Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven Kenteq

Transcriptie

1 Beroepstypering Isolatieplaatwerker Algemene informatie datum: 22 januari 2004 versie 2 Onder regie van kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven Ontwikkeld door: Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven Kenteq Arbeid Opleidingen Consult, Tilburg Brondocument(en) Legitimering beroepscompetentieprofiel door: - op formatvereisten - op de inhoud Kwalificatiestructuur Metaal, eindtermendocument van de kwalificatie isoleerder / plaatwerker, SOM, Woerden, september Handboek functie-indeling voor de metaal en technische bedrijfstakken, MTB, september Gespreksverslagen van interviews met beroepsbeoefenaren en hun leidinggevende. - Sociale partners in de metaal en werktuigbouw d.d.: juni 2001; - Resonansgroepen samengesteld op aanwijzing van de brancheorganisaties Koninklijke Metaalunie en de FME-CWM. Kenteq KBB d.d. 4 december 2003 Stichting OOI, VIB, De Unie, FNV Bondgenoten, CNV Bedrijven Bond, d.d. 22 januari 2004 Mogelijke functiebenamingen plaatwerker; isolatieplaatwerker; allround isolatieplaatwerker Beroepsbeschrijving Beroepscontext/ Werkzaamheden De isolatieplaatwerker is werkzaam in isolatietechnische bedrijven. De isolatietechnische bedrijven voeren isolatiewerkzaamheden uit in verschillende marktsegmenten zoals de utiliteit, de industrie, de scheepsbouw en de voedingsmiddelenindustrie. Momenteel zijn er volgens bronnen van de Kamer van Koophandel - circa 750 bedrijven in Nederland die isolatiewerk als hoofdactiviteit uitvoeren. Per 1 april 2003 is er sprake van 267 geregistreerde isolatiebedrijven onder de CAO M&T (collectieve arbeidsovereenkomst voor de metaal en technische bedrijfstakken). Het totaal aantal werknemers in deze geregistreerde bedrijven is Het merendeel van de isolatietechnische bedrijven is relatief klein van omvang. Zo n 80% van de bedrijven telt 5 of minder werknemers. In de isolatietechnische branche worden isolatiematerialen en plaatwerk geleverd, gemonteerd en afgewerkt. Isolatietechnische bedrijven bieden grofweg de volgende diensten aan: thermische isolatie, akoestische isolatie en brandwerende isolatie. Men isoleert onder andere procesleidingen, verwarmingsleidingen, koud waterleidingen, luchtkanalen, ketels, machines, etc. De aard van de werkzaamheden bestaat uit zowel nieuwbouw als onderhoud, reparatie en renovatie.

2 De meeste bedrijven in de industrie zijn ISO- en VCAgecertificeerd. Naast bovengenoemde diensten bieden enkele bedrijven in de branche extra diensten / nevenactiviteiten aan, zoals steigerbouw, schilderwerk, elektrische / stoom tracing of fabricage en montage van luchtkanalen. Aanpalende branches zijn de installatietechniek, de carrosseriebranche en de metaalbewerkingsbranche. De isolatieplaatwerker valt onder de CAO M&T. De isolatieplaatwerker maakt van plaatmateriaal afwerkingen voor isolatiematerialen. Hij berekent aan de hand van een tekening het benodigde materiaal voor een bepaald karwei en bewerkt het plaatmateriaal met behulp van verschillende technieken tot de gewenste vormstukken (zoals kasten, kappen, kokers, broekstukken, afsluitingen, etc.). De belangrijkste werkzaamheden zijn: 1. het voorbereiden van de plaatbewerkingen; 2. het bewerken van verschillende soorten plaatmateriaal. In sommige bedrijven vervult de isolatieplaatwerker de gecombineerde functie van isolatieplaatwerker / opmeter of isolatieplaatwerker / isolatiemonteur. Wanneer hij een gecombineerde functie vervult, voert hij ook de taken plaat opzetten en / of opmeten uit. In dit profiel beschrijven we echter alleen de kerntaken (en competenties) behorende bij de isolatieplaatwerker. De isolatieplaatwerker bewerkt verschillende soorten plaatmateriaal zoals aluminium, gegalvaniseerd plaatmateriaal, rvs, etc. Voor het maken van dubbelwandige kasten gebruikt hij verschillende isolatiematerialen, bijvoorbeeld minerale wollen. Bij het bewerken van het plaatmateriaal en het maken van uiteenlopende vormstukken gebruikt de isolatieplaatwerker verschillende technieken en handmatige en geautomatiseerde machines zoals vormmachine, voormachine, felsmachine, zetbank, walsmachine, pons- of stansmachine, etc. Daarnaast gebruikt hij allerlei gereedschappen (bijvoorbeeld voor het meten, tekenen en bevestigen) en bevestigingsmaterialen. De isolatieplaatwerker werkt voornamelijk in de werkplaats. Hij werkt samen met zijn collega-isolatieplaatwerkers, onder leiding van de chef werkplaats of (in kleine bedrijven) de ondernemer / directeur. Ook heeft hij te maken met de opmeter, die hem de tekeningen aanlevert op basis waarvan het plaatwerk moet worden gemaakt. Hij begeleidt minder ervaren isolatieplaatwerkers en werkt nieuw personeel in. Rol en verantwoordelijkheden De isolatieplaatwerker is verantwoordelijk voor zijn eigen werkzaamheden, die hij zelfstandig uitvoert. Van hem wordt verwacht dat hij werkt volgens de CINI- (industrie) en / of de ISSO-normen (utiliteit). De isolatieplaatwerker hanteert de voor het bedrijf geldende milieu- en arbovoorschriften en maakt op voorgeschreven

3 wijze gebruik van de veiligheidsregels. Indien hij in een ISOen / of VCA-gecertificeerd bedrijf werkt, moet hij werken volgens de geldende procedures en handelingen. De isolatieplaatwerker werkt samen met collegaisolatieplaatwerkers. Hij legt verantwoording af en ontvangt leiding van de chef werkplaats (middelgroot /groot bedrijf) of de ondernemer / directeur (klein bedrijf). Complexiteit De werkzaamheden van de isolatieplaatwerker bestaan uit zowel standaard taken als uit niet-standaard, meer specialistische werkzaamheden. Hoe moeilijk het is om plaatmateriaal te bewerken, wordt over het algemeen bepaald door de hardheid en dikte van het materiaal. De standaard werkzaamheden van de isolatieplaatwerker betreffen bijv. het maken van kokers voor leidingen of het snijden van rechte platen. De meer specialistische werkzaamheden zijn bijv. het (handmatig) maken van aparte vormstukken zoals afvlakkingen, vierkant op rond, broekstukken, klein compact werk, dubbelwandige kasten, etc. Voor het maken van de uitslagen voor deze vormstukken moet hij goed tekening kunnen lezen, goed kunnen rekenen en is technisch en ruimtelijk inzicht onontbeerlijk. Verder behoort het programmeren van de geautomatiseerde vormmachine tot de complexere taken vanwege de veelheid aan instelgegevens die hij moet invoeren. Wanneer hij invoerfouten maakt, moet hij opnieuw beginnen wat ten koste gaat van de productiviteit en (duur) materiaal. Wanneer de isolatieplaatwerker in een kleine werkplaats werkt waar geen (geautomatiseerde) vormmachine is, moet hij de uitslagen handmatig maken. Dit is bijzonder specialistisch werk. Typerende beroepshouding Voor een optimale taakuitoefening is het noodzakelijk dat de isolatieplaatwerker een professionele beroepshouding heeft. Hij voert alle voorkomende plaatbewerkingen op een vakbekwame, zelfstandige wijze uit. Hij beschikt in grote mate over technisch en ruimtelijk inzicht. Hij is handig, werkt snel en precies. Hij stelt zich veiligheidsbewust op, wat met name belangrijk is voor het werken aan gevaarlijke (snij)machines en met scherpe materialen. Hij werkt op een prettige, collegiale wijze samen met collega s.

4 Trends/innovaties Marktontwikkelingen Wetgeving/ overheidsregulering Technologische ontwikkelingen In de afgelopen jaren zijn er relatief veel zelfstandigen zonder personeel (zzp-ers) in de branche bijgekomen. Door de economische recessie wordt deze groei nu afgeremd. De zzp-ers worden met name ingeleend door de grotere bedrijven in de isolatietechnische branche. Door de economische recessie waardoor er minder nieuwbouw is wordt onderhoud een belangrijker deel van het werk van veel isolatiebedrijven. Steeds meer industriële isolatiebedrijven bieden ook diensten aan op het terrein van de utiliteit. Omgekeerd is een dergelijke ontwikkeling niet waarneembaar. Opdrachtgevers stellen andere en hogere eisen, men verwacht een completer dienstenpakket. De markt internationaliseert in alle facetten, er wordt anders aangekeken tegen energiebeheersing en economische isolatie. Sinds april 2002 is de Wet Poortwachter van kracht. Zowel werkgever als werknemer hebben de inspanningsverplichting om bij ziekte van de werknemer het terugkeerproces te bespoedigen. Er zijn meer en strengere regels met betrekking tot veiligheid, arbo en milieu en er wordt scherper toezicht gehouden op het naleven van deze regels. De geluidseisen worden strenger, waardoor de akoestische isolatie een groeiende markt is. Door wijzigingen in de wet- en regelgeving worden isolatietechnische bedrijven in de (nabije) toekomst verplicht om afwijkingen / problemen in het bestek dat zij krijgen aangeleverd te signaleren. Hun verantwoordelijkheid wordt daarom groter. Verbeteringen van bestaande isolatiematerialen en er wordt ook met relatief nieuwere materialen gewerkt, zoals wolschalen met folie, coatingsystemen, keramische wollen en polyester. Elastomeer-schuimen worden steeds vaker in prefab aangeleverd op de werkplek. Isolatiewerkzaamheden worden steeds meer opgeleverd als zichtwerk. Nieuwe uitvoeringstechnieken, zoals geautomatiseerde machinale plaatbewerking (CNC), geprefabriceerde toepassingen, zelfklevende- en zelfuithardende isolatiematerialen. Met name voor het snijden van plaatwerk hebben machines hun intrede gedaan. Naast de min of meer traditionele (thermische) toepassingen wordt steeds meer aandacht besteed aan isolatietechnieken ten behoeve van geluidsreductie en brandwerend isoleren. Dit zal naar verwachting ook resulteren in nieuwe technieken en materialen.

5 Bedrijfsorganisatorische ontwikkelingen Internationale ontwikkelingen Loopbaanmogelijkheden Onder invloed van ontwikkelingen op het gebied van wet- en regelgeving moeten steeds meer administratieve taken worden verricht, moet er meer geregeld worden (bijvoorbeeld brand- en werkvergunningen) en moet er meer overlegd worden met andere disciplines in relatie tot VGM en VCA normen. Steeds meer bedrijven bieden naast isolatietechniek ook andersoortige diensten aan, bijvoorbeeld op het terrein van steigerbouw, schilderwerk, elektrische / stoom tracing of fabricage en montage van luchtkanalen. In sommige bedrijven ontstaat de functie van kwaliteitscontroleur: dit was vroeger de montage-inspecteur. Er wordt meer ongeschoold personeel geworven uit het buitenland. Er worden ook (zeer) vakbekwame isoleerders uit landen zoals Duitsland of Tsjechië ingehuurd. De isolatieplaatwerker kan doorgroeien naar de functies chef werkplaats of opmeter. Kerntaken van het beroep 1. Bereidt plaatbewerkingen voor 2. Bewerkt verschillende soorten plaatmateriaal

6 Kerntaak 1 Bereidt plaatbewerkingen voor Proces De isolatieplaatwerker treft aan de hand van de tekening van de opmeter voorbereidingen, zodat hij de plaatbewerkingen voor een karwei volgens de geldende normen wat betreft tijd en kwaliteit kan uitvoeren. Hij maakt zich op basis van de tekening een driedimensionale voorstelling van het te maken werk en beoordeelt of het werk uitvoerbaar is. Hij berekent zorgvuldig hoeveel materiaal hij nodig heeft voor de verschillende vormstukken die hij moet maken. Hij gebruikt de juiste meeten rekentechnieken en hanteert de standaard tabellen. Hij draagt er zorg voor dat hij de juiste materialen en gereedschappen voor een karwei binnen handbereik heeft. Hij overlegt en informeert bij collega s wanneer welke machine vrij is en stemt zijn werkzaamheden hier op af. Hij houdt er rekening mee dat hij zijn tijd zo efficiënt mogelijk indeelt. Hij meldt bijzonderheden en problemen aan zijn direct leidinggevende of de opmeter. Afhankelijk van het bedrijf komt het voor dat een isolatieplaatwerker de taak opmeten uitvoert. Hij gaat dan naar locatie om de isolatiewerkzaamheden op te meten en maakt op basis daarvan een tekening van het werk. Rol/verantwoordeli jkheden Complexiteit De isolatieplaatwerker is verantwoordelijk voor een goede voorbereiding van zijn eigen werkzaamheden. Hij voert zijn werkzaamheden zelfstandig uit. In de werkplaats werkt hij samen met collega-isolatieplaatwerkers, waar hij zijn werkzaamheden mee afstemt (bijv. over het gebruik van machines). Hij begeleidt afhankelijk van de arbeidsdeling in het bedrijf minder ervaren collega's. Hij ontvangt leiding van en legt verantwoording af aan zijn direct leidinggevende. De isolatieplaatwerker staat voor de opgave om op efficiënte wijze voorbereidingen te treffen voor het uitvoeren van de plaatbewerkingen. Van hem wordt verwacht dat hij goed kan rekenen om precies te bepalen hoeveel materiaal hij nodig heeft voor een bepaald karwei. Als hij fouten maakt in de berekening, kan dit ten koste gaan van (dure) materialen. Hij moet op basis van (complexe) tekeningen een driedimensionale voorstelling van het werk kunnen maken, en direct fouten en mogelijke problemen in de uitvoering signaleren. Betrokkenen direct leidinggevende (chef werkplaats, directeur); collega-isolatieplaatwerkers; opmeter. (hulp-) middelen tekening / opmeetschets; meet- en rekengereedschap (zoals rekenmachine, gradenboog, passer); standaard tabellen. Kwaliteit De uitvoering van de verschillende vormstukken en de hoeveelheid benodigd plaatmateriaal zijn bepaald. Er is voldaan aan de voorwaarden om de plaatbewerkingen goed en efficiënt uit te voeren. Keuzes en dilemma s Bepalen of het werk uitvoerbaar is of niet; leidinggevende raadplegen versus zelfstandig alternatieve oplossingen bedenken.

7 Kerntaak 2 Bewerkt verschillende soorten plaatmateriaal Proces De isolatieplaatwerker maakt aan de hand van de tekening van de opmeter verschillende vormstukken van plaatmateriaal, zoals kasten, kappen, kokers, broekstukken, afsluitingen, etc. Hij voert allerlei bewerkingen uit, zoals voren, felsen, walsen, rekken, etc. Hij gebruikt hiervoor diverse handmatige en geautomatiseerde machines en gereedschappen. Soms maakt hij handmatig uitslagen / vormstukken. Hij houdt in de werkuitvoering rekening met de kwaliteitseisen en normen die van toepassing zijn op het plaatbewerken, zoals CINI- en / of ISSOnormen. Tijdens het werk controleert hij regelmatig de maatvoering en passing van de verschillende vormstukken. Hij maakt het plaatwerk gereed voor verzending en noteert volgens bedrijfsvoorschriften gegevens zoals bijvoorbeeld uren en verbruikt materiaal. Hij meldt bijzonderheden en problemen aan zijn direct leidinggevende. Rol/verantwoordeli jkheden Complexiteit De isolatieplaatwerker is verantwoordelijk voor het bewerken van plaatmateriaal volgens de geldende kwaliteitseisen en wensen van de klant. Hij voert deze werkzaamheden zelfstandig uit. De isolatieplaatwerker werkt volgens voorschriften m.b.t. veiligheid, arbo en milieu. Hij begeleidt afhankelijk van de arbeidsdeling in het bedrijf minder ervaren collega's. Hij ontvangt leiding van en legt verantwoording af aan zijn direct leidinggevende. De isolatieplaatwerker moet naast standaard werkmethoden ook specialistische werkzaamheden uitvoeren. Vakkennis, ruimtelijk inzicht en goed tekening lezen zijn hierbij onontbeerlijk. Met name het handmatig maken van uitslagen / vormstukken is bijzonder specialistisch werk. Verder is het maken van ingewikkeldere vormstukken (bijv. vierkant op rond, cilindrisch verloop, broekstukken, bolle kappen, etc.) complex. De complexiteit van de werkzaamheden wordt tevens bepaald door het soort plaatmateriaal. Over het algemeen kan gesteld worden dat hoe harder en dikker het materiaal is, hoe moeilijker het is om het materiaal te bewerken. Daarnaast behoort het programmeren van de automatische vormmachine tot de moeilijkere werkzaamheden vanwege de veelheid aan instelgegevens. Bij invoerfouten moet het werk overnieuw gedaan worden. Dit gaat ten koste van tijd en (duur) materiaal. Betrokkenen direct leidinggevende (chef werkplaats, directeur); collega-isolatieplaatwerkers; opmeter. (hulp-) middelen tekening / opmeetschets; diverse machines (vormmachine, voormachine, felsmachine, zetbank, walsmachine, pons- of stansmachine, etc.); diverse gereedschappen (nijptang, schroevendraaiers, etc.); diverse bevestigingsmaterialen (parkers, popnagels, etc.): diverse persoonlijke beschermingsmiddelen; handboeken. Kwaliteit Het plaatmateriaal wordt volgens opdracht bewerkt en voldoet aan de kwaliteitseisen en de wensen van de klant. Keuzes en dilemma s bij fouten opnieuw maken of aanpassingen verrichten; wel / geen mal maken; leidinggevende raadplegen versus zelfstandig oplossingen bedenken.