Voorwoord. Ermelo 16 februari Mark Timmer Tim Hoogerwaard Remco Beerthuijzen

Transcriptie

1 Aziatische Tijger 1

2 Voorwoord Voor u ligt het werkstuk De Aziatische Tijger, maar wat houd de Aziatische Tijger nou in? Nou, met de Aziatische Tijger bedoelen wij Zuid-Korea. Wij hebben een onderzoek gedaan over Zuid-Korea naar hun economie en hoe deze zo explosief kon groeien. Dit werkstuk is geschreven voor het afstuderen van de havo op het Christelijk College Groevenbeek. Wij zijn begonnen met het onderzoeken en het schrijven van het werkstuk vanaf september 2014 tot en met februari Wij zijn drie jongens uit Havo 4 en 5 die op het Christelijk College Groevenbeek zitten en zijn zestien en zeventien jaar oud. We wonen in Putten en Ermelo en hebben dit werkstuk met veel plezier geschreven. Waarom wij dit werkstuk hebben gekozen? Wij wouden meer leren over de economie van een land en hoe deze werkt. Zuid-Korea leek ons een geschikte kandidaat hiervoor. Toen we eenmaal wat informatie hadden opgezocht bleek dat ze een grote groei hebben gehad vanaf de jaren 60. Wij dachten: laten we dit gaan onderzoeken. Wij willen bij deze Dhr. Schmohl en Dhr. van der Lee bedanken voor het begeleiden bij het schrijven van ons werkstuk. Ze hebben ervoor gezorgd dat wij tripjes konden maken en ook dat we de eerste stappen deden in de richting van het schrijven van het werkstuk. Verder willen we ook de ambassade bedanken voor het ontvangen van ons en het geven van informatie voor ons werkstuk. Dit heeft ons echt heel erg geholpen. Ook willen wij de Universiteit van Groningen bedanken voor het ontvangen van ons bij de opening van de Korea Corner in de bibliotheek. Zij hebben ons ook van informatie voorzien die we goed konden gebruiken bij het schrijven van het werkstuk. We zouden niet weten of we zonder Dhr. Schmohl, Dhr. Van der Lee, de ambassade en de Universiteit van Groningen het werkstuk zo gemaakt kunnen hebben. Ermelo 16 februari 2015 Mark Timmer Tim Hoogerwaard Remco Beerthuijzen 2

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding Blz. 5 Waarom hebben wij voor dit onderwerp gekozen? De geschiedenis van Zuid Korea. 2. Wat is de motor van de Zuid Koreaanse economie? Blz. 7 Politiek Ligging Handel Productie Verdragen Conclusie 3. Hoe kon de economie van Zuid Korea groeien en die van andere landen niet? Blz. 20 Een samenwerkingsverband tussen de overheid en enkele grote bedrijven Buitenlandse economische hulp in de vorm van leningen Bevorderen van onderwijs onder de bevolking Het stimuleren van de mentaliteit om hard te werken voor het landsbelang Export Welke maatregelen neemt Zuid Korea om zijn economie nog steeds te laten groeien? Conclusie 4. De vrije markt versus de beschermende markt. Blz. 30 IMF Crisis Internationale kapitaalstromen Crony kaptialisme Groei van de industrie Het wonder van de Han rivier Confucius en Inhwa De chaebol revisited Vrijhandelsakkoord Marktkenmerken 3

4 Detailhandel Industriële markt Conclusie 5. Het politieke duel. Blz. 38 Onder Amerikaans bestuur De 6 republieken van Zuid Korea Conclusie 6. Algemene conclusie. Blz Evaluatie Blz Bronnenvermelding Blz Logboeken 4

5 Inleiding Waarom hebben wij voor dit onderwerp gekozen? Toen wij een onderwerp moesten kiezen voor ons profielwerkstuk werden wij enthousiast gemaakt door de school: de economie van Zuid-Korea, niet echt een onderwerp waar je als eerste aan zou denken. Toen wij ons een klein beetje in de geschiedenis van Zuid-Korea gingen verdiepen bleek het een ontzettend interessant onderwerp te zijn. Zuid-Korea bleek in de top 20 te staan van grooste economieën van de wereld! Wij werden nieuwsgierig en hebben aangegeven dat we ons profielwerkstuk over de economie van Zuid-Korea gaan doen. Dankzij goede informatie die wij hebben gekregen bij ons bezoek aan de Zuid-Koreaanse ambassade is ons profielwerkstuk geworden tot wat het nu is. Een paar weken na ons bezoek aan de ambassade kregen wij te horen dat we naar een informatieve bijeenkomst konden gaan op de universiteit van Groningen. Aan beide bezoeken hebben we erg veel gehad. Het bleek een leuke en interessante keuze te zijn geweest om ons profielwerkstuk over de economie van Zuid-Korea te houden! Geschiedenis van Zuid-Korea Na de Koreaanse Oorlog kreeg Zuid-Korea financiële hulp van de Verenigde staten, deze hulp was soms bijna ter grootte van het nationale budget. Hierdoor kon Zuid-Korea weer opgebouwd worden. In de jaren zestig van de vorige eeuw begon Zuid-Korea aan een economische opmars. De grote omslag kwam in 1961 toen generaal Park Chung-hee een staatsgreep pleegde. Tijdens zijn bewind ging het er niet bepaald democratisch aan toe in Korea maar zijn planmatige en sterk door de staat gestuurde economische beleid legde de basis voor de stormachtige economische ontwikkeling. Zijn strategie was om de industrie van het land te laten groeien door middel van export. De eerste jaren investeerde de overheid grote bedragen in bedrijfstakken waarvan duidelijk was dat die goed waren voor de export. 5

6 In diezelfde periode ontstonden de grote industriële conglomeraten, de zogeheten chaebol. Dit is echt iets van Zuid-Korea wat andere landen niet hebben. In ieder geval niet zo succesvol als die van Zuid-Korea. In Korea worden de chaebol wel vergeleken met gigantische octopussen: hun tentakels komen overal. Dit heeft te maken met hun connecties en banden met de politieke elite, welke erg sterk zijn. Het zijn allemaal veelbelovende dingen maar het kon niet eeuwig goed gaan. Dit bleek in 1997: er brak een crisis aan. Verschillende markten stonden op instorten. Al met al kunnen we zeggen dat het land binnen veertig jaar veranderde van een verwoeste samenleving, door de oorlog in 1953, in een G20-economie. Het land wist zich zelfs zo hoog op te werken dat ze nu in de top 20 van de beste en grootste economische landen zitten. Momenteel is de Zuid-Koreaanse economie dus één van de grootste van Azië en ook op globaal niveau spelen zij een belangrijke rol. Zuid-Korea is een belangrijke producent van verscheidene goederen en dit maakt hen een belangrijke speler op de internationale markt. Een echte Aziatische Tijger! 6

7 Wat is de motor van de Zuid-Koreaanse economie? Politiek In 1961 kwam Generaal Park Chung-hee aan de macht via een staatsgreep. Hij werd president en werd daardoor belangrijk voor het land. Zijn doel was om het van een agriculturele economie naar een geïndustrialiseerde economie om te zetten. Park Chung-hee maakte gebruik van een 5 jaren plan om de economie te ontwikkelen. Hij had verbonden gesloten met de zogenaamde chaebol zoals LG, Hyundai en Samsung. De overheid zorgde voor steun in de vorm van leningen tegen lage rente en het instellen van importtarieven, terwijl de chaebol dan weer een bepaalde hoeveelheid aan exportwaarde moest exporteren in de door de overheid aangewezen sectoren. Bijvoorbeeld moesten ze als eerst de textiel exporteren en later onder andere zwaardere industrie zoals scheepsbouw. Op die manier werden de Koreaanse bedrijven verplicht om te concurreren met de buitenlandse bedrijven. Ook werden ze gedwongen om competitief te zijn om toch hun producten op de buitenlandse markt te kunnen verkopen. Zuid-Korea had een verdrag afgesloten met Japan waardoor zij economische hulp kregen om de economie te bevorderen. De Zuid-Koreaanse regering had ook soldaten naar Vietnam gestuurd om de Amerikanen te ondersteunen. Ter compensatie kregen ze ook van de Amerikanen economische hulp. Park Chung-hee had de New Community Movement opgericht, wat bijdroeg aan het brengen van meer zelfvertrouwen, meer inzet, meer enthousiasme en doorzettingsvermogen van de Zuid-Koreanen. Dit zorgde ervoor dat het aantal uur dat een Zuid-Koreaanse werknemer werkt steeg tot 44 uur per week. Deze mentaliteit, door steun van Park Chung-hee, droeg ook bij aan het economische succes. 7

8 In de jaren tachtig werd Chun Doo-hwam de president van Zuid-Korea. Onder zijn leiding begon de regering met het liberaliseren van de economie door het omlaag brengen van de importtarieven en de privatisering van het bankensysteem. De banken waren tot de jaren tachtig in handen van de staat. Ondanks de IMF crisis in 1997 en 1998 ging de regering verder met het liberaliseren van de economie. Kim Dae-Jung kwam vanaf 1998 aan de macht. Hij voerde nog een reeks hervormingen in die de economische structuur verbeterde. Dit was bijvoorbeeld het terug dringen van de corruptie. Deze was er doordat er een nauwe band tussen de grote chaebol-bedrijven en politici was ontstaan. In de jaren 2000 werden de importtarieven verder verlaagd en de binnenlandse markt verder vereenvoudigen waarbij er nog meer barrières voor toetreding van buitenlandse bedrijven werden weggenomen, wat er toe leidde dat de Zuid-Koreaanse economie kon blijven groeien ten tijde van de financieel-economische crisis die in de wereld uitbrak na de val van Lehman Brothers. Conclusie Politiek gezien komt de groei van de economie door de komst van Generaal Park Chung-hee die voor de grote veranderingen zorgde. Hij zorgde ervoor dat Zuid-Korea van een agrarische economie naar een geïndustrialiseerde economie veranderde. Hij sloot verbonden met de cheabol zodat de economie goed kon groeien. Hij liet de overheid en de bedrijven goed samenwerken. Dit zorgde voor een grote economische groei. Hij zorgde er ook voor dat de bedrijven met het buitenland moesten concurreren zodat er veel afzet was. Verder sloot hij een verdrag met Japan waardoor ze economische hulp van hen kregen. Hij richtte ook de New Community Movement op, zodat arbeiders veel meer gemotiveerd zouden zijn om hard en veel te werken. Ook dit droeg een grote bedrage bij aan de groei van de economie. Park Chung-hee heeft met zijn politiek een grote bedrage geleverd aan de groei. Na Park Chung-hee kwam Chun Doo-hwam aan de macht. Hij zorgde voor het liberaliseren van de economie van Zuid-Korea. Hij bracht onder andere de importtarieven omlaag en privatiseerde het banken systeem. Hij bleef ondanks de IMF crisis de economie nog alsmaar door liberaliseren. Chun Doo-hwam zette de eerste stappen voor het liberaliseren van de economie, dit was erg belangrijk was. 8

9 Na Chun Doo-hwam kwam Kim Dae-Jung aan de macht. Hij voerde een reeks hervormingen uit die voor verbetering zorgde van de economie. Hij drong onder andere de corruptie tussen de overheid en de cheabol terug. Hij zorgde ervoor dat de economie van Zuid-Korea kon blijven groeien ondanks de val van de Lehman Brothers. Kim Dae-Jung zorgde voor de laatste verbetering van de economie zodat de economie werd zoals die nu is. Van links naar rechts: Park Chung-Hee, Chun Doo-hwam en Kim Dae-jung 9

10 Ligging Zuid-Korea ligt in het werelddeel Azië. Het ligt op het zuidelijke deel van het Koreaanse Schiereiland. Op het noordelijke deel van het schiereiland ligt Noord-Korea en op het zuidelijk deel van het schiereiland ligt Zuid-Korea. Aan de Westkant ligt de Gele Zee en aan de Oostkant ligt de Japanse zee. Het zuiden ligt aan de Straat Korea. Zuid-Korea ligt heel dicht bij Japan en China en heeft een open route naar de Verenigde Staten. Japan, China en de V.S. zijn de grootste importeurs van Zuid-Korea. Korea heeft in dat opzicht een goede ligging voor de handel. Ze liggen tussen China en Japen in en kunnen over zee met de V.S. handelen. Zuid-Korea zelf heeft weinig natuurlijke stoffen voor productie omdat ze een niet al te groot land zijn. Ze importeren heel veel omdat ze het zelf niet hebben en maken daar producten van die ze weer door verhandelen naar het buitenland. Deze handel vind plaats dicht bij het land met uitzondering van de V.S. 10

11 Zuid-Korea wil binnen Noordoost-Azië, een regio die inmiddels 20% van de totale wereldhandel voor zijn rekening neemt, zich profileren als centrum voor de logistieke en financiële dienstverlening in de regio Noordoost-Azië. Conclusie De ligging van Zuid-Korea heeft een beetje invloed op de handel dus ook op de economie. Dit komt doordat Zuid-Korea de eerst landen opzocht die dicht bij hen liggen. Hierdoor kwamen Japan en China in beeld. Maar door de komst van snellere schepen kwam ook de V.S. in beeld. Zuid-Korea kan immers zonder een omweg naar de V.S varen. Zuid-Korea zelf heeft weinig grondstoffen waardoor ze veel moeten importeren. Dit is gunstig voor Zuid-Korea omdat ze een redelijk centrale ligging hebben. Hierdoor verloopt de handel soepel met andere landen wat weer een positief effect heeft/had op de economische groei toen en nu. 11

12 Handel De handel is voor Zuid-Korea heel belangrijk. Zuid-Korea had namelijk niet veel grondstoffen dus moesten ze aardig wat importeren. Aan het begin bestond Zuid-Korea voornamelijk uit landbouwwerkzaamheden. Dit zorgde ervoor dat ze niet veel hoefden te importeren maar ook niet te exporteren. Geleidelijk werd de belangrijkste sector de lichte industrie. Dit zorgde ervoor dat ze zich ook gingen richten op de export van de producten en zorgde er ook voor dat ze bepaalde grondstoffen moesten importeren. Dit bleef alleen nog op kleine schaal. Toen eenmaal de industrie belangrijker werd gingen ze ook over op de zware industrie. Dit zorgde ervoor dat ze nog meer gingen importeren en exporteren. Op dit moment is de export en import voor Zuid-Korea heel belangrijk. Import Zoals in de bovenstaande grafiek te zien is importeert Zuid-Korea vanaf 1960 nog niet gelijk heel veel. Pas vanaf 1975 begint het te groeien. Dat is ook het punt waarna ze zich meer gaan richten op de zwaardere industrie. Voor deze industrie hadden ze zelf niet alle grondstoffen dus moesten ze de grondstoffen gaan importeren. De toename van import rond 1980 had ook te maken met de wisseling van machthebber omdat de president in 1980 begon met het liberaliseren van de economie. Dit zorgde ervoor dat de economie meer open werd naar het buitenland. Zo kon er ook makkelijker worden geïmporteerd. 12

13 Rond 1997 hadden ze een dip vanwege de IMF crisis. Hierdoor werd er minder gevraagd dus hoefde ze minder te maken en dus minder grondstoffen te importeren. Daarna zie je weer een sterk groei optreden. Dit komt omdat ze zich gingen richten op een andere sector, de High-tech industrie. Hierdoor kwam er meer behoefte aan import van allerlei halffabricaten zodat ze die zouden kunnen installeren en afmaken voor verkoop. Met de val van de Lehman-brothers hadden ze even een kleine krimping waarna de import weer snel steeg. Het import bedrag ligt nu op 515 biljoen dollars. Export Zoals je ziet in de bovenstaande grafiek is de export in 1960 nog niet zo hoog. Vanaf 1961 komt Generaal Park Chung-hee aan de macht. Hij probeerde via export zijn land uit de armoede te trekken. Langzaam probeert hij de agrarische economie om te zetten in een geïndustrialiseerde economie met het stellen van export-doelen voor bedrijven. In het begin alleen bepaalde sectoren en later steeds meer andere. Hierdoor werden bedrijven verplicht te exporteren en kwam de handel op gang. Vanaf 1985 beginnen ze zich echt goed te richten op de zware industrie. Hiervoor was veel belangstelling van andere landen wat leidde tot een stijging van de export. In 1997 begon de IMF crisis. Hierdoor neemt de vraag iets af en daalt de export een klein beetje. Maar deze daling wordt al snel weer opgevolgd door een grote groei omdat ze nu veel meer High-tech producten ging exporteren. Zoals iedereen weet komt het bedrijf Samsung uit Zuid-Korea. Samsung 13

14 produceert High-tech producten waar veel vraag naar is. In 2008 is er een grote dip door de val van de Lehman Brothers. Doordat Zuid-Korea een flinke reserve heeft konden ze deze crisis opvangen. Het export bedrag ligt nu op 560 biljoen dollars. Verschil import en export In 1960 importeert en exporteert Zuid-Korea niet zo heel veel. Alles wat ze importeren bewerken ze en exporteren ze ook gelijk weer. Hierdoor bleef het verschil rond de 0 zitten. Rond 1975 beginnen ze meer te importeren. Dat komt omdat ze beginnen met het produceren van andere producten (bijvoorbeeld de scheepsbouw). Er is nu nog niet gelijk heel veel buitenlandse vraag vandaar dat het verschil iets daalt. Er wordt meer geïmporteerd dan geëxporteerd. Toen eenmaal de vraag naar de Zuid-Koreaanse producten opgang kwam, nam de export meer toe dan de import. Hierdoor kwam het verschil boven de 0 te liggen. Rond 1990 begonnen ze zich weer op een andere industrie te specialiseren, de High-tech industrie. Hierdoor nam de import weer meer toe dan de export. Het verschil komt daardoor weer onder de 0 te liggen. Daarna kwam er door de IMF crisis een sterkere daling van de export dan de import waardoor het verschil laag kwam te liggen. Toen die crisis weer voorbij was steeg de export dubbel zo hard als de import waardoor het verschil ver boven de 0 kwam te liggen. Daarna schommelt het wat in de handel, tot de val van de Lehman Brothers. Hierdoor 14

15 verlaagde de import en de export. Alleen de export daalde harder dan de import omdat de export veel meer te maken had met de Lehman Brothers. Na deze crisis werd de economie weer sterker en steeg de export weer meer dan de import. Hierdoor ontstond er dus weer een groot verschil. Het verschil ligt nu op 44.7 biljoen dollars. Conclusie De handel krijgt van 1960 beetje bij beetje steeds meer invloed op de economie van Zuid-Korea. Dit komt doordat Zuid-Korea veranderd is van een agrarische industrie naar de lichte staal industrie. Hierbij hebben ze grondstoffen nodig van andere landen omdat ze die zelf niet hebben. Hierdoor komt de import op gang maar de producten die ze maken kunnen ze niet zelf allemaal gebruiken. Hierdoor komt dus ook de export op gang. Tot 1980 begint de handel rustig op te bloeien maar daarna kent het een steeds grotere groei. Vanaf 1995 is er een kleine stagnatie in de groei. Vervolgens begint er weer een extreme groei van de handel, dit is in de grafieken te zien. Doordat de groei zo hoog is wordt de handel ook in een korte tijd heel erg belangrijk voor Zuid-Korea. De Zuid-Koreaanse economie bestaat daarom voor het overgrote deel uit de handel. De handel heeft ook zeker gezorgd dat Zuid-Korea zo enorm kon opgroeien met hun economie. 15

16 Productie Scheepsbouw: Vanaf 1970 werd Zuid-Korea een belangrijke producent van schepen van bijvoorbeeld olie-supertankers en olie-boorplatforms. De grootste scheepsbouwer was Hyundai. Di produceerde de meeste schepen. De industrie van de scheepsbouw kende rond 1980 een daling vanwege de overvloed aan olie en de wereldwijde recessie. Er was een scherpe daling van orders. Echter werd het vanaf 1990 weer aangetrokken doordat de meeste schepen aan vervanging toe waren. Dit zorgde ervoor dat ze weer meer orders kregen en meer gingen exporteren. Het ging zo goed dat ze daarom nu meer dan de helft van de wereldwijde scheepsbouw in handen hebben. De scheepsbouw is daarom ook erg belangrijk voor de productie van Zuid-Korea. Een groot deel van hun productie bestaat uit scheepsbouw. Auto-industrie: De auto-industrie in Zuid-Korea was één van de grootste auto-industrieën in De capaciteit van het produceren van auto s werd vijf keer zo groot na Dit zorgde voor een stijging van de export die veel hoger kwam te liggen. Het gebeurde niet zo snel. De auto s werden traag verkocht aan de andere landen. Ze zijn door de stijging van de export wel uitgegroeid tot een van de grootste auto-producenten ter wereld. De auto industrie is erg belangrijk voor de export van Zuid-Korea. 16

17 Mijnbouw: Het grootste deel van de grondstoffen liggen in Noord-Korea. In Zuid-Korea zijn daarom ook niet zoveel mijnbouw activiteiten te vinden. Het grote deel van grondstoffen wordt geïmporteerd door Zuid-Korea. Er zijn wel wat kolen in Zuid-Korea alleen die zijn niet erg bruikbaar dus worden de alleen gebruikt voor het verwarmen van woningen en ketels. Bouw: De constructie van allerlei dingen zijn belangrijk voor de Zuid-Koreaanse export. Ze begonnen in 1981 met overzeese bouwprojecten, waarvan de meeste in het Midden-Oosten. Deze bouwprojecten zorgden voor 60 procent van het werk van bouwbedrijven van Zuid-Korea. Vanaf die tijd begonnen de bouwprojecten in het binnenland aan te stromen. Het groeide zo hard dat het meer werd dan de buitenlandse projecten. Zo begonnen bedrijven zich ook meer op het binnenland te richten. Negen jaar later leefden de bouwprojecten buiten Zuid-Korea weer op. Dit zorgde ervoor dat Zuid-Korea grote bouwondernemingen kreeg die enkele van de hoogste en meest opvallende wolkenkrabbers bouwden. High-tech: Vanaf de laatste jaren kwam de High-tech markt steeds meer op. De mobieltjes werden belangrijker en andere technologische apparaten. Hier had Zuid-Korea ook interesse in. Ze zijn zich gaan richten op de de High-tech markt. De bedrijven die daar onder andere op gingen richten waren Samsung en LG. Tegenwoordig is Samsung een van de belangrijkste en grootste telefoonaanbieders van de wereld. LG op zijn beurt word ook beetje bij beetje belangrijker op de markt. Deze industrie heeft ook weer gezorgd voor veel export. Hierdoor steeg de economie en de handel. Dagelijks leiden deze producten nog tot veel afzet. 17

18 Conclusie De productie van Zuid-Korea bestaat uit belangrijke en dure producten. Dit heeft belangrijke bijgedragen geleverd aan de groei van de economie van Zuid-Korea. Ze zorgde ervoor dat ze dure producten gingen maken zodat ze daar veel voor terug zouden krijgen. Dit in tegenstelling tot de arme landen die het bij de makkelijke producten en grondstoffen houden ging Zuid-Korea investeren in de economie zodat ze betere en moeilijkere producten zouden maken. Doordat ze dit deden groeide de economie op een gegeven extreem hard waardoor ze nu een goeie economie hebben opgebouwd. De productie is dus zeker van invloed geweest op het verloop van de economie. Vrijhandelsverdragen In Effect Concluded Under Negotiation Under Consideration Korea Chile FTA (2004) Korea Singapore FTA (2006) Korea Turkey FTA Korea Canada FTA Korea MERCOSUR TA Korea Colomia FTA Korea Mexico FTA Korea Israel FTA Korea EFTA (Iceland, Norway, Liechtenstein, Switzerland) FTA (2006) Korea ASEAN FTA (2007) Korea India CEPA (2010) Korea EU FTA (2011) Korea PERU FTA (2011) Korea U.S. FTA (2012) Korea GCC (Bahrein, Kuweit, Oman, Qatar, Saudi Arabia, UAE) FTA Korea Australia FTA Korea New Zealand FTA Korea China FTA (concluded on the outlines) Korea Vietnam FTA Korea Indonesia FTA Korea China Japan FTA RCEP (Regional Comprehensive Economic Partnership) Korea Japan FTA Korea Central America FTA Korea Malaysia FTA 18

19 In juli 2011 is er een vrijhandelsakkoord tussen de EU en Zuid-Korea getekend. Binnen vijf jaar moesten alle invoertarieven wegvallen. Dat betekent meer handelsmogelijkheden voor elk land binnen de EU en Zuid-Korea. De grootste kansen voor de EU liggen in de farmaceutische industrie, de elektronicabranche, de chemie en de landbouwsector. Er is dus nog een ander succesvol land in Azië dan alleen China! De regering zorgde ervoor dat bepaalde industrieën onder veel gunstiger voorwaarden geld konden lenen dan andere. Generaal Park sleepte dankzij staatsbezoeken grote opdrachten binnen, bijvoorbeeld voor het bouwen van schepen, die hij vervolgens aan één bedrijf gaf. Terwijl generaal Park bezig was met het bezoeken van landen, heeft hij allemaal connecties opgebouwd met andere landen. Onder andere met landen uit Europa. De Europese Unie en Zuid-Korea hebben in 2010 een vrijhandelsverdrag ondertekend waardoor miljoenen euro s aan invoertarieven voor industrie- en landbouwproducten kwamen te vervallen. Er zijn meerdere vrijhandelsverdragen getekend zoals word weergegeven in het schema hierboven. Hierdoor wordt het aantrekkelijker gemaakt voor bedrijven om zich in dat andere land te vestigen en er te in investeren. De belangrijkste handelspartners van Zuid-Korea voor de export zijn: de Verenigde Staten, Japan, Hongkong, Singapore en Duitsland. De belangrijkste handelspartners voor de import zijn: de Verenigde Staten, Japan, Duitsland, Saoedi-Arabië en Australië. Conclusie Generaal Park probeerde via staatsbezoeken grote opdrachten binnen te halen, wat uiteindelijk lukte. Hierdoor kon de export toenemen. De vrijhandelsverdragen zijn erg belangrijk voor Zuid-Korea. Als ze deze niet hadden gehad hadden ze nooit goedkoop hun producten kunnen verkopen. Dankzij deze verdragen gingen de in- en uitvoertarieven omlaag. De vrijhandelsverdragen zijn een erg goeie motor geweest (en nog) voor de Zuid-Koreaanse economie. 19

20 Hoe kon de economie van Zuid-Korea groeien en die van andere landen niet? Sinds 1960 is de economie van Zuid-Korea aan het groeien. Het land veranderde in 40 jaar van een agrarische samenleving naar een goedlopende geïndustrialiseerde samenleving. Zuid-Korea was een van de armste landen na de oorlog. Via de export wisten ze weer geld te gaan verdienen en konden ze het land opnieuw opbouwen. 50 jaar geleden was Korea armer dan Bolivia en Mozambique, vandaag de dag zijn ze rijker dan Nieuw-Zeeland en Spanje. De economie van Korea steeg bijna elk jaar met 7%. We hoeven dus niet te vermelden dat Korea een opkomende markt heeft. Het is een land die goed technologisch is ontwikkeld, maar ook rijk is. Ook hebben ze een indrukwekkende tijd achter de rug wat betreft economische ontwikkelingen. Om Zuid-Korea met een land uit de EU te gaan vergelijken is erg lastig omdat Korea geen bescherming heeft. Elk land binnen de EU heeft geen enkele handelsbarrières want elk land binnen de EU kan met elkaar vrij handelen. Het is dus bijzonder dat Zuid-Korea er in is geslaagd toch een van de grootste economieën te worden. De afgelopen jaren is de continue stijging van 1960 tot 1990 afgenomen. Toch is er in de bovenstaande grafiek te zien dat de economie, op één jaar na, elk jaar is gegroeid en dat terwijl er in de rest van de wereld een enorme crisis aan de gang is! Op de volgende bladzijdes geef ik een aantal redenen waarom de Zuid-Koreanen het voor elkaar hebben gekregen om elk jaar maar weer te groeien. 20

21 De Zuid-Koreaanse economie kon zich ontwikkelen vanaf de jaren 60 van de vorige eeuw tot en met nu dankzij: 1. Een samenwerkingsverbond tussen de overheid en enkele grote bedrijven. Deze bedrijven waren conglomeraten. Dit is een groot bedrijf dat uit verschillende divisies bestaat die niet met elkaar in verband staan. Deze samenwerkingen werden ook wel chaebol genoemd: grote Koreaanse ondernemingsgroepen die door rijke grote familie s gecontroleerd werden. De chaebol hebben een grote invloed gehad op de economie. Dankzij grote leningen met een gunstige rente van de staat konden de chaebol hun bedrijven steeds verder uitbreiden en uiteindelijk de economie een zet in de goede richting geven. Toch waren mensen niet altijd even positief over de chaebol omdat ze een grote bevoorrechte positie hebben vergeleken met andere niet-chaebol. Twee goede voorbeelden van chaebol zijn Samsung en Hyundai. Dankzij goedkope leningen van de staat zijn deze bedrijven uitgegroeid tot multinationals. Deze leningen waren misschien wel te gunstig en te goedkoop. Deze goedkope leningen zorgden er voor dat de staat een hoge schuld kreeg. Omdat winst niet belangrijk was voor de chaebol, konden zij de leningen niet terugbetalen. Ze vonden het belangrijker om economische groei en meer marktaandeel te behalen zodat Zuid-Korea weer op de kaart kwam te staan. De overheid mocht dan wel deze gunstige leningen uitgeven, maar ze wilden er wel wat voor terug. De chaebol moest kwantitatieve exportdoelen (bijvoorbeeld: exporteer een bepaalde hoeveelheid aan exportwaarde) moesten bereiken in door de overheid aangewezen sectoren. Op deze manier moesten de Koreaanse bedrijven concurreren met de buitenlandse bedrijven en werden ze gedwongen om competitief te zijn om hun producten op de buitenlandse markt te verkopen. Door een stagnerende afzet hadden de concerns steeds meer geld nodig. Wat dan weer allemaal gefinancierd werd door de staat. Mede hierdoor heeft de Zuid-Koreaanse staat een grote schuld. Hierdoor ontstond er een crisis. 21

22 In de afbeelding op de vorige pagina staan een aantal bedrijven die tot de chaebol behoren. De chaebol is echt een ding wat alleen Zuid-Korea heeft, of in ieder geval alleen hier succes heeft gehad. Als je kijkt naar andere landen hebben die andere maatregelen genomen om de economie te stimuleren. Zuid-Korea dacht anders en nam andere maatregelen, dit was wel risico vol maar toch is het plan van Zuid-Korea het succesvolste geweest. Jaren lang is er elk jaar weer een procentuele stijging in de economie geweest. 2. Buitenlandse economische hulp in de vorm van leningen. Economische hulp vanuit het buitenland in de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw was eveneens een factor die bijdroeg aan Zuid-Korea s economische ontwikkeling. Ten eerste kwam deze hulp van Japan als onderdeel van het basisverdrag tussen Japan en Zuid-Korea. Niet alleen Japan hielp Zuid-Korea maar ook de Verenigde Staten. Dit komt volgens economische historici, door het feit dat Zuid-Korea heeft geholpen in de Vietnam-oorlog. Zuid-Korea stond aan de kant van de Amerikanen en leverde veel soldaten. Tijdens de oorlog waren er vrijwel constant tienduizenden Koreanen in Vietnam. Die vochten mee en kregen hetzelfde loon als Amerikaanse soldaten, in die tijd nog vele malen meer dan een gemiddeld Koreaans loon. Ook kregen bedrijven als Hyundai, toen nog voornamelijk scheepsbouwer, grote opdrachten van Amerika. Alle grote Koreaanse bedrijven profiteerden mee van deze oorlog. Sommige economen zeggen dat er zonder de Vietnam-oorlog niet zo n economisch wonder was geweest zoals we nu wel hebben gehad. Er is hier nog een discussie over aan de gang of dit wel waar was, maar een feit is dat de economische groei tijdens de oorlog flink vaart begon te krijgen. Ook Nederland heeft zijn steentje bijgedragen aan economische hulp van Zuid-Korea om te helpen met het opbouwen na de oorlog. 22

23 3. Bevorderen van onderwijs onder de bevolking. Na de oorlog in Zuid-Korea ging de overheid gezinnen stimuleren om hun kinderen te laten studeren. In Zuid-Korea is er een groot deel van de bevolking hoog opgeleid op dit moment. 65 procent van de leeftijdscategorie van 25 tot 34 jaar oud hebben minimaal hoger beroepsonderwijs gevolgd. Op dit moment past de vraag van arbeid alleen niet goed bij het aanbod van arbeid, er zijn bijvoorbeeld veel docenten werkloos maar er zijn veel ingenieurs nodig. Er is dus sprake van een mismatch in de vraag op de arbeidsmarkt en het arbeidsaanbod. 4. Het stimuleren van de mentaliteit om hard te werken voor het landsbelang. De mentaliteit van Zuid-Koreanen om hard te werken en hun winnaarsmentaliteit hebben bijgedragen aan het economische succes. President Park Chung-Hee heeft een campagne opgezet wat heet: The New Community Movement. Dankzij slogans en grote hoeveelheid reclame er van werden veel mensen gestimuleerd om hun mentaliteit te veranderen. Het had een groot succes. Om aan te geven hoe groot deze mentaliteit is: het aantal uren dat een Zuid-Koreaanse werknemer werkt is ongeveer 45 uur per week met 14 dagen vrij per jaar. Deze mentaliteit in landen in Europa is wel anders. Het gemiddelde aantal uren per week in Nederland is ongeveer 31 uur. Werkweken van 60 uur of meer zijn in Zuid-Korea eerder regel dan uitzondering. Onderscheid tussen werk en privé lijkt nauwelijks te bestaan. Tijdens het bewind van dictator Park werd een arbeidsproductiviteit gemeten die 2,5 keer hoger lag dan die in Amerika, terwijl de Zuid-Koreanen op dat moment slechts eentiende betaald kregen van wat de Amerikanen verdienden 23

24 Het is dus wel duidelijk dat de mentaliteit heel anders ligt bij de Zuid-Koreanen. We kunnen dus concluderen dat de campagne The New Community Movement van President Park wel gewerkt heeft. Er is een grote kans dat dit ook een bijdrage heeft geleverd aan de continue stijging van de economie. 5. Export. Dankzij een succesvolle promotie van de export van Park Chung-Hee en zijn regering kon Zuid-Korea beginnen aan een economische groei. Er is nog een reden waardoor de export kon aantrekken: dankzij het verlagen van de minimumlonen konden de bedrijven hun product goedkoper produceren. Als het product goedkoper geproduceerd kan worden kan het bedrijf ze ook goedkoper aanbieden. Dit betekend dat er meer interesse zal zijn op de exportmarkten voor het product. Uiteindelijk leid dit er toe als dit bij meerdere producten gebeurd en dat de export van een land gaat toenemen. De Zuid-Koreaanse producten kunnen tegen een concurrerende prijs op de exportmarkten aangeboden worden. De export bestond vooral uit halffabricaten waardoor het aandeel in de totale export steeg met 27 procent van het jaar 1962 tot Zuid-Korea heeft twee grote concurrenten in de buurt liggen: het lage-lonen-land China en het High-tech Japan. Om hier tegenop te kunnen boksen moet Zuid-Korea zorgen dat zij een hoge productiviteit hebben, tegenover lage lonen. Alleen hierdoor kunnen ze de concurrentie aangaan met China en Japan. De overheid heeft dit door gehad en hebben maatregelen daartegen getroffen. De lonen zijn omlaag gegaan en wat voorspeld was: de export nam toe. Tot op vandaag de dag leeft Zuid-Korea nog op de export. 24

25 Dit alles betekend dus wel dat de Koreaanse economie erg afhankelijk is van hun handelspartners, omdat de economie voor een groot deel bestaat uit het exporteren van goederen. Korea is dus ook een risicovol land om in te investeren. De Ontwikkeling van de export in Zuid-Korea 25

26 Een van de handelspartners is China. Hieronder zijn 2 tabellen te zien, de één over de export naar China en Amerika en de ander over de import van deze twee landen naar Zuid-Korea. Om een beetje een beeld te krijgen van de hoeveelheid staat Amerika er naast. Uit deze tabel kan ik concluderen dat Zuid-Korea relatief meer exporteert naar China dan dat ze naar Amerika doen. Het vrijhandelsverdrag met China heeft dus een hoop opgeleverd. Als je China gaat vergelijken met Zuid-Korea, valt er meteen 1 ding op: de explosieve groei van beide landen. Zuid-Korea was net iets eerder met de groei van de economie maar vanaf 1970 begon China ook te groeien. Beiden hebben ze een bijzondere geschiedenis qua economie achter de rug! China heeft een veel grotere economie vergeleken met Zuid-Korea, maar Zuid-Korea is de andere Aziatische Tijger! 26

27 In de bovenstaande grafiek word de export weergegeven van Nederland en Zuid-Korea. Hieruit blijkt dat Nederland door de jaren heen altijd meer geëxporteerd heeft dan Zuid-Korea. Dit komt doordat Nederland in Europa ligt en veel meer vrijhandelsverdragen heeft dan Zuid-Korea. Toch kan Zuid-Korea het nog aardig bijhouden. Ook de ligging van Nederland is gunstiger dan dat van Zuid-Korea, Nederland heeft bijvoorbeeld de goede handelspartner Duitsland naast zich liggen. Toch is Zuid-Korea, wat blijkt uit de hiernaast weergegeven grafiek, het 7e grootste exportland van de wereld. 27

28 Welke maatregelen neemt Zuid-Korea om zijn economie nog steeds te laten groeien? Zuid-Korea heeft een zeer competitieve maakindustrie, maar de dienstensector en het midden- en kleinbedrijf (MKB) is minder productief omdat de historische band tussen de chaebol en de overheid. Deze heeft geleid tot een dominante positie van deze conglomeraten. De overheid wil daarom de dienstensector en MKB verbeteren omdat deze relatief gezien achterliggen. President Park heeft een vijfjarenplan ontwikkeld om een dip te voorkomen. Hij heeft een aantal maatregelen genomen waardoor hij dit kan realiseren. In Zuid-Korea word het ondernemerschap als een risicovolle activiteit beschouwd. Een mislukking wordt je in Zuid-Korea niet makkelijk vergeven, dit weerhoudt mensen er van om een eigen onderneming te starten. De overheid heeft hier maatregelen voor genomen wat ze ook wel de Creative Economy noemen. Dit is al eerder vermeld. Om een voorbeeld te noemen van andere maatregelen bied Zuid-Korea goedkope leningen aan om bijvoorbeeld de woningbouw te stimuleren. Ook worden er allerlei belastingen verlaagd om alles goedkoper te maken, dit is aantrekkelijk voor buitenlandse investeerders. Zuid-Korea hoopt ook iets te doen aan de zeer lage arbeidsparticipatiegraad van de vrouwen. Deze arbeidsparticipatiegraad is een van de laagste vergeleken met andere grote economieën. Ook word het probleem dat jongeren geen werk vinden bij hun opleiding verholpen. Dit gebeurd door jongeren meteen een baan aan te bieden na hun opleiding. Hierdoor kunnen zij gelijk op hun eigen niveau de arbeidsmarkt op. Zuid-Korea was altijd al een aantrekkelijk land om in te beleggen, via de chaebol maar ook via andere bedrijven op totaal verschillende gebieden, zoals de gezondheidszorg en winkelketens. Dankzij het vijfjarenplan van President Park zal het aantal van deze beleggingskansen stijgen. 28

29 Al met al staat het land er zeer goed voor. Ook in het Europese straatbeeld zal de Zuid-Koreaanse invloed duidelijk zichtbaar blijven. De meeste economen zijn het erover eens dat er nog veel rek zit in de economie van het land. Zakenbank Goldman Sachs bracht in 2009 zelfs een veelbelovend rapport uit over de toekomstperspectieven. Er is nog iets wat Zuid-Korea doet om zijn economie te laten blijven groeien. Door te blijven inzetten op het verkrijgen van meer vrijhandelsverdragen met landen en handelsregio s in de wereld. Zie bladzijde 16 voor meer informatie over de vrijhandelsverdragen. Conclusie Om de hierboven beschreven informatie samen te vatten geef ik in het kort antwoord op de vraag: Waarom kon de economie van Zuid-Korea elk jaar maar weer blijven stijgen en waarom konden andere landen dit niet?. Het meest voor de hand liggende antwoord is naar mijn mening dat de mentaliteit van de Zuid-Koreanen heel erg verschilt met landen in Europa. Omdat president Park verscheidene maatregelen en plannen heeft gerealiseerd, zijn de Koreanen zo beïnvloed dat ze een geweldige mentaliteit hebben gekregen. De export is de grootste reden waarom de Zuid-Koreaanse economie kon groeien. Niet alleen in het begin, ook nu houd de export de economie hoog. Omdat president Park de lonen omlaag heeft gekregen werd het makkelijker voor de Koreanen om de producten te exporteren tegen een lage prijs. De chaebol hebben ook nog een groot aandeel gehad in de Zuid-Koreaanse economie. Mede dankzij de overheid hebben zij de mogelijkheid gekregen om uit te groeien tot internationals. De presidenten en de overheid van Zuid-Korea zijn naar mijn mening het antwoord op de vraag: Waarom kon de economie van Zuid-Korea elk jaar maar weer blijven stijgen en waarom konden andere landen dit niet?. Dankzij President Park met zijn geweldige aanpak op economisch gebied is dit het geheim van de Koreanen! 29

30 De vrije markt versus de beschermende markt Het kapitalisme en de vrije markt wordt door velen verafschuwd. Ze leiden tot grotere verschillen tussen arm en rijk en alleen de rijke mensen profiteren van een vrije markt. Voor ontwikkelingslanden zou het goed zijn om hun eigen markten te beschermen. Door stijging van de welvaart en de opkomst van steeds efficiëntere machines en computers zou de werkgelegenheid dalen en het milieu zou flink te lijden hebben van de industrie. Deze beweringen kloppen niet allemaal blijkt. Kapitalisme en een vrije markt leiden juist tot meer welvaart voor alle groepen inkomens van de bevolking en tot een stijging van de werkgelegenheid. Het milieu blijkt in praktijk ook mee te vallen. In de jaren 2000 werden de importtarieven verder verlaagd, de binnenlandse markt verder gedereguleerd en nog meer obstakels voor toetreding van buitenlandse bedrijven weggenomen wat er toe heeft geleid dat de Zuid-Koreaanse economie kon blijven groeien ten tijde van de economische crisis die in de wereld uitbrak in 2008 na de val van Lehman Brothers. De Zuid-Koreaanse markt is nu in hoge mate geliberaliseerd en is een open economie. Dit heeft geresulteerd in de 7de plaats van de Ease of Doing Business ranking die is opgesteld door de Wereldbank. China neemt bijvoorbeeld de 96e plek in, Japan 27e en Nederland 28e. Redenen waarom Zuid-Korea zo hoog in de ranglijst staat zijn, dat de wet- en regelgeving goed gestructureerd is. Eigendomsrechten zijn goed beschermd en onteigening is zeer onwaarschijnlijk. Intellectual Property Rights (IPR) genieten eveneens goede bescherming. Wat betreft naleving van contracten, neemt Zuid-Korea de 2e plek in en op gebied van vrijwaring van handelsbelemmeringen staat het derde. 30

31 IMF-Crisis De Aziatische financiële crisis, ook wel de IMF-crisis of de Aziatische Valutacrisis, was een financiële crisis in een groot deel van Oost-Azië in Tot 1997 trok Azië bijna de helft van de totale kapitaalaanvoer van ontwikkelingslanden aan. Door de hoge rentestanden van de economieën van Zuidoost-Aziatische landen trokken deze landen investeerders aan die op zoek waren naar hoog rendement. Hierdoor ontvingen regionale economieën veel buitenlandse investeringen en een ander gevolg was dat de prijzen stegen. De economieën van Thailand, Maleisië, Indonesië, de Filipijnen, Singapore en Zuid-Korea hadden in de jaren tachtig en vroege jaren negentig een hoge economische groei van tussen 8 en 12 % van het BNP. Deze prestatie werd bekend als het Aziatische economische wonder. De crisis begon in Thailand met de val de Thaise Baht. Dit kwam doordat de Thaise regering besloot om de Baht te laten zweven en de band met de Amerikaanse dollar te verbreken nadat ze geprobeerd hadden om deze te ondersteunen. Thailand had daarnaast een grote buitenlandse schuld die het land feitelijk bankroet maakte zelfs vóór de val van de Thaise baht. Door een devaluatie van de baht door de verminderde exportinkomsten was een snel herstel onmogelijk zonder internationale interventie. Onderhand verspreidde de crisis zich en zag het overgrote deel van Oost-Azië en Japan inzakkende valuta s, dalingen in de aandelenmarkt, de waarde van de beleggingen en een groei in private schuld. Zuid Korea werkte veel samen met omliggende landen voor de export en de import van producten. Aangezien Zuid-Korea groot is geworden door de grote hoeveelheid export, zijn zij erg afhankelijk van andere landen. Als deze wel aan de crisis lijden, word Zuid-Korea indirect getroffen. Toch kon Zuid-Korea de klap opvangen omdat zijn een grote reserve hadden opgebouwd. Ze werden natuurlijk wel iets aangetast door de IMF-crisis maar niet zo erg als andere landen. Fundamentele oorzaken van de crisis zijn: Internationale kapitaalstromen en het Crony kapitalisme. 31

32 Internationale kapitaalstromen Een grote toename van internationaal geldverkeer maar ook het gevolg van verspreiding over de wereld van liberale economische ideeën en beleid leidde tot meer liquiditeit en volatiliteit in de wereldeconomie. Kapitaal kan gemakkelijk de hele wereld over reizen om het hoogste rendement te hebben, maar het kan ook zo weer teruggetrokken worden als het te heet onder te voeten word voor de investeerders. Door liberalisering van de financiële sector in Oost-Azië in combinatie met onvoldoende capaciteit van de bestaande instellingen om dit te reguleren, heeft dit geleid tot maturiteits- en valutaproblemen en dit is een van de oorzaken geweest van de IMF-crisis. Crony Kapitalisme Crony kapitalisme houdt in dat de economie gekenmerkt wordt door een nauwe band tussen het bedrijfsleven en de overheid. Door goede contacten met de overheidsambtenaren heeft het bedrijfsleven meer succes. Dan kan je bijvoorbeeld denken aan bevoordeling in de toekenning van vergunningen, beurzen en belastingkortingen. Dit bederft het openbaar bestuur en verhindert een doelmatige regulering van de economie. Groei van de industrie In 1961 kwam generaal Park aan de macht, die het land op autoritaire wijze leidde. De regering wilde een sterke staat creëren zodat het land zich beter kon opstellen tegen het buitenland. Economische groei had de hoogste prioriteit. Binnen enkele jaren kwam de industrie tot bloei, kregen mensen werk en groeide de binnenlandse consumptie. De grenzen werden opengesteld voor de handel met het buitenland. Rond 1970 was er sprake van volledige werkgelegenheid waardoor de industrie zich moest gaan richten op duurdere producten. Samsung is een typisch Zuid-Koreaans bedrijf. Het bedrijf dat zich nu richt op computers en telefoons, handelde vroeger in vis, groente en fruit. En vanaf de jaren 50 kwam daar textiel bij. Vanaf 1980 ook televisies. 32

33 In 1961 verdiende de gemiddelde Zuid-Koreaan 130 dollar per jaar. In 1979, het jaar waarin Park werd vermoord was dat al 1500 dollar per jaar. Tegenwoordig verdienen de Zuid-Koreanen gemiddeld dollar per jaar. Het land dat vroeger een dictatuur was is nu een democratie en heeft een vrije markt. Het wonder van de Han-Rivier Samsung, LG en Hyundai zijn de afgelopen jaren flink gegroeid op de markt. Om de achtergrond van de opmars van Samsung, LG en Hyundai te begrijpen, moeten we terug gaan tot wat wel genoemd word het wonder van de Han-rivier ; de spectaculaire groei van de economie van Zuid-Korea in de tweede helft van de 20e eeuw, genoemd naar de rivier die door Seoel stroomt. De hoofdstad van Zuid-Korea. Door de puinhoop van de Koreaanse oorloog in 1953 veranderde Zuid-Korea in één van de armste landen ter wereld in een G20-economie. De dictators die toen het land bestuurden, werkten daarbij veel samen met een kleine groep families die de belangrijkste industrieën in handen hadden. Aan de hand van riante leningen en een minimum aan regels bouwden de families machtige conglomeraten: de chaebol. Zo werd er door overheidssteun een volledige staalindustrie uit de grond gestampt. Terwijl er in Zuid-Korea nauwelijks ijzererts in de grond zit. In samenwerking met de militaire machthebbers kwamen Samsung, Hyundai en LG aan hun eerste miljarden. In 1997 gebeurde er iets onaangenaams. Zuid-Korea werd gezien als een van de East Asian Tigers. Dit sprookje kwam echter tot einde. De chaebol hadden zich diep in de schulden gestoken, terwijl de productie juist erg was opgevoerd. Het bescheiden land telde op dat moment bijvoorbeeld zeven autofabrikanten, veel te veel. In een korte periode gingen er elf van de dertig chaebol kopje onder. 33

34 Daarnaast raakte het systeem van de chaebol meer en meer in opspraak. De hele economie was in handen van een klein aantal families komen te liggen. Families met aanzienlijke politieke macht. Er kwamen onderzoeken op gang naar machtsmisbruik, boekhoudfraude en omkoping. De nu democratische regering nam de taak op zich om de chaebol te ontmantelen. Zuid-Korea moest een normaal land worden met normale multinationals. Dat was de bedoeling. Dit was de situatie toen de 21e eeuw aanbrak. Confucius en Inhwa De hoofdstad is kloppend hart van de Zuid-Koreaanse economie. De helft van de totale bevolking van het land woont in de agglomeratie ervan. Alle grote multinationals hebben er hun hoofdkantoor. Om een beeld te krijgen van Seoel, kijk naar de provincie Utrecht, maar dan volgebouwd met flats. Geen luxe boel maar grauwe en grijze betonnen appartementenblokken en kantoorgebouwen. Dooraderd met snelwegen. Parken of tempels zijn er amper te vinden. Alleen de Han-rivier onderbreekt het kleurloze betonnen bos, maar zelfs de oevers van de rivier zijn snelwegen. Zuid-Koreanen zijn harde werkers. Als je aan ze vraagt wat de reden voor hun succes is, dan valt er al snel het woord drive. Koreanen vinden dagen van 10 tot 12 uur op kantoor heel normaal en het maakt ze dan ook niet uit als ze gestoord worden in hun eigen tijd. 34

35 De Koreanen zijn dan misschien de perfecte werknemers. Het confucianisme schrijft een strenge werkethiek voor, zowel met loyaliteit en gehoorzaamheid. Een bedrijf wordt vergeleken met een familie, waarin de ouders zonder meer de baas zijn en gerespecteerd dienen te worden. Dat brengt de verantwoordelijkheid voor managers mee om als ouders voor hun werknemers te zorgen, en de onderlinge harmonie (inhwa) te bewaren, die als essentieel voor succes wordt gezien. De chaebol revisited Bij de ingang van het hoofdkantoor van Hyundai in Zuid-Seoel staat een enorm bord met de woorden: Hyundai Motor Group. In het gebouw zitten zowel de directies van Hyundai en Kia, maar de naam Hyundai Motor Group wordt gebruikt als kapstok voor meer bedrijven. Toeleveranciers als Hyundai Wisco en Hyundai Dymos, maar zelfs het enorme staalbedrijf dat onderdeel uitmaakt van de groep, wordt gevangen onder de noemer van de Hyundai Motor Group. Het opmerkelijke is dat al deze bedrijven zelfstandige ondernemingen zijn, zonder gemeenschappelijke holding. Hyundai Motor Group is geen bedrijf, maar een fictieve holding, slechts de naam die gebruikt wordt om een hele vloot aparte bedrijven mee aan te duiden. Dat klinkt ingewikkeld, en de realiteit is ook ingewikkeld. De groep bedrijven die het uithangbord Hyundai Motor Group gebruikt, vormen een complexe lappendeken van firma s (automerken, toeleveranciers, financiers, maar ook gerelateerde bouwbedrijven), die vroeger onder de chaebol vielen. Sommige van hen hebben een beursnotering, andere zijn privébezit, maar in vrijwel alle gevallen is er sprake van kruiseigendom: het ene bedrijf heeft een plukje aandelen van het andere, en omgekeerd. En in veel gevallen hebben leden van de familie Chung, oftewel: de nakomelingen van de oprichter van Hyundai, een (klein) aandelenpakket. De ouderwetse chaebol (niet alleen bij Hyundai, maar ook bij onder andere Samsung, LG en SK Group) heeft zo een nieuw jasje gekregen. Bij de Samsung-groep is de hele bedrijvenvloot met alle dwarsverbanden bijvoorbeeld zo ingewikkeld, dat de geconsolideerde omzet van alle bedrijven die op een of andere manier onderdeel ervan zijn, heel moeilijk kan worden berekend. De chaebol-nieuwe-stijl kent formeel wel verschillen met de oude. In plaats van één familiebedrijf is er nu sprake van een groep samen optrekkende bedrijven, zonder formele holding. 35

36 Vrijhandelsakkoord In juli 2011 is het vrijhandelsakkoord tussen de EU en Zuid-Korea getekend. Binnen vijf jaar moeten alle invoertarieven wegvallen. Dat betekent meer handelsmogelijkheden voor Nederlanders. De grootste kansen liggen in de farmaceutische industrie, de elektronicabranche, de chemie en de landbouwsector. Ook worden overheidsbestedingen beter toegankelijk voor niet-koreanen. De marktkenmerken van Zuid-Korea van nu De urbanisatiegraad in Zuid-Korea is hoog. Daarom concentreert de markt voor consumentenproducten zich in de grote steden. De groothandel speelt een overheersende rol in het distributiesysteem. De detailhandel zit ingewikkelder in elkaar. Detailhandel Kleine familiewinkels, marktkramen en straatverkopers wijken steeds meer voor grote supermarkten en warenhuizen. Deze bedrijven zijn vaak in handen van de Chaebol of de conglomeraten. Hierdoor hebben sommige buitenlandse detailhandelsketens hun positie op de Koreaanse markt niet kunnen houden. Tesco is dit wel geukt. Door een joint venture met Samsung aan te gaan. Andere vormen van detailhandel hebben ook succes, zoals discounters, tv home shopping, gespecialiseerde winkels, online winkels en outlet stores. Industriële markt Koreanen staan bekend als enorm scherpe onderhandelaars. Producenten zijn prijsbewust en beschouwen Europese en Amerikaanse producten als snel als te duur. Er wordt eerst gekeken naar producten uit Japan, China of ergens anders in de regio. Dit scheelt ook weer transportkosten. Korea is een export-georiënteerde economie. Producenten moeten concurreren op de wereldmarkt en de arbeidskosten zijn niet echt laag. Daarom letten ze meer op de prijs van grondstoffen en machines dan op de kwaliteit. 36

37 Zuid-Korea streeft tegelijkertijd naar het exporteren van producten van hoge kwaliteit. Hierdoor is de prijs van geïmporteerde goederen minder een bepalende factor. Een ander kenmerk is het streven naar gebundelde prijzen. Ook wordt software ondergewaardeerd. In het bijzonder bij het aanbesteden van belangrijke systemen. Conclusie Zuid-Korea was na de oorlog één van armste landen van de wereld in een G20-economie. Wat er voor heeft gezorgd dat Zuid-Korea zo groot is geworden, komt door Park Chung-hee. Toen hij aan de macht kwam zorgde hij ervoor dat zijn economisch beleid goed gestructureerd was. Dit hield in dat bepaalde families met hulp van de regering, bedrijven zoals Samsung Hyundai en LG konden oprichten en daarna door investeringen en leningen te groeien. Een klein land moet eerst zijn eigen economie op orde hebben en kan daarna gaan uitbreiden op internationaal niveau. Zuid-Korea was een beschermende markt in de jaren 60-70, om de economie weer te laten groeien. Zuid-Korea had op dat moment; Crony kapitalisme genoemd. Bepaalde bedrijven kregen riante leningen en subsidies aangeboden en werkte nauw samen met de overheid. Deze bedrijven konden zich nu goed ontwikkelen en zo de economie van Zuid-Korea verbeteren. Deze grote bedrijven worden conglomeraten genoemd. Door de jaren heen groeide deze grote conglomeraten; de Chaebol. Deze groei zorgde ervoor dat sommige Chaebol te veel leenden en later weer in stortten. De grote bedrijven hielden echter stand en zo zorgde ze ervoor dat Zuid-Korea een land was dat snel kon groeien en later veel kon exporteren. Zuid-Korea is nu een vrije markt omdat hun economie bestaat uit export. Dit heeft ook te maken met de ligging. Daarnaast is het erg belangrijk dat de grote bedrijven met elkaar samen werken. Deze grootste bedrijven zoals Samsung, Hyundai en LG hebben aandelen van elkaar. Zo ondersteunen ze elkaar in tijden van crisis en kan de economie optimaal groeien. 37

38 Het Politiek Duel De parlementaire politiek in Zuid-Korea wordt gekenmerkt door hevige strijd tussen facties, regionale verdeeldheid, boycots van de oppositie, en rechtszaken die over en weer aangespannen worden. Minister zijn Zuid-Korea vaak maar één jaar in functie. Het landschap van politieke partijen heeft zich nog niet definitief uitgekristalliseerd: politieke partijen zijn vaak geformeerd rondom één of meerdere sleutelpersonen en bestaan vaak maar een aantal jaar. Ze verdwijnen of gaan op in een nieuwe partijen. Op het moment zijn de belangrijkste partijen de regerende Uri-partij van President Roh en de oppositionele Grand National Party (GNP), geleid door Park Geunhye, dochter van Park Chung-hee die in 1979 vermoord is. In de lente van 2004 kon President Roh enkele maanden zijn ambt niet uitoefenen wegens een door de oppositie aanhangig gemaakte afzettingsprocedure. Het Hooggerechtshof verklaarde de zaak echter ongegrond en herstelde President Roh in zijn functie. Deze zaak onderstreept het toenemend belang van het Zuid-Koreaanse Hooggerechtshof als ultieme instantie voor het beslechten van politiek netelige kwesties. Een ander voorbeeld is het plan van President Roh om de hoofdstad te verplaatsen van Seoul naar een plattelandsstad in het zuidwesten. Dit werd in het najaar door het Hooggerechtshof als in strijd met de grondwet verklaard en daarom werd het plan weer ingetrokken. De hoofdstadsverplaatsing was één van de verkiezingsbeloften van Roh, maar de oppositie was fel tegen het plan. Zoals het er nu voor staat zal een deel van de administratie op termijn worden overgeplaatst naar het zuidwesten. Deze exercitie zal pas over 20 jaar klaar zijn. 38