industrie. De subregio biedt ook ruimte aan de toeleveranciers aan de speerpuntclusters en de (ondersteunende) logistiek, waarbij zij aansluit op de logistieke ontwikkeling die vanuit het zuiden langs de A2 een optrekkende beweging maakt. De A2-gemeenten bieden bovendien ruimte voor startende en doorgroeiende bedrijven. Daarmee beschikken de A2-gemeenten niet alleen over sterke lokale economieën die zorgen voor een brede werkgelegenheidsbasis voor de ruim inwoners, maar levert de subregio ook een belangrijke bijdrage aan de regionale economie van geheel Zuidoost-Brabant, inclusief de speerpuntclusters. Veel van de bedrijven in de A2-gemeenten onderhouden nauwe relaties met afnemers en toeleveranciers in de rest van de regio Zuidoost-Brabant, maar zijn wel lokaal geworteld in Cranendonck, Heeze- Leende of Valkenswaard. Deze lokale worteling is kenmerkend voor bedrijven in de A2-gemeenten en wezenlijk anders dan in meer verstedelijkte gebieden. Economische groei op regionaal niveau, vraagt daarom uitbreidingsruimte op werklocaties op lokaal niveau. Een Visie Werklocaties gericht op het creëren van voldoende ruimte voor het accommoderen van economische ontwikkeling en verdere werkgele- 7

8 genheidsgroei is daarom zowel in het belang van de A2-gemeenten, als van Zuidoost-Brabant. 2.3 Kwaliteit Om werklocaties een goede vestigingsplaats voor bedrijven te laten zijn, dienen ze niet alleen te voorzien in voldoende uitbreidingsruimte, maar dienen ze ook de juiste kwaliteit te bieden. Uit contacten van de gemeenten met het bedrijfsleven blijkt dat in de subregio vooral behoefte is aan reguliere bedrijventerreinen die goed bereikbaar en representatief zijn. Bedrijven en hun personeel kennen hier vaak een sterke lokale binding. Dit maakt de vestigingslocatie van groot belang. Deze lokale binding blijkt beduidend belangrijker dan een sterk onderscheidende profilering per terrein. Het aanbrengen van een sterke onderscheidende profilering is in de subregio ook minder aan de orde, omdat de omvang van de geplande uitbreidingen van bedrijventerreinen ook maar beperkt is. Bovendien gaat het niet zelden om relatief kleine uitbreidingen van bestaande gemengde bedrijventerreinen. In dat geval heeft het weinig meerwaarde om de uitbreidingsplannen specifiek te profileren. Juist ook omdat de uitbreiding van bestaande bedrijventerreinen vaak een kwaliteitsimpuls betekenen voor bestaande bedrijventerreinen, terwijl de realisatie van een nieuw bedrijventerrein niet zelden een bedreiging vormt voor bestaande bedrijventerreinen. Goede uitstraling en bereikbaarheid zijn natuurlijk wel kwalitatieve voorwaarden, voor zowel bestaande als nieuwe bedrijventerreinen. Het vraagt maatwerk per terrein om aan te geven hoe daar bij (her)ontwikkeling van aanbod op wordt ingespeeld, op het moment dat het aanbod ook daadwerkelijk tot (her)ontwikkeling wordt gebracht. Afspraak: De kwaliteit van het aanbod vraagt maatwerk per terrein. Op het moment dat terreinen worden (her)ontwikkeld dient inzichtelijk te worden gemaakt hoe op de (veranderende) kwalitatieve vraag wordt ingespeeld. 2.4 Samenwerking De A2-gemeenten zien alle drie de meerwaarde van hun samenwerking. Onder andere om samen als landelijke subregio samen met het stedelijk deel van de regio, een complete regio Zuidoost-Brabant te vormen. De subregio heeft immers veel te bieden op het gebied van economie, ruimte, woonmilieu voor werknemers en recreatie. Door samen te werken en de krachten te bundelen kan de subregio eensgezind optreden in de dialoog met de rest van Zuidoost-Brabant. Ook voor het bedrijfsleven is samenwerking goed doordat gezamenlijk het subregionale vestigingsmilieu wordt versterkt in plaats van elkaar hierop te beconcurreren. Bovendien blijkt de huidige samenwerking praktische voordelen te bieden bij de organisatie van uitvoeringstaken. Reden genoeg 8

9 om dit, mede gekeken naar de steeds verdergaande bestuurlijke samenwerking, blijvend voort te zetten. Afspraak: de Visie Werklocaties is een geschikt beleidsdocument om te laten zien hoe de goede samenwerking die er nu tussen de A2- gemeenten al is, verder wordt voortgezet. 2.5 Uitgangspunten 1 - De A2-gemeenten richten zich primair op de bestaande bedrijventerreinen. Dit om leegstand en snellere veroudering van deze terreinen tegen te gaan. Bestaande bedrijfspanden worden gesaneerd en gronden binnen bestaande bedrijventerreinen worden opnieuw uitgegeven. Echter om deze ontwikkelingen mogelijk te maken is het van belang om uitbreiding van het bestaande gebied daar waar de markt er om vraagt, mogelijk te maken. Dit om uitbreidingen van bestaande bedrijven mogelijk te maken en dat wat sterk is verder te versterken. Ook is deze uitbreiding van belang om de dynamiek te behouden en mee te kunnen gaan in de vraag van de markt om werklandschappen te creëren waarin innovatie en functiemenging mogelijk worden gemaakt. De succesverhalen; de voorbeelden van de broedplaats onder de rook van Eindhoven moeten waar mogelijk een plek houden, om ze ook te kunnen vertellen. - De ontwikkeling van kantoorlocaties valt buiten deze opdracht. Daar is immers een ander traject voor. Hierbij wordt wel opgemerkt dat vanuit het omdenken naar werklandschappen de noemer kantoren, evenals andere functies niet meer zijn weg te denken op bestaande bedrijventerreinen. Zeker in combinatie met R&D, opslag en met fabrieken over de grens is dit een substantieel deel van de marktvraag. De omvorming van het MKB neemt deze trend met zich mee. - Uit onderzoek blijkt dat 80% van de bedrijven overall gezien lokaal gebonden is. Uit de regionale marktraming is als uitkomst aangegeven dat er strakke marktstructurering moet komen voor bestaand MKBgebied. Dit mag dus niet betekenen dat bedrijven met uitbreidingsvraagstukken lokaal strakkere regels gaan krijgen. De m² restrictie, waar via een ingewikkelde procedure vanaf kan worden geweken, betekent nu al voor veel lokaal gegroeide bedrijven een beperking in groei en daarmee een rem op de subregionale economie. - We laten (delen van) bedrijventerreinen waarvoor een (onherroepelijk) bestemmingsplan is buiten beschouwing (ondermeer: Airpark I en II, DIC, de Poortmannen en de Breedvennen). Binnen deze bestemmingsplannen is het overgrote gedeelte van de uit te geven gronden ook reeds uitgegeven. - Wij achten het van belang om de specifieke positie van de particuliere ontwikkeling van het Duurzaam Industriepark Cranendonck (DIC) te onderkennen. Dit bedrijventerrein, dat gericht is op duurzame energieontwikkeling alsmede recycling van (duurzame) materialen, heeft gezien haar specifieke eigenschappen een (boven) regionale, landelijke of zelfs internationale functie. In de huidige regionale afspraken wordt dit al onderkend. Wij nemen daarom als uitgangspunt om het 1 In lijn met de brief aan provincie Noord Brabant (maart 2015). 9

10 10 DIC wederom buiten de subregionale vraag- en aanbodconfrontatie te houden. - Het is belangrijk om op korte termijn de leegstand op regionaal niveau op uniforme wijze inzichtelijk te maken. Dit gebeurt bij voorkeur middels een methode die in de toekomst wederom kan worden toegepast en in samenspraak met de markt. Dit om ontwikkelingen te kunnen monitoren.

11 3. VRAAG EN AANBOD 3.1 Vraagraming werklocaties De provincie Noord-Brabant heeft vorig jaar regionale prognoses voor de behoefte aan bedrijventerreinen en kantoorlocaties opgesteld. Binnen de bedrijventerreinenprognose van Zuidoost-Brabant is door de regio het aandeel van de A2-gemeenten herleid. Dit resulteert in een verwachte behoefte aan bedrijventerreinen van circa 20 hectare netto tot Daarna buigt de regionale uitbreidingsvraag naar verwachting geleidelijk om naar een licht afnemende ruimtevraag. Wel wordt de onzekerheid van de juistheid van verwachtingen groter naarmate deze betrekking hebben op de hele lange termijn. De 20 hectare netto uitbreidingsvraag tot 2025 is de uitkomst van regionaal onderzoek en vormt daarmee het uitgangspunt voor de subregionale visie. De A2-gemeenten gaan ervan uit dat de andere subregio s en de regio als geheel dit uitgangspunt delen. De provincie en de regio hebben aangegeven dat het aan de subregio zelf is om aan te geven welk aanbod van bedrijventerreinen zij daar tegenover wil zetten. De programmering van te ontwikkelen bedrijventerreinen vormt daarmee een belangrijk onderdeel van de Subregionale Visie Werklocaties. De bestuurders van onze subregio geven aan dat de nieuwe prognose bedrijventerreinen tot een kleinere ruimtebehoefte komt dan de behoefteraming uit 2011, op basis waarvan toen al is geschrapt in de planvoorraad. Zij willen de 20 hectare netto tot 2025 wel als uitgangspunt nemen, als dat tenminste betekent dat de ontwikkelruimte de komende jaren door de provincie niet nog verder wordt ingeperkt en de rest van de regio daar op vergelijkbare wijze mee omgaat. Het kan niet zo zijn dat de A2-gemeenten het aanbod beperken en elders in de regio een overaanbod wordt gecreëerd. Daar zouden de A2-gemeenten immers hinder van kunnen ondervinden. Of er met deze 20 hectare ook op lange termijn voldoende ruimte blijft voor de economische ontwikkeling van de subregio, wordt betwijfeld. Op het totale areaal bedrijventerreinen in de subregio is dit immers maar een kleine uitbreiding. En omdat toekomstige ontwikkelingen altijd onzeker zijn, zoals ook blijkt uit opeenvolgende provinciale prognoses, willen de gemeenten ook in de toekomst aanspraak kunnen blijven maken op de huidige voorraad zachte plannen, om in te kunnen zetten wanneer de economische ontwikkeling van de (sub)regio daarom vraagt. Daarnaast achten de gemeenten het van belang om binnen de kaders ruimte te bieden aan passende particuliere ontwikkelingen die de economie ten goede komen. 11

12 Afspraak: de visie dient op korte termijn te zorgen voor voldoende direct uitgeefbaar aanbod en op lange termijn voor voldoende potentieel aanbod in zachte plannen om zo nodig later in ontwikkeling te brengen. Allen gericht op de vraaggerichte uitgifte van bedrijventerrein. 3.2 Aanbod werklocaties Tabel 3.1 Tabel met netto aanbod per gemeente Cranendonck Heeze-Leende Valkenswaard Airpark 39 Meemortel 14 Rondven Engelsman 44 Nyrstar 63 Molenheide 4 Schaapsloop 1 71 Schaapsloop 2 12 Den Dries 2 Van Linschotenstraat 4 Dommelen 8 De Poortmannen 4 De Breedvennen 1 Totaal Totaal A2-gemeenten 266 Bron: Beleidsstukken en inzichten gemeenten Cranendonck, Heeze-Leende, Valkenswaard Cranendonck Door de unieke positie van Cranendonck als grensgemeente heeft deze gemeente het voordeel om zowel op Brabant, Limburg als buurland België te focussen en de schakel te zijn in deze sterke economische regio tussen Brainport en Keyport2020. Cranendonck kent in totaal vier bedrijventerreinen: Airpark-Fabriekstraat, Meemortel, Rondven-Engelsman en Molenheide. Daarnaast is het bedrijf Nyrstar gevestigd. Als grootste bedrijf in Cranendonck met ruim 100 hectare aan gronden en als wereldspeler in haar markt belangrijk voor de regio. Nyrstar, gemeente, provincie, waterschap en natuurbeheer hebben samen de handen ineen geslagen om hier een duurzaam industrieterrein te ontwikkelen dat een bovennationale aantrekkingskracht gaat hebben. Met het vliegveld Kempen Airport, de overslaghaven bij Nyrstar, het station Maarheeze, de ligging aan de A2 centraal in de ELAT-regio heeft de gemeente een uitstekende bereikbaarheid. 12

13 3.2.2 Heeze-Leende In Heeze-Leende zijn veel kleinschalige bedrijven gevestigd. Industrie is vooral geconcentreerd op het bedrijventerrein de Poortmannen in Heeze en op kleinere schaal op bedrijventerrein de Breedvennen in Leende. De bedrijventerreinen huisvesten diverse high tech toeleveranciers en kennisintensieve productiebedrijven die direct bijdragen aan de kracht van Brainport. De bedrijven hebben vrijwel allen een binding met de kernen Heeze en Leende Valkenswaard De gemeente Valkenswaard kent momenteel vijf bedrijventerreinen. Van oudsher is bedrijventerrein Schaapsloop verreweg het grootste bedrijventerrein van Valkenswaard. Daar zijn ondermeer grote bedrijven zoals MCB en VDL gevestigd. Na de uitbreiding met het naastgelegen Schaapsloop 2 is formeel sprake van twee naast elkaar gelegen bedrijventerreinen. Verder kent de gemeente nog drie kleine bedrijventerreinen. Het grootste daarvan is bedrijventerrein Dommelen in de gelijknamige kern. Daar bevindt zich ook bierbrouwerij Dommelsch. Verder liggen aan de rand van de kern van Valkenswaard de Van Linschotenstraat en het kantoorachtige Den Dries. 13

14 4. PROGRAMMERING 4.1 Werkwijze: Flexibele voorraad Ten opzichte van de ingeslagen weg in de Subregionale Visie Werklocaties (2012) zetten de A2-gemeenten nu een andere werkwijze voor de programmering van bedrijventerreinen in. De A2-gemeenten gaan werken met een flexibele voorraad. Aan deze keuze liggen verschillende overwegingen ten grondslag, namelijk: is nog heel ver weg. Het verleden leert dat er in een periode van tien jaar veel kan veranderen op het gebied van economie en de daarmee samenhangende vraag naar bedrijventerreinen; - de A2-gemeenten ervan uitgaan dat er binnen vier jaar weer een nieuwe provinciale vraagraming wordt uitgevoerd en dat zij te zijner tijd op de uitkomsten willen en moeten kunnen inspelen; - de A2-gemeenten zich ervan bewust zijn dat de daadwerkelijke planning en realisatie van diverse projecten van veel variabelen afhankelijk zijn en derhalve flexibiliteit noodzakelijk is; - de A2-gemeenten met de noodzakelijke flexibiliteit willen kunnen inspelen op zowel de kwalitatieve en kwantitatieve behoeften vanuit de markt; - de A2-gemeenten een overaanbod aan hectare bedrijventerrein willen voorkomen; - er elders in de regio Zuidoost-Brabant positieve ervaringen zijn opgedaan met het werken met een flexibele voorraad. Bij deze werkwijze wordt een voorraad zachte plannen aangehouden als strategische reserve, die alleen wordt omgezet naar hard aanbod op het moment dat binnen de harde plancapaciteit te weinig aanbod beschikbaar is. De gemeenten hebben de mogelijkheid afhankelijk van de marktvraag plannen aan de zachte plancapaciteit toe te voegen en te schuiven in prioritering. Hier dient wel terughoudend mee om te worden gegaan. Deze werkwijze past goed bij de A2-gemeenten waar uitgifte van bedrijventerreinen geen doel op zich is, maar een middel om doorontwikkeling van gevestigde bedrijven mogelijk te maken, starters een plek te geven en -in die volgorde- nieuwe bedrijven te kunnen accommoderen. Dat vraagt naast direct uitgeefbaar aanbod voldoende zachte plannen om achter de hand te hebben en vooral ook ruimte te hebben om in te kunnen spelen op particuliere initiatieven. De A2-gemeente dienen daarom ook in de toekomst aanspraak te kunnen blijven maken op de voorraad zachte plannen. Deze plannen vormen de ijzeren voorraad om ook de toekomstige economische ontwikkeling van de regio mogelijk te maken, zonder dat overaanbod wordt gecreëerd. Andere regio s hebben al positieve ervaringen opgedaan met deze werkwijze. Deze manier van werken past ook hier goed bij de doelstelling van direct uitgeefbaar aanbod bieden op korte termijn, en potentieel aanbod 14

15 reserveren voor een mogelijke vraag op lange termijn; het vraaggericht ontwikkelen. Om doorgroei van bedrijven mogelijk te maken dient het huidige plafond van m² kaveloppervlakte te kunnen worden losgelaten. Doorgroeiende bedrijven dienen immers niet onnodig te moeten verhuizen naar nieuwe bedrijventerreinen, als ook uitbreiding ter plaatse mogelijk is. Te meer als daardoor leegstand van anders achtergelaten ruimte voorkomen kan worden. Deze restrictie zou daarom uit de Verordening Ruimte dienen te worden gehaald, voor zover het uitbreiding van reeds gevestigde bedrijven betreft. Voor nieuwe bedrijven die van buiten regio komen, en geen functionele relatie hebben met reeds gevestigde bedrijven, kan dit plafond gehandhaafd blijven. Afspraak: de lange termijn planning van het aanbod zal met deze visie nu nog niet volledig worden ingevuld, maar gaandeweg invulling krijgen door te werken met een programmering op basis van een flexibele voorraad. Om uitbreiding van gevestigde bedrijven mogelijk te maken dient de restrictie van maximaal m² door de provincie opgeheven te worden. 4.2 Subregionale programmering Rekening houdende met een vraag van ongeveer 20 hectare netto tot en met 2025 spreken de A2-gemeenten daarom af dat zij tot hectare netto mogen omzetten naar nieuwe harde plancapaciteit. Deze 12 hectare netto vormt hiermee de flexibele voorraad van de A2-gemeenten. Daarvan wordt in principe 8 hectare in Cranendonck en 4 hectare in Valkenswaard gerealiseerd. In Heeze-Leende zijn voor de korte termijn geen concrete locaties in beeld. De gemeenten kunnen wel in overleg met de andere A2- gemeenten schuiven in de te ontwikkelen hectare. Zo kan bijvoorbeeld Valkenswaard 6 hectare uitgeven, wanneer Cranendonck en Heeze-Leende ermee instemmen dat zij respectievelijk 6 hectare en 0 hectare uitgeven. Wanneer er minimaal 5 hectare netto is omgezet naar nieuwe harde plancapaciteit en de flexibele voorraad daardoor is gedaald tot maximaal 7 hectare netto, mogen de A2-gemeenten de voorraad weer aanvullen tot 12 hectare netto. Daarbij nemen de A2-gemeenten wel als uitgangspunt dat de nieuwe harde plancapaciteit inmiddels al in bezit van private partijen dient te zijn om bedrijvigheid te realiseren. Het is aan de A2-gemeenten om te bepalen binnen welke gemeente de aanvulling van nieuw uit te geven hectare wordt opgepakt. Hiermee zorgen de A2-gemeenten ervoor dat ingespeeld wordt op vraag vanuit de markt en wordt voorkomen dat er een tekort of overschot aan hectare bedrijventerrein ontstaat. De A2-gemeenten realiseren zich dat bij voor het toepassen van de flexibele voorraad de doorlooptijd van planontwikkeling een zeer belangrijke variabele is. Daarom kan een A2-gemeente ervoor kiezen om eerder te starten met de planontwikkeling dan dat een locatie aan de flexibele voorraad wordt toegevoegd. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn wanneer een gemeente verwacht dat de gekozen locatie een langere procedure behelst 15

16 door onteigening of bezwaar en beroep. Voordat de gronden daadwerkelijk uitgegeven kunnen worden, dient de locatie vanzelfsprekend wel tot de flexibele voorraad te behoren. Let wel: Het kan ook voorkomen dat zich grotere ontwikkelingen voor doen, waarbij het aantal hectare van 12 of 20 worden overstegen. Denk hierbij aan het vrijkomen van grotere voormalige militaire locaties. Voorbeeld is de omzetting in functie van de Nassau Dietzkazerne. Het is mogelijk dat deze herstructurering (deels) invulling krijgt via omzetting naar bedrijfsmogelijkheden. Hierover zal separaat met de provincie tot overeenstemming gekomen moeten worden. 4.3 Programmering per locatie per gemeente Rekening houdende met voorgaande en na overleg in de subregio zien de A2-gemeenten het volgende perspectief per gemeente, rekening houdende met de flexibele voorraadnorm. Tabel 4.1 Tabel met aanbod per gemeente (met onderverdeling hard/zacht) Airpark III 5 Nassau Dietz Kazerne 2-50 Rondven Engelsman uitbreiding 5-8 Duurzaam Industrieterrein Cranendonck * 63 Cranendonck Heeze-Leende Valkenswaard Totaal A2 Uitbreiding Schaapsloop Lage Heide 20 n.v.t. Totaal n.v.t Totaal A2-gemeenten Harde plannen Zachte plannnen Bron: Beleidsstukken en inzichten gemeenten Cranendonck, Heeze-Leende, Valkenswaard. 16

17 4.3.1 Cranendonck In de huidige regionale afspraken is voor Cranendonck 4,5 ha bedrijventerrein voorzien. Hier is de ontwikkeling van het Duurzaam Industrieterrein Cranendonck in overleg met de provincie niet in meegenomen. In de vorige programmering heeft Cranendonck 8 hectare on hold gezet. Deze 8 hectare betreffen een eventuele uitbreiding van Airpark. De provinciale vraagraming kent de A2-gemeenten 20 hectare netto aan uitbreiding toe. Cranendonck behoeft voor de volgende gebieden eventuele uitbreidingsruimte van de bestaande bedrijventerreinen. Het daadwerkelijk invulling geven aan uitbreidingsruimte is sterk afhankelijk van de markt. Daarnaast vraagt de gemeente rekening te houden met een eventuele extra ruimtevraag voortkomende uit de herstructurering van de Nassau Dietz Kazerne. Duurzaam Industriepark Cranendonck (DIC) - aangewezen als prioritair project, valt buiten de raming Het bedrijventerrein Duurzaam Industriepark Cranendonck neemt een bijzondere plaats in in de programmering van bedrijventerreinen. Het idee om te komen tot deze ontwikkeling komt voort uit de particuliere sector. Nyrstar, de zinkfabriek waaraan Cranendonck vanuit het verleden een deel van haar bestaansrecht dankt, heeft de overheid inmiddels een decennium geleden gevraagd om mee te denken in het verruimen van de mogelijkheden op het huidige bedrijventerrein. Daar waar het terrein momenteel specifiek bestemd is voor de zinkfabriek zal het in de toekomst een ruimere bestemming kennen zodat industriële symbiose, synergie en duurzaamheid tot de mogelijkheden gaan behoren. Er is dus sprake van een verbreding van de bestaande bedrijfsbestemmingen, waarbij landschappelijke inpassing en natuur een nadrukkelijke plaats krijgen in het geheel. De totaal oppervlakte van opnieuw uitgeefbare vierkante meters als industriepark wordt circa 63 hectare. 2 In de intentieverklaring d.d. 2 april 2007 tussen de provincie Noord- Brabant, de gemeente Cranendonck, Nyrstar en het Samenwerkingsverband Regio Eindhoven is overeengekomen om middels een gezamenlijke inspanning zorg te zullen dragen voor de totstandkoming van het DIC. De plannen zijn inmiddels in een vergevorderd stadium. Met de ontwikkeling van het DIC wordt ingespeeld op kansen op het gebied van nieuwe energie, nieuwe materialen en biobased economy in een 2 Het rapport Kwalitatief verdiepingsonderzoek bedrijventerreinen Noord-Brabant april 2015, auteur STEC in opdracht van Provincie Noord-Brabant geeft een vertekend beeld van deze ontwikkeling door te spreken van zachte plannen, aangezien het bestaande bedrijventerrein een groot gedeelte van de ontwikkeling omvat. 17

18 aantrekkelijke groene bedrijfsomgeving, waarbij R&D een duidelijke plek gaat innemen. Het initiatief past binnen het nationale (topsectoren)beleid en de regionale ambities zoals verwoordt in onder meer het Economische Programma Brabant 2020, de Energieagenda , de Strategische Agenda Brabantstad , het programma Brainport 2020 en de Gebiedsvisie Kansen over Grenzen. Het DIC wordt immers ontwikkeld tot een uniek terrein: het meest duurzame en innovatieve zware industriepark in Nederland, zowel vanuit sociaal-economisch, ecologisch, milieutechnisch, ruimtelijk als bedrijfseconomisch perspectief. Vanwege deze voorgenomen ontwikkelingen zijn DIC alsmede de aangrenzende haven op de prioritaire lijst van de PAS opgenomen. Uit de recent verschenen Duurzaamheidsbalans Brabant (Telos 2015) komt nadrukkelijk naar voren dat de economische ontwikkeling in dit deel van oostelijk Brabant nog zeer te wensen overlaat en derhalve gestimuleerd dient te worden. Het DIC zal daaraan een prominente invulling kunnen geven en als vliegwiel dienen voor nieuwe duurzame en veerkrachtige ontwikkelingen, op economisch gebied alsmede de ontwikkeling van natuur en de vrijetijdseconomie. In 2016 is tussen de provincie Brabant, Provincie Limburg, gemeente Cranendonck, gemeente Weert, Nyrstar, Natuurmonumenten, Waterschap de Dommel en enkele private partijen het convenant Gebiedsontwikkeling Cranendock Weert, Schakel tussen Natuur en Economie, de kracht van verbinding ondertekend. Bedrijventerrein t Rondven Den Engelsman (harde plancapaciteit) Dit bedrijventerrein, gelegen (op korte afstand) aan de rand van de A2, wordt op dit moment gedeeltelijk gerevitaliseerd. Door het vertrek van Philips en de inkrimping van Van Gansewinkel worden gronden opnieuw uitgegeven. Vanwege de ligging is het bedrijventerrein interessant voor de logistieke sector. Echter door de aanwezigheid van het station Maarheeze sinds 2010, heeft het multimodale terrein ook een aantrekkingskracht op andere sectoren. Van oudsher was hier sprake van twee bedrijventerreinen. Door de jaren heen zijn de terreinen aan elkaar gegroeid. De logistieke sector weet deze terreinen steeds beter te vinden, vanwege de unieke ligging langs de A2 tegen de grens met Limburg en België. Reden te meer om de m²- restrictie die nog op t Rondven-terrein is gelegen naar de toekomst toe op te heffen. Dit vergemakkelijkt daarnaast het proces van revitalisering van het terrein in de toekomst en verbetert de profilering in de logistieke sector. Één en ander geldt uiteraard ook in beperking in milieuzoneringen en mogelijkheden van functiemenging. Revitalisering van het terrein staat op de planning. In de structuurvisie van de gemeente Cranendonck is uitbreidingsgebied aangewezen aan de zijde van de A2. Om dit goed bereikbare terrein (trein en snelweg) naar de toekomst toe te behouden en te versterken en een eventuele grootschaligere revitalisering door te kunnen zetten is een uitbreiding aan de zijde van de A2 goed denkbaar. 18

19 De uitbreiding van het gebied sluit naadloos aan op de aanbevelingen uit het kwalitatief verdiepingsonderzoek bedrijventerreinen Noord-Brabant (STEC, april 2015), waarin met klem wordt geadviseerd om in te zetten op de logistieke sector en bestaande bedrijventerrein te versterken op die plaatsen waar logistieke potentie aanwezig is. Daarnaast wordt een ruimtebehoefte verwacht van bestaande bedrijven. Het betreft hier een netto terrein van circa 10 hectare. Vanwege de vraaggerichte sturing is de kans groot dat het terrein in fases wordt uitgegeven. Dit is geheel afhankelijk van aankoop van terreinen door bedrijven en de te doorlopen procedures. Het betreft hier een lagere netto-uitgifte vanwege het belang om de overgang tussen kern en bedrijventerrein soepel te laten verlopen. Herbestemmen Nassau-Dietzkazerne (zacht plan) Door bezuinigingen bij Defensie is de Nassau Dietz Kazerne te Budel in 2014 buiten gebruik gesteld voor militaire doeleinden. Defensie heeft het vastgoed en een groot gedeelte van de bijbehorende gronden overgedragen aan het Rijksvastgoedbedrijf. Het Rijksvastgoedbedrijf was voornemens om het vastgoed en de bijbehorende gronden op de markt te brengen. Door het verzoek vanuit het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) te honoreren en de toezegging van de gemeenteraad om het COA de komende 15 jaar te voorzien van de juiste bestemming, is de situatie omtrent het herbestemmen van de Nassau-Dietzkazerne gewijzigd. Het terrein is nog in handen van het Rijksvastgoedbedrijf en gedeeltelijk in gebruik door het COA. Op korte termijn zullen de mogelijkheden van het terrein worden bekeken. Via visievorming zal bepaald worden hoe het terrein op korte termijn en lange termijn verder ingevuld gaat worden. Het kazerneterrein heeft een oppervlakte van circa 90 hectare en is gelegen in zowel Noord-Brabant en Limburg, als in de gemeenten Cranendonck en Weert. Het aantal bruto uit te geven hectares bedraagt circa 50 hectare. Het aantal netto uitgeefbare hectares is hier circa 40 hectare. Het gebied kent in totaal m² bvo. Door het COA is ongeveer 10 hectare in gebruik, waarvan ongeveer m² bvo in gebruik heeft. De Nassau-Dietzkazerne ligt op een zeer strategische locatie. Het complex is zeer goed ontsloten via verschillende vervoersmodaliteiten. Het licht naast de A2, met een vrijwel directe aansluiting. Treinstation Maarheeze ligt op nog geen anderhalve kilometer afstand. Op een paar kilometer afstand ligt het vliegveld Kempen Airport, dat als internationaal vliegveld een belangrijke aantrekkingskracht heeft in de regio. De strategische locatie van de kazerne maakt het gebied wellicht interessant voor bepaalde bedrijvensectoren. Hier wordt specifiek gedoeld op sectoren die behoren tot de speerpunten van de regio s waar Cranendonck deel van uitmaakt; Keyport 2020 (maakindustrie, agri, logistiek, leisure & retail, zorg) en Brainport2020 (High tech systems & Materials, Chemie, Life-sciences en Agrofood). Innovatie en duurzaamheid kunnen hier wellicht een plek krijgen. Echter, ook functies zoals bijvoorbeeld recreatie, toerisme en wonen zijn hier denkbaar. 19

20 Bedrijventerrein Airpark + Fabriekstraat (zacht plan) Het bedrijventerrein Airpark is een regionaal bedrijventerrein van circa 45 hectare dat een unieke positie kent vanwege het alhier gelegen vliegveld Kempen Airport. Het hoogwaardige bedrijventerrein heeft een aantrekkingskracht op MKB-bedrijven, maar evenzo op internationale bedrijven vanwege de ligging tegen de Belgische en Limburgse grens aan. Het terrein kent een aantrekkelijke functiemenging en een open uitstraling. Op dit moment zijn de eerste kavels van fase II-2 verkocht. Naar de toekomst toe is er nog in een eventuele uitbreidingsmogelijkheid voorzien. Aangezien het bedrijventerrein op termijn in de voortuin van het multimodale Duurzaam Industriepark Cranendonck komt te liggen, wat de aantrekkelijkheid van dit terrein kan vergroten voor gelieerde bedrijven die tot een minder hoge milieucategorie behoren, wil Cranendonck dit zachte plan behouden om op termijn mogelijk in te brengen in de flexibele voorraad van de A2-gemeenten. Het betreft hier circa 6 hectare netto. Ook een eventuele baanverlegging c.q. baanverlenging bij Kempen Airport kan naar de toekomst toe gaan spelen. Hieromtrent worden op dit moment haalbaarheidsonderzoeken uitgevoerd. De behoefte aan een eventuele baanverlegging c.q. baanverlenging komt voort uit de wijzigingen in Europese regelgeving en het kunnen handhaven van bestaand vluchtverkeer Heeze-Leende Deze subregionale visie richt zich op nieuwe ontwikkelingen voor de periode tot en met Als uitgangspunt is opgenomen dat (delen van) bedrijventerreinen waarvoor een onherroepelijk bestemmingsplan is vastgesteld buiten beschouwing worden gelaten. In Heeze-Leende zijn veel kleinschalige bedrijven gevestigd. Industrie is vooral geconcentreerd op het bedrijventerrein De Poortmannen in Heeze en op kleinere schaal op bedrijventerrein De Breedvennen in Leende. Bedrijventerrein De Poortmannen. Op 27 februari 2013 is het bestemmingsplan De Poortmannen onherroepelijk geworden. Het betreft hier een uitbreiding van 3,2 hectare. De kavels, hoofdzakelijk van tot m², zijn bedoeld om in de behoefte van de (kleinere) lokale gebruikers te voorzien. Het gaat hierbij om de afronding van een bestaand bedrijventerrein, en niet om een nieuwe ontwikkeling. De eerste kavels zijn inmiddels verkocht. Bedrijventerrein De Breedvennen. Voor de bedrijfskavels met bedrijfswoning op bedrijventerrein De Breedvennen is een onherroepelijk bestemmingsplan vastgesteld. Ook hierbij gaat het om de afronding van een bestaand bedrijventerrein, en niet om een nieuwe ontwikkeling. Beide bestemmingsplannen zijn in werking getreden en spelen dus geen rol in de flexibele voorraad voor de A2-gemeenten en regionale afspraken. 20

21 Het is niet uitgesloten dat wanneer de flexibele voorraad van de A2- gemeenten onder de 7 hectare netto is gezakt, er in Heeze-Leende een nieuwe afweging wordt gemaakt of deze gemeente nieuwe plannen voor ha bedrijventerrein wil inbrengen in de dan weer aan te vullen flexibele voorraad Valkenswaard In de huidige regionale afspraken is voor Valkenswaard 35 hectare bedrijventerrein voorzien. Rekening houdende met de provinciale vraagraming betekent dit dat Valkenswaard fors dient te schrappen in haar plannen om in te spelen op de actuele vraag. Daarom kiest Valkenswaard ervoor om 4 hectare netto op te nemen in de flexibele voorraad van de A2-gemeenten. Op termijn is het toevoegen van extra ha zeker denkbaar. Bedrijventerrein Schaapsloop 1 Bedrijventerrein Schaapsloop 1 is thans het grootste en belangrijkste bedrijventerrein van Valkenswaard. Een bedrijventerrein dat plaats biedt aan MKB, maar ook veel industrie (meer dan m2) en consumentendiensten huisvest. Daarnaast is er ook groothandel gevestigd met logistieke activiteiten. Dit profiel van bedrijventerrein Schaapsloop 1 blijft ongewijzigd. Om de kwaliteit van het bedrijventerrein te verbeteren en daarmee leegstand te bestrijden, is de afgelopen jaren door de gemeente in samenwerking met bedrijfsleven en BOM veel geïnvesteerd in herstructurering. Zo is de infrastructuur verbeterd en het bestemmingsplan geactualiseerd. De partijen willen de samenwerking voortzetten om blijvend te werken aan de kwaliteit van het bedrijventerrein. Aangezien er in Valkenswaard al zeer lange tijd geen ha zijn uitgegeven en er wel vraag is naar nieuwe hectare, wil Valkenswaard bedrijventerrein Schaapsloop 1 aan de noordzijde van de Leenderweg uitbreiden. Daarvoor voorziet Valkenswaard in eerste instantie een uitbreiding met 4 hectare netto. Deze locatie is opgenomen in de flexibele voorraad van de A2- gemeenten. Op termijn is het toevoegen van extra ha denkbaar tot een maximum van 12 hectare netto. Vanzelfsprekend binnen de kaders van de afspraken over de flexibele voorraad. Deze uitbreiding geeft door haar ligging bovendien een kwaliteitsimpuls aan het bestaande bedrijventerrein. Deze uitbreiding is primair bedoeld voor het MKB. Aangezien het om een kleine uitbreiding van een groot bestaand bedrijventerrein gaat, is het niet zinvol om deze afwijkend te profileren. Bedrijventerrein Lage Heide De gemeente Valkenswaard wil in kunnen spelen op de vraag naar ha bedrijventerrein in Valkenswaard. Het is goed denkbaar dat de hiervoor benoemde uitbreiding van Schaapsloop 1 niet volstaat om in de vraag tot en met 2025 te voorzien. De realisatie van bedrijventerrein Lage Heide blijft derhalve op termijn een serieuze optie. 21

22 Op korte termijn wordt nog niet gestart met de voorbereiding van de realisatie van bedrijventerrein Lage Heide. Afronding van het traject westparallel/n69 is daarvoor gezien de beoogde locatie eerst van cruciaal belang. Daarna, maar voor 2025 zal t.z.t. nieuwe provinciale vraagraming in belangrijke mate bepalend zijn voor het definitieve aantal ha van deze nieuwe ontwikkeling. Aanvullend onderzoek zal t.z.t. ook definitief uitsluitsel moeten geven over het profiel van bedrijventerrein Lage Heide. Het ligt voor de hand dat het om MKB in combinatie met een ander profiel zal gaan. Belangrijk is evenwel om op dat moment in te spelen op de actuele locatievoorkeuren en vraag vanuit de markt. Vooralsnog is bedrijventerrein Lage Heide nog geen onderdeel van de flexibele voorraad van de A2-gemeenten. Wel is het goed denkbaar dat voor 2025 delen van dit bedrijventerrein zijn uitgegeven. Valkenswaard gaat bij bedrijventerrein Lage Heide uit van een gefaseerde uitgifte tot in totaal maximaal 20 hectare netto. 22

23 5. AFSPRAKEN De A2-gemeenten maken door vaststelling van de Subregionale Visie Werklocaties de volgende afspraken: 1. De Visie Werklocaties is een geschikt beleidsdocument om te laten zien hoe de goede samenwerking die er nu tussen de A2- gemeenten al is, verder wordt voortgezet met oog voor het verschillende karakter van de drie betrokken gemeenten. 2. De Visie Werklocaties dient op korte termijn te zorgen voor voldoende direct uitgeefbaar aanbod en op lange termijn voor voldoende potentieel aanbod in zachte plannen om zo nodig later in ontwikkeling te brengen. Dit alles vanuit het oogpunt van vraaggericht ontwikkelen. 3. De lange termijn planning van het aanbod zal met de visie nu nog niet volledig worden ingevuld, maar gaandeweg vorm krijgen door te werken met een programmering op basis van een flexibele voorraad. 4. Om uitbreiding van gevestigde bedrijven mogelijk te maken dient de restrictie van maximaal m² door de Provincie te worden opgeheven. 5. De kwaliteit van het aanbod vraagt maatwerk per terrein. Op het moment dat terreinen worden (her)ontwikkeld kan worden aangegeven hoe op de kwalitatieve vraag wordt ingespeeld. Dit geldt in het bijzonder voor de zachte plannen. 6. De gemeenten verwachten dat andere partijen meedenken over de wijze waarop het risico van grensgemeenten, dat bedrijven zich buiten de provincie vestigen, kan worden gereduceerd. De gemeente verwacht van de provincie dat de restrictie van 5000 m² voor bestaande bedrijven op wordt geheven. 7. De A2-gemeenten zijn zich er van bewust dat de afspraken die in de subregionale en regionale visie worden gemaakt, (grote) financiële consequenties voor gemeenten kunnen hebben. De A2- gemeenten vinden het een verantwoordelijkheid van de individuele gemeenten om de financiële consequenties voor rekening te nemen. De A2-gemeenten willen geen subregionale en regionale financiële afspraken over bedrijventerreinen maken. 23